ANATOMIA STAWU KOLANOWEGO

powrót

Staw zawiasowy zmodyfikowany. Główkę stawową stanowią powierzchnie stawowe kłykci kości udowej (facies articulares condyli femoris) i powierzchnia stawowa rzepki (facies articularis patellae); panewkę tworzą powierzchnie stawowe górne kłykci piszczeli (facies articulares superiores condyli tibiae) pogłębione przez łąkotki stawowe (menisci articulares) oraz powierzchnia rzepkowa kości udowej (facies patellaris femoris).

Torebka stawowa
Błona włóknista w przedniej ścianie stawu nie istnieje; jest zastąpiona przez ścięgno mięśnia czworogłowego uda. Właściwa błona włóknista tworzy ściany : tylną, boczną i przyśrodkową. Na kości udowej błona włóknista przyczepia się poniżej obu nadkłykci, a na powierzchni tylnej do powierzchni podkolanowej (facies poplitea femoris), około 1 cm powyżej kresy międzykłykciowej (linea intercondylaris). Na piszczeli przyczep biegnie wzdłuż brzegu podpanewkowego (margo infraglenoidalis), przyczepiając się około 0,5 cm poniżej poziomu powierzchni stawowych górnych kłykci piszczeli. Błona maziowa na kości udowej z przodu przyczepia się do brzegu górnego powierzchni rzepkowej i wyściela dół nadrzepkowy na szerokość palca powyżej tej powierzchni i wytwarzając kaletkę maziową nadrzepkową (bursa suprapatellaris) przechodzi na wewnętrzną powierzchnię ścięgna mięśnia czworogłowego uda. Z boku i przyśrodkowo przyczep biegnie poniżej obu nadkłykci, po wewnętrznej stronie błony włóknistej. Z tyłu błona maziowa przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych kłykci kości udowej (do tylnej krawędzi dołu międzykłykciowego, ale go nie wyściela). Na piszczeli przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych, otaczając każdą z osobna. Wreszcie na rzepce : do brzegu powierzchni stawowej.

Łąkotki stawowe
Mają kształt półksiężyców, zbudowane z chrząstki włóknistej. Na przekroju poprzecznym mają kształt trójkąta (klina), stąd wyróżnimy powierzchnie : górną, dolną i zewnętrzną (zwróconą do torebki stawowej) oraz brzegi : górny, dolny i wewnętrzny. Każda łąkotka ma róg przedni i tylny (cornu anterius et posterius). Łąkotka przyśrodkowa : róg przedni przyczepia się w polu międzykłykciowym przednim (area intercondylaris anterior); róg tylny przyczepia się w polu międzykłykciowym tylnym. Łąkotka boczna : róg przedni przyczepia się do przedniej powierzchni guzka międzykłykciowego bocznego (tuberculum intercondylare laterale); róg tylny przyczepia się do tylnych powierzchni obu guzków międzykłykciowych piszczeli. Zewnętrzne powierzchnie łąkotek zrastają się z błoną włóknistą torebki stawowej, natomiast do brzegów : górnego i dolnego, przyczepia się błona maziowa.

