SOCJOTERAPIA

Prowadzący zajęcia: dr Alina Rozłucka

Warunek zaliczenia zajęć: egzamin

Literatura:

Wykład 1 12.09.2006

Temat:

Socjoterapia - typowo Polski twór, to forma pomocy psychologicznej. Poradnie psychologiczne mogą, jeśli mają specjalistów taką formę pomocy wprowadzić, pewnego rodzaju leczenie, ale nie farmakologiczne. Skierowana do osób z zaburzeniami (najczęściej destruktywne) w zachowaniu.

Doszukuje traumatycznych urazów, które były przyczyną zaburzenia, może być profilaktyką ale II stopnia. Wchodzi do placówek jako profilaktyka II stopnia. Skierowana do osób mieszczących się normie umysłowego rozwoju.

"Socjoterapię zaliczamy do procesów psychokorekcyjnych, leczniczych, ukierunkowanych na eliminowanie lub na zmniejszenie poziomu zaburzeń zachowania u dzieci i młodzieży. Socjoterapia jest więc formą pomocy adresowaną do dzieci i młodych ludzi w okresie dorastania, borykających się z problemami osobistymi i trudnościami życiowymi." (K. Sawicka, Socjoterapia, Warszawa 1998, s. 14)

W obszarze oddziaływań socjoterapeutycznych pozostają dzieci z zaburzeniami zachowania, nadpobudliwością, agresją, zahamowaniem, dzieci mające problemy szkolne wynikające z parcjalnych deficytów bądź z zaniedbania środowiska.
Bardzo często u podłoża zaburzeń zachowania leżą właśnie czynniki środowiskowe. Wiele dzieci kierowanych na socjoterapię pochodzi z rodzin dysfunkcyjnych, gdzie zaburzona jest komunikacja pomiędzy poszczególnymi członkami rodziny lub w rodzinach występuje problem uzależnienia, przestępczości czy niewydolności wychowawczej rodziców. Obecnie coraz częściej dochodzi jeszcze problem bezrobocia i trudności materialnych.

Zadaniem socjoterapii jest wspomaganie dzieci i młodzieży w rozwoju i pojmowaniu rzeczywistości poprzez realizację celów rozwojowych, edukacyjnych i terapeutycznych.

Cele rozwojowe wiążą się ściśle z wiekiem uczestników zajęć i powinny uwzględniać zaspokajanie ich podstawowych potrzeb, rozwijanie indywidualnych zainteresowań oraz podejmować ważne dla określonej grupy wiekowej zagadnienia.

Cele edukacyjne wspomagają proces nabywania wiedzy o sobie samym i o innych ludziach oraz proces rozumienia świata społecznego.

Jednak istota socjoterapii polega głównie na realizacji celów terapeutycznych, które mają sprzyjać odreagowaniu napięć emocjonalnych oraz dostarczyć doświadczeń korekcyjnych, przeciwstawnych do treści doświadczeń urazowych. Terapeutyczna rola zajęć grupowych polega - przy pomocy odpowiednio dobranych ćwiczeń, zabaw - na organizowaniu takich sytuacji, które dostarczą dziecku nowych doświadczeń przeciwstawnych do doświadczeń urazowych i pozwolą wyćwiczyć i wypróbować w bezpiecznych warunkach nowe sposoby zachowania.

W pracy socjoterapeutycznej stosuje się wiele metod pracy. Do najczęściej wykorzystywanych należą: rundka, burza mózgów, techniki plastyczne, śpiew i muzykowanie, inscenizacje, drama, zabawa, taniec, joga. Należy pamiętać, że obowiązuje zasada dobrowolności uczestnictwa w zajęciach, w związku z tym zajęcia powinny być dla dzieci szczególnie atrakcyjne, aby czuły się na nich dobrze i chciały przychodzić na spotkania.

Stałym elementem zajęć jest krąg. Siedzenie w kręgu umożliwia wszystkim uczestnikom bezpośredni kontakt wzrokowy, sprzyja nawiązaniu kontaktu emocjonalnego, wyrównuje pozycje społeczne i zmniejsza dystans między prowadzącymi a uczestnikami.

Rola osoby prowadzącej polega na wytworzeniu atmosfery akceptacji, życzliwości, ciepła oraz życzliwej konsekwencji i stanowczości, kiedy w grupie pojawiają się zachowania destrukcyjne. Socjoterapeuta modeluje swoim zachowaniem zachowanie jej członków, pomaga dzieciom w zdobywaniu doświadczeń korekcyjnych i edukacyjnych.

