ZAGADNIENIA DO KSIĄŻKI CH. D. NACHMIASA: DEFINIOWANIE POJĘĆ. Pojęcia Pojęcie jest abstrakcją- symbolem- reprezentacją obiektu, jednej z jego właściwości lub zjawiska behawioralnego. Funkcje pojęć 1.Są podstawą komunikowania się. 2.Wprowadzają perspektywę- sposób patrzenia na zjawiska empiryczne. 3. Umożliwiają naukowcom klasyfikowanie i generalizowanie. RODZAJE DEFINICJI. 1.DEFINICJE POJĘCIOWE-które opisują pojęcia poprzez odwołanie się do innych pojęć. Definicje pojęciowe zawierają terminy pierwotne i terminy pochodne. Terminy pochodne to takie terminy, które można zdefiniować za pomocą terminów pierwotnych. Terminy pochodne są wygodniejsze w stosowaniu w porównaniu z terminami pierwotnymi; 2.DEFINICJE OPERACYJNE- łączą poziom pojęciowo-teoretyczny z poziomem empiryczno-obserwacyjnym. Definicje operacyjne składają się ze zbioru procedur opisujących działania, jakie musi podjąć badacz, aby ustalić istnienie lub stopień istnienia zjawiska opisywanego przez pojęcie. Definiują one, co robić i co obserwować, aby badane zjawisko stało się częścią doświadczenia badacza i mogło zostać przez niego zrozumiane. FUNKCJE I RODZAJE TEORII. RODZAJE TEORII wg Davida Eastona: *ze względu na ZAKRES- na makro- i mikroteorie; *Ze względu na FUNKCJĘ- na teorie dotyczące zjawisk dynamicznych i statycznych, struktur i procesów; *Ze względu na STRUKTURĘ- na teorie będące logicznymi systemami myśli silnie ze sobą powiązanych i teorie będące luźniej zdefiniowanymi zbiorami twierdzeń; *Ze względu na POZIOM- tj. biorąc pod uwagę „systemy zachowań, których dotyczą, a które po ich uporządkowaniu można przedstawić na pewnej skali hierarchicznej”. 4 POZIOMY TEORII PARSONSA I SHILSA. SĄ TO: 1.SYSTEMY KLASYFIKACYJNE ad hoc- Najniższy poziom myślenia teoretycznego stanowią systemy klasyfikacyjne ad hoc. Składają się ona z arbitralnych kategorii skonstruowanych po to, aby uporządkować i zebrać obserwacje empiryczne. 2.TAKSONOMIE-To drugi poziom teorii nazywany również SYSTEMEM KATEGORII. Składa się ona z systemu kategorii skonstruowanych odpowiednio do obserwacji empirycznych w taki sposób, że można opisać związki pomiędzy kategoriami. 3.STRUKTURY POJĘCIOWE- W strukturze pojęciowej kategorie deskryptywne są racjonalnie wbudowane w szeroką strukturę formułowanych explicite TWIERDZEŃ. Twierdzenia te dotyczą związków pomiędzy dwiema lub więcej właściwościami empirycznymi i mogą zostać przyjęte lub odrzucone. 4.SYSTEMY TEORETYCZNE- łączą taksonomie oraz struktury pojęciowe, dostarczając w sposób systematyczny opisów, wyjaśnień i predykcji. Jest to najwyższy poziom teorii wymagający najbardziej rygorystycznych definicji. System teoretyczny składa się z twierdzeń powiązanych ze sobą w sposób, który umożliwia wyprowadzenie jednych twierdzeń z innych. BŁĘDY W BADANIACH NAUKOWYCH. TEORIA PRZED BADANIAMI Zgodnie z jedną z głównych szkół myślenia najpierw powinna być sformułowana TEORIA, a potem dopiero powinny następować BADANIA EMPIRYCZNE. Strategia teorii przed badaniami składa się z 5 kroków: 1)skonstruuj explicite teorię lub model 2)z teorii lub modelu wybierz twierdzenie, które poddasz empirycznej weryfikacji 3)opracuj plan badawczy pozwalający zweryfikować twierdzenie 4)jeżeli na podstawie danych empirycznych twierdzenie wyprowadzone z teorii zostanie odrzucone, to wprowadź zmiany do teorii lub planu badawczego i powróć do etapu 2 5)jeżeli twierdzenie nie