1.Czym jest teoria socjologiczna (definicja)? Typologia teorii socjologicznych.
Teoria socj. - Wszelki zespół założeń ontologicznych, epistemologicznych i metodologicznych, abstrakcyjnych pojęć oraz ogólnych twierdzeń o rzeczywistości społ. mający dostarczać wyjaśnianie dostępnej wiedzy opisowej na jej temat oraz ukierunkowywać dalsze badania.
(Ontologia- byt, rzeczywistość, Epistemologia- poznanie rzeczywistości)
Funkcjonalizm- system, porządek, sprawne funkcjonowanie całości.
Teorie konfliktu- konflikt jest siłą napędzającą, jest nieuniknione- nierówności dostępie do dóbr.
Interakcjonizm- symbole, gesty, ciągle definiujemy rzecz.
Teorie wymiany społ.- utylitaryzm.
- Teorie ogólne- wysoce abstrakcyjne, mają dostarczać ogólnych wyjaśnień.
- Teorie średniego zasięgu-
- Teorie empiryczne- podstawowe właściwości świata społ.
2. Proszę omówić przyczyny wystąpienia dwóch kryzysów w socjologii i sposoby przezwyciężenia tych kryzysów.
Pierwszy kryzys w socj. -(po II WŚ do lat 60-tych) zaczęto się zastanawiać nad metodami badania rzecz.
Drugi kryzys w socj.-(lata 70-te) na ile są przydatne teorie ogólne.
Funkcjonuje wiele paradygmatów, ale żaden nie może być uznany za jeden właściwy
Poczucie zawodu wynikami i świadomość wyczerpania tradycyjnych pojęć, tak rozumiany kryzys doprowadził do zmiany uznanego paradygmatu do rewolucji naukowej. W tym sensie kryzys socjologii oznacza stadium przedrewolucyjne - okres rodzenia się nowego paradygmatu. Najważniejszym symptomem okresu przedrewolucyjnego jest pojawienie się i rozpowszechnienie w zbiorowości uczonych „zdefiniowanej ignorancji. Takim terminem Merton określa „wyraźną świadomość tego, co jeszcze nie jest znane, ale musi być poznane, aby podłożyć podwaliny pod nową wzbogaconą wiedzę”. Inaczej mówiąc jest to katalog zagadek, pytań, problemów, dla których wyjaśnienia dotychczasowy paradygmat już nie wystarczał.
3. Proszę przedstawić podstawowy katalog zagadek (problemów) współczesnej socjologii.
Zdefiniowana Ignorancja
Problem refleksyjności- zwrotny wpływ teorii na praktykę.
Problem historyzmu- wpływ przeszłych zdarzeń na to co dzieje się aktualnie
Problem morfogenezy- wytwarzanie się pewnych trwałych form ( czy to jednostka ma wpływ na strukturę czy odwrotnie).
Problem konwencjonalności- czy możemy konstruować prawa, czy jedynie reguły.
Problem podmiotowości- jaki jest zakres wolności jednostki.
Wiedza o tym, czego nie wiemy, może źródłem deprawacji, ale może też stanowić punkt wyjścia szukania wiedzy pełniejszej nowego paradygmatu. Między tymi dwoma biegunami sytuują się różne reakcje na kryzys teoretyczny, jakie dostrzec można w socjologii współczesnej. Wyróżniamy 4 typowe reakcje:
1) nihilizm- totalna negacja tradycyjnej teorii socjologicznej, w skrajnej postaci- totalna negacja socjologii jako nauki.
2) dogmatyzm- bezkrytyczna a czasami i bezrefleksyjna akceptacja jednej teorii czy jednej tradycji teoretycznej, przy apriorycznym, opartym na „przylepieniu etykietek” odrzuceniu wszystkich innych.
3) programowy eklektyzm- oportunistyczne (ugodowe) sięganie do różnorodnych i wzajemnie niespójnych teorii, w zależności od konkretnych potrzeb badawczych.
4) twórcza rekonstrukcja- polega na poszukiwaniu nowego paradygmatu nie przez zerwanie z tradycją teorii socjo, lecz przeciwnie przez syntezę najcenniejszych elementów tej tradycji i przezwyciężenie jej słabości ( przez kontynuację i negację zarazem)
II.
4. W koncepcji Parsonsa systemy działania charakteryzują się czterema rodzajami problemów (imperatywów) wiążących się z ich przetrwaniem, wymień je i scharakteryzuj.
Systemy działania charakteryzują się 4 rodzajami problemów lub imperatywów wiążących się z ich przetrwaniem (każdy pełni funkcje dla sytemu jako całości )
A- adaptacja- jest związana z problemem zapewnienia ze strony środowiska wystarczających środków ułatwiających systemom funkcjonowanie, a następnie rozdzielenie tych środków pomiędzy poszczególne systemy.
G- osiąganie celów- odnosi się do ustalenia priorytetowych celów oraz mobilizowania środków, jakimi dysponuje system dla ich osiągnięcia.
I- integracja, koordynacja- oznacza problem koordynacji i utrzymania właściwości wzajemnych stosunków pomiędzy lematami systemu.
L- kultywowanie wzorów- obejmuje 2 związane ze sobą zagadnienia:
- utrzymanie wzorów- chodzi o zapewnienie, by działający w systemie społecznym wykazywali „odpowiednie” charakterystyki (motywy, potrzeby, umiejętności odgrywania ról)
- kontrolowanie napięć wewnętrznych- rozładowanie wewnętrznych napięć pomiędzy działającymi w systemie społecznym.
5. Omów schemat „hierarchii cybernetycznej” według Parsonsa.
Hierarchia cybernetyczna:
- organizm
- osobowości
- społeczny
- kultury
Niższy dostarcza ułatwień do funkcji.