W swojej pracy socjoterapeuta powinien kierować się zasadami: afirmacji, otwartości, istnienia norm, osobistego i bliskiego kontaktu.

Działania socjoterapeutyczne należy zawsze rozpocząć od postawienia diagnozy, która ma polegać na rozpoznaniu trudności dziecka i analizie zaburzeń w jego relacjach ze światem. W tym celu można wykorzystać wywiady z rodzicami i nauczycielem dziecka, obserwację sytuacji, w których dziecko najczęściej przeżywa trudności, testy zdań niedokończonych, testy projekcyjne jak na przykład "Rysunek rodziny", "Dom, drzewo, człowiek".

Kolejnym etapem jest odpowiednie zaprogramowanie zajęć, tak aby sytuacje, które stwarzamy dziecku, miały funkcję korygującą. "Oznacza to organizowanie takiego typu doświadczeń, które pozwolą na zaspokojenie ważnych potrzeb emocjonalnych dzieci, a także takich, które będą stanowiły zaprzeczenie ich dotychczasowych, urazowych przeżyć." (J. Strzemieczny, Program zajęć socjoterapeutycznych dla dzieci ze szkół podstawowych, Warszawa 1988, s. 19).

Socjoterapia to:

• Forma pomocy psychologicznej

• Korzystna dla dzieci i młodzieży

• Koryguje doświadczenia urazowe

• Sprzyja budowaniu własnego „ja”

• Ciąg zdarzeń interpersonalnych i intrapsychicznych sprzyjających zmianie korekcyjnej i rozwojowej.

• Budowanie w grupie sytuacji korekcyjnych przeciwstawnych do sądów urazowych.

• Wzmacnianie potencjałów dziecka umożliwiających radzenie sobie z trudnymi sytuacjami.

• Budowanie sytuacji sprzyjających poznawaniu i kształtowaniu siebie

Formy pomocy
Psychoterapia	Trening interpersonalny	Warsztat psychologiczny

Socjoterapia nawiązuje do doświadczeń:

• psychoterapii grupowej w zakresie uaktywniania doświadczeń korekcyjnych

• treningu interpersonalnego w zakresie stymulowania rozwoju osobistego i społecznego

• warsztatu grupowego w zakresie nabywania nowych umiejętności w toku doświadczania

Istota socjoterapii

• Rozwój społeczny i osobisty

• Psychoedukacja i socjoedukacja

• Terapia grupowa

Źródła doświadczeń korekcyjnych i rozwojowych

• Relacje terapeutyczne [terapeuta dziecko]

• Grupa socjoterapeutyczna

• Spontaniczna i ukierunkowana aktywność grupy i jej poszczególnych członków

Adresaci socjoterapii:

• Dzieci i młodzież

• Dorośli

• Grupa dzieci i młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych np. DDA

• Osoby ze zmianami uzależnień

• Dzieci z rodzin o niskim statusie materialnym - BIEDA

• Dzieci z zaburzeniami zachowania, agresywne, ADHD, zachowania neurotyczne

• Dzieci z rodzin niewydolnych wychowawczo (nie radzi sobie z dzieckiem)

• Dzieci z bardzo dużą energią

Profilaktyka - zapobieganie:

Profilaktyka jest działaniem, które ma na celu zapobieganie pojawieniu się
i rozwojowi danego zjawiska w konkretnej społeczności, jak też promowanie alternatywnych zjawisk w stosunku do tych, które usiłuje się wyeliminować. Harmonijny rozwój osobowości w profilaktyce uzależnień oznacza wspieranie zdrowego trybu życia oraz rozwijanie zdrowia psychicznego.

Profilaktyka wczesna - utrwalanie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia

1. Stopnia - To system wczesnego zapobiegania, wyprzedzający pojawienie lub nasilenie się problemu. Kładzie nacisk na edukację rodziców, nauczycieli i uczniów w zakresie zjawiska przemocy i sposobów jej przeciwdziałania, współpracę szkoły z przedstawicielami środowiska lokalnego oraz konkretne procedury. Ma na celu zapobieganie wzrostowi i rozprzestrzenianiu się zjawiska wśród szeroko pojętej społeczności. Jest ona wprowadzana w życie przez: kampanie informacyjne w środkach masowego przekazu, zapewnienie społeczeństwu odpowiednich środków ochrony, promocję alternatywnych zjawisk w danym środowisku społecznym i kulturowym.

