Goryczka żółta

48a] Goryczka żółta - Gentiana lutea

Skład chemiczny - lecznicze zastosowanie warunkują głównie gorycze glikozydowe. Jest to ziele z czystymi goryczami [amara pura].

Działanie: substancje goryczowe, pobudzający tworzenie soków żołądkowych, żółciopędny, wzmacniający.

Zastosowanie: przede wszystkim przy braku apetytu, przy dyspepsjach, chronicznych nieżytach żołądka - zwłaszcza niedokwaśności, przy zaburzeniach jelit.

Używa się w proszku 0,5-1g 2-3 razy dziennie lub odwaru z korzenia [5g na 200ml wody, gotować 5min] pić po 1 łyżeczce 30min przed jedzeniem.

Można też stosować nalewkę 30 kropli w szklaneczce wody 2-3 razy dziennie przed jedzeniem.

48b] Goryczka żółta

Działanie: reguluje trawienie, ułatwia przyswajanie składników odżywczych, wzmacnia.

Stosuje się w zaburzeniach trawiennych, niestrawności, zgadze, biegunkach przewlekłych, nieżytach żołądka, w stanach wycieńczenia i niedowagi, nerwicy wegetatywnej.

Odwar: 1 łyżkę sproszkowanego korzenia zalać 1 szkl letniej wody, ogrzewać do wrzenia, powoli gotować pod przykryciem przez 5min, odstawić na 10min.Pić 1-2 łyżki na 1 godz przed jedzeniem

jako środek wzmacniający i poprawiający apetyt.

Uwaga: dawki wyższe od zalecanych mogą wywołać nudności i wymioty.

48c] Goryczka żółta

Działanie: przeciwrobacze, pobudzające trawienie, żółciopędne, wywołujące miesiączkę, wątrobowe, ślinopędne [nasila wytwarzanie śliny].

Goryczka żółta jest doskonałym środkiem pobudzającym trawienie, który zwiększa apetyt i poprawia trawienie przez stymulację wydzielania soków trawiennych i zwiększone wydzielanie śliny, soków żołądkowych i żółci. Przyspiesza również opróżnianie żołądka.

Jest wskazana zawsze przy braku apetytu, niestrawności lub wzdęciach, którym towarzyszy nadmierne wytwarzanie gazów.

Działanie: pobudzające apetyt, a także ogólnie wzmacniające sprawia, że środek ten stosuje się w leczeniu jadłowstrętu psychicznego [anoreksji], osłabienia i wyczerpania.

Odwar: wsypać 0,5 łyżeczki korzenia do 1 szkl zimnej wody i gotować 5min. Pić 1 szkl ciepłego napoju 15-30min przed posiłkiem lub przy bólu brzucha czy uczucia wypełnienia w jamie brzusznej.

48d] Goryczka żółta

Działanie: ślinopędne, wzmacniające wątrobę, żółciopędne, przeciwbakteryjne, przeciw robakom, pobudzające miesiączkowanie.

Goryczka pobudza apetyt i ułatwia trawienie. Pomaga w wytwarzaniu śliny, soków żołądkowych i żółci. Przyspiesza opróżnianie żołądka.

Zalecana jest przy braku apetytu, powolnej pracy trawienia, niestrawnościach i wzdęciach.

Dzięki pobudzeniu trawienia działa ogólnie wzmacniająco.

48e] Goryczka żółta

Surowiec zielarski : Kłącze oraz korzeń (Radix Gentianae).

Jest on bardzo gorzki i zawiera kilka związków chemicznych o działaniu leczniczym.

Najważniejsze to alkaloidy: gencjopikryna i gencjomaryna. Oprócz tego zawiera cukry, śluz, pektyny, olejki eteryczne, sole mineralne.

Właściwości lecznicze mają wszystkie gatunki goryczek.

Działanie : Substancje goryczkowe zawarte w korzeniu drażnią kubki smakowe na języku, pobudzają wydzielanie soków żołądkowych, śliny, żółci, przy czym działanie to jest tym silniejsze, im bardziej chory jest układ pokarmowy.

Pomaga przy nadkwasocie i niedokwasocie, braku apetytu, zaburzeniach trawienia, działa też ogólnie wzmacniająco na organizm.

Używa się jej przed jedzeniem, w postaci odwaru lub spirytusowej nalewki.

Często wchodzi w skład różnych mieszanek ziołowych i lekarstw.

Uwaga: Preparaty z gorczycy nie mogą być używane przez cierpiących na chorobę wrzodową

żołądka.

Ciekawostki

* Używana jest w krajach alpejskich jako jeden z dodatków smakowych do produkcji niektórych wódek, wina wermut, piwa.

* Własności lecznicze goryczki odkrył starożytny lekarz Gentius.

48f] Goryczka żółta

Surowiec uzyskiwany jest tylko z uprawy. Kłącze i gruby korzeń.

Surowiec ma początkowo smak słodki, a później palący i gorzki. Surowiec zawiera: związki goryczy, cukry, garbniki, śluz i inne substancje.

Goryczka działa żołądkowo i żółciotwórczo, pobudza wątrobę i gruczoły dokrewne do sprawnego działania, regulując trawienie i ogólnie działa wzmacniająco na organizm.