Wyższego, wyższy kontroluje pożytkowanie energii
Środki: -pieniądze -władza -wpływ społ. -zobowiązania (lojalność, solidarność)
Zmiana dokonuje się, gdy podczas przepływu między systemami powstają nadwyżki, lub gdy występuje jej niedobór.
Coraz większe zróżnicowanie elementów systemu wraz z jego rozwojem, mechanizmy ułatwiające adaptację do zmian.
Zarzuty wobec Parsonsa: pewna ograniczoność pojęć- nie def. Używanych przez siebie pojęć w wystarczający sposób.
6. Paradygmat analizy funkcjonalnej R. Mertona - III tezy problematyczne.
Paradygmat na tendencję do porządkowania pojęć, ma nakierować nas na te elementy, które będą poddane analizie, uwrażliwiają socjologów na implikacje polityczne, ideologiczne, zmniejszają prawdopodobieństwo nieprzemyślanego wprowadzania pojęć, założeń, przyczyniają się do kumulatywnego narastania wiedzy, ma uwrażliwiać, ukierunkowywać badaczy.
1) Teza o funkcjonalnej jedności systemów społ.- ta teza podkreśla, że system społeczny charakteryzuje się głównie integracją społeczną; integracja ta stanowi warunek konieczny trwania i adaptacji społecznej.
Merton nie uważa tego za oczywiste. Jego zdaniem stopień integracji systemu należy traktować jako problem zdeterminowany empirycznie. Jeśli badacz chce używać integracji jako kategorii opisu, miary systemu społecznego, musi najpierw empirycznie zbadać poziom integracji w istniejącym systemie. Przyjęcie w analizie funkcjonalnej tezy o jedności sprawia, że badacz pomija pytania o proces powstawania integracji, jej formy, typy i społeczne konsekwencje. Merton kładzie nacisk na to, w jaki sposób różne wzory integracji społecznej istniejące w różnych systemach społecznych są tworzone, jakie czynniki zapewniają ich ciągłość, nie zmieniając jednak wymogów całościowego systemu.
2) Teza o funkcjonalnej uniwersalności elementów społ. - Teza ta zakłada, że jeżeli jakiś element społeczny istnieje w danym systemie, to musi on posiadać pozytywne konsekwencje dla integracji systemu (wartościuje się: czynniki są niezbędne by było tak, jak jest).
Merton: elementy mogą być nie tylko pozytywnie funkcjonalne - mogą istnieć również elementy dysfunkcjonalne (ale ta dysfunkcjonalność też opisuje ciągłość systemu). Niektóre konsekwencje niezależnie od tego, czy są funkcjonalne czy dysfunkcjonalne, są jednocześnie konsekwencjami zamierzonymi i rozpoznawanymi przez osobników zajmujących określoną pozycję w strukturze - są one zatem „jawne”, podczas gdy inne konsekwencje pozostają niezamierzone i nierozpoznane, dlatego Merton nazywa je „ukrytymi”. Merton postuluje analizę różnorodnych konsekwencji. Analiza socjologiczna ma dotyczyć funkcji jawnych i ukrytych, a także dysfunkcji, a nie poprzestawać na funkcjach jawnych.
3) Teza o niezbędności funkcjonalnej elementów dla systemu społ.- Ta teza zakłada, że każdy element kulturowy spełnia jakąś istotną funkcję i tym samym stanowi niezbędną część w obrębie całości systemu społecznego.
Merton: wymogi funkcjonalne powinny być ustalone na drodze empirycznej, a nie założone. Podważa też tezę, że jedynie pewne, wyznaczone struktury mogą spełniać wymogi systemu. W badaniach empirycznych Merton wykazuje, że mogą istnieć tzw. struktury alternatywne, które mogą spełniać te same wymogi funkcjonalne w systemach i podobnych do siebie, i odmiennych. Postuluje on badanie „substytutów funkcjonalnych” - alternatyw funkcjonalnych - co prowadzi do stwierdzenia, że analiza funkcjonalna nie powinna żadnych elementów traktować jako niezbędnych systemowi.
Przykładowo: o tym, czy religia jest niezbędnikiem systemu można orzekać tylko po przeprowadzeniu badań empirycznych - może ona być substytutem funkcjonalnym lub mieć takie substytuty.
*odchodzi od całościowego spojrzenia, różne wzory organizacji społ. elementy
*elementy systemu mogą też pełnić funkcję negatywną, pewne konsekwencje systemu są, niezamierzone, ukryte.
*czy wszystkie potrzeby systemowe muszą być zaspakajane? Wszelkie wymogi funkcjonalne musza być ustalane na drodze empirycznej. Czy istnieją jakieś kluczowe dla zaspokojenia potrzeb struktury? Istnieją str. Alternatywne
7. Omów algorytm przeprowadzania analizy funkcjonalnej R. Mertona.
Jest to sposób postępowania badacza (Merton: socjologa-empiryka) zgodnie z założeniami analizy funkcjonalnej. Merton postuluje, by analiza funkcjonalna zawsze zaczynała się od etapu przygotowawczego - „zwykłego opisu” czynności badawczych jednostek i grup. Zdaniem Mertona ten opis ma na celu wskazanie przedmiotu analizy funkcjonalnej (są to zawsze trwale wzory interakcji i działań). Opis dostarcza też fundamentalnej wskazówki co do funkcji spełnianych przez analizowany przedmiot (zwykły opis dąży do wskazania funkcji jawnych).
Algorytm przeprowadzania analizy funkcjonalnej:-
1) opis zwykłych czynności, działań, które podejmują jednostki- pozwala nam to wydzielić te obiekty, społ., które będą przedmiotem naszej analizy.
2) wskazanie głównych alternatyw, które zostały wyeliminowane z powodu dominacji określonego wzoru.