zostanie odrzucone, to wybierz inne twierdzenie w celu weryfikacji lub staraj się poprawić teorię BADANIA PRZED TEORIĄ Ta strategia została skonstruowana przez ROBERTA MERTONA. STRATEGIA BADAŃ PRZED TEORIĄ składa się z 4 etapów: 1)analiza zjawiska i określenie jego podstawowych cech 2)zmierzenie tych cech w różnych sytuacjach 3)analiza otrzymanych danych w celu określenia, czy są one systematycznym źródłem wariancji 4)jeżeli zostanie ustalone systematyczne źródło wariancji, to należy opracować teorię. Może to być teoria w jednej z form, które omówiliśmy wcześniej, choć najbardziej preferowane są tu systemy teoretyczne PROBLEMY BADAWCZE -to bodziec intelektualny wywołujący reakcję w postaci badań naukowych. -nie wszystkie bodźce intelektualne mogą być badane w sposób empiryczny i nie każde ludzkie zachowanie jest sterowane wiedzą naukową. 2 RODZAJE BŁĘDÓW, KTÓRYCH BADACZE POWINNI BYĆ ŚWIADOMI: 1)BŁĄD EKOLIGIZMU- wyprowadzenie wniosków o jednostkach bezpośrednio otrzymanych dla grup, społeczeństw czy narodów. 2)BŁĄD INDYWIDUALIZMU- wyprowadzenie wniosków o grupach, społeczeństwach czy narodach bezpośrednio z danych dotyczących zachowań jednostek. ROLA I CECHY HIPOTEZ BADAWCZYCH. HIPOTEZA - to proponowana przez nas odpowiedź, jakiej można udzielić na pytanie badawcze. - jest ona wyrażana w postaci jasno określonego związku pomiędzy zmienną zależną i zmienną niezależną - hipotezy to proponowane odpowiedzi, ponieważ zostaną one zweryfikowane dopiero po przeprowadzeniu badań empirycznych - budując hipotezy, badacz nie wie, czy zostanie ona potwierdzona czy nie - najpierw hipotezy tworzymy, a potem je weryfikujemy - jeżeli hipoteza zostanie odrzucona, to należy zbudować następną; jeżeli hipoteza zostanie przyjęta, to będzie ona włączona do wiedzy naukowej - Hipotezy można wprowadzać: * dedukcyjnie- z teorii, * indukcyjnie- na podstawie obserwacji , czy * intuicyjnie, albo * łącząc elementy tych sposobów CECHY CHARAKTERYSTYCZNE HIPOTEZ BADAWCZYCH 1)HIPOTEZY muszą być jasno sformułowane. Badacz musi zdefiniować pojęciowo i operacyjnie wszystkie zmienne. 1.
RODZAJE I ROLA PYTAŃ BADAWCZYCH.
1)PYTANIA ZAMKNIĘTE: - respondentom przedstawia się zbiór odpowiedzi i prosi o wybranie tej, która najlepiej opisuje ich cechy czy postawy; Istnieją różne odmiany pytań zamkniętych: -pytania alternatywne (dychotomiczne) -pytania dysjunktywne -pytania koniunktywne 2)PYTANIA OTWARTE: - respondentom nie przedstawia się zdefiniowanego zbioru odpowiedzi; - prosi się natomiast o opisanie swoich cech czy postaw własnymi słowami; - odpowiedzi respondentów są w całości zapisywane albo przez samych respondentów, albo przez ankietera; Istnieją różne odmiany pytań otwartych: -pytania wprowadzające -pytania o opinie -pytania o fakty -pytania o źródła informacji -pytania o motywy -pytania o sugestie w różnych sprawach -pytania uzupełniające -pytania sondujące 3)PYTANIA ALTERNATYWNE: - jest to rodzaj pytań zamkniętych zadawanych tylko podgrupie respondentów; 4)PYTANIA PÓŁOTWARTE: - każde z pytań półotwartych przewiduje wybór spośród przewidzianych z góry odpowiedzi i jednocześnie umożliwia swobodne wypowiedzi osób badany. 5)PYTANIA PROJEKTUJĄCE : -to pytania za pomocą których, pragnąc na przykład dowiedzieć się, co sądzą nasi respondenci o swych nauczycielach, nie pytamy ich o to wprost, lecz pośrednio 6)PYTANIA FILTRUJĄCE: - pozwalają wyłączyć z odpowiedzi na nie te osoby, które nie mają nic do powiedzenia w danej sprawie 7)PYTANIA KONTROLNE: - są to pytania zbieżne z treścią innych pytań, lecz różne pod względem formy ich wyrażania. 