Więzadła zewnątrzstawowe
Więzadło rzepki (ligamentum patellae) stanowi środkową część ścięgna mięśnia czworogłowego uda. Przyczepia się do przedniej powierzchni i obu brzegów rzepki i do guzowatości piszczeli. Troczki rzepki (retinacula patellae) - przyśrodkowy i boczny, są częściami ścięgien głowy bocznej i przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda. Odchodzą od odpowiednich brzegów rzepki (przyśrodkowego lub bocznego) i dochodzą do przedniej powierzchni kłykcia piszczeli (także po odpowiedniej stronie). Więzadło poboczne piszczelowe (ligamentum collaterale tibiale) przyczepia się do nadkłykcia przyśrodkowego kości udowej, zrastając się bezpośrednio z torebką włóknistą stawu i dochodzi do przyśrodkowej części brzegu podpanewkowego. Istotny jest fakt, że przez zrost z torebką włóknistą zrasta się także z łąkotką przyśrodkową (unieruchamiając ją warunkuje jej częstsze uszkodzenia). Więzadło poboczne strzałkowe (ligamentum collaterale fibulare) biegnie od nadkłykcia bocznego kości udowej, oddzielone od błony włóknistej torebki stawowej tkanką tłuszczową i dochodzi do głowy strzałki. Więzadło podkolanowe skośne (ligamentum popliteum obliquum) biegnie od tylnej powierzchni kłykcia bocznego kości udowej skośnie w dół i przyśrodkowo po tylnej ścianie torebki włóknistej stawu, w której część włókien gubi się, a pozostała część włókien przechodzi w ścięgno mięśnia półbłoniastego i powięź mięśnia podkolanowego. Więzadło podkolanowe łukowate (ligamentum popliteum arcuatum) rozpoczyna się również na powierzchni tylnej kłykcia bocznego kości udowej, nieco niżej niż poprzednie, biegnie głębiej od więzadła skośnego w tym samym kierunku; część jego włókien dochodzi do głowy strzałki jako troczek więzadła łukowatego (retinaculum ligamenti arcuati).

Więzadła wewnątrzstawowe
Więzadło krzyżowe przednie (ligamentum cruciatum anterius) biegnie od wewnętrznej powierzchni kłykcia bocznego kości udowej (w pobliżu brzegu tylnego) do pola międzykłykciowego przedniego piszczeli (area intercondylaris anterior). Więzadło krzyżowe tylne (ligamentum cruciatum posterius) biegnie od wewnętrznej powierzchni kłykcia przyśrodkowego kości udowej (w pobliżu brzegu przedniego) i dochodzi do pola międzykłykciowego tylnego piszczeli (area intercondylaris posterior). Więzadła krzyżowe ograniczają ruch obrotowy do wewnątrz w stawie kolanowym. Więzadła łąkotkowo-udowe przednie i tylne (ligamentum meniscofemorale anterius et posterius) biegną od tylnego rogu łąkotki bocznej, wzdłuż przedniej i tylnej powierzchni więzadła krzyżowego tylnego i dochodzą do wewnętrznej powierzchni kłykcia przyśrodkowego kości udowej. Więzadło poprzeczne kolana ( ligamentum transversum genus) łączy najbardziej do przodu wysunięte punkty obu łąkotek. W jamie stawowej stawu kolanowego leży tzw. ciało tłuszczowe podrzepkowe (corpus adiposum infrapatellare) - jest to fałd błony maziowej wypełniony tkanką tłuszczową. Składa się z : dwóch fałdów skrzydłowych (plicae alares), przyśrodkowego i bocznego oraz fałdu maziowego podrzepkowego (plica synovialis infrapatellaris). Fałdy skrzydłowe przyczepiają się do brzegów powierzchni stawowej rzepki i biegną w dół. Poniżej rzepki łączą się w linii pośrodkowej i od miejsca ich połączenia odchodzi fał maziowy podrzepkowy dochodzący do przedniego brzegu dołu międzykłykciowego kości udowej.

Mechanika stawu kolanowego.
W stawie kolanowym wykonujemy ruchy : zgięcia (flexio), prostowania (extensio), a w pozycjach pośrednich (nie w maksymalnym zgięciu, bądź wyproście) także ruchy obrotu do wewnątrz i na zewnątrz (rotatio interna et externa). Stryker, 2007

