Turystyka trasportowa

Wiele form turystyki bierze swoją nazwę od sposobu przemieszczania się turystów czyli środków lokomocji i środowiska po ktrym podróżuje turysta.

Wyróżniamy nastepujace formy turystyki:

• turystykę kolejową

• turystykę lotniczą

• turystykę wodną

• turystykę samochodową

1. Turystyka kolejowa

Rozwój turystyki kolejowej rozpocza się wraz z otwarciem pierwszej lini kolejowej w 1825 roku w Wielkiej Brytanii. W Polsce popularyzatorem turystyki kolejowej po wybudowaniu pierwszych odcinków tras był Mieczyszysław Orłowicz, który w 1926 roku opublikował nawet „Ilustowany przewodnik kolejowy” W latach 50- tych XIX wieku w Wielkiej Brytani położono 7000 mil. nowych linii kolejowych, a do 1900 roku długość linii wzrosła do 35 000 km. Również w tym czasie następuje dynamiczny rozwój kolei na kontynęcie.

Na początku XX wieku długość lini kolejowych w poszczególnych krajach Europy przedstawiają się nastepująco:

• Niemcy 50 000 km

• Francja 43 000 km

• Austrio-Węgry 40 000 km

• Rosja z Finladią 50 000 km

• Hiszpania 15 000 km

Stany Zjednoczone w 1860 roku miały przeszło 49 000 km oraz wprowadziły pierwszy wagon pasażerski zaprojektowany przez Georga Pullmana. W 1900 roku łączna długość linii kolejowych na świecie wynosiła około 800 000 km. Można powiedzieć, że do I wojny światowej trasport kolejowy miał wyłączność na przewóz turystów na lądzie.

Do połowy XX wieku transport kolejowy odgrywał decydującą rolę w przewozie turystów. Kolejne lata to spadek znaczenia trasportu kolejowego w turystyce, zaczęto ograniczać częstotliwość połączeń kolejowych i zamknięto wiele tras.

Z punktu widzenia rozwoju turystyki szczegółną rolę odgrywają kolejowe pasażerskie przewozy dalekobieżne, wsród których można wyróżnić przewozy międzynarodowe międzyaglomeracyjne i międzyregionalne.

Ze względu na dużo konkurencję ze strony środków transportu samochodowego i lotniczego koleje starają się pozyskać klientów dalekobieżnych podróży podnosząc komfort i rozbudowując zakres towarzyszących im usług. Szczególnie atrakcyjna pod względem czasu podróży jest oferta superszybkich pociągów nowej generacji. Obecnie można wyróżnić następujące, najbardziej powszechne i charakterystyczne kategorie pociągów dalekobieżnych:

1. „EuroCity”/ „InterCity”- są to najwyższej klasy pociągi konwencjonalne (o prędkości do 200km/h)

Najnowocześniejsze pociągi (EC)/(IC) oferują podróżnym:

1. Miejsca siedzące w przestronnych, bardzo komfortowych wagonach przedziałowych lub bezprzedziałowych, w EC z reguły wyłącznie klimatyzowanych

2. Obsługę gastronomiczną podczas jazdy w wagonie restauracyjnym z miejscami wyłącznie siedzącymi i jako obwoźną sprzedaż napojów, przekąsek i słodyczy lub poczęstunki w cenie biletu serwowane do miejsc siedzących.

3. Dodatkowy serwis pokładowych m.im. możliwość rezerwacji i kupna biletów w pociągu, dostawę prasy, przedziały i toalety dla osób niepełnosprawnych.

4. Wyjatkowo staranne czyszczenie wnętrza i szyb wagonów.

5. Towarzyszace podrózy usługi zewnętrzne, m.in. możliwość rezerwacji miejsc i zakupu biletów we wszystkich kasach włączonych do krajowego i międzynarodowych systemów rezerwacji oraz dostępność rozkładów jazdy, rezerwacji miejsc i ich zakupu także przez Internet.

