1. URBANISTYKA FRANCUSKA XVIII W.

• 1701 r, dekret królewski- Paryż został podzielony na 20 dzielnic. Przeludniony, dużo się budowało w XVII w. Inicjatywa Colberta- lepsze zaopatrzenie miasta w wodę, Blondel i Bullet- plan pomiarowy Paryża jako przygotowanie do nowych przedsięwzięć urbanistycznych. Realizacje skończyły się jednak tylko na wyburzeniu murów obronnych (1664r) i założeniu na ich miejscu bulwarów. Centrum Paryża pozostało średniowieczne. W drugiej połowie XVII w- dalsza rozbudowa przedmieść (St. Germain i St. Honore, pojawiają się problemy komunikacyjne- próbuje się ograniczyć rozrost miasta. Nie ma myślenia całościowego- budynki sąsiadujące nie stanowią przemyślanej kompozycji.

• 1736 r- plan Turgota (szczegółowy, jak inwentaryzacja urbanistyczna), nadal nie ma żadnych przełożeń na praktykę

• Vauban- miasta forteczne (Lille, St. Severin), inżynier, a więc buduje garnizony, militarne gadżety do miasta. Neuf Brisach- typowy schemat, bardzo regularny, prostokątny układ ulic, centralny rynek, wygodny dla wojskowych ćwiczeń

• Konkurs na plac i pomnik Ludwika XV w 1748 r- ogólna debata o stanie Paryża

• Laugier: racjonalista, wszystkie formy dyktowane rozsądkiem (przeciwny nadmiernym dekoracjom i zbytecznemu stosowaniu porządków architektonicznych) myślenie kwartałami, podobne budynki w zakresie jednego kwartału. Piękno miasta zależy od 3 elementów: wjazdów (szerokie, zadrzewione bulwary wjazdowe z łukiem triumfalnym i plac, od którego rozchodzą się ulice miasta), ulice (szerokie i w dużej ilości) i budynki (elewacje odpowiadające charakterowi ulicy, wysokość domów dostosowana do szerokości ulicy). Laugier przeciw nudzie- dba o urozmaicenie elewacji przez: różnorodność form, ilość ozdób i sposób ich zestawienia. W swoim Essai pisze o pierwszeństwu prostoty i o potrzebie zrezygnowania z symetrii (tylko czasami). Nancy jest dla niego modelem. Krytyka Essai - Essai sur l'Architecture- Laugier nie zna zasad architektury i praktyki budowlanej

• Blondel: poznanie terenu przed projektowaniem, zwraca uwagę na wygodę publiczną, chce kształcić władze decydujące o wyglądzie miasta. Projektuje wszystko naraz (fasada, rzut, ogrody) żeby uzyskać jedność budynku i otoczenia. Ruch pieszych podcieniami, rozdzielenie ruchu kołowego i pieszego. Opisał swoje postulaty w Cours d'Architecture (pierwsze cztery tomy- 1771-74). Pracował w Metzu od 1761 r (katedra i ujednolicenie placu, komunikacja obu części miasta przedzielonego rzeką, plac dla wojska) i w Strasburgu od 1763 r (plac broni dla wojska, tuszuje nieregularność drzewami). Uwagi odnośnie Paryża: uporządkowanie Luwru, złe umieszczenie Ecole Militaire, za wysokie budynki czynszowe.

• Patte: pod wpływem Blondela. Chodniki, ulice prowadzone rozsądnie, kanalizacja, wszystkie fabryki, farbiarnie i cmentarze poza miasto, polepszenie higieny, lepsze zaopatrzenie w wodę. Analizował projekty na paryski plac Ludwika XV, najwyżej cenił polepszenie komunikacji. Wypowiedzi na temat Ile de Cite- zburzyć wszystkie kościoły, zostawić tylko Notre Dame i połączyć ją z wyspą św. Ludwika

• Ledoux: idealne miasto Chaux, domy spotkań młodości i starości zamiast szpitali. Forma ma mówić sama za siebie, czytelna i dosłowna- sentencje na ścianach

• Boullee: architektura znacząca, mówiąca. Cenotaf Newtona: kula osadzona na pierścieniu (nawiązanie do doświadczenia Newtona: kulka przepuszczana przez pierścień po rozgrzaniu nie przechodzi), w środku nie ma załamań ścian- nieskończoność. Zgromadzenie Narodowe: na górze Sprawiedliwość trzymająca konie- czasami trzeba powstrzymać ustawy zgromadzenia. Biblioteka Królewska: zamiast kamieni- księgi.