strona główna

USZKODZENIA STAWU KOLANOWEGO

strona główna

strona główna

ZWYRODNIENIE STAWU KOLANOWEGO

strona główna

strona główna

Stryker, 2007

ENDOPROTEZOPLASTYKA STAWU KOLANOWEGO

powrót

Całkowita wymiana stawu (wszczepienie endoprotezy) Całkowita wymiana stawu zarezerwowana jest zwykle dla pacjentów z bardzo nasilonymi zmianami zwyrodnieniowymi w obrębie stawów. Większość pacjentów, którym wszczepiono endoprotezy stawów kolanowych, bądź biodrowych ukończyło 55 lat, jednak dzięki postępowi technologii w zakresie endoprotez, zabiegi te wykonywane są obecnie u coraz młodszych osób. Kryteria są zróżnicowane, ale ogólnie można przyjąć, że przeprowadzenie całkowitej wymiany stawu (wszczepienie endoprotezy stawu) należy rozważyć u pacjenta w przypadku stwierdzenia:
Ograniczenia ruchomości w stopniu utrudniającym nie tylko pracę, czy wypoczynek, ale wręcz wykonywanie podstawowych czynności dnia codziennego.
Utrzymywanie się dolegliwości bólowych, których nie sposób złagodzić za pomocą bardziej zachowawczych metod leczenia, utrzymujących się pomimo korzystania z laski oraz ograniczenia aktywności.
Usztywnienie stawu znacznego stopnia.
Stwierdzenia w badaniu radiologicznym zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawów lub innych nieprawidłowości.
Najczęściej stosowane są endoprotezy cementowe- przymocowywane do kości za pomocą specjalnego kleju (cementu).Zwykle wymianie ulegają całe obydwie powierzchnie stawowe- udowa i piszczelowa. Niektórzy wymieniają także powierzchnię stawową rzepki-lecz nie musi być to stosowane gdyż wymiana powierzchni stawowej uda i piszczeli zwykle wystarcza dla całkowitego ustąpienia dolegliwości bólowych i powrotu funkcji stawu.
Rzadziej stosowane są wkładki połowicze, gdzie wymianie ulega tylko jeden przedział st kolanowego- czyli jakby połowa kolana- a druga połowa pozostaje własna pacjenta.
W endoprotezoplastyce stawu kolanowego bardzo ważne jest precyzyjne osadzenie elementów endoprotezy. Nawet niewielki kilkustopniowy błąd w ustawieniu implantów endoprotezy może skutkować wczesnym jej obluzowaniem i koniecznością wymiany. Ważne jest zatem aby zabieg wykonał doświadczony chirurg-ortopeda, który ma już w swoim dorobku wykonane co najmniej 50 zabiegów. Drugą możliwością zwiększenia precyzji osadzenia implantów jest zastosowanie nawigacji komputerowej.
Chcesz samodzielnie przeprowadzić zabieg endoprotezoplastyki stawu kolanowego? kliknij tutaj


Czy wiesz że możesz mieć wykonaną endoprotezę całkowicie za darmo- na NFZ ? Zapraszam do gabinetu jeśli nie wierzysz.

strona główna

ARTROSKOPIA STAWU KOLANOWEGO

powrót

Badanie polega na wprowadzeniu do wnętrza stawu specjalnej rury metalowej z układem optycznym, czyli tzw. artroskopu i bezpośrednim oglądaniu (wziernikowaniu) struktur wewnątrzstawowych. Pole widzenia w artroskopie jest oświetlone za pomocą włókien szklanych (tzw. zimnego oświetlenia). Artroskopię można podzielić na: diagnostyczną, kiedy określa się rodzaj patologii wewnątrz stawu oraz operacyjną, kiedy po sprecyzowaniu rozpoznania wprowadza się przez skórę do stawu specjalne narzędzia chirurgiczne i pod kontrolą obrazu widzianego w artroskopie wykonuje się niektóre zabiegi terapeutyczne. Często artroskopia diagnostyczna jest wstępnym etapem artroskopii operacyjnej.

CZEMU SŁUŻY BADANIE?

Badanie artroskopowe, dzięki możliwości oceny struktur stawowych "od środka", pozwala sprecyzować rozpoznanie i ustalić właściwe postępowanie lecznicze. Ponadto, artroskopia umożliwia jednocześnie przeprowadzenie wewnątrzstawowo operacji naprawczych, np. usunięcie uszkodzonej części łąkotki czy wycięcie przerośniętej błony maziowej, co pozwala często uniknąć operacyjnego otwierania stawu i skrócić po zabiegu okres powrotu do pełnej sprawności fizycznej.Artroskopia jest badaniem i jednocześnie leczeniem chorób stawu kolanowego, którego trafność rozpoznania znacznie przewyższa inne metody diagnostyczne. Podczas gdy około 30-35% chorych z wewnętrznymi uszkodzeniami stawu kolanowego ma ustalone niewłaściwe rozpoznanie, artroskopia daje 95% pewnych rozpoznań. USG kolana i badanie MR (rezonans magnetyczny) nie dorównują artroskopii pewnością rozpoznań! Artroskopia umożliwia również kontrolę wyników po zabiegach operacyjnych kolana, pozwalając określić sposób dalszego leczenia i jego usprawnienia. Artroskopię kolana stosuje się nie tylko w diagnostyce i leczeniu przewlekłych schorzeń kolana, ale także w jego świeżych uszkodzeniach, zwłaszcza ze stwierdzonym krwiakiem śródstawowym. Najbardziej rozwinięta i najpopularniejsza jest artroskopia stawu kolanowego i stawu łopatkowo-ramiennego. Coraz częściej wykonuje się artroskopię stawów: skokowego górnego, łokciowego, biodrowego oraz mikroartroskopię stawów nadgarstka i ręki.

