Filozofia liczy 2700 lat, wyodrębniła się na przełomie VII i VI wieku przed Chrystusem.

Filozofia połączenie dwóch pojęć fileon i sofia czyli umiłowanie mądrości. Ludzi, którzy odpowiadali na pytania o rzeczywistość nazywano filozofami - zajmowali się każdą dziedziną wiedzy, w czasie ta wiedza poszerzała się i od filozofii zaczęły się wyodrębniać nowe dziedziny:

medycyna i prawo;

psychologia i pedagogika.

Filozofię określa się jako pierwsza naukę , „królowa nauk”. Filozofia jest nauka poszukującą zasad istnienia tego co jest, ale zarazem musi spojrzeć na historię. Historia jest nauczycielką życia, pewne odpowiedzi łatwiej uzyskać sięgając do historii. Sięgamy do filozofów, którzy stawiali różne pytania: co jest podstawa istnienia tego świata ?, zasadą istnienia świata ? - pytania ogólne. Pytania szczegółowe dotyczą tego co jest, konkretnych istot, rzeczy, pytano o człowieka kim jest ?, jak ma rozpoznawać rzeczywistość ? Poprzez te pytania w ciągu dziejów formułowano strukturę filozofii. Filozofia zajmuje się treściami dotyczącymi tego czym zajmuje się metafizyka, antropologia, epistemologia, etyka, estetyka, logika, filozofia przyrody, filozofia Boga, aksjologia. Poszukuje zasad rzeczywistości.

Filozofia jest nauką - taka struktura wiedzy, w której funkcjonuje odpowiednia metodologia i przedmiot badań - w filozofii przedmiotem badań jest rzeczywistość.

Różnice między filozofią a innymi dziedzinami wiedzy.

Filozofia a światopogląd - pogląd na świat, zbiór zdań z różnych dziedzin wiedzy, każdy człowiek posiada swój światopogląd, swój zasób informacji na to co jest, światopogląd nie jest nauką, dlatego, że każda nauka ma swoją metodę badawczą nie ma jednej metody, metodologii dla treści z różnych dziedzin. W światopoglądzie znajdują się zdania naukowe z różnych dziedzin.

Czym innym jest wypowiedź i czym innym jest sprawdzenie.

Tolerancja to jest akceptacja cudzych poglądów. Czym innym jest pogląd a wiedza naukowa. Jeżeli posiadamy jakiś pogląd to należy wyjść ze światopoglądu i sprawdzić w jakiej dziedzinie wiedzy się znajduje. Często nasze poglądy nie są sprawdzane. Łatwiej sprawdzić fałsz czy prawdę w naukach szczegółowych niż humanistycznych.

Filozofia różni się od teologii czy religii. Filozofia od teologii różni się przedmiotem badań, przedmiotem badań jest treść objawiona. Nie można mieszać treści teologicznych z filozoficznymi. Religia jest relacją pomiędzy człowiekiem a Bogiem. W treściach objawionych jest napisane, że Bóg jest. W filozofii stawia się pytanie czy Bóg jest ?.

Filozofia różni się od prawa, ponieważ w filozofii prawo nie funkcjonuje, ale określa się postępowanie człowieka na podstawie praw. Normy prawne dotyczą postępowania człowieka. Prawo funkcjonuje w tekstach objawionych, prawo moralne, boskie w postaci przykazań. Nie przestrzeganie tych praw powoduje sankcje. Czym innym jest postępowanie moralne z punktu widzenia filozofii.

Metafizyka jako pierwszy dział filozofii, wprowadził ją Andronikos z Rodos, który układał teksty Arystotelesa. Najpierw układał tekst z nauk ścisłych ( fizyka ). Skończył układać z fizyki, koniec po grecku to meta. Połączenie dwóch wyrazów koniec fizyki to metafizyka. Zaczął układać teksty Arystotelesa z nauk humanistycznych. Czym zajmuje się metafizyka ? - Arystoteles powiedział, że metafizyka zajmuje się analiza bytu.

Byt pierwszy użył tego terminu Parmenides i określił czym jest byt. Bytem jest to co jest. Niebytem jest to czego nie ma. Arystoteles chcąc wyjaśnić czym zajmuje się metafizyka i filozofia stwierdził, że należy sformułować teorie abstrakcji. Abstrakcja fizyczna chcemy poznać to co jest, badając to co jest stwierdzamy, że to co jest różni się od czegoś innego. Rzeczywistość dzieli się na gatunki i rodzaje. Arystoteles mówił, że poszukujemy tego co jest istotne dla danego gatunku czy rodzaju nazwał zasadami. Musimy poszukać pewnych elementów, które stanowią o byciu słonia słoniem ( słoniowatość słonia ). Co jest istotą bycia słonia słoniem: uszy, wielkość, trąba. Zasadą bycia stołu stołem jest blad i nogi. Jeżeli słoń straci trąbę, to wtedy mówimy, że jest niepełnosprawny. Abstrahuje się nie bierze pod uwagę. Abstrakcja nie jest fikcją. Nie bierze się pod uwagę przy analizie stołu, wielkości stołu, koloru stołu. Zasadą bycia wody wodą jest skład chemiczny H₂O.

Abstrakcja matematyczna nie poszukuje Arystoteles w tej abstrakcji treści, używa liczb,

liter. Jest bardziej wyabstrahowana rzeczywistość. Wyabstrahowanie - 1 jest to coś.

Abstrakcja metafizyczna nie używamy gatunku, rodzaju, ale używamy bytu - jest to rzeczywistość. Metafizyka realizuje czy jest teorią bytu. Filozofia jest najbardziej wyabstrahowaną dziedziną wiedzy i dlatego nazywana jest „królową nauk”.

W metafizyce występuje metodologia, w której występują dwa podstawowe pytania:

czy jest ?

czym jest ?

Wszelkie analizy dotyczące czegokolwiek musza rozpoczynać się od metafizyki. Pytamy czy jest sprawiedliwość ? Czy jest demokracja ?

Antropologia, antropo logos - nauka o człowieku. W antropologii pada pytanie kim jest byt o nazwie człowiek ? Poszukujemy treści podstawowych dla bycia tego bytu człowiekiem. Czy różni się człowiek od innych bytów ? Czym różni się od rośliny, zwierząt ?

Co jest treścią człowieka ?