2. URBANISTYKA BATH

• Woodowie dzierżawili całe Bath, więc mogli zaprojektować pełny i jednolity program urbanistyczny. Nowa dzielnica (1727-67) - zespół Queen Square, King Circus i Royal Crescent.

• John Wood starszy pracuje w Bath od 1727 r. Pierwsza realizacja- Queen Square: pn. pierzeja- 7 kamienic pod jedną fasadą pałacową (inspiarcja Grosvenor Square w Londynie), zach. pierzeja miała mieć 5 wolnostojących pawilonów. King Circus przylegający do Queen Square ze zbiornikiem wodnym na środku. Tu krzyżują się 3 ważne szlaki (ulica łącząca stare miasto z nowym, łącząca Bath z Londynem i jakaś tam), Wood chce zaakcentować to jako plac centralny miasta. Ostatecznie kierunek wschodni uległ mocnemu załamaniu (budowany za Wooda juniora). Prior Park: organiczne powiązanie architektury z krajobrazem, wyrasta z tradycji palladiańskich, ale trochę przekombinowane, geometryczne ukształtowanie (pałac Ralpha Allena powtarza układ terenu, wzniesienie)

• John Wood młodszy, Royal Crescent (1767-74): na skraju wzniesienia, 30 domów o jednolitej elewacji; otwarte założenie na krajobraz, na planie półelipsy (jak w teatrze); relacje z przyrodą.

• Atwood, wykorzystanie crescentu do kompozycji wnętrza ulicznego (Paragon Builidings, Londyn, 1768-71)

• Palmer i Eveleigh, Lansdown Crescent i Somerset Place (1789-93)- otwarcie na krajobraz i zapewnienie rozległych widoków\

DURAND - pisał o użyteczności i oszczędności; jego praca przyczynia się, o ironio, do rozwoju historyzmu; należy, na drodze obserwacji, poznać zasady budowania; nie wszystkie budynki

Wg Duranda dekoracja to pojęcie ogólne, nie jest najważniejsza dla samej architektury. Dość ostro sprzeciwiał się ornamentom, co dotychczas tłumaczono jako pierwotną potrzebę ludzką. Środkami do tworzenia architektury jest trwałość i oszczędność. Jego teoria wynikała z pobudek politycznych- Francja prowadziła wojny a budżet państwa był pusty- dostosował teorię do obecnych, biednych czasów.

3. ŁÓDŹ I JEJ ROZWÓJ W XIX W.

-pierwsza wzmianka o Łodzi- 1332; prawa miejskie-Jagiełło 1423

-przed rokiem 1821- tylko kilkuset mieszkańców (nawet nie tysiąc), licha, głównie drewniana zabudowa

-ok. 1820 objęta programem porządkowania miast Król. Pl. (czy jakoś tak); to Rembieliński w sumie `zadecydował' o jej rozwoju!!!!!, był głównym pomysłodawcą utworzenia okręgu przemysłu włókienniczego w okolicy Łodzi

-zaczęto od wytyczenia fragmentu obecnej Piotrkowskiej (oś późniejszego rozwoju); należy pamiętać, że wcześniejsze miasto w okolicy tzw. Starego Rynku

-1821-23- wytyczono Nowe Miasto (układ osiowy, symetryczny)

-1824-27 -osada Łódka na południu, w jej osi trakt piotrkowski

-----centrum miasta- Nowy Rynek, ośmioboczny (lub ładniej oktagonalny;)), 1825-26 wybudowane przy nim pierwsze reprezentacyjne gmachy, czyli kościół ewangelicko- augsburski i ratusz

