Program zajęć wychowawczo-reedukacyjnych

dla dzieci niepełnosprawnych intelektualnie

przejawiających zachowania agresywne.

Mgr Dorota Kosior-Maleta

Program zajęć wychowawczo-reedukacyjnych przeznaczony jest dla wychowanków Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Białymstoku. Uczestnicy tego programu to osoby, które cierpią na liczne dysfunkcje intelektualne globalne i parcjalne. Dzieci te pomimo swojej niepełnosprawności, na poziomie społecznym w środowisku lokalnym często funkcjonują podobnie do swych rówieśników ze szkół masowych. Bez trudu wtapiają się w swoje środowisko, a ich niepełnosprawność intelektualna powoduje, iż bezkrytycznie przyjmują wzorce postaw i zachowań płynące z najbliższego otoczenia. Funkcjonowanie tych dzieci jest słabsze, szczególnie w zakresie logicznego myślenia, kojarzenia faktów, analizowania sytuacji, przewidywania działań, tempa uczenia się. Grupa dzieci objęta zajęciami nie otrzymuje wystarczającej uwagi, troski i wsparcia w domach rodzinnych. W większości rodzin pojawia się problem nadużywania alkoholu, agresji głównie ze strony ojców, nieudolności wychowawczej ze względu na obniżony poziom intelektualny rodziców, bezrobocia, a co się z tym wiąże brakiem środków do życia. Programem swym objęłam dzieci przejawiające zachowania destrukcyjne, skłonne każdy konflikt rozstrzygać przy pomocy agresji słownej lub fizycznej, najczęściej również narażone na niekorzystny wpływ środowiska rodzinnego i rówieśniczego.

Konstruując program zajęć wychowawczych dla tych dzieci brałam pod uwagę ich:

1. Zmniejszone możliwości intelektualne

2. Krótkotrwałą koncentrację uwagi

3. Nadpobudliwość psychoruchową

4. Ubogi zasób wiadomości, umiejętności i słownictwa

5. Trudności w rozumieniu poleceń.

6. Trudności w zapamiętywaniu i uczeniu się.

7. Skłonność do agresji słownej i fizycznej

W związku z tym starałam się, aby zawarte w programie treści były jasne, proste, przejrzyste i nie przekraczały możliwości intelektualnych dzieci. Literatura , z której korzystałam podaje wiele propozycji zabaw i gier przeciwko agresji, ale tylko nieliczne po zmodyfikowanie i maksymalnym uproszczeniu można wykorzystać w pracy z niepełnosprawnymi intelektualnie. Często, bowiem zabawy te polegają na wnikaniu w siebie, swoją psychikę, analizowaniu swoich zachowań, posługują się symbolami, przenośniami, a niestety leży to poza sferą możliwości większości uczestników zajęć. W moim programie pojawiają się elementy analizy zachowania własnego i kolegów, wypowiadania własnych odczuć, wglądu w siebie, refleksji. Wiem, że są to elementy trudne, dlatego w większości przeplatane i uzupełniane zabawami i grami, które dają możliwość rozładowania napięcia fizycznego, bawią, cieszą, a jednocześnie najczęściej mają charakter terapeutyczny. Proponowane zabawy są różnorodne, angażują różne zmysły nie od dziś, bowiem wiadomo, że dzieci najbardziej lubią zadania oparte o coś, co można dotknąć, spróbować, usłyszeć, zobaczyć.

Program przewidziany jest na cykl 10 spotkań 1 raz w tygodniu w ramach zajęć pozalekcyjnych w internacie Ośrodka. Czas trwania zajęć to jedna godzina lekcyjna. Udział w zajęciach bierze wytypowana grupa osób około8-10 dzieci. Potrzebna jest również osoba wspomagająca, która bierze czynny udział we wszystkich zabawach, podpowiada, inspiruje, podsuwa pomysły i rozwiązania. Spotykamy się w dużym pomieszczeniu(świetlicy), które jest na tyle przestronne, że bez przeszkód można utworzyć krąg i prowadzić zabawy wymagające przemieszczania się po sali.