3) określenie znaczenia, jakie ma ta działalność dla grypy jej członków, próbujemy rozpoznać motywy
4) wyodrębnienie motywów konformizmu i dewiacji,
5) próba opisu tego jak badane wzory przejawiają pewne niewidocznych prawidłowości, które mają wpływ na to jak działają jednostki na system jako całość.
Jeśli jakiś trwały element systemu nie pełni żadnych funkcji jawnych to z pewnością pełni funkcje ukryte.
Jeśli jakiś trwały element jest dysfunkcyjny dla pewnych elementów to zapewne ma pozytywny wpływ na inne elementy.
8. Omów właściwości trzech systemów wyróżnionych w koncepcji N. Luhmanna.
Luhmann- funkcjonalizm systemowy- działanie ludzie jest zorganizowane w systemach, kluczowym elementem jest komunikacja, systemy powstają gdy łączą się działania kilku osób, systemy społ. istnieją w wielkowymiarowych środowiskach- kompleksowość, system
Społ. musi rozwijać mechanizmy redukowania kompleksowości.
Selekcja umożliwia tworzenie granic między systemem a środowiskiem.
- wymiar temporalny
-materialny
-symboliczny
Systemy:
1)interakcyjne- jednostki są współobecne, postrzegają się wzajemnie, użycie języka, komunikacja,
-ograniczenie w czasie
-tendencja do rywalizacji
-czasochłonność procesów
2)Organizacyjne- koordynują działania jednostek, reguły wejścia i wyjścia, próba pogodzenia motywów z potrzebą realizowania działań.
3)Społeczeństwa- przecinają się w dwoma poprzednimi, wszystkie dostępne działania komunikacyjne, pieniądze, władza.
9. Przedstaw procesy (procedury) integrujące systemy interakcyjne, organizacyjne i społeczeństwa w koncepcji N. Luhmanna.
Zróżnicowanie, Integracja, konflikt w społeczeństwie
1. systemy są ze sobą powiązane- ale różnią się od siebie- nie można ich wzajemnie do siebie redukować:
* różne dziedziny funkcjonalne (rząd, prawo, nauka)
*odrębne reguły wejścia i wyjścia
*różnią się środkami komunikacji
*pojawiają się problemy dezintegracyjne:
-problem wąskiego gardła- kontakty nieformalne ograniczają efektywność
-konflikty
Procesy utrzymujące integracje:
-zagnieżdżanie się- systemy wzajemnie wpływają na siebie
-wyznaczanie granic
-odchylenia w działaniach ludzi, którzy funkcjonują w poszczególnych ograniazacjach
-reguły wejścia i wyjścia
-tworzenie odpowiednich instytucji kontroli
Wszystkie systemu opierają się na komunikacji pomiędzy aktorami:
!-zmiana symboli w kody kieruje… alternatyw
-kody są wzajemnie binarne- tworzą potencjał do zachowań przeciwstawnych
-kody symbolizują reakcje systemu na środowisko
2.Zróżnicowanie systemów społ. na pewne dziedziny funkcjonale nie mogłyby nastąpić gdyby nie rozwinął się odrębny środek komunikowania dla każdej dziedziny.
-środki te redukują komplementarność, ograniczają zakres działania w systemie.
-środki kom. Pociągają ze sobą swoje opozycje, zwiększając możliwość wyboru, pole działania, czyniąc to system bardziej elastycznym.
Refleksyjność- zdolność do poddania badaniu procesu działania, jest częścią takiego działania, pomaga ona w adaptacji systemu do środowiska.
Automotywacja- skonceptualizowanie siebie i relacji ze środowiskiem w pewną perspektywę, system tworzy koncepcje siebie.
Jest to podejście ogólnosystemowe, rozróżnienie między systemem a środowiskiem, systemy tworzą kompleksowość.
III
10. Omów trzy podstawowe założenia makropoziomowej teorii ekologicznej Hawleya.
Koncepcje Ekologiczne
Makropoziomowa teoria ekologiczna: A.Hawley
Pojęcia produkcji, transportu, komunikacji
1) adopcja do środowiska następuje poprzez formowanie się systemów wzajemnych zależności pomiędzy członkami populacji.
2) rozwój systemu następuje aż do osiągnięcia max złożoności, możliwej przy dostępnych udogodnieniach transportu i komunikacji
3) rozwój systemu podlega wzmocnieniu, gdy zostaje wprowadzona nowa informacja i trwa aż do pełnego wykorzystania tej informacji.
11. Dokonaj operacjonalizacji pojęć ekosystem, funkcja podstawowa, zmiana w teorii Hawleya.
Tezy: adaptacji, wzrostu, ewolucji.
Ekosystem jest uporządkowaniem złożoności w populacji, przez które działa ona jak system i może przetrwać w środowisku.
Jednostki zbiorowe pełnią określona funkcję (powtarzające się działanie).
Funkcje podstawowe transferują informacje do innych funkcji.
Twierdzenia o funkcjach w ekosystemie:
-im większym stopniu funkcja pośredniczy ze środowiskiem w tym większym stopniu determinuje warunki dziania pozostałych funkcji.
-im funkcja jest bliższa podstawowej tym bardziej druga krępuje pierwszą
-im większa, im bardziej, jest funkcją podstawową tym większa władza przypisana aktorom.
Postępujące zróżnicowanie się systemów i funkcji sprawia, że powstaje tylko kilka funkcji podstawowych.
Teoria procesów ekologicznych Hawleya: -adaptacja, -wzrostu, -ewolucji.
Funkcja jako powtarzające się działanie, odwzajemniane przez inne powtarzające się działanie lub działania.
Szczególnie istotne są funkcje podstawowe, które stanowią powtarzające się działania, bezpośrednio włączone w środowisko. Jako takie, funkcje podstawowe transmitują wkłady środowiskowe (informacje i materiały) do innych „przygodnych funkcji” ( czyli powtarzających się działań łączących zespoły przez relacje). Np. produkcja jest funkcją podstawową.