-w latach 40tych wytyczono Nową Dzielnicę— Łódź uzyskała kształt litery `C' (no i potem w to `ce' się wżarła kolej żelazna do centrum i jest do tej pory zła komunikacja na tej części w kierunku pł- płd.), aha, i Park Źródliska ;)

Ergo: cały układ urbanistyczny ukształtowano w ciągu 20 lat; trzy zróżnicowane człony (Stare Miasto, Nowe Miasto, Łódka) rozciągnięte na linii Północ-południe; osią założenia -Piotrkowska- od Rynku Starego Miasta (płn.) do Górnego Rynku (płd.)

Zalety takiego układu `koralików nanizanych na nic naszyjnika” ;P : czytelność podziału na wyodrębnione funkcjonalnie części i prostota układu komunikacyjnego

Wady: rozciągnięcie przestrzenne i duża odległość płn-płd, co w późniejszym czasie rodziło liczne problemy

Cechy miasta: szachownicowy, regularny układ ulic (początkowo 4 ulice tworzące kwadrat wokół Nowego Rynku, czyli obecnego Placu Wolności; Wschodnia, Zachodnia, Północna i Południowa -ta ostatnia to nie pamiętam która obecna) z długimi ulicami biegnącymi prosto, przecinającymi się pod kątem prostym (podobnie w miastach północnoamerykańskich)

*w połowie 19 wieku Łódź była w 81% drewniana i w 95% parterowa ;P

*dawna Widzewska to Kilińskeigo??!!

4. KONCEPCJE URBANISTYCZNE Z POCZĄTKU XX W.

• 1889 - Camillo Sitte „Städtebau”

• powrót do sredniowiecznego sposobu kształtowania miasta, które powstawało naturalnie, organicznie; miasto powinno rozwijać sięnajpierw wokół głównych tras komunikacyjnych, a następnie w wolnych przestrzeniach pomiędzy

• powiązanie ulic z placami, które pełnią funkcję węzłów komunikacyjnych doskonale eksponujących gmachy użyteczności publicznej

• odwołanie do zasady polis- miasto gwarantuje swobodę, wygodę i bezpieczeństwo

• oczyszczenie placów z niepotrzebnych elementów rzeźbiarskich

• zakładanie zamkniętych, otoczonych wysokim murem (w celu osłonięcia przed zgiełkiem ulicy) terenów zielonych wewnętrz miast

• 1910 - Otto Wagner - plan dla Wiednia

• przewietrzenie Wiednia

• w centrum oblrzymi teren zielony- ośrodek świeżego powietrza

• jednolite kwartały zabudowy blokowej

• tradycyjne, konserwatywne

• zwrócenie uwagi na proletariat

• koncepcja wywłaszczenia prywatnej własności, wspólnej kontroli nad terenem (utopijne, acz logiczne)

• Ebenezer Howard - miasto - ogród

• przenoszenie ludności miast przeludnionych do nowych miast

• tworzenie miast - ogrodów położonych niedaleko centrów miejskich

• stosunkowo niewielkie mieściny (30-35 tys) zatopione w zieleni, współgrające z naturą

• wzorcem było miasto Higeia w USA z 1827 r.

• idea miasta - ogrodu przyjęła się dla tworzenia nowych dzielnic w większych miastach: Sempolno, Sokolniki, Nowe Tychy, Nowa Huta.