2. „Pociągi wielkich predkosci” - są to pociągi o predkościach maksymalnych powyżej 300 km/h. np.TGV ,,Reseau”, „Duplex”, „Atlantique”, „Thalys” (Francja), „Eurostar”(Francja) „ICE1;3” (Niemcy) „Shinkansen 500” (Japonia) AVE (Hiszpania)

3. Pociągi ekspresowe (Ex) - są to pociągi o najniższej kategorii w kwalifikowanych połączeniach dziennych, ich standard określany jest w zasadzie dowolnie przez każdego przewoźnika.

4. Pociągi pospieszne - historycznie najstarsza, a obecnie najniższa kategoria dalekobieżnych pociągów pasażerskich.

5. Pociągi i wagony z miejscami sypialnymi i do leżenia - jako najbardziej charakterystyczne można wyróżnić:

1. Uruchomione w Europie i częściowo ujednolicone co do standardu międzynarodowe pociągi nocne kategorii euronight (EN), zestawiane z wagonów sypialnych i kuszetkowych o najwyższych standardzie, z dodatkowo dołączanym wagonem z miejscami siedzącymi o standardzie EC/IC; wszystkie wagony w składzie EN powinny być klimatyzowane, a sypialnie powinny być wyposażone w kabinę prysznicową.

2. Pociągi, zarówno komunikacji międzynarodowej, jak i wewnętrznej, zestawiane z wagonów tylko sypialnych i/lub kuszetkowych oferujących jednakowe, klasyczne przedziały, niekiedy wyróżnianych nazwami np. jako międzynarodowe hotelowe (HOT) i krajowe „Nocny Express” (nex) w Polsce; ich standard jest bardzo zróżnicowany

3. Pojedyncze, dołączane do pociągów posiesznych wagony sypialne i/lub kuszetkowe; ich standard jest także zróżnicowany.

Różnicując ofertę usługową PKP wprowadziło specjalne zniżki dla wyodrębnionych segmentow na krajowym rynku przewozów pasażerskich.

Są to m.in.:

• Bilety abonametowe

• Bilety sieciowe

• Intercity-26

• Bilety weekendowe

• Przejazdy grupowe

• last minute

• Przejazdy rodzinne przez cały rok

Do celów czysto turystycznych wykorzystywane są koleje specjalne, czyli koleje zebate, kolejki linowe i wyciągi. Ta istotna kategoria, której uzupełnieniem wyciągi wagonikowe, krzesełkowe, orczykowe itd., ma szczególne znaczenie dla turystyki górskiej zimowej uprawianejw celach sportowych. Obecnie urządzenia te są zainstalowane we wszystkich znaczących ośrodkach turystycznych.

2. Trasport lotniczy

Turystyka lotnicza zaczeła się w 1919 roku od uruchomienia regularnej komunikacji lotniczej na trasie Paryż-Bruksela i Paryż- Londyn. W 1925 roku już na wszystkich kontynentach istniała komunikacja powietrzna. Regularna komunikacja transatlantycka została podjęta w 1939 roku. W 1955 roku w posiadaniu towarzystw lotniczych Europy Zachodniej i USA znajdowały się już 90-osobowe samoloty transatlantyckie „super Constellation” oraz DC7 o zasięgu 6 tys. km i szybkości ponad 500km/godzinę.

W 1956 roku rozpoczyna się era samolotów odrzutowych. W 1964 roku na liniach dalekiego i średniego zasięgu kursują już prawie wyłącznie samoloty turbośmigłowe i turboodrzutowe. Rozpoczyna się własciwy okres rozwoju masowej turystyki lotniczej.

Bardzo ważnym czynikiem rozwoju ruchu turystycznego stał się obecnie rozwój i zastosowanie do masowych przewozów pasażerskich trasportu lotniczego. Rozpoczęta po II wojnie światowej nowa epoka komunikacji lotnicznej osiągneła w latach 60. XX wieku punkt przełomowy, gdy wprowadzono do eksploataci silniki odrzutowe. Transport lotniczy umożliwił wówczas zwiększenie dystansu podróżowania i skrócenie czasu podróży, przez co stał się podastawowym środkiem komunikacji w dalekich podróżach zagranicznych, w tym międzykontynetalnych.

Bardzo ważnym wydarzeniem powodujacym zwiększenie roli trasportu lotniczego w obsłudze ruchu turystycznego było wprowadzenie lotów czarterowych, a także deregulacja przepisów lotniczych. Towarzystwa oferujace usługi czarterowe przyciągają klientów oferujac rozmaite obniżki cen biletów i inne udogodnienia.