8)PYTANIA Z USZEREGOWANIEM WARIANTÓW ODPOWIEDZI: -polegają na przedłożeniu respondentowi gotowej listy cech, norm, kategorii z prośbą o uporządkowanie ich w kolejności od najbardziej do najmniej przez niego cenionych METODY BADAŃ JAKOŚCIOWYCH. RODZAJE BADAŃ JAKOŚCIOWYCH: 1)Badania etnograficzne 2)Studium przypadku a)Badania biograficzne 3)Badania fenomenograficzne 4)Badanie w działaniu Podejmując BADANIA JAKOŚCIOWE, staramy się zrozumieć zachowania i instytucje, poznając zaangażowane w nie osoby, ich wartości, rytuały, symbole, wierzenia i emocje. RODZAJE BADAŃ TERENOWYCH. Badania terenowe- to podstawowa strategia zbierania danych związana z metodologią jakościową. W przebiegu BADAŃ TERENOWYCH można wyróżnić następujące, rozłączne etapu: -wybór tematu badawczego - wybór terenu badań i uzyskanie do niego dostępu - nawiązanie kontaktów z członkami grupy - szukanie osób dostarczających rzetelnych informacji - opuszczanie terenu - rejestrowanie obserwacji - analiza danych WYRÓŻNIAMY 2 RODZAJE BADAŃ TERENOWYCH: 1)PEŁNE UCZESTNICTWO 2) OBSERWATOR JAKO UCZESTNIK ROLA BADACZA W BADANIACH UCZESTNICZĄCYCH. ROLA BADACZA: Obserwacja uczestnicząca zakłada różne stopnie aktywności ją prowadzącego: -PEŁNOPRAWNY UCZESTNIK -UCZESTNIK JAKO OBSERWATOR - OBSERWATOR JAKO UCZESTNIK WTÓRNA ANALIZA TREŚCI. - wtórna analiza jest przeprowadzana na danych zebranych przez inne osoby. - w niektórych badaniach dane wtórne mogą stanowić jedyne dostępne źródło danych - można je również wykorzystywać do celów porównawczych - wtórna analiza danych ma wiele zalet: * stwarza możliwości replikacji badań, * umożliwia stosowanie longitudinalnych planów nadawczych, * może poprawić pomiar niektórych zmiennych * często umożliwia zwiększenie wielkości badanej grupy - uzyskanie danych wtórnych jest zdecydowanie niej kosztowne w porównaniu z danymi pierwotnymi. 3 PODSTAWOWE POWODY, DLA KTÓRYCH ROŚNIE ZAINTERESOWANIE WYKORZYSTYWANIEM DANYCH WTÓRNYCH. SĄ TO POWODY NATURY: 1)OGÓLNEJ *Z punktu widzenia dane wtórne mogą być jedynymi dostępnymi danymi dla określonych problemów badawczych; *Dane wtórne można również wykorzystywać do celów porównawczych. Porównania wewnątrz i pomiędzy narodami i społeczeństwami mogą zwiększyć zakres generalizacji, jak też tworzyć dodatkowy kontekst. *Wtórna analiza wielu porównywalnych ze sobą badań sondażowych, przeprowadzonych w różnym czasie, stwarza nietypową możliwość dokonania empirycznego opisu długofalowych zmian, a także zbadania, jak różnią się określone zjawiska, biorąc pod uwagę zróżnicowane warunki w ramach jednego społeczeństwa (lub kilku społeczeństw) w różnym czasie. 2)METODOLOGICZNEJ *Dane wtórne- jeżeli są rzetelne i dokładne- stwarzają możliwość REPLIKACJI. Wyniki badań cieszą się większym zaufaniem, jeżeli powtórzyły się w wielu badaniach. *Dostępność danych zbieranych w różnym czasie pozwala na stosowanie longitudinalnych planów badawczych. Można znaleźć podstawowe dla siebie dane w badaniach prowadzonych wiele lat temu i następnie starać się zlokalizować podobne dane w badaniach prowadzonych bardziej współcześnie. *Analiza danych wtórnych może poprawić jakość pomiaru przez rozszerzenie zakresu zmiennych niezależnych uwzględnionych w procesie opercjonalizacji pojęć . 3)EKONOMICZNEJ *Badania w których zmienia się dane pierwotne, to 4. |