• Tony Garnier - miasto przemysłowe; 1904 - pokazanie projektów, 1917 - publikacja, która przyczyniła się do rozwoju architektury pudełkowej

• kontynuacja i zaprzeczenia miasta - ogrodu

• rozdzielił strefy funkcjonalne: stary trzon, część mieszkalna, węzeł komunikacyjny, część przemysłowa, część szpitalno - sanatoryjna

• częście wyraźnie od siebie oddzielone

• budowane w oparciu o rzekę, z dogodnym ukształtowaniem terenu

• dzielnicę mieszkaniową charakteryzuje bardzo regularny układ, z kwartałami wielkości 30 x 200 m na których miałaby być 20 działek zabudowanych maksymalnie w 50%, reszta to tereny zielone

• zanika pierzeja ulicy, ulica staje się tworem amorficznym; pomniejszenie psychologicznej roli ulicy, człowiek nie jest zdeterminowany ich układem

• głównym materiałem budowlanym miał być żelbet- szybszy i bardziej ekonomiczny- ale geometryzujący budowle

• domy jednorodzinne, dwukondygnacyjne

• dzielnica mieszkalna posiadała dominantę architektoniczną bezpośrednio skomunikowaną z węzłem komunikacyjnym; w centrum tym mieściła się głónie sala zgromadzeń (ratusz czyli) mogąca pomieścić wszystkich dorosłych mężczyzn; na sali zgromadzeń napisy (jak u Ledoux czy Boulle)

• dominantą architektoniczną dzielnicy przemysłowej miał być zespół pieców hutniczych

• w dzielnicy przemysłowej przede wszystkim przemysł ciężki; budynki administracyjne wprowadzały do dzielnicy przemysłowej

• początkowo dla 35000 mieszkańców z uwgzlędnieniem ich rozpłodu i możliwością rozbudowy miasta (u Ledoux nie było założenia rozbudowy miasta)

• w szkole można chodzić po dachu :)

5. CIAM i KARTA ATEŃSKA

1928 - powołanie CIAMu, I kongres, prezes- Moser

1929, II kongres - Frankfurt nad Menem, minimalne potrzeby człowieka. Wystawy projektów mieszkań- skromne, tanie.

III kongres- Bruksela, związki między mieszkaniem, miastem i otoczeniem, Prezesem zostaje van Eesteren. Zadanie na następny kongres: analiza 33 miast europejskich i ich porównanie

1933, IV kongres - Karta Ateńska daje odpowiedź na pytanie jak powinno być zaprojektowane nowoczesne miasto.

• funkcje miasta: mieszkanie, praca, komunikacja, wypoczynek

• sposobem na przeludnienie miałoby być budowanie wyższych budynków

• projektowanie odgórne zieleni, której jest zbyt mało

• wyburzanie przestarzałych budynków pod tereny rekreacyjne i pod nowe budynki; radykalny stosunek do budownictwa historycznego

• pojawiają się autobusy i tramwaje

• uśrednienie człowieka i jego potrzeb do czterech podpunktów, społeczeństwo traktowane jak machina

• przy projektowaniu miasta dominują względy ekonomiczne, polityczne, ale nie społeczne

• racjonalizm Karty Ateńskiej, założenia dla zbiorowości, nie dla indywidualnego człowieka

• chcą wychować nowe społeczeństwo i przysposobić je do nowej architektury

• Karta Ateńska wprowadza zagubienie człowieka w przestrzeni - rozbija kwartały i zabiera podwórko

• Karta funkcjonuje od połowy lat 30 do lat 70, 1974-75 powstała Karta Machu Picchu- nacisk na intuicję, tajemnicę, indywidualne potrzeby

6. LE CORBUSIER

• początek lat 20. - pierwsze projekty urbanistyczne

• 1922 - Ville Contemporaine - miasto regularne, o prostokątnej siatce ulic ożywionej diagonalnymi arteriami; w centrum najwyższe budynki i węzeł komunikacyjny - jak z projektów futurystycznych - z lotniskiem dla samolotów. Jednolita zabudowa z żelbetu, bez ozdób. Wieżowce na planie „krzyżyków”- dzięki czemu każdy mieszkaniec miałby mieć niby jednakowe warunki do mieszkania (zwłąszcza dopływ słońca).