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
1 Urazy stawów.
2 Niestabilności ruchów w stawach.
3 Złamania śródstawowe.
4 Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).
5 Zmiany zwyrodnieniowe.
6 Obecność ciał obcych w stawie.
7 Nowotwory w obrębie stawów.

BADANIA POPRZEDZAJĄCE
Badania radiologiczne w projekcjach przyjętych dla diagnostyki poszczególnych stawów,, niekiedy badanie rezonansem elektromagnetycznym (MRI stawów i kości)

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Badanie wykonuje się w znieczuleniu przewodowym (zewnątrzoponowym), miejscowym lub znieczuleniu ogólnym. U dzieci badanie wykonuje się w znieczuleniu ogólnym

OPIS BADANIA
Badanie przeprowadza się na sali operacyjnej. Pacjent układany jest w pozycji leżącej, dogodnej dla wziernikowania stawu, np. przy wziernikowaniu stawu kolanowego kończyna jest nieco uniesiona i zgięta w stawie. Powierzchnia skóry wokół badanego stawu jest obkładana serwetami chirurgicznymi, natomiast skóra w miejscu przeprowadzania badania przemywana jest środkiem dezynfekującym (np. jodyną). Jeśli to możliwe, powyżej badanego stawu zakładana jest opaska uciskowa - tzw. opaska Esmarcha, celem wywołania niedokrwienia i zmniejszenia ewentualnego krwawienia podczas wziernikowania stawu. Aby wprowadzić artroskop do stawu wykonuje się niewielkie nacięcia skóry i tkanek podskórnych w ściśle określonych miejscach. Dla każdego stawu są wyznaczone punkty anatomiczne poprzez które można bezpiecznie wprowadzić układ optyczny oraz narzędzia artroskopowe. Do badanego stawu wprowadza się również odpowiedni wężyk lub wężyki, którymi podawany jest w trakcie badania gaz (dwutlenek węgla) lub roztwór wodny (0,9% roztwór chlorku sodu) Zależnie od potrzeb gaz lub roztwór wodny jest wypuszczany przez odpowiedni kanał z zaworem w artroskopie. Wypełnienie stawu roztworem wodnym lub gazem ułatwia obejrzenie jego "wnętrza" przez układ optyczny artroskopu. Obecnie używa się specjalnych torów wizyjnych, pozwalających przenosić obraz artroskopowy na monitor telewizyjny oraz rejestrować przebieg badania na taśmie video. W badaniu dokonuje się oceny struktur stawowych tj. chrząstki stawowej, błony maziowej, więzadeł, ścięgien mięśni przechodzących przez staw, łąkotek i innych struktur charakterystycznych dla badanego stawu. Po obejrzeniu "wnętrza" stawu, badający może wykonać zabiegi naprawcze wewnątrz stawu. W tym celu posługuje się specjalnymi narzędziami wprowadzonymi do stawu niezależnie od artroskopu. Wynik badania przekazywany jest w formie opisu, niekiedy z dołączoną taśmą video.

CZAS
Badanie trwa do kilkudziesięciu minut
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE Przed badaniem Występujące dolegliwości dotyczące stawu, czas ich trwania, objawy oraz lokalizacja w obrębie stawu. Wyniki badań radiologicznych stawu.

JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Według indywidualnych zaleceń lekarza wykonującego badanie.Pierwsze godziny po znieczuleniu pacjent powinien leżeć. Po kilku godzinach można wstać i chodzić zwykle z częściowym obciążaniem operowanej nogi.

MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Najczęściej występującymi powikłaniami mogą być: krwiak stawu, wysięk w stawie; bardzo rzadko może dochodzić do ropnego zapalenia stawu. Jeśli jest taka potrzeba, badanie może być okresowo powtarzane. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.

Reasumując, artroskopia kolana jest zabiegiem niezawodnym i obarczonym niewielkim ryzykiem dla pacjenta, a dającym doskonały wgląd w struktury śródstawowe. Dzięki coraz doskonalszemu instrumentarium pozwalającemu na coraz bardziej skomplikowane operacje kolana praktycznie wyparła tradycyjne metody operacyjne.
Bardzo ważną rzeczą jest aby zabieg wykonywał doświadczony chirurg-ortopeda, gdyż jest to zabieg bardzo precyzyjny i źle wykonany może spowodować wewnętrzne uszkodzenia w kolanie. Dzięki swojej małej inwazyjności istnieje niewiele przeciwwskazań przy zabiegach artroskopowych. Dwa główne to: stan zapalny kolana i sztywność kolana.

umów się na konsultację.