2)HIPOTEZY są konkretne. Badacz określa, jakie są oczekiwane związki pomiędzy zmiennymi w terminach kierunku (dodatni czy ujemny) i warunków, w jakich dany związek będzie zachodził. 3)HIPOTEZY są sprawdzalne za pomocą dostępnych metod. Ocena hipotezy zależy od tego, czy istnieją odpowiednie metody pozwalające na jej przetestowanie. 4)HIPOTEZY naukowe są pozbawione elementów wartościujących. Ponieważ badania w naukach społecznych dzieją się w społecznym otoczeniu, badacz musi być świadomy własnej stronniczości i starać się uczynić ją jawną. PROBLEMY ETYCZNE W BADANIACH NAUKOWYCH. Problemy natury etycznej wynikają ze specyfiki problemów analizowanych w naukach społecznych oraz ze specyfiki metod wykorzystywanych do otrzymywania trafnych i rzetelnych danych. Źródłem problemów etycznych może być sam problem badawczy; otoczenie, w jakim odbywa się badanie; procedury wymagane w planie badawczym; osoby będące uczestnikami badań. WNIOSKOWANIE PRZYCZYNOWO-SKUTKOWE. Stwierdzenie przyczynowości wymaga przeprowadzenia 3 niezależnych operacji: 1)Wykazania KOWARIANCJI - dwa zjawiska lub więcej zjawisk współzmieniają się 2)Wyeliminowania relacji pozornych- BRAK ZWIĄZKÓW POZORNYCH - kontrolujemy efekty oddziaływania wszystkich istotnych zmiennych i oryginalny związek między dwiema zmiennymi zostaje utrzymany 3)Określenia czasowego porządku występowania zjawisk-PORZĄDEK CZASOWY - zakładana przyczyna pojawia się lub zmienia pierwsza przed zakładanym skutkiem KLASYCZNY PLAN BADAWCZY. -składa się z 2, porównywanych ze sobą grup: 1) grupy eksperymentalnej- poddawana jest działaniu zmiennej niezależnej 2) grupy kontrolnej-nie POMIAR POCZĄTKOWY- przeprowadzany jest dla wszystkich osób badanych przez wprowadzeniem zmiennej niezależnej w grupie eksperymentalnej; POMIAR KOŃCOWY- przeprowadzany jest dla wszystkich osób badanych po zadziałaniu zmiennej niezależnej w grupie eksperymentalnej. PODSTAWOWE CECHY PLANU BADAWCZEGO Klasyczny plan badawczy ma 4 podstawowe cechy: 1)PORÓWNYWANIE- leży u podstaw pojęcia KOWARIANCJI czy KORELACJI; jest operacją wymaganą wtedy, kiedy chcemy wykazać, że dwie zmienne ze sobą korelują. 2)MANIPULOWANIE- związane jest z określonymi formami kontroli dotyczącymi zainicjowania działania zmiennej niezależnej, co pozwala badaczowi na określenie czasowego uporządkowania zmiennych. 3)KONTROLOWANIE- pozwala badaczowi na wyeliminowanie innych czynników, które mogłyby dostarczyć podstaw alternatywnego wyjaśnienia związku stwierdzonego pomiędzy zmienną niezależną i zmienną zależną. 4)UOGÓLNIANIE- pozwala na uogólnienie zebranych wyników na rzeczywiste warunki lub populacje, które są przez badacza analizowane. RODZAJE I POZIOMY POMIARU W NAUCE. 4 POZIOMY POMIARU 1)NOMINALNY- na poziomie nominalnym cyfry lub symboli są wykorzystywane do klasyfikowania obiektów lub wyników obserwacji. Zjawiska znajdujące się w jednej kategorii są sobie równe, lecz nie są równe zjawiskom znajdującym się w innej kategorii (relacja równoważności). 2)PORZĄDKOWY- jeżeli między zmiennymi zachodzi relacja porządku, to można je mierzyć na poziomie porządkowym. Relacje tego rodzaju oznacza się symbolem > (większy niż). Na poziomie porządkowym również zachodzi relacja równoważności. 