Funkcja podstawowa reguluje dopływ energii, materiałów oraz informacji, energii i materiałów do systemu. Pewne funkcje są konieczne do adaptacji i przeżycia.
Koszty ograniczają wzrost funkcji.
Zmiana- przesunięcie w liczbie lub rodzajach, funkcji albo ponowne uporządkowanie funkcji w nowych kombinacjach.
Rozwój- dojrzewanie systemu przez max. potencjału i integracji.
Ewolucja- nowe elementy strukturalne, synteza nowych i starych informacji- do zwiększenia zakresu dostępnego środowiska. Ekosystem jest populacją zorganizowaną do adaptacji do środowiska.
Dynamika ekosystemu- ponowne uporządkowanie funkcji, zwiększenie się złożoności do max. przy istniejącym poziomie technologii, komunikacji, transportu, nowa informacja rozszerza transport i komunikację co zwiększa skalę i złożoność ekosystemu.
Ekwilibrium oddaje równowagę w naturze, oznaczającą tendencje do stabilizacji, względnej liczby organizmów w układzie życia oraz ich indywidualnych praw do środowiska.
System musi zostać zakłócony w zewnątrz aby mógł ewoluować i rozwijać nowe poziomy złożoności strukturalnej.
Najważniejszą zmienną są koszty mobilności:
-rozmiary terytorium, gdy się zwiększą nakładają wyższe koszty
-gdy koszty osiągają swoje max. to nakładają się ograniczenia na skale systemu
Jednostki zespołowe- zbudowane są z symbolicznych relacji wzajemnych zależności pomiędzy aktorami.
Jednostki rodzajowe- składają się z konsensualnych relacji pomiędzy aktorami (współbiesiadowanie) w których mają wspólne interesy.
|
Zespołowe |
Rodzajowe |
Rodzinne |
Jedn. Org. życia domowego i usług |
Pokrewieństwo, plemię, klan |
Terytorialne |
Wieś, miasto |
Państwo, sąsiedztwo |
Stowarzyszeniowe |
Sklep, szkoła, urząd |
Klasa, bractwo |
-Społeczeństwo reprezentuje adaptacje gatunku ludzkiego do środowiska.
-agregacja jedn.
-zmiany środowiska wpływają na org. społ.
12. Proszę omówić wizję porządku społecznego według Dahrendorfa. Analiza instytucjonalizmu (ZIS-y).
1) instytucjonalizacja pociąga za sobą utworzenie ZISów (Zrzeszenia Imperatywnie Skoordynowane) dająca się wyróżnić org. ról
2) każda całość społ. może być traktowana jako ZIS
3) w ZISach pewne pozycje mają akceptowane lub normatywne prawo dominowania nad innymi
4) porządek społ. utrzymuje się dzięki procesom kierującym stosunkami władzy.
5) władza to dobro rzadkie
- współzawodnictwo, rywalizacja,
- główne źródło konfliktu
6) konflikt jest odbiciem położenia wiązek ról w ZISie - rządzący- rządzeni,
7)w pewnych warunkach rośnie świadomość sprzeczności interesów- polaryzacja na dwie grupy konfliktowe
8) rozwiązanie konfliktu zwykle pociąga za sobą redystrybucje władzy- nowy podział na rządzących i rządzonych.
9) niekiedy konflikty w różnych ZISach zachodzą na siebie prowadząc do głównych konfliktów.
Rzeczywistość społeczna jest więc w kategoriach niekończącego się cyklu konfliktu o władzę w ZISach różnych typów składających się na świat społeczny.
Dahrendorf wskazuje 3 typy interweniująca qarunków empirycznych:
- warunki organizacji (quasi-grupa)- wywołujące przekształcenie quasi-grupy
w gr konflikotowe
- warunki konfliktu- wyznaczający formę i intensywność konfliktu
- warunki zmiany strukturalnej- wpływają na rodzaj, tępo i głębokość zmian w strukturze
Uznane zmienne w schemacie teoretycznym:
-stopień wykształcenia się grupy konfliktowej
-intensywność konfliktu
- gwałtowność konfliktu
-zmiany w strukturze
-zakres tej zmiany
13. Proszę przedstawić podstawowe twierdzenia schematu Dahrendorfa.
W im większym stopniu członkowie quasi-grup w ZISach stają się świadomi swych obiektywnych interesów, tym bardziej prawdopodobne, że dojdzie do konfliktu.
Stopień osiągnięcia warunków technicznych:
-organizacja, kodyfikacja, przywództwo, „politycznych”
-organizacja przeciwstawnych interesów „społ.”
-okazje do komunikowania się
W im większym stopniu władza i inne nagrody nakładają się na siebie tym bardziej intensywny konflikt.
Gwałtowność konfliktu zależy od spełnienia warunków:
-im deprywacja jest bardziej względna tym gwałtowniejszy konflikt
-bardziej gwałtowniejszy konflikt bardziej generuje zmianę restrukturyzację, wpływa na to również jego gwałtowność
Z Turnera:
1) Konflikt jest tym bardziej prawdopodobny, im bardziej członkowie quasi - grup w ZISach stają się świadomi swoich obiektywnych interesów i tworzą grupę konfliktową, co z kolei wiąże się:
a) z technicznymi warunkami organizacji, które z kolei zależą od:
-rozbudowanej kadry przywódczej w quasi - grupach
-skodyfikowania systemu idei bądź statutu
b) z „politycznymi” warunkami organizacji, które zależą od przyzwolenia grup dominujących na zorganizowanie się przeciwnych interesów
c)ze „społecznymi” warunkami organizacji, które z kolei są związane ze:
- sposobnością członków quasi - grup do komunikowania się
-sposobem przyjmowania nowych członków.