• 1923 W stronę architektury - tekst wynikający z początkowych projektów

• chce skończyć z głębokimi podwórkami z XIXw, dla każdego równy dostęp do światła i powietrza- rozczłonkowane wieżowce

• 1942 - projekt-wyjątek dla Algieru - odejście od prostokątnej siatki- krzywizny nawiązaniem do arabesek; dłuuuugi blog na planie faaali ciągnący się wzdłuż brzegu

• 1945 -Saint Die, projekt odbudowy miasta po wojnie - całkowicie zgodny z Kartą Ateńską- niezrealizowany (wybudowano tylko jedną, prywatną fabryczkę); strefy funkcjonalne ułożone pasowo.

• 1942 - miasto linearne, rozrasta się wzdłuż trasy komunikacyjnej, nie ma centrum

• modulator- proporcje oparte na ciele człowieka (wysokość 1,82 m) + ciąg Fibonacciego. Mieszkania oparte na module, ale w różnych ustawieniach

• blok w Marsylii- maszyna do mieszkania, dla człowieka uśrednionego. Wewnątrz bloku ulica, usługi, na dachu- sala gimnastyczna, plac zabaw

• Chandigarh- stolica indyjskiej prowincji - wielka realizacja (kompleks budynków rządowych) Całe miasto zostało podzielone na prostokątne wzory, tworząc identyczną siatkę sektorów. Sektory miały działać jako samowystarczalne dzielnice, z których każda ma swój własny rynek, miejsca kultu, szkoły i uczelnie - wszystko w ciągu 10 minut pieszo od wewnątrz sektora.

7. POWOJENNA URBANISTYKA WARSZAWy

1935 - 39 - już trwały dyskusje co zmienić w Warszawie

Po '39 roku powrócono do racjonalnego planowania

Niemcy mieli taką koncepcję, że Warszawa stanie się prowincjonalnym miastem niemieckim (150 tys mieszkanców); zamierzali zniszczyć Zamek Królewski; w jego miejsce stworzyć Gauforum i Salę Zebrań

Już w czasie okupacji polscy urbaniści widzieli potrzebę przebudowy miasta; w sumie po powstaniu można powiedzieć, że nawet się „ucieszyli”, że mieli wolną rękę...

Plan był taki, ze zgodnie z zasadami CIAM'u miasto będzie „spełniać zasadę funkcjonalneog strefowania”; miało się rozrastać w kierunki miast satelitarnych.

Po wojnie tymczasem mieszkańcy spontanicznie i kolektywnie zaczęli odbudowywać swoje domy;

• szybka odbudowa ulicy Nowy Świat zamknęła stolicę na tą bardzo ważną część Wisły, a tym samym zaważyła na dalszym rozwoju urbanistycznym miasta (tu mam coś o projekcie Macieja Nowickiego i trasie W-Z, ale nie wiem o co chodzi; pamiętam tylko, ze zastanawialiśmy się, czy od tego wzięły swoją nazwę W-Zetki...)

• Trasa W-Z (Trasa Wschód-Zachód) - pierwsza większa inwestycja komunikacyjna po II wojnie światowej w Warszawie, budowana w latach 1947-1949, oddana 22 lipca 1949 w 5. rocznicę uchwalenia manifestu PKWN; Przez wiele lat oprócz łączenia dzielnic Warszawy, pełniła także rolę ważnej drogi tranzytowej przez Warszawę.

• Podczas budowy Trasy W-Z oraz ówczesnej ul. Marcelego Nowotki (ob. ul. gen. Władysława Andersa) i osiedla Mariensztat nieznacznie zmieniono układ ulic Starego Miasta i Śródmieścia.

1949 krajowa partyjna narada architektoniczna; konieczność czerpania z wzorców (wspaniałej) radzieckiej urbanistyki

projekt dzielnicy Marszałkowskiej

wzór - architektura XIX w.

1953 a może by tak jednak wprowadzić formy renesansowe?

1952-55 Pałac Kultury - ma renesansowe attyki!

Morał z tych zajęć był taki, że Warszawa już w czasie II WŚ została podzielona na 2 części; wschodnia Warszawa i zachodnia Warszawa na zachód od Marszałkowskiej.