Cele programu:

1. Nabycie umiejętności pokojowego rozwiązywania konfliktów, prawidłowego funkcjonowania w grupie

2. Budowanie zaufania dzieci do siebie nawzajem

3. Zaspokajanie potrzeb emocjonalnych-potrzeby kontaktu, poczucia bezpieczeństwa, akceptacji

4. Poprawa komunikacji między dziećmi

5. Rozładowanie napięcia i negatywnych emocji podczas ćwiczeń wymagających większego wysiłku fizycznego, dostarczających satysfakcji z powodu pokonania pewnych trudności

6. Odkrycie mocnych stron uczestników-zalet, posiadanych umiejętności i możliwości

Zajęciom ma towarzyszyć ruch, śmiech, relaks, zbliżenie poprzez wspólne działanie.

Zasady prowadzenia zajęć

1. Zasada dobrowolności uczestnictwa (dziecko można zachęcać dodawać odwagi, ale nie zmuszać)

2. Zasada akceptacji, która wyraża się w braku krytykowania, negatywnego oceniania, wskazywania błędów, używania gróźb

3. Zasada życzliwości

4. Zasada partnerstwa (współpracujemy, jesteśmy partnerem)

5. Dziecko musi się czuć na zajęciach bezpieczne

Ogólne założenia programu: Wstępny cykl zajęć służy wzbudzeniu motywacji do uczestnictwa w spotkaniach grupy. Pierwsze spotkania poświęcone są nawiązywaniu kontaktów, wzajemnemu poznaniu i budowaniu zaufania.

Scenariusze zajęć

Zajęcia nr 1

Cel - wzajemne poznanie się zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i akceptacji

1. Powitanie 1 - krąg, uczestnik zajęć wypowiada swoje imię. Kolejna osoba powtarza imię kolegi dodając swoje. Następna osoba powtarza całość i dodaje swoje imię.

2. Przedstawienie celu zajęć - mam dla was propozycję, abyśmy raz w tygodniu spotykali się w naszej świetlicy. Będziemy razem bawić się, grać w różne gry, poznacie sporo fajnych zabaw. Będziemy też mogli rozmawiać i wzajemnie się poznawać. Będziemy mogli poznać swoje mocne strony, to, w czym jesteśmy dobrzy i popracować nad tym, co nam się w sobie nie podoba.

3. Powitanie 2 - uczestnicy poruszają się w świetlicy przy muzyce. Na przerwę w muzyce zatrzymują się i witają każdy z każdym wymienioną przez prowadzącego częścią ciała (czołem, plecami, ramieniem).

4. Zabawa „Witam tych…” - krąg. Prowadzący mówi: ”Witam tych, którzy mają długie włosy, są dziś w zielonych bluzach, lubią lody śmietankowe, nie lubią matematyki itp.”. Witane osoby wchodzą do kręgu i machają wszystkim.

5. Grupowy wywiad - krąg. Prowadzący zadaje pytania, na które każdy po kolei udziela odpowiedzi, np. „Co lubisz robić w wolnym czasie? Jaki owoc lubisz najbardziej, jak ma na imię twój ulubiony kolega, czy masz jakieś zwierzę itp?”.

6. Zabawa „Odgadujemy twarze” - uczestnicy siadają na podłodze obok siebie ich twarze zakrywa duża chusta. Jeden z uczestników staje obok i dotykając twarzy próbuje odgadnąć daną osobę. Uczestnik, którego imię zostaje odgadnięte wychodzi spod chusty i zgaduje dalej. Pozostali zamieniają się pod chustą miejscami.

7. Zabawa „10 pytań do prowadzącego zajęcia” - uczestnicy zadają dowolne pytania prowadzącemu, na które on udziela odpowiedzi

8. „Autoportret” - każdy uczestnik, także prowadzący, rysuje swój autoportret. Może być on poważny lub w formie żartobliwej. Po zakończeniu można wyeksponować prace w świetlicy.

9. Zabawa "Kto pierwszy chwyci przedmiot”- grupa dzieli się na dwa zespoły. Zadaniem zespołów jest chwycić przedmiot, który stoi gdzieś daleko. By to uczynić należy stworzyć „żywy łańcuch”. Odległość między punktem zaczepienia, a przedmiotem jest większa niż długość łańcucha utworzona z rąk, trzeba próbować innych połączeń np. ręka-noga.

10. Krąg - ustalenie terminu kolejnego spotkania. Prowadzący pyta: ”Czy dzisiejsze zajęcia wam się podobały”. Uczestnicy swobodnie wypowiadają się na temat zajęć.