O popularności turystycznych przelotów pasażerskich zdecydowała szybkość tego sposobu podróżowania, pozwalająca skrócić czas podróży do najdalszych zakątków Ziemi.

Transport lotniczy jest bezkonkurencyjny na trasach przejazdu liczących ponad 1 tys. kilometrów. Góruje nad innymi formami transportu dużą prędkością przewozu, wysokim bezpieczeństwem i komfortem podróży.

Światowa sieć połączeń lotniczych obejmuje całą kule ziemską. Do największych portów lotniczych świata zalicza się:

• Harsfield w Atlancie

• O'Hare w Chicago

• Intercontinental w Los Angeles,

• Heathrow w Londynie

• Haneda w Tokio,

• Orly w Paryżu

Liberalizacja i deregulacja działalności w zakresie przewozów lotniczych, dająca silny impuls do obniżki kosztów przez lotniczych operatorów, przyczyniła się do powstaniqa tzw. przewoźników niskokosztowych. Ten dynamicznie rozwijający się nowy segtment zasadniczo różni się od tradycjnych przewoźników zarówno pod względem organizacyjnym, finansowym, jak i marketingowym. Z punktu widzenia pasażera najbardziej widocznym wyróżnikiem była możliwość zakupu biletu lotniczego po bardzo atrakcyjnej cenie, nie spotykanej nigdy wczesniej. Cena biletu nie obejmuje jednak wielu usług dodatkowych (np: posiłków w trakcie lotu, pełnej obsługi bagażowej, rezerwacji konkretnego miejsca na pokładzie samolotu) oferujacych dotychczas przez tradycyjnych przewożników. Największe linie lotnicze segmentu LCCs (według stanu na koniec 2004 roku) to Southwest, Ryanair, EasyJet i Jet Blue.

Towarzystwa lotnicze prowadzą aktywną politykę przyciągania turystów, oferując im coraz szrszych wachlarz połączeń, nowe atrakcyjne taryfy turystczne (specjalne: publiczne i inclusive tours) a także usługi związane z obsługą turystów. Współpraca między przedsiębiorstwami turystycznymii lotniczymi zaowocowała ofertą m. im. Zintegrowanego pakietu usług w postaci wycieczek o zryczałtowanej cenie nazywanego inclusive tourslub inaczej package. W cenę takiego pakietu wliczone są koszty podróży tam i z powrotem, zakwaterowania i wyżywienia, opłaty przewodników, bilety do muzeów i innych imprez ujętych w programie. Wśród publicznych taryf specjalnych można natomiast wyróżnić taryfy wycieczkowe, młodzieżowe i studenckie oraz grupowe specjalne incentive.

Największą liczbę turystów notuje się w Europie Zachodniej na tzw. „liniach słonecznych”, wiodących w rejon basenu Morz Śródziemnego. Znaczny ruch turystyczny notuje się też na szlaku Północnego Atlantyku, na liniach wewnątrzamerykańskich oraz trasach wiodąych do Singapuru, Hongkongu, Japonii i Malezji.

W Polsce obsługę ruchu turystycznego prowadzi od 1929 roku PLL LOT. Obsługuje on linie krajowe i zagraniczne. Wśród państw świata należacych do Międzynarodowej organizacji Lotnictwa Cywilnego ICAO plasujemy się w drugiej 50-tce. PLL LOT nawiązał kontakty z biurami podróży i hotelami dla obsługi ruchu turystycznego w kraju i na świecie.w 1973 roku powołano nawet_w ramach Wydziału Handlu-Zespoł turystyki lotnicze i imprez specjalnych AIR TOURS. W 1976 roku komórka ta przekształcona zostaław Dział Turystyki Lotniczej AIR TOURS, aw 1985 przemianowano ten dział w LOT AIR TOURS.

Do najważniejszych portów lotniczych Polski należą Warszawa-Okęcie i Kraków-Balice.