2) im w niższym stopniu zrealizowanie są techniczne, polityczne i społeczne warunki organizacji, tym bardziej intensywny jest konflikt.
3) Im w wyższym stopniu dystrybucja władzy i innych nagród nakłada się na siebie tym bardziej intensywny jest konflikt,
4) Im mniejsza jest mobilność pomiędzy grupami nadrzędnymi i podporządkowanymi, tym bardziej intensywny jest konflikt.
5) Im niższym stopniu spełnine są techniczne, polityczne i społeczne warunki organizacji, tym bardziej gwałtowny jest konflikt
6) Im wyższym stopniu deprywacja podporządkowanych w rozdziale nagród przekształca się zdeprywacji absolutnej w deprywacje względną tym gwałtowniejszy jest konflikt
7) Im mniejsza jest zdolność grup konfliktowych do wprowadzenia regulujących porozumień tym gwałtowniejszy jest konflikt
8) Im bardziej intensywny jest konflikt, w tym wyższym stopniu będzie on generował zmianę strukturalna i reorganizacje
9) Im bardziej gwałtowny jest konflikt tym wyższy jest stopień zmiany strukturalnej i reorganizacji
14. Proszę omówić wizję organizacji społecznej L.A. Cosera
Podkreśla przede wszystkim integratywne, adaptacyjne funkcje konfliktu.
-konflikt w pewnych warunkach zmierza do utrzymania organizmu społ.
-świat społ. to system rozmaicie wzajemnie powiązanych części
-wszystkie systemy ujawniają brak równowagi wewnętrznej, napięcia i konflikty interesów pomiędzy rozmaicie wzajemnie powiązanymi częściami.
Twierdzenia o funkcjach:
-nierówny poziom zintegrowania elementów systemów prowadzi do różnych konfliktów, które zwiększają elastyczność struktury, co ujawnia wysoki poziom odporności do zmieniających się warunków
15. Proszę przedstawić podstawowe twierdzenia schematu Cosera odnoszące się do przyczyn konfliktu.
Im bardziej upośledzeni członkowie systemu kwestionują prawomocność rozdziału dóbr tym bardziej prawdopodobne, że zainicjują oni konflikt, będzie to powodowane przez:
-istnienie niewielkiej liczby kanałów wyrównania krzywd
- niski współczynnik mobilności do grup uprzywilejowanych
( Nie na kompensacji, nie ma możliwości wejścia do grupy uprzywilejowanej).
Ludzie muszą zostać do konfliktu pobudzeni emocjonalnie.
Im bardziej deprawacje staja się relatywne tym bardziej prawdopodobne, że osobnicy upośledzeni zainicjują konflikt, będzie się to wiązać:
- ze stopniem, do jakiego doświadczenia socjalizacyjne upośledzonych nie będą wywoływać wewnętrznej presji ze strony ego
- z porażką, jaką poniosą uprzywilejowani w swoich staraniach o wywarcie zewnętrznego przymusu na upośledzonych
Z Tunera:
Twierdzenia o przyczynach konfliktu:
Im bardziej upośledzeni członkowie danego systemu kwestionują prawomocność istniejącego rozdziału rzadkich zasobów, tym bardziej prawdopodobne, że zainicjują oni konflikt. Będzie to powodowane przez:
-istnienie nie wielkiej liczby kanałów wyrównania krzywd.
- Niski współczynnik mobilności do grup uprzywilejowanych.
2) im większe będzie poczucie deprywacji, a tym samym wzrośnie poczucie niesprawiedliwości upośledzonych członków systemu, tym bardziej prawdopodobne, że zainicjują oni konflikt. Będzie się to wiązać:
- Ze stopniem, do jakiego doświadczenia socjalizacyjne upośledzonych nie będą wywoływać wewnętrznej presji ze strony ego.
- Z porażką, jaką poniosą uprzywilejowani w swoich staraniach o wywarcie zewnętrznego przymusu na upośledzonych.
16. Proszę przedstawić podstawowe twierdzenia schematu Cosera odnoszące się do natężenia konfliktu.
- Stopień zaangażowania emocjonalnego w dążenie do konfliktu.
-W im większym stopniu zostały spełnione warunki przyczyniające się do konfliktu tym silniejszy jest konflikt.
-Im bardziej pierwotny charakter mają grupy zaangażowane w konflikt tym większe zaangażowanie w konflikt.
-Gdy stosunki między grupami mają charakter wtórny tym częstszy jest konflikt, ale słabsze zaangażowanie.
- Im bardziej konflikty ulegają obiektywizacji tym silniejszy konflikt.
17. Proszę przedstawić podstawowe twierdzenia schematu Cosera odnoszące się do gwałtowności konfliktu.
- stopień, w jakim strony konfliktu dążą do wzajemnego wyrządzenia sobie szkody lub do wyeliminowania przeciwnik.
-Gdy interesy są bardziej obiektywne to konflikt ma mniej gwałtowny przebieg (kompromisy).
- Rzeczywisty konflikt polega na dążeniu do określonych celów, skierowanych przeciw rzeczywistym źródłom wrogości przy akceptacji kosztów, jakie zostaną poniesione.
- Poziom przemowy wzrasta, gdy nie ma możliwości dostarczenia alternatyw.
- Konflikt jest gwałtowniejszy im bardziej sztywniejsza jest struktura społ. oraz gdy dotyczy kluczowych wartości.
Z Turnera:
Twierdzenia o gwałtowności konfliktu:
1, Im bardziej grupy angażują się w konflikt dotyczący realistycznych celów, z tym większym prawdopodobieństwem będą dążyć do kompromisu w kwestii środków realizacji swoich interesów i tym mniej gwałtowny będzie przebieg konfliktu.