Zajęcia nr 2

Cel - poznawanie się, zdobycie zaufania, nawiązanie współpracy, stworzenie atmosfery życzliwości otwartości

1. Powitanie ­ ­- ”prąd”

2. Krąg rozpoczynający zajęcia - dzieci mówią po kolei swoje imiona. Do imienia dodają cechę charakterystyczną dotyczącą wyglądu bądź cech charakteru lub upodobań. Kolejne dziecko powtarza imię i cechę swego poprzednika i dodaje swoje.

3. Zabawa „Paczka” - uczestnik zabawy zwija się w kłębek, a współćwiczący próbuje „rozwiązać paczkę” - następnie zmiana ról.

4. Zabawa „Kołyska” - dwie osoby siadają naprzeciwko siebie z podkurczonymi nogami, trzymają się za ręce i próbują wstać jednocześnie.

5. Zabawa ”wieża kontrolna” - jeden z uczestników pełni rolę wieży kontrolnej, druga samolotu. Samolot sterowany przez wieżę ma za zadanie ominięcie przeszkód (krzeseł, książek itp.) znajdujących się na drodze. Uczestnik ma przesłonięte oczy. Zadaniem wieży jest udzielanie instrukcji jak ominąć przeszkody - np. dwa małe kroki w przód, jeden mały krok w prawo itp.

6. Zabawa „Dzień dobry” - jeden z uczestników wychodzi z sali. Grupa umawia się, kto po wejściu osoby wybranej do sali powie „dzień dobry”. Zadaniem odgadującego jest wskazanie właściwej osoby.

7. Rozmowa w kręgu. Prowadzący pyta uczestników czy mają pomysły w zakresie wprowadzenia reguł zachowania, dzięki którym czuliby się na zajęciach dobrze i bezpiecznie. Sam proponuje dwie normy:

A. To, co dzieje się tutaj pozostaje między nami,

B. staramy się być wobec siebie mili i życzliwi.

Propozycje uczestników zapisuje na planszy i na każdych kolejnych zajęciach przypomina je uczestnikom.

8. Prowadzący wręcza każdemu uczestnikowi karteczkę zawierającą jakąś pozytywną informację o adresacie. Prosi o odczytanie jej po zakończeniu zajęć np. przed snem.

9. Pożegnanie

Zajęcia nr 3

Cel - współpraca z innymi, udzielanie pozytywnych informacji o sobie i innych

1. Powitanie. Przypomnienie zasad postępowania

2. Zabawa „Taki sam i inny” ­- uczestnicy siedzą w kręgu. Po kolei otrzymują polecenia: „Dotknij każdego, kto ma na nogach granatowe trampki. Dotknij każdego, kto ma włosy tego samego koloru, co ty. Dotknij każdego, kto ma niebieskie spodnie itp.”

3. Zabawa „Czyje to jest”- każdy z uczestników wraz z prowadzącym zajęcia wyjmuje jakąś rzecz należącą do niego i wkłada do pudełka tak, aby inni nie widzieli. Następnie prowadzący wyjmuje je zadając pytanie:, „ Do kogo to należy?.” Osoba, która prawidłowo udzieli odpowiedzi uzasadnia, dlaczego tak sądzi. Prowadzący dba, aby uzasadnienia były pozytywne.

4. Zabawa „Chroniący na szałas”- uczestnicy tworzą grupki po 3-5 uczestników. Jeden z uczestników zostaje mianowany mistrzem budowy, który z pozostałych osób tworzy” szałas”. Następnie do niego wchodzi-powinien czuć się tam naprawdę dobrze. Potem następuje zmiana ról, tak, aby każde dziecko miało możliwość zbudowania chroniącego je szałasu.

5. Inscenizacja niewerbalna - uczestnicy otrzymują od prowadzącego propozycję, co mają przedstawić. Następnie każdy prezentuje kolegom za pomocą pantomim pewną sytuację. Zadaniem pozostałych jest odgadnąć, o co w scenie chodziło. Przykładowe tematy - „boli mnie ząb”, ”jestem smutny”, ”zgubiłem pieniądze”, „robię zakupy”.