Jak odnosi się dany byt w stosunku do tego co jest zewnętrzne ?

Koncepcje człowieka:

Koncepcja starożytnych Platona i Arystotelesa.

Koncepcja tzw. z księgi o przyczynach.

Koncepcja Św. Tomasza z Akwinu.

Epistemologia - teoria poznania. Jak przebiega ludzkie poznanie ? Są różne koncepcje poznania przez człowieka tego co jest:

poznanie w ujęciu idealistycznym przebiega od podmiotu do przedmiotu,

poznanie w ujęciu realistycznym przebiega od przedmiotu do podmiotu, w idealizmie człowiek określa rzeczywistość. W realizmie rzeczywistość informuje człowieka o sobie. W poznaniu rzeczywistości poprzez określenie lub informowanie poszukujemy odpowiedzi na pytanie o prawdę.

Prawda dotyczy rzeczywistości, tego co jest. Dwa ujęcia dotyczące prawdy.

relatywizm poznawczy mówi o tym, iż prawda jest względna, jest tyle prawd ile jest osób na świecie, każdy ma rację,

klasyczne rozumienie prawdy, gdzie prawda jest jedna, że prawdą jest to co jest. Przy pojęciu prawdy mamy przeciwieństwo prawdy czyli fałsz to jest to czego nie ma.

Jak jest różnica między relatywizmem a jednością prawdy ?

Nie ma wielości prawdy jest jedna prawda. Woda ma jeden skład chemiczny. Trzeba korygować własne poglądy, trzeba sprawdzać, żeby znać prawdę. Często człowiek używa w poznaniu idealistycznego pojęcia, idealizmu poznawczego. Stosujemy idealizm poznawczy. Tworzenie wiedzy o rzeczywistości, idealizm poznawczy - ocena. Realizm poznawczy, nie ja tworzę wiedzę o rzeczywistości, to rzeczywistość powinna mnie informować o sobie. Nie można tworzyć informacji o świecie, trzeba ją korygować, sprawdzać.

Etyka poszukuje zasad postępowania moralnego, etyka jest nauką o moralności, o moralnym postępowaniu człowieka. Nie tworzy się norm moralnych tylko poszukuje się w rzeczywistości tego co nazywamy postawą dla postępowania moralnego. Człowiek albo postępuje moralnie albo niemoralnie. W etyce funkcjonują dwa pojęcia dobro i zło. Z punktu widzenia metafizyki dobrem jest to co jest, to wszystko co jest, jest dobre, nie ma czegoś co nazywamy złem. Złem nazywa się to czego nie ma, zło nie istnieje. Wszystko jest dobre. W tym co jest dobre niekiedy są braki i te braki nazywamy albo niepełnosprawnością albo złem czyli brak czegoś w czymś co jest dobre nazywa się złem. Postępowanie moralne jest wtedy, gdy w czymś co jest dobre brakuje czegoś, ten brak powoduje w skutkach zło. Zasadą postępowania moralnego jest mądrość, sumienie i kontemplacja. Mądrość polega na kierowaniu się ku prawdzie u dobru poprzez znajomość przyczyn i skutku, mądrość jest połączona z sumieniem - to jest cos co nazywamy umieniem, sumienie funkcjonuje wtedy kiedy ja wiem i rozumiem, kontemplacja jest relacją między mądrością a umieniem, ważne jest wiedzieć i rozumieć, sama wiedz jest erudycją, rozumieć to znaczy wiedzieć jak postępować, żeby było zgodne z rzeczywistością, rozumienie wyboru dobra.

Etyka dotyczy zawsze człowieka i tylko człowieka. Człowiek zgodnie z zasadami powinien tak działać by chronić drugiego człowieka. Każdy atak na drugiego człowieka czy to pośredni czy niepośredni jest działaniem niemoralnym, działaniem przeciw człowiekowi. Każde uczenie się, studiowanie jest zawsze dla człowieka przez człowieka.

Estetyka nauka o pięknie , o wartości piękna i sztuki. Pięknem jest wszystko, wszyscy są piękni, przeciwieństwem piękna jest brzydota, której nie ma. Estetyka określa piękno z punktu widzenia oceny subiektywnej i obiektywnej. Pięknem jest to co mnie się podoba. Przy ocenie piękna funkcjonuje aksjologia, która polega na porównywaniu, na wartościowaniu, wartościuje się wartości ze względu na inne wartości. Mówimy o wartości estetycznej czegoś.

Filozofia Boga. To co jest nazywa się skutkiem. Szukamy przyczyny, powodu skutku. W filozofii używa się terminu Bóg dla ułatwienia. Przyczynę sprawiająca w filozofii nazywa się przyczyna sprawczą albo istnieniem albo absolutem. Termin Bóg przyjęty jest z teologii. Filozofowie albo chcieli udowodnić istnienie Boga, albo przyczyny braku tego co jest. Przedstawiali w swojej analizie dowody na istnienie Boga.

Logika.

Filozofia przyrody dział filozofii, w której bada się co był pierwsze. Bada się na podstawie tego co jest pochodzenia poprzez analizę bytów żywych i nieżywych. Poszukuje się tego co materialne, to co kończy się: jest ograniczone. Bada się pochodzenie człowieka.

Historia filozofii nie można nie korzystać z historii.

Starożytna filozofia trwa do 529 roku - cesarz Justynian zamknął Akademię platońską.

Średniowiecze zaczęło się od IV wieku - do XIV wieku.

Nowożytna początek XV wieku - 1830 początek pozytywizmu August Comte, trwa do dzisiaj.

ETYKA

Są trzy zasady moralne: mądrość, sumienie, kontemplacja.