8. BRAZYLIA

1955 - Kubiczek, prezydent Brazylii, spełnia swoją przedwyborczą obietnicę i decyduje o wybudowaniu nowej stolicy Brazylii - Brasili..

Brasilia:

-zrealizowana w 4 lata!!

od 1956 do 1960

-Lucio Coste - autor planu urbanistycznego (współpracownik Le Corbusiera)

Oś rezydencjonalna i oś reprezentacyjna - tu projekty Oscara Niemeyera (Sąd, Katedra NMP, MSZ)

Środkowa pionowa partia, to budynki użytku publicznego, na końcu trójkątny plac Trzech Władz; to krzywe w miarę w poprzek, to dzielnica mieszkalna, wzdłuż drogi szybkiego ruchy (ona oddziela dwie strefy użytkow miasta)

Nie ma w sumie centrum, bo każda superkadra ma jakieś tam sklepiki, ni i są wzdłuż tych ulic je łączące

2 sum up: kaszana totalna.

-dzielnica mieszkalna- podstawową jednostką `superkwadra'- nie było domów prywatnych, jednorodzinnych (sic!)

-przykład, że trzymanie się zasad CIAMowskich doprowadza do błędów, w sumie niemal do katastrofy

*tak woli wyjaśnienia: rząd się zgodził, i pan Coste wygrał konkurs, bo pokazał Mazańca, na którym nic widać nie było :/

(zupełnie nie wiem, czemu Natalia się tak na to zżyma ;))

9. BERLIN

Z Berlinem zasadniczy problem powstał po II WŚ, kiedy to miasto zostało podzielone na sektory okupacyjne; na Potsdamer Platz, mocno zniszczonym po wojnie, stykały się strefy: amerykańska, radziecka i brytyjska. Gdy w 1961 roku powstał mur berliński, plac dosłownie podzielono na dwie części. W dodatku po stronie wschodniej istniało coś takiego jak Todesstrafen - pas pustego terenu przed murem, którego przekroczenie groziło śmiercią.

Tak nie miło kojarzył się Berlińczykom Plac Poczdamski aż do 1989 roku, a więc do zburzenia muru. Że działka była intratna, położona blisko centrum, to sprzedano ją bogatym inwestorom; dwaj najważniejsi dla urbanistyki to:

1. Firma Daimler-Benz (obecnie - Chrysler) - wynajęła Renzo Piano, który stworzył plan urbanistyczny

2. Sony - wynajęli Helmuta Jahna, który zaprojektował ten wyrąbany budynek Sony Centre z ekstra kopułą/

No i co, chyba tyle. Mówił coś jeszcze o budowie nowej dzielnicy rządowej i architekcie - Alex Schultes.

Regierungsviertel

rejon gmachów rządowych wzniesionych niedawno po obu stronach rzeki Spree (ok. 1 km) czyli: siedziby parlamentu Niemiec, Reichstagu i biura federalnego rządu niemieckiego. Białe, ascetyczne ściany, wysmukłe kolumny, ogromne przeszklone powierzchnie. Od pewnego czasu Berlin uchodzi za mekkę nowoczesnego budownictwa.

Po zburzeniu muru berlińskiego w samym środku miasta powstały ogromne puste powierzchnie. Ich zabudowę powierzono wybitnym architektom, np. gmachy rządowe zaprojektował Axel Schulte. Jest też autorem uchodzącego za arcydzieło architektoniczne krematorium w dzielnicy Treptow.

Realizacja miała podłoże symboliczne- pomost pomiędzy Wschodem a zachodem

10. URBANISTYKA W SKALI JEDNEGO OSIEDLA

Osiedle Weissenhof

• Wystawa mieszkaniowa w Weissenhof zorganizowana w 1927 przez Werkbund pod kierownictwem artystycznym Miesa van der Rohe na wzgórzu w północnej części Stuttgartu. -Wystawa składała się z kilkunastu modelowych domów jednorodzinnych wolnostojących, szeregowych i wielorodzinnych o układzie tarasowym, które projektowali różni architekci, posiadających jednak stosunkowo jednolity wyraz architektoniczny dojrzałego modernizmu.