3)INTERWAŁOWY- jeżeli znana jest dokładna odległość między wynikami dwóch obserwacji i jest ona stała, to możemy dokonać pomiaru na poziomie interwałowym. ( relacja równoważności, a także jeden wynik może być większy (lub mniejszy) od drugiego). 4)STOSUNKOWY- jeżeli zmienne mają naturalny punkt zerowy, to można je mierzyć na poziomie stosunkowym.( relacja równoważności, także relacja porządku (jeden obiekt jest większy niż inny) oraz istnieje stały interwał). RODZAJE TRAFNOŚCI W POMIARZE. TRAFNOŚĆ - dotyczy następującego pytania: „czy udało nam się zmierzyć to, co zamierzaliśmy zmierzyć?” -Problem trafności pojawia się dlatego, ze w naukach społecznych, z nielicznymi tylko wyjątkami, mamy do czynienia z pomiarem pośrednim. WYRÓŻNIAMY 3 PODSTAWOWE RODZAJE TRAFNOŚCI: 1)TRAFNOŚĆ TREŚCIOWA- przekonanie badacza, że narzędzie pomiarowe mierzy określoną charakterystykę, jest odzwierciedlone w postaci tzw. TRAFNOŚCI FASADOWEJ - subiektywnej oceny trafności narzędzia pomiarowego. Z kolei TRAFNOŚĆ DOBORU PRÓBY pozwala określić zakres, w jakim pytania, twierdzenia i inne wskaźniki wbudowane w narzędzie pomiarowe odzwierciedlają mierzoną właściwość. 2)TRAFNOŚĆ EMPIRYCZNA- jeżeli narzędzie pomiarowe jest trafne, to powinien zachodzić silny związek pomiędzy wynikami, jakie można prognozować na jego podstawie i wynikami otrzymanymi za jego pomocą. Trafność empiryczną można również oszacować, porównując wyniki danego narzędzia z wynikami otrzymanymi za pomocą innych narzędzi pomiarowych. 3)TRAFNOŚĆ TEORETYCZNA- ten rodzaj trafności można oszacować, badając narzędzie pomiarowe z świetle szerszego kontekstu teoretycznego. Każda z nich ma swoje miary i w określonych warunkach osiąga konkretną wartość. POMIAR - to procedura, w której przyporządkowuje się, zgodnie z określonymi zasadami, wartości liczbowe-cyfry lub inne symbole-właściwościom empirycznym (zmiennym). Do definiowania pomiaru wykorzystuje się: - cyfry - to symbole przedstawiane w postaci I,II,III..lub 1,2,3 - przyporządkowanie - przydzielanie; cyfry lub liczby są przydzielane obiektom czy zdarzeniom. - reguła - określa procedurę, jaką posłużono się w trakcie przypisywania cyfr lub liczb obiektom czy zdarzeniom; reguły są najbardziej istotnym elementem procedury pomiarowej, bo wyznaczają jakość pomiaru. CECHY OBSERWACJI. - Nauki społeczne wyrastają z OBSERWACJI. - w pewnym sensie każde badanie w naukach społecznych rozpoczyna się i kończy empiryczną obserwacją. 2. - Podstawową zaletą obserwacji jest jej bezpośredniość - dane zbierane za pomocą obserwacji opisują obserwowane zjawisko tak, jak przebiega ono w naturalnych warunkach. przedsięwzięcie bardzo kosztowne. *Korzystanie z już istniejących danych jest zdecydowanie tańsze niż zbieranie nowych danych. 3 ZASTOSOWANIA ANALIZY TREŚCI: 1)Opis cech przekazu 2)Wprowadzanie wniosków o nadawcy przekazu, jego poprzednikach lub przyczynach sformułowania przekazu 3)Wyprowadzanie wniosków o skutkach, jakie dany przekaz wywiera na jego odbiorców - Analiza treści pozwala badaczom na prowadzenie systematycznej analizy danych uzyskanych ze źródeł i dokumentów archiwalnych. - zamiast bezpośredniego obserwowania ludzkich zachowań, czy też pytania o nie, badacz może się odwołać do tego, co ludzie mają sobie do powiedzenia i zadać pytania dotyczące treści takich komunikatów. - procedura analizy treści to interakcja 2 procedur: 1)określenia przez badaczy cech analizowanego materiału i 2)wyszukiwanie tych cech w badanym tekście.