Całą etykę ujawnia się poprzez informacje o człowieku. Człowiek wykonuje pewne działania, które nazywamy postępowaniem. Działania są albo chroniące albo niszczące. Człowiek, żeby był moralny musi podjąć działania chroniące. Moralne postępowanie dotyczy tylko człowieka. Musimy wskazać na te kryteria, które są podstawa postępowania człowieka. Należy w intelekcie szukać kryteriów postępowania moralnego, intelekt pobudza wolę człowieka do wyboru działań chroniących albo niszczących pobudza wolę do postępowania. Podstawą postępowania jest usprawniony intelekt. Te sprawności nazywane są cnotami, stanowią kryterium postępowania moralnego. W człowieku nie ma moralności jest intelekt, rozum i wola, to władze w człowieku, które usprawniamy. Sprawność to sposób postępowania. Cnota jest to sprawność chronienia. Przeciwieństwem cnoty jest wada, która nie jest sprawnością. Ustalenie postaw postępowania należy doi etyki. Trzy normy postępowania moralnego:

mądrość jest najdoskonalszym sposobem na poznanie rzeczywistości, jest umiejętnością ujmowania prawdy o osobach, przez te prawdę wywołuje dobro. Mądrość nigdy nie zawodzi, zgodnie z prawdą wskazuje na dobro osób, jest kryterium wyboru takich działań, które nazywamy chronieniem osób, jest to norma moralna, zasada moralna. Mądrość nie jest tym samym co doświadczenie. Doświadczenie może być zawodne, doświadczenie fałszu i zła. Mylimy sprawność ze sprawnością fałszu i zła. Jeśli ktoś oszukuje jest sprawny w oszukiwaniu. W etyce trzeba odróżnić sprawność mądrości od wady, która uzyskujemy poprzez doświadczenie. Doświadczenie często niszczy i krzywdzi. Mądrość uzyskuje się z biegiem lat, w czasie. Niedoświadczenie jest podstawą usprawnienia się mądrości. Jeżeli korzystamy z doświadczenia, to ono musi nam dostarczyć umiejętności, rozumowego czynienia dobra. Wiązania dobra z prawdą może nauczyć się dziecko. Nie zawsze mądrość jest tożsama z doświadczeniem. Etyka zaleca wychowanie w mądrości i kształtowanie mądrości, które dotyczy intelektu. Polega to na tym, że nie uczy motywowania intelektu do działania wyobrażeniami i uczuciami, ale uczy skierowania do tego co dobre i prawdziwe. Kształcenie i wychowanie polega na identyfikowaniu przyczyn i skutków. Stąd mądrość to jest umiejętność ciągłego kierowania się ku prawdzie i dobru poprzez znajomość przyczyn i skutków.

Kontemplacja. Do mądrości prowadzi człowieka znajomość przyczyn i skutków czyli odpowiednia wiedza. Przyczyny i skutki ujmuje się jako prawdę i dobro. Dobro i prawda to są przejawy równorzędne we wszystkich osobach, gdy człowiek je odbiera poprzez intelekt to odbiera je jako przyczyny i skutki, to ujmowanie nie jest treścią wiedzy, ale normą moralną. Kontemplacja polega na tym, że jest poznanie, które pomaga intelektowi powiązać prawdę z dobrem. Jest pewną relacją pomiędzy intelektem a wolą, powiązaniem tego co pojmuje intelekt jako prawda a wybiera wola jako dobro.

Sumienie jest sądem intelektu i zarazem wywołanym przez ten sąd działaniem woli, jest to równoczesne działanie intelektu i woli na byt z którym nawiązujemy relacje. Sąd intelektu ma być sądem z poziomu mądrości wtedy właściwie postępuje wola człowieka.

Z dwiema władzami: intelektem i wolą łączy się wybór właściwego dobra poprzez rozpoznana prawdę. Istotne jest w postępowaniu moralnym, że człowiek jest bytem wolnym ma możliwości wyboru. Wybór nazywamy wolnością. Wolność zawsze dotyczy woli człowieka. Wola ma możność wyboru. Wola żeby mogła chcieć, pożądać czegoś musi uzyskać informacje. Wola nie jest władzą poznawczą tylko pożądawczą, wola musi korzystać z innych władz, które są władzami poznawczymi.

Władzą poznawczą jest intelekt lub zmysły zewnętrzne lub wewnętrzne. Oznacza to, że wola jeżeli nie poznaje jest odrębną, niezależną władzą od władzy poznawczej. Jeżeli wola może pożądać tylko to co jest poznane to mówimy, że wola jest zależna. Wola jest wolna i zależna, oznacza to, że podstawową władzą człowieka jest intelekt. Intelekt informuje czy wola korzysta z informacji intelektu, wola wybiera nie każdą informację. Wola ma możliwość wyboru,, musi być zależna od intelektu. Człowiek nie idzie za każdą informacją, treścią, tylko wybiera ma możliwość wyboru to się nazywa wolna wola.

Różne koncepcje wolności:

Człowiek jest wolny absolutnie, jest niezależny, wola jednak zależy od informacji. Oznacza to, że człowiek jest niezależny od nikogo i niczego. Z doświadczenia wiemy, że człowiek jest zależny od innych osób, oznacza to, że człowiek nie jest całkowicie wolny.

Człowiek jest wolny od czegoś lub do czegoś. Jesteśmy wolni w wyborze studiów, pracy, organizacji.

Wolność jako element struktury człowieka. Utożsamia się to co jest istotne dla bycia człowiekiem z cechą , z elementem struktury człowieka. Do struktury człowieka należy śmierć. Utożsamia się coś co należy do człowieka z cechą człowieka. Przyjmuje się, że człowiek jest uziemiony poprzez wolny wybór, musi ciągle wybierać.

Klasyczne rozumienie wolności, polega na tym, że jest rozumna wierność prawdzie i dobru. Wierność utożsamiana jest ze znakiem. Wierność to jest trwanie w prawdzie i dobru. Jeżeli ślubujemy wierność to ślubujemy wierność w prawdzie i dobru. Wierność polega na takim działaniu, aby zawsze bez względu na sytuację na pierwszym miejscu były osoby. Wierność polega na stawianiu człowieka na pierwszym miejscu. Wierność jest zawsze trwaniem w tym co dobre i prawdziwe dla człowieka. Dla człowieka jest dobra i prawdziwa druga osoba. Niewłaściwe ujęcie wolności powoduje niewłaściwe rozumienie tolerancji. Co się rozumie przez tolerancję ? Tolerancja jest akceptacją cudzych poglądów, taka definicja wynika z niewłaściwego rozumienia wolności, przez to rozumie się wszystko co jest celem wypowiedzi ma być przez nas akceptowane. Nie toleruje się błędów czy nieprawdziwych informacji. Właściwe rozumienie tolerancji polega na akceptacji osób i wspólne dążenie osób do prawdy i dobra. Z niewłaściwym określeniem wolności wiąże się relatywizm, który polega na tym, że jest wielość prawd i każdy ma swoją prawdę. Z relatywizmem wiąże się prognostycyzm, który polega na tym, że prawda jest niepoznawalna. Intelekt nie potrafi ująć treści prawdziwych.