6. Zabawa „Transport na plecach” - uczestnicy siadają jeden za drugim w szeregu. Uczestnik siedzący na końcu rysuje na kartce poufną wiadomość np. jakieś cyfry, litery, figury. Autor poufnej wiadomości rysuje ją również na plecach swego poprzednika. Ten przekazuje ją na plecy kolejnej osoby-powtarza się to tak długo, aż wszyscy otrzymają wiadomość. Ostatnie dziecko zapisuje na kartce, co otrzymało. Na koniec porównujemy wyjściową informację z tym, co dotarło do pierwszej osoby.

7. Gra „List pochwalny” - uczestnicy spotkania siedzą w kręgu. Mają za zadanie dokończyć zdanie: „Lubię …….. za to, że…..”. Uczestnicy kończą zdanie zgodnie z własnym pomysłem. Wypowiadają się każdy o każdym. Prowadzący stara się ukierunkować wypowiedzi, tak, aby zawierały jak najwięcej zalet i mocnych stron.

8. Pożegnanie

Zajęcia nr 4

Cel - odkrycie różnych emocji i zmysłów kierujących nami, koncentracja na własnej osobie, udzielanie pozytywnych informacji o sobie.

1. ”Dotyk i czucie ”- jednemu z uczestników zawiązuje się oczy. Pozostali podają mu po kolei różne przedmioty do ręki. Niewidzący uczestnik odgaduje je dotykiem. Jeśli nie odgadnie, to zawiązuje się oczy dziecku, które mu ten przedmiot podało.

2. Gra „Co czują ludzie” - rozmowa w kręgu. Prowadzący zadaje pytanie ''Jakie uczucia, przeżycia mogą mieć ludzie? Propozycje zapisuje na planszy w pierwszej osobie liczby pojedynczej np. boję się, gniewam się, niecierpliwię się. Następnie każdy uczestnik kończy rozpoczęte w ten sposób zdanie odnosząc je do siebie.

3. Zabawa „Podsłuchiwacze” - uczestnicy siedzą w kręgu z zawiązanymi oczyma. Jeden z uczestników porusza się po pomieszczeniu wywołuje różne szmery np. otwiera drzwi, rwie papier, tupie. Zadanie polega na odgadnięciu przyczyny odgłosów.

4. Co to za uczucie? - Prowadzący wymienia nazwy różnych uczuć-przyjemność, niezadowolenie, zdziwienie, ulga, zmartwienie, radość, złość, strach, wściekłość, wstyd.Prosi uczestników, by powiedzieli jak rozumieją te słowa, co dla nich te słowa oznaczają. Następnie prowadzący prosi, aby uczestnicy przedstawili to uczucie w formie pomnika(przyjęcie formy statycznej) lub w ruchu. Nazwy uczuć są zapisywane na planszy.

5. Zabawa „Widzę, czego ty nie widzisz”. Zaczyna jeden z uczestników wybierając sobie oczyma jakiś przedmiot w świetlicy. Mówi: „Widzę, czego ty nie widzisz, a to jest koloru…….”. Pozostali uczestnicy zadają pytania, na które odpowiada się tak lub nie np. czy przedmiot jest mały, czy znajduje się wysoko. Kto jako pierwszy odgadnie przedmiot wyszukuje następny.

6. Zabawa „Jestem dumny” - krąg. Uczestnicy po kolei uzupełniają zdanie: „Jestem dumny z tego, że (nauczyłem się jeździć na rowerze, przeszedłem obok wielkiego psa, pomogłem tacie zreperować samochód itp). Prowadzący zachęca uczestników do wypowiedzi, sam również bierze udział w zabawie.

7. Zabawa „Węzeł gordyjski” - uczestnicy stają w kręgu z zamkniętymi oczami i wyciągniętymi rękami. Na sygnał prowadzącego każdy z uczestników łapie dwie dłonie dowolnej osoby. Powstaje węzeł. Prowadzący wskazuje osobę, która rozplącze węzeł.

8. Pożegnanie

Zajęcia nr 5

Cel - odkrycie przyczyn oraz codziennych sytuacji prowokujących do agresji

1. Rozmowa w kręgu. Prowadzący rozpoczyna rozmowę np. Codziennie każdemu z was zdarzają się sytuacje, które was denerwują, złoszczą tak mocno, że macie ochotę kogoś uderzyć. Na przykład „ja jestem najbardziej zła, gdy……”

2. Zabawa „Skała”- uczestnicy dobierają się parami, jeden z nich siedzi mocno podparty o podłoże. Partner próbuje go przesunąć pchającego lub ciągnąc w różnych kierunkach.