Korzeń goryczki stosuje się w postaci odwaru, nalewki lub wina (sporządzonego w połączeniu z innymi ziółkami), przy niedomodze żołądka, braku apetytu, zgadze, wzdęciach i odbijaniu się.

Ponieważ surowiec goryczki działa także przeciwzapalnie i uspokajająco, niektórzy fitoterapeuci zalecają zażywanie jego odwaru jako środka uspokajającego na narządy płciowe i przeciw tzw. polucjom nocnym u mężczyzn.

Odwar sporządzamy zalewając 1,5 łyżeczki od herbaty rozdrobnionego lub sproszkowanego korzenia goryczki 1,5 szklanki wody. Podgrzewamy aż do zagotowania i gotujemy 5 min., odstawiamy do ostudzenia i naciągnięcia. Następnie cedzimy i pijemy trzy razy dziennie od 1/4 do 1/2 szklanki odwaru pół godziny przed jedzeniem lub też kilka razy dziennie małymi porcjami, ale zawsze przed jedzeniem.

Przeciw robakom bierze się odwar trzy razy dziennie po 1/4 łyżeczki sproszkowanego korzenia goryczki zapijając wodą.

W miejsce odwaru używa się często nalewki z goryczki sporządzonej na spirytusie. Rozdrobniony, względnie sproszkowany, korzeń goryczki i trochę miodu pszczelego zalewa się spirytusem na okres kilkunastu dni wstrząsając od czasu do czasu zawartością butelki. Następnie cedzi się go i zażywa

jeden lub dwa razy dziennie po 25 kropelek na cukrze lub z wodą.

U ludzi starszych, osłabionych chorobą lub innymi przyczynami, działa korzystnie nie tylko na układ trawienny, ale wzmacnia też cały system nerwowy i przywraca dobre samopoczucie.

Praktyczne w użyciu jest również tzw. lecznicze wino goryczkowe sporządzone na surowcu goryczki z dodatkiem bobrka trójlistnego, tataraku, skórki pomarańczowej i anyżu zalanych butelką wina gronowego.

48g] Goryczka - Gentiana (Gentianaceae)

Surowcem jest kłącze i ziele

Skład chemiczny: W zielu i w kłączach goryczek znajdują się glikozydy gorczyczne, alkaloidy, pochodne ksantonu, fitosterole, cukrowce, barwnik, sole i kwasy.

Działanie: Surowce pobudzają wydzielanie śliny, soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego, zwiększają ruchy robaczkowe przewodu pokarmowego, regulują wypróżnienia, zwiększają apetyt; działają żółciopędnie, wiatropędnie.

Wskazania: brak łaknienia, zaburzenia trawienia, niestrawność, niedostateczne wydzielanie soków trawiennych, zaparcia, zmazy nocne, osłabienie, choroby skórne.

Zewnętrznie: rany, stany zapalne skóry i błon śluzowych, potówki, zmiany sączące, łojotok.

Odwar: 2 łyżki korzenia lub ziela zalać 2 szkl. wody; gotować 5 min.; odstawić na 20 min.;

przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 100-150 ml; dzieci ważące; 8-9 kg - 8,5 ml, 10-15 kg - 14 ml, 16-20 kg - 21 ml, 25-30 kg - 35 ml, 35-40 kg - 50 ml, 45-50 kg - 64 ml, 55-60 kg - 78-80 ml, 3-4 razy dz.

Nalewka goryczkowa - Tinctura Gentianae; pół szkl. suchych kłączy lub ziela zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 5-10 ml. Dzieci: 3 r. ż. - 2 ml, 7 r. ż. - 3 ml, 10 r. ż.-4 ml, 15 r. ż. - 7 ml, 3-4 razy dz. w 50 ml wody.

Rp. Mikstura na trawienie

Nalewka goryczkowa - 10 ml, nalewka z bylicy pospolitej lub piołunowa - 10 ml

Wymieszać. Zażywać 2-3 razy dz. po 30-40 kropli.

Wskazania: niedostateczne wydzielanie soków trawiennych, brak apetytu, obfity i (lub) tłusty posiłek, niestrawność (5 ml 3 razy dz.), zaburzenia trawienia, osłabienie.

Rp. Mieszanka na zaburzenia trawienne i skąpe miesiączki

Ziele lub kłącze goryczki - 1 łyżka, kłącze tataraku - 1 łyżka, ziele glistnika - 1 łyżka, liść lub ziele bylicy pospolita., albo piołunu - 1 łyżkę

Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wody; gotować 3 minuty; odstawić na 20 minut; przecedzić.

Pić 3-4 razy dz. po 100 ml.

Wskazania: brak łaknienia, zaburzenia przemiany materii, zaburzenia trawienne, zaparcia, niedostateczne wydzielanie soków trawiennych, skąpe i bolesne, a przy tym nieregularne krwawienia miesiączkowe, kamica żółciowa, zastoje żółci, niedomoga wątroby, bóle wątroby, pęcherzyka żółciowego, trzustki, brzucha i jajników, nieżyt żołądka, choroby nerek.

---