2.Im bardziej grupy angażują się w konflikt wokół problemów nie realistycznych, tym wyższy będzie poziom pobudzenia i zaangażowania emocjonalnego stron w konflikt, a stąd konflikt będzie gwałtowniejszy, zwłaszcza gdy:
- konflikt toczy się o wartości podstawowe
- konflikt przedłuża się
3, Im niższy jest stopień wzajemnych zależnośći funkcjonalnych między jednostkami systemu, tym mniej dostępne są instytucjonalne środki łagodzenia konfliktu i napięć a przez to tym gwałtowniejszy przebieg będzie miał konflikt.
18. Proszę przedstawić podstawowe twierdzenia schematu Cosera odnoszące się do
trwania konfliktu.
- gdy jest wiele celów to konflikt będzie się przedłużał, tak samo gdy zgoda co do celów jest mała.
- konflikt krótszy, gdy koszty jego trwania są zbyt wysokie i nawet zwycięstwo ich nie zrekompensuje. Przywódca może przekonać swych podwładnych by położyli kres konfliktowi.
Z Turnera:
Twierdzenia o trwaniu konfliktu:
Konflikt będzie się przedłużał gdy:
- Przeciwstawne strony będą wiązać z nim rozległe cele
- Niski będzie stopień zgodności co do celów konfliktu
- Strony nie będą umiały odczytywać symbolicznych punktów zwycięstwa i porażki przeciwników
2) konflikt będzie się ograniczał w czasie gdy
- przywódcy przeciwstawnych stron dostrzegają, że całkowite osiagniecie celów jest możliwe jedynie za cenę bardzo wysokich kosztów co kolejni wiąże się z:
* równym rozdziałem władzy między grupami konfliktowymi
* klarownością wskaźników przegranej lub zwycięstwa w konflikcie
- przywódcy są w stanie przekonać swych podwładnych o celowości zakończenia konflikt, co z kolei wiąże się z:
* centralizacją władzy w grupa konfliktowych
* integracje grup konfliktowych
19. Jakie są funkcje konfliktu społecznego według Cosera.
- wobec odpowiednich stron konfliktu:
* Im silniejszy jest konflikt tym wyraźne są granice stron oraz dążenie do centralizacji.
* Struktury podejmowania decyzji- silniejszy konflikt powoduje strukturalną i ideologiczną solidarność.
* obniżenie poziomu niezgody i dewiacji po każdej stronie, a także wzmocnienie konformizmu w kwestii norm i wartości
* im bardziej konflikt między stronami prowadzi do scentralizowania władzy wymuszenia konformizmu w grupach konfliktowych, tym większa będzie kumulacja wrogości i tym bardziej prawdopodobne, że na dłuższą metę ujawni się konflikt wewnątrzgrupowy
- wobec systemu społecznego (całości społ.):
-> podniesie zdolność do adaptacji, gdy jest częsty ale łagodny.
-> Im są one częstsze tym mniej prawdopodobne ze dotyczą kluczowych wartości, a raczej spraw bieżących.
-> Częste i słabe sprzyjają normatywnej regulacji. Mniej sztywny system sprzyja tworzeniu koalicji.
Z Turnera:
Twierdzenia o funkcjach konfliktu o każdej ze stron
1.Im gwałtowniejszy czy bardziej instesywny przebieg ma konflikt, tym bardziej prawdopodobne, ze spowoduje on:
-powstanie ostrych wyraźnych granic każdej ze stron konfliktu
- utworzenie po obu stronach scentralizowanej struktury decyzyzyjnej zwłaszcza jeśli strony te były strukturalnie zróżnicowane
- solidarność strukturalna i ideologiczna członków grup konfliktowych, zwłaszcza gdy grupy te postrzegają konflikt jako istotne dla dobra wszystkich ich segmentów
- obniżenie się poziomów niezgody i dewiacji po każdej stronie, a także wzmocnienei konformizmu kwestii norm i wartości
2) im bardziej konflikt między stronami prowadzi do scentralizowania władzy wymuszenia konformizmu w grupach konfliktowych, tym wieksza będzie kumulacja wrogości w tym bardziej prawdopodobne, że na dł mete ujawni się konflikt wwewnatrz grupowy.
Twierdzenia o funkcjach konfliktu dla całości społecznej:
1. Im bardziej jednostki systemu są zróżnicowane i wzajemnie zależne funkcjonalnie, tym większe jest prawdopodobieństwo że konflikt będzie wystepował często lecz będzie go cechował niski stopień intesywnosci i gwałtowności
2, Im niższy będzie stopień intensywności i gwałtowności konfliktu tym bardziej prawdopodobne, że będzie on prowadzić do:
- wzrostu poziomu innowacjyjności i potencjału twórczego jednostek systemu
- zmniejszenia wrogości zanim dojdzie do polaryzacji jednostek systemu.
- powstaniu normatywnych regulacji stosunków konfliktowych
- Wzrostu swiadomości rzeczywistych problemów
- wzrostu liczby koalicji miedzy jednostkami systemu
3. w im wyższym stopniu konflikt wywołuje procesy (pierwszy i ostatni myślnik) tym wyższy będzie poziom integracji całego systemu i wieksza będzie jego zdolność przystosowania się do środowiska zawnetrznego
20. Proszę wymienić i krótko scharakteryzować stadia prowadzące do wybuchu konfliktu w syntetycznej teorii konfliktu J. Turnera.
.Turner dokonał próby syntezy teorii Cosera i Dahrendorfa w jedno ogólne ujęcie, w którym wyłożone zostają warunki wybuchu konfliktu w systemach nierówności. Ani Dahrendorf ani Coser nie układali twierdzeń wstępnych
diagram
Ad. Studium 3 wycofanie legitymizacji:
-drogi awansu są niewystarczające
-naprawienie krzywd wywołanych przez systemy nierówności są niedostateczne.
-nagrody i deprywacje się na siebie nakładają.