3. Zabawa „Wściekłe początki zdania” - dzieci mają za zadanie dokończyć rozpoczęte przez prowadzącego zdania np.:

1. Mój kolega złości mnie, gdy…

2. Najbardziej złości mnie, gdy…

3. Kiedy jestem wściekły, wtedy?

4. Kiedy inne dzieci mnie złoszczą, to…..

Prowadzący zachęca do wypowiedzi na powyższe tematy. Dba, by nie używano słów wulgarnych, złośliwych komentarzy.

4. Zabawa „Kołyska” - siedząc przodem do siebie z lekko zgiętymi nogami uczestnicy trzymają się za ręce lub przeguby, na zmianę kładą się na plecy i są przeciągani przez partnera (zmiana ról).

5. Zabawa „Trup” - uczestnicy stoją w kręgu, w środku stoi ”trup”, który bezwładnie pada na kolegów tworzących krąg. Zadaniem uczestników jest przerzucanie ”trupa” w kierunku kolegów z przeciwka.

6. Gra - „Jak często czuję?”

Prowadzący zadaje kolejnym uczestnikom pytania

1. Czy często się złościsz?

2. Czy często jesteś zadowolony?

3. Czy często się boisz?

4. Czy często się na kogoś gniewasz?

7. Zabawa „Ręka nie musi bić” - uczestniczy siedzą w kręgu i zamykają oczy. Prowadzący mówi: „Siedzisz bardzo wygodnie, obie stopy opierają się pewnie o podłogę. Skoncentruj się na oddechu. Poczuj, jak on przychodzi i odchodzi, przychodzi i odchodzi. Wydychasz cały twój niepokój i napięcie. Stajesz się spokojny, coraz spokojniejszy…. Oddychasz głęboko i równomiernie… Czujesz się bardzo dobrze. Połóż teraz twoją prawa rękę na lewej, dotykając do niej grzbietem dłoni. Poczuj jak twoja prawa ręka czuje się, leżąc na twojej lewej ręce. Pogłaskaj delikatnie twoją dłoń, wszystkie palce po kolei a potem po wewnętrznej stronie dłoni. Głaszcz delikatnie wewnętrzną stronę twojej ręki. Czujesz tam pagórki i doliny, rowki i zaokrąglenia. Do czego potrzebujesz teraz dłoni. Co możesz nią robić, kiedy jest ona taka miękka i odprężona jak teraz?”

8. Prowadzący pyta jak czuli się uczestnicy w trakcie tej zabawy i po jego zakończeniu? Do czego wykorzystują codziennie swoje ręce? Proponuje obserwowanie siebie i tego, co robią nasze ręce przez jeden dzień.

9. Zakończenie zajęć

Zajęcia nr 6

Cel - odkrywanie norm, których powinniśmy przestrzegać

1. Rozpoczęcie zajęć - prąd

2. Zabawa „Tunel” - wybrani uczestnicy tworzą tunel, reszta grupy czołga się pod tunelem na plecach, potem na brzuchu(zmiana ról)

3. Kołysanie - uczestnicy dzielą się na dwie grupy po 5 osób. Cztery osoby wykonuje klęk podparty w rzędzie, piąta osoba kładzie się na ich plecach, a oni kołyszą ją poruszając się miarowo (zmiana ról)

4. Turniej „Czy znasz przepisy ruchu drogowego”?

Uczestnicy dzielą się na dwie grupy trzyosobowe. Prowadzący zajęcia prowadzi turniej. Pozostali uczestnicy pełnią rolę ekspertów. Każda grupa otrzymuje cztery pytania np..

1. Co oznacza następujący znak drogowy?

2. W jakim miejscu pieszym może przejść przez jezdnię?

3. Co oznacza zielone, czerwone i pomarańczowe światło sygnalizatora dla pieszego?

4. Jaka jest dozwolona prędkość samochodu na terenie zabudowanym itp?

5. Rozmowa w kręgu. Koncentruje się ona na pytaniu: ”Czy ludzie również mają jakieś przepisy, które nimi kierują, czy muszą przestrzegać jakichś zasad”. Prowadzący zachęca do podawania konkretnych przykładów np. pomagaj słabszym kolegom, ustąp miejsca w autobusie, szanuj swoich rodziców, nie męcz zwierząt, nie niszcz przyrody itp.