• walka z tradycyjnymi burżuazyjnymi ciemnymi wnętrzami i „ciężkimi” meblami.

• projektowała cała ówczesna śmietanka:

1. Ludwig Mies van der Rohe - Blok mieszkalnu - szkieletowy z wypełnieniem z cegły, ciągłe pasy okien, 4-klatkowy, kilka typów mieszkań (indywidualizacja mimo standardowej powłoki architektonicznej)

2. Johannes Wood - dom (projektował ob kolonie mieszkalne w Rotterdamie; powiązanie architektury z ogródkiem)

3. Victor Bourgeouis - budynek

4. Adolf Gustav Schneck - budynek ;)

5. Peter Behrens,, Le Corbusier i Pierre Jeanneret, Richard Doker, Josef Frank, Walter Gropius, Ludwig Hilberseimer, Ludwig Mies van der Rohe, Jacobus Johannes Pieter Oud, Hans Poelzig, Adolf Fading, Mart Stam,

6. Bracia Bruno i Max Taut - ich budynek wyróżniał się barwą - były kolorowe; Max Taut używał nieotynkowanej cegły oraz okładziny ceramicznej

7. Hans Scharoun - główny reprezentant architektury organicznej w Weissenhofie - u niego rozpoczyna się wyspa kuchenna

Budynki posiadały płaskie dachy, duże okna, prawie wszystkie miały kubiczne kształty i gładkie, białe elewacje. - z tymi płaskimi dachami był problem, bo jak z nich odprowadzać wodę?

Największe zainteresowanie swoim projektem wzbudził Le Corbusier. Od 2006 roku w domu tym mieści się Muzeum Weissenhof poświęcone historii architektury. Jest to model wzorcowy dla całego osiedla, liczącego 21 domów z 63 mieszkaniami.

Wystawa trwała do 1933 roku; osiedle przetrwało wojnę. Obecnie trwają starania o wpisanie go do rejestru zabytków.

Morał jest taki, że zaproponowano tu mieszkania dla warstw średnich i niższych - niestety, okazały się za drogie.

WUWA Wohnungs- und Werkraumausstellung

• Wystawa mieszkaniowa we Wrocławiu - zorganizowana w 1929 przez śląski związek Deutsche Werkbundu w dzielnicy Dąbie (ul. Tramwajowa / Dembowskiego/ Kopernika)

• Odpowiedzialni za projekt: Heinrich Lauterbach, założyciel śląskiego związku Werkbundu oraz Adolf Rading przejął kierownictwo artystyczne wystawy.

• siatka ulic nieregularna, dostosowana do istniejących

• modelowe domy jednorodzinne wolno stojące, bliźniacze i szeregowe, różne formy budynku wielorodzinnego, ponadto rozebrane po wystawie przykładowe biura i gospodarstwo rolne

• Gustaw Wolf -ośmiorodzinny dom czynszowy

• Adolf Rading - Wysokościowy dom czynszowy (najdroższy i najciekawszy)

• Emil Lange - Szeregowy dom czynszowy

• Teofor Offenberg - Dom dwurodzinny z garażem

• Szczególnie interesującym obiektem wystawy jest dom dla samotnych i młodych małżeństw projektu Scharouna, typu split levels- układ poszczególnych kondygnacji polegający na wzajemnym zazębianiu się (pierwszy tego typu projekt!). Jest to architektura organiczna, mieszkania nie posiadają kuchni - założenie, że wszyscy jedzą w restauracji.

• wyposażenie wnętrz poszczególnych obiektów zaprojektowane m.in. przez Annę Rading, Josefa Vineckiego i Li Vinecky-Thorn.

• Lepsze od wystawy Werkbundu w Weißenhofie- pamiętano o zorganizowanych terenach rekreacyjnych, a nawet zbudowano modelowe przedszkole.

• Plan osiedla był jednak chaotyczny, orientacja budynków stosunkowo przypadkowa, a one same wykazywały znaczne niedostatki funkcjonalne.

---