3. Turystyka Wodna

Mianem turystki morskiej określa się podróże pełnomorskie relizowane różnymi środkami trasportu - statkiemi pasażerskimi, zwłaszcza wycieczkowymi, jachtami, statkami pasażersko-towarowymi i towarowymi, promami, ale także łodziami podwodnymi czy statkami rybackimi.

Ze względu na wykorzystywanie różnych rodzajów środków trasportu morskiego można wyobrębnić następujące formy turystyki morskiej:

1. Wycieczki pełnomorskie- na statkach wycieczkowych.

Wycieczki pełnomorskie, czyli turystyka wycieczkowa, polegająca na zwiedzaniu świata od portu do portu statkiem, jest szczególnie atrakcyjnym rodzajem uprawnienia turystyki morskiej. Wprawdzie moda na luksusowe podróżowanie istnieje od dawna jednak po 1985 roku przeżywa ona renesans, stając się jednocześnie alternatywą dla „biernej” turystyki pobytowej na lądzie.

• Turystyka wędrowna obejmująca podróże odbywane na statkach „wędrójących” w pszukiwaniu słońca, z kontynentu na kontynet, z oceanu na ocean. Uzależniona jest od pory roku, odległość, stopnia atrakcyjności poszczególnych portów i ich najbliższego zaplecza turystycznego. Tego typu rejsy mają cechy pasażerskiej żeglugi trampowej. Oferują je np.: operatorzy Royal Caribbean cruise oraz Royal Viking

• Rejsy regularne, które dotyczą podróży odbywajacych na statkach wycieczkowych obsługujących określone, zazwyczaj atrakcyjne miejscowości turystyczne. Statki te mają cechy liniowca pasażerskiego. Odwiedzane miejscowość turystyczne to nie tylko popularne miasta portowe leżące na trasach obsługiwanych przez te statki. Coraz częściej są to wyspy zagospodarowane przez ich właścicieli. Operatorzy regularnej żeglugi wycieczkowej, tzw. operatorzy niezawodni, specjalizują się zazwyczaj w obsłudze ruch wycieczkowego w określonych rejonach świata(np. najbardziej popularnego Morza Kasraibskiego)

• Turystyka specjalistyczna , która jest związana z wycieczkami do mało znacznych, ale interesujacych, z turystycznego punktu widzenia portów. W tej grupie podróży mieszczą się również rejsy odbywane na podkładach pasażerskich żaglowców i statków specjalnych.

• Statki wycieczkowe różnią się wielkością, liczbą miejsc pasażerskich, stardardem oraz zróżnicowanym zakresem i poziomem świadczonych usług rekreacyjno-sportowych i rozrywkowych. Nowoczesny statek wycieczkowy spełnia funkcje hotelu pływającego w strefie klimatu ciepłego. Cechą charakterystyczna tego statku jest dobra stateczność pozwalająca na spokojną żeglugę w warunkach sztormowych, wygodne kabiny zewnętrzne obszerne pomieszczenia rekracyjne, umożliwiającyce przyjemne spadzanie czasu.

• Żeglarstwo morskie - na jachtach to turystyki morskiej o wieloletniej tradycji,

tym bardziej że u samych początków jachting morski miał charakter zdecydowanie turystyczne. Żeglowanie, traktowane jako turystyka (w odróżnieniu od sportu wyczynowego), związane z podrożami i niekiedy masową rekreacją, jest obecnie dość popularną formą wypoczątku na morzu. Staje się ono przygodą dającą posmak życia „wilków morskich”. Z kolei podróżowanie na jachtach wyższej klasy, dając poczucie pływania prawdziwym żaglowcem, zapewnia jednocześnie oczekiwany komfort podróży.

3. :Podróże pełnomorskie- na liniach statkowych pasażerskich, pasażersko-towarowych i towarowych. Podróże statkami liniowymi oparte są o stałe, regularne połaczenia między z góry określonymi portami. Statki odbywają podróże zgodnie z rozkładem rejsów, niezależnie od tego, czy oferowane miejsca dla pasażerów są wykorzystywane, czy też nie, a porty, do których zawijają, nie muszą być turystycznie atrakcyjne. Przewozy pasażerów żeglugą liniową mogą być dokonywane na statkach czysto pasażerskich, pasażersko-towarowych (13-100 pasażerów), a także towarowych (do 12 pasażerów). Turyści odbywający podróże na statkach pasarzerskich korzystają ze wszystkich świadczonych tam usług hotelowych, gastronomicznych i rozrywkowych. Natomiast podczas postoju statku w portalach pośrednich oferuje się im wycieczki krajoznawcze, a niekiedy nawet kilkudniowy pobyt na lądzie.