6. Zabawa „Wieża kontrolna” - jeden z uczestników pełni rolę wieży kontrolnej, drugi samolotu. Samolot sterowany przez wieżę ma za zadanie ominięcie przeszkód (krzeseł, książek itp.) znajdujących się na drodze. Uczestnik ma przesłonięte oczy. Zadaniem wieży jest udzielenie instrukcji jak ominąć przeszkody np. dwa małe kroki w przód, jeden mały krok w prawo itp. (zamian ról)

7. Zabawa „Dobry duch” - uczestnicy losują z pudełka karteczki. Są na nich imiona chłopców, wychowanków grupy najmłodszej internatu. Prowadzący proponuje, aby do końca tygodnia byli oni tajemniczymi przyjaciółmi. Tłumaczy, że zadaniem tajemniczego przyjaciela jest robienie w tajemnicy miłych i dobrych rzeczy dla wylosowanej osoby. Może to być podzielenie się słodyczami, pomoc w sprzątaniu, posłanie łóżka, poukładanie ubrań itp. Prowadzący informuje, że na następnym spotkaniu podzielimy się wrażeniami z realizacji powierzonego zadania

Zajęcia nr 7

Cel - zrozumienie podstawowych norm dobrego postępowania

1. Powitanie w kręgu. Rozmowa o realizacji powierzonego zadania -bycia tajemniczym przyjacielem

2. Inscenizacja "Jaka to norma?" - Uczestnicy dzielą się na dwie grupy. Każda z nich otrzymuje zadanie odegrania scenki przed kolegami. Zadaniem kolegów jest odgadnięcie, jaka norma została przekroczona przez bohatera historyjki, opowiedzenie, co złego zrobił i jak mógł postąpić.

Historyjka 1. „Jacek, uczeń pierwszej klasy wracał ze szkoły do domu. Zaczepiło go trzech starszych chłopaków i zażądało od niego pieniędzy. Jacek nie spełnił ich żądania. Chłopcy zbili go i zabrali wszystkie pieniądze”

Historyjka 2. „Chłopcy z klasy 6 chcieli grać w piłkę na boisku, ale było ono już zajęte przez kolegów z innej klasy. Poprosili ich o udostępnienie boiska, ale bez rezultatu. Postanowili, więc przerwać im grę rzucając kamieniami Tamci podjęli wyzwanie i wywiązała się bójka”.

3. Rozmowa w kręgu - prowadzący nawiązuje do omówienia inscenizacji. Stara się uogólnić, czy przedstawione przez uczestników normy można ująć w formie ”nie rób drugiemu krzywdy”

4. Zabawa „Kto zaczął” - jeden z uczestników opuszcza świetlicę. Na znak prowadzącego jeden z uczestników wykonuje określony ruch(np. machanie rękoma), a pozostali go naśladują. Jednocześnie udają, że na niego nie patrzą. Zadaniem osoby, która wyszła jest odgadnięcie, kto zaczął zabawę.

5. „Krzesła złości” - prowadzący informuje, że od dziś w świetlicy będą funkcjonować tzw. krzesła złości, gdzie będzie można wysiedzieć swoją złość. W jednym kącie świetlicy będą ustawione naprzeciwko siebie dwa krzesła, na których dwie skłócone osoby będą mogły wypowiedzieć swoje zarzuty wobec siebie. Zabronione są rękoczyny. Dopiero wtedy, gdy konflikt między nimi zostanie rozwiązany mogą przyłączyć się do grupy. Krzesła te będą specjalnie oznaczone. Do kąta złości może również wycofać się osoba wściekła na samego siebie. Nie wolno jej w tym czasie przeszkadzać, rozmawiać z nią.

6. Zabawa „Figury” - uczestniczy zabawy przyjmują dowolne pozy rozchodząc się po Sali. Wybrana osoba przygląda się, jakie pozy stworzyli koledzy i wychodzi ze świetlicy. Na sygnał prowadzącego niektórzy uczestniczy zmieniają pozy, inni pozostają w niezmienionych pozycjach. Zadaniem wybranej osoby jest odgadnięcie, kto zmienił pozycję.