Ad.4 Początki świadomości interesów obiektywnych
-im bardziej spełnione są warunki tym bardziej grupy upośledzone będą świadome wspólnych interesów- wg Cosera możemy mówić jedynie o początkowej świadomości. Aby świadomość była pełna musza ulec rozczarowaniu, zostać pobudzeni emocjonalnie, wtedy właśnie zaczynają poszukiwać przywódców organizacji jednoczących oraz środków komunikacji.
Ad.5.Pobudzenie emocjonalne pokrzywdzonych
-Dahrendorf jest zbyt mechaniczny.
- Coser przyznaje, że wywołanie akceptacji oraz początkowa świadomość interesu powoduje pobudzenie emocjonalne.
Ad.6 Okresowe wybuchy zbiorowe
-Manifestacja pewnych emocji, frustracji, poprzedzają one otwarty konflikt, ich tłumienie bez rozwiązywania problemów sprawia, że stają się coraz gwałtowniejsze
-Pobudzanie emocje zmniejszają zaangażowanie w konflikt.
Ad.7 Zwiększona intensywność
-Warunkiem wzrostu intensywności jest niepowodzenie wybuchów zbiorowych.
-użycie agend kontroli społ. często prowadzi do wyostrzenia celów i wzrostowi zaangażowania.
Ad.8 próby zorganizowania się
-Jeśli zostały spełnione poprzednie warunki to upośledzeni są gotowi do stworzenia organizacji.
-zdolność do zorganizowania się zależy od warunków technicznych, politycznych, społ.
-org. zabezpiecza realizację interesów
-stadia 3-8 wzajemnie się warunkują, są od siebie zależne.
Ad.9 Stopień gwałtowności konfliktu
-Stopień zrealizowania warunków technicznych, politycznych, społ. (konflikt jest bardziej gwałtowny im mniej są one spełnione)
-niemożność zdefiniowania rzeczywistych interesów w sposób niezależny od naczelnych wartości jest negatywnie związany ze stopniem gwałtowności konfliktu.
-system nie dysponujący środkami regulowania interakcji konfliktowej poprzez normy prawne, agendy, ujawni wysoki poziom gwałtowności konfliktu.
System cechujący się dobrze zorganizowanymi grupami konfliktowymi ma także rozwinięte mechanizmy regulacyjne, jeśli zaś ich nie posiada możliwość konfliktów może wymusić powstałe techniki mechanizmów.
V
21. JAKIE SĄ ZASADY BUDOWANIE TEORI WYMIANY WG G.HOMANSA
Budowanie teorii w socjologii:
Punktem wyjścia jest strategia indukcyjna-> badanie małych grup pracowniczych, gangi, systemy pokrewieństwa
Ważna jest obserwacja! -można zyskać pojęcia ściśle związane z procesami społecznymi
Aktualne zachowania -abstrakcje I rzędu -aktualnych zachowań i działań ludzi w różnych grupach społ
Abstrakcje II rzędu-różnorodne klasy obserwacji są oderwane od zdarzeń zachodzących aktualnie.
Przeciwnik formułowania ogólnych praw teorii z miejsca
22. Proszę podać podstawowe twierdzenia o czynnościach, interakcjach i uczuciach sformułowane przez G.Homansa
Homans- podkreślił ważność obserwacji aktualnych zachowań i działań ludzi w różnych grupach społ.- abstrakcje I rządu
Abstrakcje II rzędu- bardziej ogólne klasy zdarzeń (status rola)
Czynności- co ludzie robią
Interakcje- proces
Uczucia-emocje podczas interakcji
Czynności, interakcje, uczucia tworzą system wewnętrzny
System zewnętrzny:
-Zmiana w jednym aspekcie pociąga za sobą zmiany w pozostałych. Dopiero szczegółowe obserwacje grup mogą nam pozwolić na pewne generalizacje
1.Im większa liczba interakcji tym większa sympatia
2.wraz z wzrostem sympatii wzrasta aktywność
3.Im więcej interakcji tym większe podobieństwo
4.Im wyższa pozycja jedn. w grupie tym bardziej jest konformistyczna w stosunku do norm
5.Im wyższa pozycja tym szerszy zakres interakcji
6.Im ludzie bardziej są równi tym częściej będą wchodzić w interakcje
W indukcji generalizacje wywiedzione z jednego obszaru danych winny być innym materiale empirycznym, abstrakcje I rzędu powinny być doprecyzowane.
Potraktowanie zachowania ludzkiego jako wymiany nagród (i kar) pomiędzy jednostkami wchodzącymi w interakcje prowadzi Homansa do włączenia również w zmienionej formie pierwszej zasady elementarnej ekonomii: ludzie kalkulują racjonalnie dalekosiężne konsekwencje swych działań rynkowych i usiłują maksymalizować swe korzyści materialne poprzez transakcje. Homans uważał że ta zasada wymaga przeformułowania aby stać się wyjaśnieniem zachowania ludzkiego, to podstawowe złożenie ekonomiczne wymagało zmiany idącej w 4 kierunkach :
1. Ludzie nie zawsze próbują maksymalizować korzyści, poszukują jedynie pewnych korzyści w stosunkach wymiany
2. Ludzie nie zawsze dokonują dalekosiężnych lub racjonalnych kalkulacji w wymianach
3. Wymieniane przedmioty obejmują coś więcej niż tylko pieniądze, inne dobra np, szacunek
4. Wszystkie interakcje prowadzą do wymiany nagród (i kar) i do wyciągnięcia korzyści.
23. Proszę omówić twierdzenia dotyczące elementarnych zasad zachowania społecznego według Homansa.
PODSTAWOWE ZASADY WYMIANY
Twierdzenia o wymianie:
1. Twierdzenie o sukcesie-, jeśli jakieś działanie spośród innych podejmowanych przez jednostkę działań jest częściej nagradzane, tym bardziej jest prawdopodobne, że jednostka podejmie to właśnie działanie.