4. Wycieczki organizowane na promach. Żegluga promowa charakteryzuje się regularnymi połączeniami portów o na ogół dobrze rozwiniętej infrastruktórze komunikacjnej-zazwyczaj w basenie jednego morza. Obsługujące ją statki (promy) pasażerskie i pasażersko-towarowe służa do do przewozu pasażerów (turystów) i ich pojazdów, a często także ładunków. Statek-prom umożliwia - w rejsach wielogodzinnych - zakwaterowanie w kabinach, pełne usługi gastronomiczne rozrywkowe i hadlowe. Pozwala również na przerywanie podróży w porcie i odbycie np. wycieczki na lądzie (pojazdem własnym lub grupowo - autokarem) im więcej portów prom odwiedza , tym szersza może być gama wariantów wycieczkowych i potecjalnych atrakcji turystycznych na lądzie.

Turystyka morska przeżywa swój renesans od lat osiemdzesiątych i jest z najbardziej dynamicznie rozwijającym się segmentem ruchu turystycznego.

Jak podaje WTO, w rejsach morskich uczestniczy rocznie około 9 mln osób, natomiast rozmiary tego rynku szanuje się na 35-50 mln pasażerów rocznie.

4. Transport samochodowy

Wraz z wynalezieniem silnika spalinowego i doskonaleniu sieci dróg turyści coraz chętniej zaczęli korzystaćz trasportu samochodowego. Do przejazdów turystycznych używane są zarówno samochody osobowe, jak i autokary przedsiębiorstw transportowych, obsługujących użytkowników zarównio na stałych liniach komunikacjnych jak i na wybranych trasach.

Ogromny wzrost parku maszynowego na świecie, oraz rozwój sieci drogowej, zwłaszcza autostrad i dróg szybkiego ruchu przyczynił się do dynamicznego zwiększenia ruchu turystycznego i jednocześnie przybliżył turystom niektóre atrakcyjne tereny.

Samochód osobowy stwarza turyście możliwość swobodnego wyboru miejsca działalności turystycznej, tepminu podróży oraz zwiedzania miejscowośći leżących na uboczu wybranego głównego szlaku turystycznego, co przy coraz większych tendencjach do indywidualizacji ruchy turystycznego ma ogromne znaczenie.

Rozwój motoryzacji indywidualnej sprzyja też korzystnemu rozkładowi ruchu turystycznego w czasie. Obserwacja strumieni międzynarodowej turystyki samochodowej w Europie Zachodniej dowodzi, że turystyka samochodowa nie jest tak skoncentrowana w miesiącach letnich, jak korzystająca z innych środków transportu.

Równolegle z rozwojem podróży odbywanych samochodem osobowym rozwija się produkcja i eksploatacja mieszkalnych przyczep samochodowych oraz specjalnych mieszkalnych samochodów kempingowych.

Inną formą wykorzystania samochodów osobowych są usługi „taxi”, które maja znaczenie przy przewozie turystów z portów lotniczych, morskich, dworców kolejowych do hoteli, a w niektórych miejscowościach ułatwiają ich zwiedzanie.

Istotne znaczenie w rozwoju usług transportu samochodowego ma również autokar. Turyści korzystający z tego środka trasportu są na ogół motywowani takimi korzyściami, jak przyjemność podróżowania i większy komfort. Ponadto autokar zapewnia turystom mozliwość penetracji, mobilność i w pewnej mierze swobodę. Program wycieczki, pod wzglętem trasy podróży i czasu, zawsze może być dostosowywany do specyficznych życzeń turysty. Nowa generacja autokarów zapewnia turyście m. in. widok pannoramicznych , klimatyzacje, fotele wyposażone w pasy bezpieczeństwa, usługi kuchni pokładowej, lodówkę, barek, system audio-video/dvd, dostępność toalety z umywalką, miejsca do leżenia.