7. Zakończenie zajęć

Zajęcia nr 8

Cel - ustalenie przyczyn naszych agresywnych zachowań

1. Rozpoczęcie, prąd

2. Improwizacja przysłów.

Prowadzący podaje przysłowia:

1. Nie czyń drugiemu, co tobie nie mile

2. Kto mieczem wojuje od miecza ginie?

Kto, pod kim dołki kopie sam w nie wpada i prosi przedstawienie tych przysłów w formie pantomimy? Następnie w grupach uczestnicy rysują plakaty z wypisanym przysłowiem, które będą eksponowane podczas kolejnych zajęć.

3. Zabawa „siatka bezpieczeństwa”- grupa ustawia się w kolejce. Dwie osoby, które będą pełniły rolę siatki bezpieczeństwa stają naprzeciwko kolejki. Chłopcy stojący w rzędzie idą kolejno szybko lub wolno, według własnego uznania, z zamkniętymi oczami w kierunku siatki. Zadaniem siatki jest wyłapanie kolegi zanim uderzy w ścianę.

4. Zabawa w „sąd” - uczestniczy losują role, które będą grać w trakcie zabawy (oskarżony, poszkodowany, obrońca, prokurator). Prowadzący pełni rolę sędziego. Stara się objaśnić najprościej jak potrafi zasady obradowania sądu - obrady prowadzi sędzia, prokurator oskarża, obrońca broni. Scenariusz zadań:

A. Piotrkowi lat 12, uczniowi vi klasy dokuczał kolega. Przezywał go, nie pożyczał zeszytów, rozpowszechniał o nim plotki. Piotrek długo znosił obelgi, ale było mu bardzo przykro. Coraz bardziej narastał w nim gniew. Pewnego dnia poszedł do domu kolegi, po kryjomu wyprowadził jego ukochanego kota, którego wrzucił pod przejeżdżający samochód.

B. Marcin z klasy VII przyjeżdżał do szkoły rowerem, który zostawił w szatni. Pewnego dnia okazało się, że ktoś przedziurawił mu dętkę. Koledzy powiedzieli mu, że sprawcą był Piotrek. Zdenerwowany Marcin dopadł Piotrka na boisku i pobił go.

5. Rozmowa w kręgu nawiązująca do zabawy w sąd. Prowadzący prosi o wskazanie motywów postępowania (np. odegranie się, ukaranie)

6. Gra „Cień”- uczestnicy dobierają się parami. Jeden jest cieniem drugiego. Cień wykonuje, więc dokładnie dowolne czynności partnera. Następuje wymiana ról. Rozmowa na temat zdobytego doświadczenia, zwłaszcza różnicy w zakresie odczuć cienia i osoby aktywnej

7. Zakończenie zajęć, prąd

Zajęcia nr 9

Cel - podjęcie decyzji o pracy nad sobą

1. Powitanie. Rozwieszenie plakatów z przysłowiami.

2. Zabawa „Wieża kontrolna”

3. Krąg- uczestnicy kładą się głowami do środka okręgu. Na prośbę prowadzącego przypominają sobie i odtwarzają w pamięci taką sytuację, która ostatnio sprowokowała ich do bójki. Prowadzący pomaga i naprowadza - „przypomnij sobie, co wtedy zrobiłeś, jak się czułeś, czy później byłeś z siebie zadowolony?”

4. Zabawa „Trup” - uczestniczy stoją w kręgu, w środku stoi „trup”, który bezwładnie pada na kolegów tworzących krąg. Zadaniem uczestników jest przerzucanie „trupa” w kierunku kolegów z przeciwka.

5. Zabawa „Murarz” - Jeden z uczestników jest murarzem, który stoi na wyznaczonej linii. Reszta dzieci to cegły. Na znak prowadzącego cegły biegną - dzieci ruszają w stronę murarza, który próbuje złapać jak najwięcej cegieł i umieścić w swoim murze. Złapane dzieci zostają przy murarzu i tworzą mur. Ostatni niezłapany uczestnik zabawy zostaje murarzem.

6. Krąg - nawiązanie do punktu 3. Prowadzący pyta czy ktoś chciałby opowiedzieć o zdarzeniu, które sobie przypomniał. Uczestnicy opowiadają o różnych sytuacjach. Prowadzący ustala, która z podawanych przez chłopców sytuacji zdarza się najczęściej i pyta czy w tej sytuacji można było postąpić inaczej, czy macie jakieś pomysły. Wszystkie pomysły są omawiane, w końcowej fazie grupa wybiera najbardziej przydatne.