powrót

strona główna

REKONSTRUKCJA WIĘZADEŁ STAWU KOLANOWEGO

powrót

Rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego (ACL)
Zabieg rekonstrukcji (przeszczepu) więzadła krzyżowego przedniego (ACL) stawu kolanowego jest zwykle drugim etapem leczenia po artroskopii, której celem jest dokładne zdiagnozowanie uszkodzenia, usunięcie blokujących fragmentów zerwanego więzadła oraz leczenie współistniejących urazów. W wybranych przypadkach rekonstrukcja może być przeprowadzana jednoetapowo (bez wykonania wcześniejszej artroskopii). Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego (ACL) jest bardzo poważnym schorzeniem stawu kolanowego mogącym prowadzić do zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu tego stawu i zwykle objawia się niestabilnością kolana. Niestabilność stawu może objawiać się w różny sposób i doprowadzić do obniżenia komfortu życia i niemożności uprawiania większości sportów. Na jej podłożu może także rozwinąć się chondromalacja (rozmiękania chrząstki stawowej), czy może dość do uszkodzenia łąkotek czy nawracających wysięków objawiających się obrzękiem stawu kolanowego. Nie leczona niestabilność może doprowadzić do zwyrodnienia stawu kolanowego, dlatego tez nie należy zwlekać z podjęciem operacyjnego leczenia tego schorzenia (powstające dodatkowe uszkodzenia wpływają w dużym stopniu na ostateczny wynik operacji). Zdarza się, że odpowiednio prowadzona rehabilitacja wzmacniająca siłę mięśnia czworogłowego uda prowadzi do ustąpienia objawów niestabilności stawu kolanowego. Zdarza się także, że część osób nie wie nawet o zerwnym więzadle krzyżowym w kolanie, prowadząc normalny tryb życia, bezobjawów niestabilności kolana.
Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego (ACL) jest rozpoznawane przez lekarza ortopedę podczas badania klinicznego popartego zebranym wywiadem oraz niekiedy dodatkowo na podstawie badań obrazowych (rezonans magnetyczny, USG) czasami na podstawie przeprowadzonej wcześniej artroskopii kolana. Więzadło krzyżowe przednie jest najważniejszym, ale nie jedynym stabilizatorem stawu kolanowego i dlatego objawy niestabilności oraz ich nasilenie mogą być różne. Więzadło to ma nie tylko funkcje mechanicznego stabilizatora kolana, ale również pełni ono rolę biologiczną, czucia głębokiego (propriocepcji), mówiącego nam o tym gdzie w danym momencie znajduje się noga, jak jest ułożona. Zabieg rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego ma za zadanie odtworzenie obydwu tych funkcji. Wskazaniem do rekonstrukcji ACL jest obecność klinicznych objawów niestabilności kolana, wraz z współistnieniem subiektywnych objawów niestabilności (uciekania kolana)- odczuwanymi przez pacjenta.
Zwykle materiałem używanym do wykonania przeszczepu jest własna tkanka chorego (więzadłowa lub ścięgnista), którą pobiera się poprzez wykonanie niewielkiego cięcia w okolicy operowanego stawu kolanowego. Najczęściej używa się ścięgien mięśni półścięgnistego lub rzadziej niewielkiego odcinka więzadła właściwego rzepki z bloczkami kostnymi (BTB). Pobrany przeszczep wprowadza się do wcześniej przygotowanych otworów w kości piszczelowej i kości udowej i mocuje za pomocą kotwic, śrub interferencyjnych lub innych implantów. W pierwszej dobie po operacji można zacząć chodzić o kulach, nie obciążając nogi operowanej.Po usunięciu drenów można rozpocząc chodzenie o kulach z założonym stabilizatorem i z częściowym obciążaniem nogi operowanej. Dren z kolana usuwa się zwykle w drugiej dobie po operacji. Zaraz po usunięciu drenów rozpoczyna się rehabilitację, w tym ćwiczenia na szynie do ciągłego biernego ruchu (CPM).
Po zabiegu rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego pacjent jest wypisywany do domu w 2 lub 3 dobie pooperacyjnej. Pierwsza wizyta kontrolna u lekarza ortopedy i zdjęcie szwów odbywa się po 7 dniach od operacji. Niekiedy podczas tej wizyty konieczne jest wykonanie punkcji (nakłucie kolana w celu usunięcia płynu pooperacyjnego, krwiaka lub wysięku), co zdarza się dość często.
Wizyty kontrolne po rekonstrukcji ACL odbywają się po upływie miesiąca, następnie dwóch, trzech, sześciu i dziewięciu miesięcy od operacji. Krytyczny okres dla przeszczepu, kiedy jest on najsłabszy, to 6-10 tydzień po zabiegu, dlatego przez pierwsze trzy miesiące od zabiegu konieczne jest noszenie specjalnego stabilizatora stawu kolanowego.
Czas powrotu do normalnej aktywności zawodowej jest zależny od rodzaju wykonywanej pracy i wynosi około 6 do 12 tygodni. Powrót do aktywności sportowej w ograniczonym zakresie jest możliwy po upływie 4 miesięcy (bieg po równym terenie bez nagłych zwrotów i zahamowań, zmiany kierunku biegu oraz biegu po okręgu; jazda na rowerze; pływanie) Po upływie 9 miesięcy można powrócić do uprawiania gier zespołowych, tenisa, sportów walki, jazdy na nartach i innych sportów wymagających ruchów skrętnych kolana. Ważną jest rzeczą aby stosować na kolanie ortezę zabezpieczającą kolano (zrekonstruowane więzadło) przed nadmiernymi przeciążeniami do czasu aż lekarz zezwoli na jej usunięcie.
Jak po każdym zabiegu, w którym narusza się ciągłość tkanek (cięcie chirurgiczne skóry) możliwa jest infekcja, której ryzyko wynosi poniżej 1%. Niekiedy występują przedłużające się wysięki.
Tu możesz zobaczyć przebieg rekonstrukcji ACL

Rekonstrukcja więzadła krzyżowego tylnego (PCL)
Jest to rzadko wykonywany zabieg operacyjny, gdyż zerwanie tego więzadła rzadko wiąże się z subiektywnymi i obiektywnymi objawami niestabilności kolana. Większość chorych z zerwanym PCL nawet o tym nie wie i nie odczuwa w związku z tym żadnych dolegliwości. Pod względem technicznym jest to zabieg znacznie trudniejszy od rekonstrukcji ACL.

Rekonstrukcja więzadła pobocznego piszczelowego (MCL)

Jest to rzadko wykonywany zabieg, gdyż nawet zerwane- więzadło to bardzo łatwo goi się samoistnie po odpowiednim unieruchomieniu stawu kolanowego. Rzadko występuje też izolowane zerwanie MCL, zwykle uszkodzone jest też ACL- i to ono w pierwszym rzędzie powinno być zrekonstruowane.

strona główna

---