2. Stopnia - To system interwencji mający na celu rozpoznanie osób o najwyższym stopniu zachowań dysfunkcjonalnych (ofiar i sprawców przemocy), pomoc im w zmianie tych zachowań na konstruktywne oraz rozwiązanie pojawiających się problemów. System składa się z wypracowanych procedur postępowania i reagowania w sytuacji przemocy. Jej celem jest zapobieganie rozprzestrzenianiu się i wzrostowi zjawiska w zagrożonej społeczności. Obejmuje ona kampanie informacyjne, modyfikację prawa i zarządzania w celu promocji pozytywnych zmian w zachowaniu społeczności o wysokim stopniu ryzyka lub w celu zapobiegania ekspansji danego zjawiska oraz szkolenie nauczycieli i osób realizujących program zapobiegania.

3. Stopnia - ma na celu zapobieganie zjawisku recydywy i nawrotom. Polega ona na informowaniu i szkoleniu konkretnych osób, bezpośrednim oddziaływaniem na jednostkę, a także utworzeniu doraźnych struktur i ośrodków - baz leczenia i rehabilitacji.

Definicje:

• Socjoterapia - organizacja życia społecznego wspierającego proces leczenia osób z zaburzeniami w zachowaniu i psychicznymi (psychiatrzy)

• Socjoterapia - terapia środowiskowa ( ST. Krotohil)

• Socjoterapia - organizowanie środowiska społecznego

• Socjoterapia - jeden ze sposobów łagodzenia lub eliminowania negatywnych norm i obyczajów w zachowaniach społecznych (słownik pedagogiczny)

• Socjoterapia - to celowe stwarzanie dzieciom warunków umożliwiających zajście procesu socjoterapeutycznego (zmiana sądów o rzeczywistości, sposobów zachowań i odreagowanie emocjonalne) to też stwarzanie doświadczeń korygujących zaburzenia. (def Jacka Strzemiecznego, Zoji Sobolewskiej, Katarzyny Sawickiej)

• Socjoterapia - to działania ukierunkowane na realizację celów terapeutycznych, edukacyjnych i rozwojowych poprzez grupę ( SOBOLEWSKA)

Wykład 2 15.09.2006

Temat:

1. Komunikacja

1. umiejętność rozmowy

2. zasady komunikacji

3. pułapki w komunikacji

4. trudności komunikacyjne wynikające z temperamentu

5. komunikacja w szczególnych sytuacjach

6. komunikacja z różnymi osobowościami

1. Asertywność

1. krytyka, nieśmiałość, emocje

2. radzenia sobie z krytyką

3. radzenie sobie z odmawianiem

4. radzenie sobie z emocjami

5. radzenie sobie samym sobą

6. radzenie sobie z wystąpieniami publicznymi

1. Świat emocji

1. wyrażanie emocji

2. radzenie sobie z emocjami (swoimi i innych)

3. komunikacja językiem emocji

4. praca nad inteligencją emocjonalną

5. rozpoznawanie emocji

1. Relacje

1. różnice w relacjach damskich i męskich

2. praca nad relacjami

3. modelowanie kontaktu w relacjach

4. miłość w relacjach

5. radzenia sobie z relacjami trudnymi

6. własne niedomagania w reacjach

1. Pomaganie

1. strategia pomagania

2. radzenie sobie z „porażką” w pomaganiu

3. kiedy przestać pomagać

4. jak podchodzić do pomagania

5. kiedy pomagać

6. co należy wiedzieć by być dobrym pomagaczem

7. nad czym pracować

1. Radzenie sobie w trudnych sytuacjach (stres)

1. stereotypy w radzeniu sobie z

2. uwarunkowanie osobowościowe a trudności w radzeniu sobie

3. radzenie sobie ze stresem

4. strategie radzenia sobie z konkretnymi sytuacjami

1. Praca jako wartość

1. prezentacja i szukanie pracy

2. radzenie sobie w czasie „bez pracy”

3. bycie w pracy jako konieczność

4. radzenie sobie z trudnościami w pracy

1. Praca nad sobą w celu podwyższenia niskiej samooceny

1. podwyższanie samooceny

2. świadomość swoich silnych i mocnych stron

3. świadomość wartości ważnych w życiu

4. sprawczość

5. hierarchia wartości

1. Nieśmiałość - blok w kontakcie

1. wchodzenie w kontakty

2. podtrzymywanie kontaktu

3. prowadzenie rozmowy

1. Uprzedzenia

DIAGNOZA SOCJOTERAPEUTYCZNA

• Jak sobie radzić w trudnych sytuacjach?