Atrakcyjność podróży autokarowych polega również na wygodzie związanej z unikaniem problemów transferu bagażu (brak ograniczeń co do wagi bagażu, w przeciwienstwie do samolotu), załatwiania formalności podróżnych. Podróże autokarowe są też na ogół tańsze od lotniczych, a często również kolejowych.

Autokar jako srodek trasportu znalazł w obsłudze ruchu turystycznego przede wszystkim następujące zastosowania:

• Realizację regularnych długodystansowych bezpośrednich połączeń z docelowymi miejscami podróży

• Obsługę pakietów podróży zorganizowanych

• Organizację kilkugodzinnych imprez krajoznawczych

• Usługi transferowe

W niektórych krajach, tam gdzie rzeżba terenu utrudnia budowę linii kolejowych, autokary są podstawowym środkiem transportu turystycznego.

Wady i zalety środków trasportu wykorzystywanych w turystyce

Środkek transportu	Zalety	Wady
Autokar	Najtańszy ze wszystkich środków trasportu w przeliczeniu na jednego pasażera Możliwość dowolnego kształtowania imprezy w czasie Możliwość korygowania w trakcie imprezy założonego progromu, bez ponoszenia dodatkowych kosztów Zapewnia zarówno transport do miejsca docelowanego, jak i na obszarze recepsji turystycznej Wyklucza konieczność traswerów Możliwość poznania mijanego krajobrazu Dogodne warunki do integracji uczestników imprezy Bagaż załadowany w miejscu wyjazdu przewożony jest do miejsca docelowego	Wydłużenie czasu imprezy (czas pracy kierowców, postoje, wzmożony ruch na drodze, ogranczona predkość) Ograniczenie wielkości przewożonego bagażu Możliwość wystąpienia nieprzewidzianych awarii Konieczność przekraczania wielu granic w turystyce zagranicznej Niedogodności wynikające z długości trwania podróży
Pociąg	Prędkość podróżowania Sprawne odprawy graniczne Dość wysoki komfort podróżowania Możliwość zamawiania posiłków Możliwośc poznania mijanego krajobrazu Mozliwość przewozu środków trasportu (samochodów osobowych, rowerów, motocykli itp.)	Ograniczenia wynikające z rozkładu jazdy, zarówno co do czasu, jak i kierunków Zmiana terenów w trakcie imprezy powoduje dodatkowe koszty i uzależnienie się od możliwości zmian rezerwacji Konieczność korzystania z dodatkowego trasportu przy transferach i realizacji programu Konieczność przenoszenia bagażu przy trasferach
Samolot	Szybkość podróży Wygodna podróż Duże bezpieczeństwo podróżowania Gwarantowane wyżywienie w trakcie podróży Różnorodny standard Malejące ceny biletów lotniczych (polityka cenowa przewoźników niskokosztownych)	Wysoka cena przelotu (z wyjątkiem przewoźników niskokosztowych ) Koniczność dotarcia do lotniska, które nie zawsze znajduje się w miejscu zamieszkania klienta Ograniczenia w programowaniu wynkające z rozkładu lotów Zmiana terenów w trakcie imprezy powoduje dodatkowe koszty i uzależniona jest od możliwości zmiany rezerwacji Konieczność korzystania z dodatkowego trasportu przy transferach i realizacji programu Konieczność przenoszenia bagażu przy transferach Lęk niektórych osób przed podróżą lotniczą
Statki, promy	Jedyny srodek trasortu przy niektórych typach imprezy Możliwość zamawiania posiłków Możliwość korzystania miejsca do spania Możliwość poznania miłego krajobrazu Możliwość przewozu środków trasportów (atokar, samochód osobowy, rower, motocykl) Możliwość korzystania z dodatkowych usług (np: siłownia,basen, dyskotrka, kasyno)	Długi czas podróży Ograniczenia wynikające z rozkładu rejsów Zmiana terenów w trakcie imprezy powoduje dodatkowy koszty i uzależniona jest od możliwości rezerwacji Konieczność korzystania z dodatkowego trasportu przy trasferach i realizacji programu Konieczność przenoszenie bagażu przy trasferach Lęk niektórych klientów przed podróżą statkiem.

---