Wolonataryzm polega na tym, że najwyższą i podstawową władzą w człowieku jest wolna wola, która decyduje o postępowaniu i działaniu człowieka. To jak ja postąpię oceni i określi sumienie czy dobrze czy źle postąpiłem. Sumienie jest to umienie i wiąże się ze sprawnością intelektu, z tym wiąże się odpowiedzialność za postępowanie człowieka. Odpowiedzialność jest wzięciem na siebie skutków swoich działań. W historii filozofii funkcjonują różne koncepcje odpowiedzialności:

Odpowiedzialność przed Bogiem, polega na tym, że personifikuje się coś, jakiś byt, tu i teraz nie odpowiadam za swoje czyny to Bóg mnie oceni czy dobrze czy źle postąpiłem, odsuwam odpowiedzialność za swoje czyny.

Odpowiedzialność przed historią, ja nie odpowiadam za swój czyn, niech historia oceni co zrobiłem, czy właściwie działem, historia staje się osobą, personifikuje.

Odpowiedzialność przed narodem można podzielić na: odpowiedzialność przed prawem: świeckim i religijnym. Odpowiedzialność przed narodem nie jest możliwa, tylko odpowiedzialność przed instytucjami, które formułują prawo, jesteśmy odpowiedzialni przed prawe - człowiek za swój czyn dostaje nagrodę lub karę. Oddziela się odpowiedzialność prawną od moralnej. W większości przypadków odpowiedzialność prawna dotyczy odpowiedzialności prawnej, ponieważ my nie oceniamy odpowiedzialności moralnej. Odpowiedzialność prawna przed Bogiem występuje także nagroda ( niebo ) i kara ( piekło ).

Odpowiedzialność jako poświecenie np. ktoś poświęca się za kogoś lub za coś. Wzięcie na siebie.

Odpowiedzialność jako miłosierdzie wzięcie na siebie skutków działań innych osób np. rodzice kiedy biorą odpowiedzialność za działanie swoich dzieci, mąż bierze odpowiedzialność za żonę

Odpowiedzialność jako heroizm jest to bez interesowne działanie dla dobra innych.

Dlaczego człowiek ma być wierny dobru i prawdzie ?

Człowiek jest wierny drugiemu człowiekowi, dlatego, że wszyscy ludzie wzajemnie się kochają, człowiek z natury chce bycia z drugim: „ze względu na upodobnienia i upodobanie natur, bo mówimy o tym samym rodzaju i gatunku”. Życzliwość to jest potrzeba bycia z drugim. Gdyby człowiek człowieka nie kochał to nie mógłby być ze sobą. Upodobnienie i upodobanie natur jest najniższym poziomem miłości. Poprzez kulturę nawiązujemy relację z drugim człowiekiem, poprzez kontakt pogłębiamy relację, więź. Podstawa relacji jest bycie drugiego człowieka. Pogłębimy kulturę dla trwania relacji. Człowiek nie może być sam bo taka jest jego natura. Każdy czyn atakujący drugiego człowieka jest atakiem na miłość, a miłości nie można niszczyć. Niewiedza powoduje niszczenie. Ważne jest usprawnianie wiedzy. Wiedza jest potrzebna do podtrzymywania relacji. Potrzebny jest coraz wyższy poziom wiedzy, aby istniały relacje.

cd.

Antropologia daje podstawy dla etyki, jest działem filozofii. Etyka wywodzi się z koncepcji człowieka, jaka etyka taka pedagogika. Postawy pedagogiki tkwią w etyce. Związek pomiędzy wychowaniem w sensie moralnym i wychowaniem, które dotyczy pedagogiki. Antropologia mówi o wychowaniu, edukacji człowieka. Co jest treścią wychowania człowieka ? Ważna jest wiedza antropologiczna - wiedza o człowieku. Musimy korzystać z historii i filozofii. Koncepcje człowieka są podstawa dla współczesności. Co i jak człowiek funkcjonuje w tym świecie ? Formułowano pewne elementy, które stwierdzały, że człowiek jest najważniejszy.

Sofiści i Sokrates „ojciec etyki” zaczęli formułować zasady postępowania człowieka. Człowiek formułuje zasady postępowania i to w człowieku są treści, które dotyczą postępowania. Sokrates mówi, że w człowieku jest wiedza, którą należy wydobyć. Człowiek ma wrodzoną wiedzę.

Dialektyka, która pozwala na uzyskanie wiedzy o świecie. W tej metodzie porównywano pojęcia takie jak ciepło - zimno, sucho - mokro, całość - część. Część to jest cos co należy do całości. Porównuje się pojęcia. Sokrates uważał, że należy zastosować dialektykę majektyczną i eklektyczną. Sokrates nauczał ludzi, zaczepiał ich i rozmawiał z nimi, zadawał im pytania dochodził w ten sposób do wiedzy, której człowiek już nie posiadał, wiedzy żadnej. Sokrates mówił, że prawda jest w nas, ale trzeba ja z siebie wydobyć, urodzić, kiedy człowiek wie co to jest prawda, dobro to w ten sposób postępuje. Postawa moralna u człowieka nazywana jest przez Sokratesa intelektualizmem etycznym czyli wiedza = cnota. Człowiek moralny zna definicje dobra i tak postępuje. Wystarczy nauczyć się co to jest prawda, dobro aby być dobrym. Sokrates mówił o pewnych elementach związanych z człowiekiem.

Platon sformułował system filozoficzny, koncepcja człowieka nazwana idealizmem. Uważał, że właściwym światem jest świat nadksiężycowy, który nazywa światem realnym. Idee są to byty doskonałe: idea dobra, prawdy, miłości, sprawiedliwości. Idee są odbiciem świata idealnego. Dwie koncepcje człowieka:

mówi o duszy, idea duszy w świecie idealnym,

mówi, że w świecie idealnym najważniejszą ideę jest idea dobra, którą Platon nazywa Bogiem.