|
-Dzięki obserwacji badacze mogą określać trafność przekazów słownych przez porównywanie ich z rzeczywistym zachowaniem. - obserwacja może polegać na prostym obserwowaniu codziennych doświadczeń, a także może się posługiwać tak skomplikowaną aparaturą jak lustro weneckie (jednostronne) czy kamera wideo. - OBSERWACJA jest techniką bardzo zróżnicowaną. Może być przeprowadzana w warunkach naturalnych lub w laboratorium, pozwalając na badanie takich zjawisk jak schematy uczenia się w rzeczywistych sytuacjach życiowych lub kontrolowanych warunkach eksperymentalnych. - jednocześnie metody obserwacyjne są bardzo elastyczne. Niektóre zależą jedynie od postępu w badanej dziedzinie. Inne mogą być wysoce specyficzne i operować wcześniej zaprojektowanymi ustrukturowanymi narzędziami dla wąsko określonych potrzeb. - jakikolwiek byłby cel badania czy zastosowana metoda obserwacji, badacz musi mieć odpowiedź na 3 podstawowe pytania, aby mieć gwarancję, że otrzymane przez niego dane są danymi systematycznymi i sensownymi, tj. musi wiedzieć, co chce obserwować, kiedy obserwować i jak rejestrować dane oraz jaki stopień interpretacji wyników jest wymagany od obserwatora. RODZAJE OBSERWOWANYCH ZACHOWAŃ. RODZAJE ZACHOWAŃ 1)ZACHOWANIA NIEWERBALNE- ruchy ciała takie jak wyraz twarzy 2)ZACHOWANIA PRZESTRZENNE- zabiegi podejmowane przez ludzi, a dotyczące strukturowania przestrzeni, która ich otacza, tj. kontrolowanie wielkości przestrzeni osobistej. 3)ZACHOWANIA PARAJĘZYKOWE- formalne aspekty mowy tj. szybkość mówienia czy tendencja do przerywania; „język ciała”; 4)ZACHOWANIA JĘZYKOWE- treść mowy i strukturalne charakterystyki mówienia. RODZAJE OBSERWACJI. WYRÓŻNIAMY OBSERWACJĘ: 1)KONTROLOWANĄ- charakteryzują ją jasne i wyraźne decyzje dotyczące tego, co, gdzie i kiedy ma być obserwowane; punkty czasowe są zazwyczaj określane, zanim rozpocznie się obserwację; można ją przeprowadzić zarówno w laboratorium, jak i podczas badań terenowych; w obu sytuacjach badacz wykorzystuje któryś z licznych planów eksperymentalnych i rejestrując dane z obserwacji- chciałby wnioskować o związkach przyczynowo-skutkowych, maksymalizując przy tym kontrolowanie zmiennych zewnętrznych i wewnętrznych. 2)NIE KONTROLOWANĄ- charakterystyczna tu jest znacznie mniejsza systematyczność i większa płynność; takie punkty czasowe są rzadko wyznaczane;
Wybór pomiędzy OBSERWACJĄ KONTROLOWANĄ I NIE KONTROLOWANĄ zależy w dużej mierze od problemu badawczego i przyjętego schematu badania, tj. badacze częściej stosują OBSERWACJĘ KONTROLOWANĄ wraz z planami eksperymentalnymi, rzadziej natomiast wypadku planów preeksperymentalnych i badań jakościowych. ŹRÓDŁA STRONNICZOŚCI W BADANIACH. 3 ŹRÓDLA STRONNICZOŚCI W BADANIACH EKSPERYMENTALNYCH: 1)WSKAZÓWKI SUGERUJĄCE- wtedy, kiedy osoba badana wie, że uczestniczy w eksperymencie stara się zareagować w sposób, jakiego, jej zdaniem, eksperymentator oczekuje; 2)STRONNICZOŚĆ EKSPERYMENTATORA- wtedy, kiedy eksperymentator niezamierzenie przekazuje swoje oczekiwania osobom badanym; 3)ARTEFAKTY POMIAROWE- stosowane procedury pomiarowe mogą być dla osób badanych źródłem wskazówek dotyczących tego, o co właściwie chodzi w eksperymencie. Instrumenty pomiarowe tj. kamera czy arkusze testowe również mogą uwrażliwić osoby badane i spowodować efekt stronniczości. CECHY