2. Tw. o bodźcu- jeśli w przeszłości wystąpienie określonego bodźca lub zespołu bodźców było powodem otrzymania nagrody to im bardziej aktualny bodziec jest podobny do tych występujących w przeszłości tym bardziej prawdopodobne że jednostka podejmie to lub podobne działanie.
3. O wartości- im większą wartość dla jednostki ma jej rezultat działania , tym bardziej prawdopodobne, że będzie ona podejmować to działanie.
4. O deprywacji- nasyceniu- im częściej w niedawnej przeszłości jednostka otrzymywała określoną nagrodę, tym mniej wartościowa staje się dla niej każda następna nagroda tego samego typu.
5. Tw. o agresji - uznaniu:
*jeśli działanie jednostki nie doprowadzi do otrzymania przez nią oczekiwanej nagrody lub otrzyma ona karę, której się nie spodziewała zareaguje gniewem
*jeśli działanie jednostki przyniesie jej oczekiwaną nagrodę a zwłaszcza jeśli nagroda będzie wyższa, niż się spodziewała, lub nie spotka jej oczekiwana kara, zareaguje zadowoleniem
6. Tw. o racjonalności(wprowadził Homans dodatkowo)- wybierając między alternatywnymi działaniami jednostka wybierze takie dla którego, jak wynika z jej obserwacji , wartość rezultatu pomnożona przez prawdopodobieństwo otrzymania go jest większe.
24. Proszę przedstawić ogólne zasady wymiany według P. Blaua. Proszę krótko omówić elementarne zasady wymiany P. Blaua
PODSTAWOWE ZASADY WYMIANY
1.Zasada racjonalności- im więcej korzyści oczekują ludzie od siebie nawzajem wykonując określone czynności, tym bardziej prawdopodobne że będą oni wykonywać czynności tego rodzaju.
2.Zasady wzajemności
*Im częściej ludzie wymieniają wzajemnie nagrody tym bardziej prawdopodobne że pojawią się obopólne obowiązki, które będą kierować dalszymi wymianami
*Im bardziej naruszone są wzajemne obowiązki w stosunku wymiany tym częściej pokrzywdzeni będą skłonni stosować sankcje negatywne wobec partnerów wymiany naruszających normę wzajemności.
3. Zasady sprawiedliwości
* Im bardziej ustabilizowane są stosunki wymiany tym bardziej prawdopodobne że będą rządzone normami „wymiany sprawiedliwej”.
* W im mniejszym stopniu realizuje się w wymianie normy sprawiedliwości tym częściej pokrzywdzeni będą skłonni stosować sankcje negartywne wobec uczestników wymiany naruszających normy.
4. Zasada użyteczności krańcowej - im więcej oczekiwanych nagród jednostka uzykuje w wyniku określonej czynnosci , tym mniej wartościowa jest ta czynność i tym mniej prawdopodobne będzie jej podjęcie.
5. Zasada nierównowagi- im bardziej ustabilizowane i zrównoważone są okreslonego rodzaju stosunki wymiany między jednostkami, tym bardziej prawdopodobne że inne stosunki wymiany staną się niezrównoważone i niestabilne.
ELEMENTARNE SYSTEMY WYMIANY
Blau rozpoczyna swą analizę elementarnych procesów wymiany od założenia iż ludzie angażują się w wymianę społeczną, ponieważ postrzegają możliwość uzyskiwania nagród (zasada1) - określa to postrzeganie jako ATRAKCYJNOŚĆ SPOŁECZNĄ i zakłada że dopóki stosunki międzyludzkie nie cechują się taka atrakcyjnością, nie są to stosunki wymiany. Każdy aktor przyjmuje perspektywę partnerów , wnioskując w ten sposób o potrzebach innych , aktorzy manipulują obrazem swej osobowości aby przekonać partnerów. Ludzie działają na zasadzie wzajemności każda jednostka próbuje uzasadnić swoje prawo do otrzymania nagród od innych , wskazując na to że sama posiada wartościowe przymioty. Jednostki próbują wywierać wzajemne wrażenie poprzez współzawodnictwo. Życie społ. jest zatem bogate w konkurujące ze sobą próby wywarcia wrażenia na innych i przez to wymuszenia wartościowych nagród. W toku interakcji staje się jasne że niektórzy mają do zaoferowania bardziej wartościowe zasoby niż inni . Blau zadaje analityczne pytanie : jakie ogólne typy lub klasy nagród mogą uzyskac ci którzy posiadają wartościowe zasoby w zamian za użyczenie ich innym ???? Blau ustala cztery klasy takich nagród; pieniądze, akceptacja społeczna, szacunek lub poważanie oraz uległość. W większości stosunków społ. pieniądze nie są stosowana nagrodą i stąd też w kontekście tych stosunków mają małą wartość. Akceptacja społeczna jest właściwą nagrodą lecz dla większości ludzi nie jest ona szczególnie wartościowa. Natomiast ci którzy oferują usługi w wielu sytuacjach nie mogą oczekiwać niczego więcej niż poważania i szacunku od tych którzy czerpią te korzyści.
Elementarne systemy wymiany:
-angażujemy się w wymianę bo chcemy uzyskać nagrody (społ. atrakcyjność)
-przyjmowanie perspektywy partnerów jakie są ich potrzeby- sugerujemy, że to posiadamy
-ludzie działają za zasadzie wzajemności
-wywieranie wzajemnego wrażenia poprzez współzawodnictwo- konkurujące grupy.
-niektórzy ludzie mają do zaoferowania bardziej wartościowe zasoby niż inni.
-grupy różnicują się na posiadane zasoby
-4 kasy nagród: -pieniądze, -akceptacja społ. -szacunek, -uległość