Demiur - Bóg stworzył duszę w świecie idealnym. Zadaniem duszy było kontemplowanie dobra i innych idei. Więzieniem dla duszy jest ciało. Według Platona człowiek to dusza uwięziona w ciele. Dusza ma w sobie treści wiedzy o świecie idealnym. Wiedza ta jest rozumieniem duszy. Człowiek poprzez poznanie tego co jest ma przypominać sobie o ideach. Najważniejszą jest funkcja rozumienia, myślenia, która ma stać się kontemplowaniem. Platon mówi, że jeżeli patrzymy na drzewo to widzimy piękno drzewa. Ten, kto nie widzi piękna nie jest człowiekiem. Niewolnik - wykazuje wolę pana, nie jest człowiekiem. Kiedy kontempluje dobro jest skierowany ku światu idealnemu. Funkcja myślenia jest podstawa bycia człowieka człowiekiem. Ta koncepcja nazywa się funkcjonalistyczna koncepcją człowieka, funkcja myślenia decyduje o byciu człowieka człowiekiem. Tylko człowiek kontemplujący prawdę, dobro jest skierowany ku temu co jest idealne,. Człowiek jest człowiekiem od wtedy kiedy zaczyna myśleć. Problem tkwi w ustaleniu od kiedy człowiek zaczyna myśleć.

Koncepcja Arystotelesa, który był uczniem Platona. Platon założył „Akademię platońską”, Arystoteles założył liceum Likeon perypatetyckie, szkoła w której nauczali spacerując. Arystoteles zmienił koncepcję Platona, jego koncepcja nazywa się realizmem. Zaczął od formułowania struktury świata, stwierdzając, że świat jest wieczny, istota jest materia. Odbieramy materię drugą tj. materię uformowana, byty które są zbudowane z materii i formy to się nazywa hylemorfizmem. Kiedy byt jest zbudowany z formy i materii ? Forma jest aktem, a materia możnością.

Możność to jest cos co jeszcze nie jest a jest w dyspozycji.

Aktem jest to cos co jest i powoduje aktualizowanie się możności.

Z tych elementów jest zbudowana struktura każdego bytu, także i człowieka.. Jest to istota bytu, do której należą przypadłości - co może być w istocie bytu, ale może nie być tej przypadłości. Istota z przypadłości to jest substancja. Przechodzenie z możności do aktu w strukturze bytu: jest człowiek, ze względu na akt człowiek jest zawsze człowiekiem nie ulega zmianom, możność w człowieku to jest cos co się aktualizuje, człowiek z natury dąży do doskonałości. W całej strukturze człowieka jest to przechodzenie z możności do aktu. Aktualizuje się w człowieku dyspozycja, możność np. najpierw człowiek nie chodzi a później chodzi, człowiek jest cały czas w dyspozycji. Skąd my wiemy, że jest materia wieczna ?Jeżeli mamy drzewo, ścinamy to drzewo i przetwarzamy go to zmienia się forma a materia pozostaje bez zmian, to wskazuje na wieczność materii. Co powoduje zmiany formy, uformowania się materii ? Ruch powoduje zmiany. Dowodzi Arystoteles, że jeżeli jest możność i akt to przechodzenie z możności do aktu jest spowodowane przez ruch. Tym, który spowodował ruch jest Bóg. Deizm - Bóg stworzył coś i nie ingeruje, stworzył ruch, który powoduje zmiany : przechodzenie z możności do aktu. Żeby powstał byt musza zadziałać 4 przyczyny:

formalna

materialna

celowa

sprawcza

Te przyczyny powodują powstanie bytu. Przyczyna sprawcza jest powodem tego bytu, celowa decyduje o bycie bytu tym oto bytem. Jest różnica pomiędzy bytem ludzkim a innymi bytami. Człowiek posiada intelektualność. Intelekt dociera do duszy ludzkiej ze świata nadksiężycowego, człowiek jest bytem rozumnym, że intelekt dociera do duszy to jest nieśmiertelny. Tylko dusza ludzka jest nieśmiertelna. Człowiek nie ma wiedzy wrodzonej jest niezapisaną tablicą, tabula rasa, rzeczywistość informuje człowieka o sobie, człowiek nabywa wiedze poznając rzeczywistość. Etyka ejdejmonistyczna, ejdejmonia - szczęście. Człowiek z natury dąży do dobra, jeżeli uzyska to dobro to jest szczęśliwy, szczęście jest radością wszystkich władz w człowieku. Etyka Arystotelesa jest etyka szczęścia. Poprzez właściwe usprawnienie siebie człowiek otrzymuje dobro. Władze zmysłowe:

zewnętrzne ( wzrok, słuch )

wewnętrzne ( uczucia, emocje )

duchowe ( intelekt i wola )

Te władze usprawniają. Sprawności ( cnoty ) intelektualne nazywa dianoetyczne i wolitywne ( moralne ). Człowiek jest w dyspozycji do uzyskania cnót.

Po Arystotelesie powstały szkoły, które powstały ze względu na Sokratesa i etykę sokratejską. Szkoły posokratejskie dotyczą etyki, w tych szkołach zastanawiano się nad postawą moralną.

cyniczna

cyrenejska

stoicka

sceptycka

epikurejska

Cyniczna, cynik uważał, że uzyskanie cnoty - sprawności jest to doprowadzenie do wolności. Cynicy uważali, że wolność uzyskuje się przez niezależność społeczną. Cyrenejska i epikurejska promowała hedonizm, uważała że cnotę można uzyskać poprzez dobro a dobrem jest przyjemność, złem jest cierpienie. Szkołę stoicką charakteryzuje apatia związana z emocjami, uczuciami. Sceptyk zawiesza treści gdyż wszelkie działanie może być albo dobre albo złe. Starożytność funkcjonowała się funkcjonowaniem szkół.

ŚREDNIOWIECZE V - VI wiek po Chrystusie. Koncepcje człowieka:

Budowana na tekstach starożytnych. Arystoteles był nauczycielem Aleksandra Macedońskiego, po śmierci Aleksandra uczniowie zlikwidowali szkołę i wszystkie teksty wywieźli na wschód. VIII Wiek Almamun cesarz arabski miał sen, że należy studiować Arystotelesa. Przetłumaczona te teksty na język arabski i skomentowano. Te teksty były postawa nauczania w Europie na uniwersytetach. Filozofowie arabscy: Awicennna, Awerroes, Algezali, Alhalaj.

W tym samym czasie powstaje filozofia żydowska: Mojżesz, Majmonides, Iben Gablion.