I RODZAJE BADAŃ SONDAŻOWYCH. -badania sondażowe obejmują wszelkiego typu zjawiska społeczne o znaczeniu istotnym dla wychowania - opierają się niemal zawsze na badaniu specjalnie dobranej próby reprezentacyjnej z populacji generalnej, którą nie zawsze można precyzyjnie określić; - jest sposobem gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach i poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk i wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie nie zlokalizowanych METODA SONDAŻU DIAGNOSTYCZNEGO znajduje swe zastosowanie w badaniach za pomocą: * ankiet, * rozmowy i * wywiadu. - METODA SONDAŻU DIAGNOSTYCZNEGO - niezależnie od tego, czy jest stosowana za pomocą badań ankietowych lub rozmowy i wywiadu- sprzyja: * sformułowaniu problemów badawczych i hipotez roboczych; * zgromadzeniu opinii badanych o różnych kwestiach istotnych z punktu wiedzenia przeprowadzanych badań; * lepszemu poznaniu osób badanych pod względem sposobu widzenia przez nie niektórych przynajmniej interesujących badacza zagadnień. METODY PROWADZENIA BADAŃ SONDAŻOWYCH. 1)ANKIETA POCZTOWA: ZALETY ● niski koszt ● obniżenie błędu stronniczości ● większa anonimowość ● udzielanie przemyślanych odpowiedzi i możliwość konsultacji ● dostępność WADY ● wymaga prostych pytań ● brak możliwości sondowania ● utrata kontroli nad tym, kto udziela odpowiedzi ● niski odsetek odpowiedzi 20 - 40% 2)WYWIAD BEZPOŚREDNI: Wywiad osobisty ● wywiad wg. ustrukturowanego planu: liczba zadawanych pyta oraz sposób ich formułowania są identyczne dla wszystkich respondentów ● wywiad zogniskowany: prowadzony wg. planu 1. odbywa się z osobami, które mają określone doświadczenia 2. odwołuje się do sytuacji, które były analizowane przed rozpoczęciem wywiadu 3. przeprowadzany zgodnie z planem 4. Skupia się na doświadczeniach badanych osób ● wywiad nieukierunkowany (swobodny): badacz nie kieruje się planem, nie zadaje pytań wg. ustalonej kolejności 3.
|
ZALETY ● elastyczność ● kontrolowanie sytuacji, w której prowadzony jest wywiad ● wyższy odsetek otrzymanych odpowiedzi ● zbieranie dodatkowych informacji WADY ● wyższe koszty ● stronniczość osoby prowadzącej wywiad ● brak anonimowości 3)WYWIAD TELEFONICZNY: Wywiad telefoniczny ● Przeciętne koszty ● Krótki czas, duża liczba respondentów ● Kontrola poprawności zadawania pytań i poprawność rejestrowania danych ● Możliwość odmowy odpowiedzi na pytania ● „przerywanie” wywiadu ● Mniej informacji PORZĄDEK PYTAŃ KWESTIONARIUSZA. -2 RODZAJE SCHEMATÓW PORZĄDKOWANIA PYTAŃ: 1)STRATEGIA LEJKA * każde kolejne pytanie jest powiązane z pytaniem poprzednim, a jego zakres jest coraz mniejszy; * pozwala respondentom na bardziej skuteczne ujawnianie szczegółów; * zadając na początku pytanie o szerokim zakresie, badacz nie narzuca respondentowi żadnego kontekstu, zanim ten nie ujawni własnej perspektywy; * należy zaczynać od zadawania pytania o szerokim zakresie; 2)STRATEGIA ODWRÓCONEGO LEJKA *pytanie wąsko sformułowane wyprzedza pytanie o szerokim zakresie; * jeżeli celem badania jest określenie sposobu generalizowania wniosków wynikających z oceny konkretnej sytuacji i jeżeli badacz nie zna faktów, które zna respondent, to wąskie pytania pozwalające ustalić określone fakty powinny wyprzedzać pytania wymagające ogólnej oceny; RODZAJE, WADY I ZALETY ANKIETY. RODZAJE ANKIET 1)POCZTOWA: rozsyłana droga pocztową do respondentów i przez nich odsyłaną tą samą drogą, obsługiwana przez pocztę. 