7. Zakończenie zajęć

Zajęcia nr 10

Cel - zawarcie kontraktu

1. Powitanie, prąd

2. Gra „Bilans”. Uczestnicy siedzą w kręgu. Prowadzący nawiązuje do rzeczywistego wydarzenia omawianego na ostatnich zajęciach. Proponuje przeprowadzenie bilansu zysków i strat tego zachowania.

3. Zabawa „Mur ślepych” - uczestnicy dzielą się na dwie grupy. Jedna z nich ustawia się w szeregu w odległości dwóch kroków od siebie. Mają zasłonięte oczy i wyciągnięte przed siebie ręce. Drugi zespół usiłuje przedostać się przez utworzony ten sposób mur.

4. Gra „Bilans” - zadanie podobne do poprzedniego. Dotyczy jednak przebiegu zdarzenia jego rozwiązaniem będącym efektem rozmów z punktu 6 ostatnich zajęć. Omówienie rezultatów. Następnie uczestnicy porównują straty i zyski z obydwu sytuacji. Po omówieniu runda-zrozumiałem, że ……

5. Rozmowa w kręgu. Prowadzący nawiązuje do dotychczasowych kontaktów, dążąc by w efekcie rozmowy uczestnicy sformułowali swój problem oraz wyrazili chęć zmian, towarzyszy wam zdenerwowanie, złość, irytacja, gniewny swego zachowania. Prowadzący mówi: „ Z naszych rozmów zrozumiałam, że dość często każdemu z was zdarzają się takie sytuacje, w których zachowujecie się agresywnie wobec swoich kolegów, nauczycieli czy rodziców. Czy dobrze zrozumiałam? Wygląda na to, że w takich sytuacjach towarzyszy wam zdenerwowanie i złość. Czy to prawda?” Uczestnicy udzielają odpowiedzi. Prowadzący kontynuuje: „Odnoszę wrażenie, że często zachowujecie się wbrew swojej woli, że nie możecie się opanować, coś was ponosi.. Czy jesteście wtedy z siebie zadowoleni czy się z tym przejmujecie? Czy ktoś chciałby coś na ten temat powiedzieć?. Rozmowa z ochotnikami, która zmierza do sformułowania indywidualnego problemu np. chcę się zmienić, ale nie mogę się opanować.

6. Zawarcie kontraktu

Prowadzący nawiązuje do poprzedniej rozmowy - „Z naszej rozmowy zrozumiałem, że wasz problem polega na tym, że często robicie coś, czego nie chcecie robić, coś, co jest niezgodne z waszą wolą. Zastanawiam się, jak możemy sobie pomóc i pokonać trudności. Czy ktoś chciałby sobie pomóc pracując nad sobą?” Prowadzący czeka na odpowiedzi uczestników, proponuje, aby każdy wypowiedział się na ten temat. I proponuje: „mam dla was propozycję, tekst umowy, która możemy podpisać”.

Tekst umowy - „ Ja (imię i nazwisko) chcę zmienić swoje zachowania wobec innych ludzi. Nie chcę już swoim zachowaniem sprawiać innym przykrości lub wyrządzać im krzywdę. Zobowiązuje się wobec samego siebie pracować nad sobą”.

Tekst umowy kończy się własnoręcznym podpisem oraz podpisem jednego świadka (sformułowanie ogólne - wyrządzenie przykrości, robienie krzywdy można zastąpić szczegółowym określeniem danego zachowań agresywnych występujących u danego uczestnika).

7. Podsumowanie zajęć, pożegnanie.

Mgr Dorota Kosior-Maleta

Bibliografia

R. Trześniowski ”Gry i zabawy ruchowe”

K. Sawicka ”Scenariusz zajęć reedukacyjnych dla młodzieży agresywnej”

Z. Zaorska „Pedagogika zabawy - metodyka pracy z grupą”

M. Bogdanowicz, B. Kisiel, M. Przasnyska „Metoda W. Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka”.

R. Portman „Gry i zabawy przeciwko agresji”
J. Sikora „Profilaktyka w szkolnictwie specjalnym”

M. Bogdanowicz, A. Kasica „ Ruch rozwijający dla wszystkich”

---