X / XI wiek docierają teksty filozofów arabskich i żydowskich do Hiszpanii gdzie stykają się religie: żydowska, arabska muzułmańska. Powstają uniwersytety w Padwie, Bolonii, Paryżu, na tych uniwersytetach kształci się studentów na tekstach filozofii arabskiej i żydowskiej. „Księga o przyczynach” i żydowska „Źródło życia”. Mikołaj Kopernik uczył się filozofii z „Księgi o przyczynach”. Europejczycy przyjęli księgi arabskie, trzy koncepcje człowieka w księdze o przyczynach.

Koncepcja Awicenny, który mówił, że człowiek to byt zbudowany z formy i materii, jest realny, ale nie jest aktualny. Aktualność uzyskuje od Boga, tę aktualność Awicenna nazywa istnieniem, które jest przypadłością. Człowiek kiedy straci ta przypadłość nie jest aktualny.

Koncepcja Alberta Wielkiego: byt ludzki zbudowany jest z formy i materii, forma jest czymś realnym a materia jest przeciwieństwem formy, a więc przeciwieństwem realności - nierealność. Byt zbudowany jest z tego co realne i z tego co nierealne, z tego co jest i tego czego nie ma. To czego nie ma jest brakiem. Brak odróżnia jeden byt od drugiego bytu. Jeżeli oddzielimy formę od materii to nie ma bytu.

Koncepcja Zicera z Brawancji but ludzki to forma i idea, cały świat nazywa świadomością. Byt ludzki jest śmiertelny, kiedy się rodzi otrzymuje od świata świadomości świadomość. Człowiek pogłębia swoja świadomość. Z chwila śmierci jest mu zabrana świadomość.

Koncepcja św. Tomasza z Akwinu XIII wiek, przywołuje Arystotelesa. Byt ludzki to jest forma i materia, to nazywa istota bytu, ale to nie jest jeszcze byt to jest jeden z elementów. Aby taki był byt musi on istnieć. Są dwa podstawowe elementy w strukturze bytu ludzkiego: istnienie i istota. Istnienie nazywamy aktem. Istotę nazywamy możnością. Mamy możność materii i możność formy. Możność formy to możność duszy, w której zaprojektowane są intelekt i wola. Możność materii to jest ciało ludzkie czyli elementy pomieszane. W jaki sposób rozpoznajemy istotę i istnienie w bycie ? Poprzez własności istnieniowe, istnienia człowieka wprost nie odbieramy, własności transcendentalne, te własności są podstawa wiązania kontaktu z innym bytem, te powiązania nazywa relacjami kategorialnymi. Rodzaje własności transcendentalnych:

odrębność jest zarazem pierwsza zasadą metafizyki, zasada niesprzeczności lub sprzeczności, że jeden byt nie jest drugim bytem. Jeżeli człowiek istnieje to nie może zarazem nie istnieć,

jedność substancjalna oznacza, że wszystkie elementy, które stanowią o danym bycie musza być z sobą powiązane, jedność podporządkowań - hierarchia pierwsze jest istnienie w bycie. Odróżnia się jedność substancjalną bytu istniejącego od rzeczy, które tworzy człowiek. Jedność abdycyjna jest to zbiór elementów powiązanych ze sobą, jest to jedność równoważna,

własność realności, jeżeli człowiek istnieje jest realny, realność poznawcza, istnienie, bycie, na realności buduje się relacje z drugim człowiekiem ta relacja jest nazwana relacja miłości,

prawdy czyli jeżeli człowiek istnieje to jest prawdziwy, jest prawdą. Każdy byt, który istnieje jest prawdziwy,. Jest jedna prawda, prawdą jest to co jest, przeciwieństwem prawdy jest fałsz,

dobra, bobrem jest to co istnieje, to co jest,

piękna, to co istnieje jest piękne, każdy jest piękny ponieważ istnieje, jeżeli nie istnieje to nazywamy to brzydotą.

Współcześnie występują koncepcje Platona, Zicera i Tomasza z Akwinu: personalizm, materializm , marksizm, współcześnie od tych koncepcji człowieka nie ma, kompilacja - łączy się elementy i tworzy się struktury człowieka. Zazwyczaj mówi się o człowieku jako odniesienie do czegoś. Człowiek jest tym co je.

Filozofia Boga. Problem przyczyny sprawczej. Co rozumie się przez Boga ? Filozofia korzysta z terminologii teologicznej. Czy istnieje taki byt, który nazywa się w teologii Bogiem ? Teologia różni się od filozofii przedmiotem badań. W filozofii pytamy czy istnieje taki byt ? Po skutkach rozpoznajemy przyczyny. Dochodzimy do stwierdzenia, ze musi istnieć taki byt, który nazywa się Bogiem lub nie dochodzimy do takiego stwierdzenia. Koncepcje niechrześcijańskie i chrześcijańskie, charakteryzują się definiowaniem Boga. W koncepcjach niechrześcijańskich Boga określa się jako ideę do której człowiek dąży. W koncepcjach chrześcijańskich Bóg określany jest jako osoba. Człowieka określamy terminem osoba. Boecjusz, św. Tomasz z Akwinu osoba jest byt realnie istniejący posiadający intelektualność. Oznacza to, ze każdy człowiek jest osoba, ale nie każda osoba jest człowiekiem. Oprócz człowieka jest jeszcze taki byt, który nazywa się Bogiem. Różni się koncepcja chrześcijańska od niechrześcijańskiej, z osobami człowiek nawiązuje relacje zwane relacjami osobowymi, nie jest możliwe nawiązanie relacji z ideą. Koncepcje Boga są tożsame z religią.

Koncepcje niechrześcijańskie:

Ateizm oznacza wiarę, człowiek wierzy, że boga nie ma. Czym innym jest wierzyć czy Boga nie ma. Ateizm nie neguje istnienia Boga, wprowadza w miejsce Boga innego Boga.

antropocentryzm oznacza m. in., że człowiek jest Bogiem, jakiś element w człowieku jest bóstwem, scientyzm wprowadza określenie, ze bóstwem jest wolność człowieka,

fetyszyzm to jest ubóstwienie przedmiotów, rzeczy, kult rzeczy, uważa się, że rzecz ma siłę pewną moc,

wiara, ubóstwienie duchów, duchy mają moc siłę sprawiającą, ubóstwienie elementu w strukturze człowieka.

Koncepcja panteistyczna to jest tożsamość Boga i świata. Uważa się, że Bóg jest światem a świta jest Bogiem, neguje się wszelka religię, nie ważne jakie będzie moje postępowanie a i tak wszystko się dzieje w Bogu.