2)PRASOWA: opublikowana w gazetach i odesłana pocztą 3)AUDYTORYJNA: pojawia sie ona przy różnych okazjach (bankietach, degustacjach, sympozjach itp.) rozdawana osobiście a oddawana tez osobiście lub pocztą. 4)OPAKOWANIOWA: dołączona do sprzedaży produktów mająca charakter opiniotwórczą stosowana podczas kampanii reklamowych, promująca produkt. 5)KOMPUTEROWA: występująca w Internecie odpisywana w postaci e meila. Coraz bardziej popularna i uznawana za najnowocześniejszą. ZALETY: *niskie koszty w porównaniu z innymi metodami; *obniżenie błędu wynikającego ze stronniczego wpływu cech ankietera lub stosowanych przez niego technik; *ankiety zapewniają respondentom wysoki stopień anonimowości. Jest to szczególnie ważne w wypadku pytań dotyczących drażliwych tematów; *respondenci mają czas, aby się zastanowić nad odpowiedzią i odwołać do innych źródeł; *ankiety pozwalają na zbadanie, po niskich kosztach, prób osób rozproszonych na dużym obszarze geograficznym. WADY: *ankieta wymaga prostych, łatwo zrozumiałych pytań i czytelnych instrukcji; *ankieta nie zapewnia badaczom możliwości sondowania respondentów, aby uzyskać dodatkowe informacje lub wyjaśnić odpowiedź; *badacze nie mogą kontrolować, kto wypełnia ankietę; *odsetek odpowiedzi jest niski. CECHY I RODZAJE WYWIADÓW. RODZAJE WYWIADÓW: 1)WYWIAD NIESKATEGORYZOWANY- pozostawia prowadzącemu duży zakres swobody w zadawaniu pytań 2)WYWIAD SKATEGORYZOWANY - polega on na zadawaniu przeważnie pytań zamkniętych i zawsze tylko zgodnie z uprzednio przygotowanym zestawem 3)WYWIAD JAWNY - badani zdają sobie sprawę, że przeprowadza się go z nimi, wiedzą o celu badawczym 4)WYWIAD UKRYTY 5)WYWIAD JAWNY NIEFORMALNY -jest pośrednią formą między wywiadem jawnym a ukrytym, osoba badana zdaje sobie sprawę, że prowadzi się z nią wywiad, ale nie zna celu 6)WYWIAD INDYWIDUALNY - przeprowadzany tylko z jedną osobą 7)WYWIAD ZBIOROWY- przeprowadzany z więcej niż jedną osobą 8)ŚLEDCZY 9)LEKARSKI 10)PSYCHOLOGICZNY 11)DIAGNOSTYCZNY 12)TERAPEUTYCZNY WADY I ZALETY WYWIADÓW. Zalety wywiadu: -gwarancją wiarygodności danych uzyskanych w wywiadzie jest bezpośredniość kontaktu z badaną osobą, umożliwia to prostowanie otrzymywanych danych i wzajemne ich konfrontowanie -pozwala również na orzekanie o szczerości wypowiedzi na podstawie obserwacji osób, z którymi przeprowadza się wywiad * elastyczność procedury zadawania pytań * kontrolowanie sytuacji, w jakiej prowadzony jest wywiad * wysoki odsetek odpowiedzi * pełniejsze informacje Wady wywiadu, (błędy), (czynniki zakłócające prowadzenie wywiadu): -mogą być one spowodowane np. niestarannym przygotowaniem się do wywiadu -własne opinie i przekonania przeprowadzającego wywiad oraz sposób jego przeprowadzania (autorytatywność w postawie badającego, wzmożona pobudliwość lub chaotyczność w stawianiu pytań czy brak umiejętności jasnego i zwięzłego wypowiadania się, a zwłaszcza prawidłowego formułowania pytań) -jeśli nawiązanie właściwego kontaktu emocjonalnego i intelektualnego z respondentem jest utrudnione, obniża się znacznie wiarygodność otrzymywanych wypowiedzi *wyższe koszty *stronniczość osoby prowadzącej wywiad *brak anonimowości 4.
|