• Jak wychodzić z niskiej samooceny?

• Jak pomóc najbliższym?

• Jak się otworzyć?

• Jak pogodzić się z sytuacją?

• Jak uwierzyć w siebie?

PLAN DLA GRUPY

• Trudności w komunikacji.

• Związki uczuciowe.

• Rozpoznawanie partnerów w relacji.

• Szukanie pracy, prezentacja siebie.

• Relacje z kobietami.

• Radzenie sobie w trudnych sytuacjach.

• Praca nad podwyższeniem swojej wartości.

• Radzenie sobie ze stresem.

• Relacje pomagania.

• Praca nad wytrwałością i konsekwencją.

• Praca nad cierpliwością.

• Umiejętność rozmowy.

• Radzenie sobie z krytyką i sądami.

• Jak radzić sobie ze złością?

• Jak się otworzyć i mówić „nie”?

• Radzenie sobie z emocjami - wyrażanie.

• Dostarczyć emocji idących w stronę radości

• Jak radzić sobie z nieśmiałością?

KONSPEKT:

Cele:
to jest to co Jaś ma dostać na zajęciach, wie, umie.

Zadanie:
to jest to co trzeba zrobić aby Jaś to dostał

Środki:
co jest potrzebne do osiągnięcia celu (np. kredka, TV, itp.)

Czas:

Miejsce:

Kto:
autor, adresat

Treści zajęć:

• RUNDA

• Tytuł zajęć i zaproszenie do nich poprzez zagajenie, zagadanie przez ukryty program do tematu

• Jeśli tematem są emocje: krótki wykładzik na temat, burza mózgów, sprawdzenie co grupa wie o emocjach, po tym dyskusja typu „z czym ci się kojarzy...”, „co sądzisz o....”rozpoznanie jakie jest podejście o tym, najpierw o dobrej stronie i rozciąganie w stronę słabości, trudności. Należy grupę oswoić z problemem.

• Ćwiczenia - „jak się czułeś kiedy była mowa o temacie”, „jak ci się słuchało”, „informacje zwrotne do tego co usłyszałeś”, „jak ty to widzisz (w 2-3 osoby)

• Konkretne osoby których dotyczy problem nie wiedzą że wokół nich krążymy

• Zasada na 3 (chociaż 3 razy poruszyć daną osobę)

• W razie gdy terapeuta wie że nie da rady, powinien dać to do zrozumienia, odwlec na następne spotkanie, douczyć się, przyznać że nie może teraz pomóc, absolutnie nie wyręcza podopiecznego, nie daje gotowych recept, „chory” sam musi dojść do rozwiązania, terapeuta pokazuje z czym „chory” już sobie poradził, co pomagało do tej pory radzić sobie z tym problemem.

• Musi być wsparcie ze strony grupy, musi być poczucie bezpieczeństwa, należy pytać np. dlaczego dana osoba milczy.

• Bardzo delikatnie dać do zrozumienia że teraz kolej na innych]

• Należy pytaniami dotrzeć do grupy, główne narzędzie terapeuty to pytanie „DLACZEGO”

• Najczęściej pod koniec zajęć wychodzi problem wówczas należy powiedzieć „możemy się tym zająć na następnych zajęciach, po przerwie”, „czy możemy o tym porozmawiać w innym czasie”, „przypomnij mi o tym na następnych zajęciach”

Socjoterapia to nie edukacja, efektów pracy nie widać. Ciągle należy przypominać o czasie. Należy wczuwać się ale pamiętać że to tylko praca. W skrajnych przypadkach niektóre osoby wyklucza się z grupy. Uogólnienia należy sprowadzać do konkretu.

Gdy grupa sobie z czymś nie radzi produkuje kozła ofiarnego.

Szara eminencja - to osoba, która pomimo milczenia błyszczy mądrością.

Błazen - osoba żartem porusza różne sprawy, często bardzo ważne.

RUNDA początek i koniec terapii, z czym przychodzimy i z czym wychodzimy , jakie mam oczekiwania, co zajęcia dały.

---