Politeizm wiara w wielość bóstw.

Deizm, Bóg zajmuje się sobą, myśli o swoim myśleniu. Bóg nakręcił świat.

Religie monoteistyczne: Islam i religia żydowska. Wiara w jednego Boga. W tej koncepcji uważa się ze świat był Bogiem a Bóg światem. W pewnym momencie Bóg zdecydował o stworzeniu świata. Bóg musiał ustąpić miejsca, spowodował pewne zmniejszenie siebie i na to miejsce stworzył człowieka, który dąży do powrotu do Boga. Tym powrotem jest śmierć. Śmierć to droga ku wypełnieniu Boga. Religia muzułmańska: dopiero po śmierci człowiek dozna wspaniałego życia, ale tylko wtedy, kiedy poświęci swoje życie za wiarę.

Koncepcje chrześcijańskie są reprezentowane przez historyków filozofii, którzy badali istnienie i problem Boga. Po narodzeniu Chrystusa tworzyła ie. filozofia chrześcijańska, okres patrystyki.

patrystyka wschodu ze stolicą w Aleksandrii, język grecki,

patrystyka zachodu w Rzymie, język łaciński

Największym ojcem kościoła był św. Augustyn, powiązanie filozofii z teologią. Św. Augustyn był osoba poszukującą celu życia, sensu życia. Zapisał się do sekty religijnej - NEW AGE. W tej sekcie uważano, że światem rządzi Bóg dobra i zła. Zastanawiał się czy może istnieć dwóch Bogów. Bóg to jest byt doskonały, jeżeli jest dwóch Bogów, aby ich odróżnić musza się czymś od siebie różnić. Jeżeli byt doskonały czegoś nie posiada to nie jest doskonały. Wyjaśnił czym jest dobro - jest to cos co jest i zło - brak czegoś w tym co jest dobrem. Bóg dobra jest w pełni doskonałością, Bóg zła jest doskonałym brakiem, doskonale go nie ma. Zła jako bytu nie ma , nie ma także Boga zła. Jak człowiek może rozpoznać, że Bóg jest ? Człowiek potrzebuje dwóch rzeczy: poznać Boga i własna duszę. Człowiek z natury dąży do poznania prawdy i chce ją poznać, szuka prawdy w rzeczywistości. Wszystko ulega zmianie. Człowiek nie może uchwycić teraźniejszości tylko przeszłość lub przyszłość. W świecie zmiennym nie można uchwycić prawdy. Wtedy jest prawda, kiedy jej człowiek bardzo chce i do niej mocno dąży. Bóg o prawdzie człowieka informuje. Bóg jest prawda i oświeca duszę, daje siebie duszy - iluminacja. Człowiek poznaje duszę i Boga. Najważniejsza sprawa w człowieku jest wybór czy chce prawdy czy nie - wolontaryzm.

Ojciec średniowiecza Anzelm z Aosty. Wiedza jest zbędna, najważniejsza jest teologia czyli wiara, jeżeli chcemy wiedzy to ta wiedza ma być tym, czym jest żona dla męża, służebnicą. Wiedza ma służyć wierze. Sformułował dowód na istnienie Boga ten dowód nazywa się dowodem ontologicznym. Anzelm mówi tak, że wszystko co jest ma nazwę. Stwierdzamy, że człowiek jest. Każdy byt ma odzwierciedlenie w nazwie, każda nazwa odzwierciedla rzeczywistość, jeżeli używamy pojęcia Bóg to Bóg też musi być. Mówi na jakim stopniu hierarchii znajduje się Bóg. Człowiek jest wyżej w hierarchii, a Bóg jest wyżej w hierarchii niż człowiek. Bóg jest i jest bytem najdoskonalszym.

Jan Dunus, Szkot powiedział, że bóg jest wielki, ponieważ wszystko może i spowodował wszystko co jest, wprowadził do funkcjonowania człowieka prawa, pewne normy, wartości. Bóg powoduje takie a nie inne sytuacje.

Św. Tomasz z Akwinu sformułował 5 dowodów na istnienie Boga:

dowód wzruchu

przygodności

przyczynowości

doskonałości

celowości

Tomasz mówi, że jest jeden dowód na istnienie Boga, o istnieniu Boga decyduje skutek, badamy skutek - jest to co jest i badamy przyczynę nic nie dzieje się samo przez się. Czy człowiek może być przyczyn a sprawczą siebie samego ? Człowiek jest bytem przygodnym. Człowiek sam nie może powołać siebie do bycia, musi być byt zewnętrzny w stosunku do bytu przygodnego. Byt konieczny nie jest bytem przygodnym, musi istnieć koniecznie byt konieczny. Drugi człowiek nie może być przyczyna istnienia drugiego człowieka, dlatego, że każdy daje na miarę swoich możliwości. Istnienie bytu przygodnego może być spowodowane przez samoistnienie - byt samoistnie istniejący, taki byt, który nie ma przyczyny, istnieje swoim istnieniem, istnieje zawsze. Tomasz nazywa taki byt samym istnieniem , aktem - jest, coś co jest. Istnienie jest rozdzieleniem wiedzy od wiary czyli filozofii od teologii, w konsekwencji te dwie dziedziny wiedzy uzupełniają się, to samo jest napisane w tekście objawionym: treść istnienia Boga, które Bóg sam przekazuje Mojżeszowi. Nie ma w Bogu możności dyspozycji Bóg jest cały czas aktem. Nic nie dzieje się samo, jeżeli jest skutek to musi być przyczyna. Bóg nie stwarza istnienia bo chce, w Bogu nie ma chcenia, chcenie jest możnością Bóg jest przymuszony do stwarzania.

Kartezjusz „ojciec filozofii” nowożytnej. Trzeba wprowadzić nową metodę badawczą, która jest poznanie. Poznajemy to co jest, ale mamy wątpliwość czy to co jest, jest. Możemy wątpić w co jest, nie możemy wątpić w to, że wątpimy. Wątpienie jest w nas i zarazem uświadamiamy sobie, ze wątpimy, jeżeli myślimy to dobrze. „Myślę więc jestem”. Skoro jest wątpienie byt nie jest doskonały, bytem doskonałym jest Bóg. Bóg jest prawdomówny, stwarza prawdę, kiedy poznajemy rzeczywistość to już nie wątpimy. Bóg jest gwarancją tego co odbieramy poprzez to, że jest prawdomówny i stwarza prawdę. Prekursor zmiany w myśleniu filozoficznym. Filozofia nowożytna w przeciwieństwie do średniowiecza uważała, że trzeba się zając człowiekiem. Zastosował inną metodę badawczą, której punkt wyjścia tkwi w poznaniu.

John Locke, Jerzy Lajbnic, Benedykt Spinoza, Mikołaj Malebranche zajmowali się badaniami empirycznymi.

Tomasz Hobes przedstawiciel nurtu etycznego, uważał że człowiek z natury jest egoista, ale pragnie wykorzystać ten egoizm, ale musi podporządkować się innym osobom. Wyodrębnienie praw, dzięki którym człowiek zdołał powiązać wspólnotę osobową.

Mikołaj Malebranche uważał, że człowiek to połączenie duszy i ciała, z tym ,że nie ma żadnej reakcji po między duszą i ciałem. Ciało reaguje na duszę a dusza na ciało to działanie Boga. Jeżeli dusza cos wykonuje to Bóg informuje o tym ciało i odwrotnie - okazjonalizm.

Emanuel Kant nowe rozumienie postępowania moralnego. Rozważał problem metody poznawczej, jego metoda to przewrót kopernikowski - odwrotność sposobu poznania, odwrotnie do teorii Arystotelesowskiej., poznanie przebiega od podmiotu do przedmiotu, Bóg nie jest podstawą analiz teoretycznych, dlatego, że takiego bytu jak Bóg nie doświadczamy. Możemy rozważać tylko to co doświadczamy. Praktyczna analiza dotyczyła postępowania moralnego, Bóg jest ideę, która jest ważna w postępowaniu, moralność jest w nas. Człowiek jest wolny i decyduje o moralnym postępowaniu. W człowieku tkwi obowiązek - wewnętrzna powinność, imperatyw. W człowieku tkwi imperatyw powszechny, kategoryczny, co znaczy, że wszyscy ludzie mają ten sam imperatyw, postępuj zawsze tak, aby drugi człowiek był celem nigdy nie środkiem do celu. Imperatyw obowiązujący wszystkich. Imperatywy praktyczne to powinności, które obowiązują człowieka ze względu do danej grupy, danej wspólnoty. Powinność jest związana z prawem, które funkcjonuje w danej grupie. Praktyczny imperatyw głosi, żeby pamiętać iż należy tak postępować, ażeby dany człowiek chciał, żeby wobec niego postępowali, chcesz żyć daj żyć innym. Kant połączył prawo z etyką.

Błażej Pascal znany z tego, że sformułował zakład. Człowiek jest takim bytem, że w konsekwencji umrze. Trzeba przyjąć, że bóg jest lub odrzucić, po śmierci może się okazać, że Bóg jest. Może się okazać, że boga nie ma, to nie przeszkadza do tego, że postępowanie zgodnie z wiara czyni się dla dobra wspólnoty. Trzeba przyjąć bo może się poi śmierci okazać zbawienne.

Fryderyk Nietzche powiedział, że bóg umarł. Według Nietzchego Bóg został wymyślony przez człowieka przez pospólstwo, podzielił ludzi na panów i niewolników. Najpierw władze mięli panowie, później władze przejęli niewolnicy i wprowadzili pewne wartości dzięki, którym podporządkowali sobie ogół: dobroć, miłosierdzie, miłość. Uważał, ze trzeba przewartościować wartości, trzeba zmienić te wartości. Uważał, że najwyższą wartością jest wartość życia, człowiek musi zadbać o siebie. Wartości wprowadzone przez niewolników atakują wartości życia. Miłość zniewala człowieka przez miłość człowiek traci, najlepszym rozwiązaniem jest dać się kochać wtedy inni trącą w ten sposób dbamy o wartości życia, o swoją wartość.

Schren Kierkegard dał podstawy dla egzystencjonalizmu. Był w ciągłym leku, dlatego ze miał siedem sióstr, które zmarły jak były małe. Ojciec był pastorem . Śmierć sióstr spowodowana karą zadaną przez Boga człowiekowi. „Bojaźń i drżenie choroba na śmierć”, Albo, albo”. Człowiek wybiera jedną z trzech postaw:

postawa estetyczna człowiek nie przejmuje się tym co się dzieje w danym świecie, dba o to co jest w danej sytuacji chwili,

etyczna człowiek dba o prawa związane z postępowaniem,

religijna 95 % społeczeństwa przyjmuje tę postawę , cześć wybiera relacje do Boga i to jest największą tragedią człowieka, ponieważ człowiek jest bytem skończonym a Bóg bytem nieskończonym. Z tego powodu człowiek cierpi, dąży ku temu co nieskończone, chce a nie może.

Współczesna filozofia jest kontynuacją ,myśli filozofów starożytnych i nowożytnych.

Badanie nie tego czy jest Bóg, ale jaki jest byt o nazwie Bóg ?

Czy Bóg jest ?

Wypływa z rozumienia całej rzeczywistości:

Monizm ujęcie rzeczywistości jako albo jednego buty

monizm względny uważa, że jest więcej niż jeden byt, ale wszystkie zbudowane z tego samego materiału,

monizm niematerialistyczny: monizm pantenistyczny, uważa że światem jest Bóg, a idealistyczny, że świat jest zbudowany z myśli,

monizm numeryczny 1, 2, 3 taki sam obiekt, byt z tego samego materiału,

monizm ewolucyjny świat zbudowany z materiału, który ewaluuje ze świadomości, ewolucja ku świadomości.

Dualizm oznacza, że świat jest zbudowany z dwóch elementów, dualizm myślący i ciągły,

Pluralizm oznacza wielość, istnieje więcej niż jeden byt i byt jest zbudowany z jednego lub więcej elementów.

Arystoteles, czynnik kształtujący i kształtowany to esencja bytu, esencjonalizm.

Egzystencjonalny: istnienie człowieka i jego istota jest podstawą bytu.

Spirytualistyczny, elementem rzeczywistości są dusze, które ujawniają się w pewnych ciałach.

Kompilacyjny, łączenie się różnych elementów w zależności od bytu.

Idealistyczny, istnienie idei i bytu, idee, które różnią się od siebie.

1

---