LEKI P/HISTAMINOWE

Cywilizacja uczulonych

• 50% - Australia, Nowa Zelandia

• 38% - USA (alergia na pistacje)

• 37% - Niemcy

• 32% - Wielka Brytania (pyłki traw)

• 30% - Włochy

• 25% - Francja, Polska

• 20% - Hiszpania (pyłki drzew oliwnych), Austria, Skandynawia

Najczęstsze alergeny

• roztocza kurzu domowego: Dermatophagoides pteronyssinus, D. farinae, Acarus siro, Tyrophagus putrescentiae, Lepidoglyphus destructor

• grzyby, pleśnie: Aspergillus niger, Aspergillus fumigatus, Alternaria alternata, Alternaria tenuis, Cladosporium herbarum, Mucor sp., Rhizopus sp., Absidia ramosoa, Penicillium notatum

• sierść i nabłonki zwierząt: sierść kota, psa, królika, chomika, świnki morskiej, szczura, pierze kurze, kacze, wełna owcza

• pyłki roślin

Histamina

• 1907 - po raz pierwszy zsyntetyzowana

• używana jako lek na pobudzenie czynności skurczowej macicy

• uzyskiwana z ekstraktów ergotaminy

• 1927 - wyizolowana z ludzkiej wątroby i płuc

• 1927 - substancja o właściwościach histaminy wytwarzana przez komórki skóry w wyniku urazu

• autakoid produkowany w mastocytach i bazofilach

• 4 podtypy receptorów

Uwalnianie histaminy wywołują

• stres, zimno, ucisk, wibracja

• wydzielanie IgE w czasie reakcji nadwrażliwości (reakcji antygen - przeciwciało)

• substancje chemiczne (uwalniające histaminę niezależnie od IgE): morfina, dekstran, leki przeciwmalaryczne, barwniki, środki cieniujące, antybiotyki (tetracykliny, penicyliny, glikopeptydy), alkaloidy, enzymy (fosfolipaza C), amidy, amidyny, diamidyny, substancje zawierające azot czwartorzędowy, toksyny, jad żmii, enzymy proteolityczne, bradykinina, kalidyna i substancja P

• uszkodzenie komórek (np. przy zranieniu), wrażliwa zwłaszcza skóra i śluzówki

Zawartość histaminy w tkankach

• wątroba 0,2 μg/g

• mózg 0,2 μg/g

• mięśnie szkieletowe 0,97 μg/g

• serce 1,6 μg/g

• skóra twarzy 30,4 μg/g

• skóra brzucha 6,6 μg/g

• żołądek i dwunastnica 14 μg/g

• błona śluzowa nosa 15,6 μg/g

• płuca 33 μg/g

Receptory histaminy

• wszystkie 4 rodzaje receptorów regulują przepuszczalność dla jonów Ca²⁺, Na⁺, sygnał przekazywany przez białka G

• H1 - mięśnie gładkie dróg oddechowych, przewód pokarmowy, układ moczowo-płciowy, układ sercowo-naczyniowy (śródbłonek), rdzeń kręgowy, komórki śródbłonka, limfocyty, OUN (podwzgórze); Gq11 → PLC, ↑ Ca²⁺, ↑ cAMP

• H2 - śluzówka żołądka, kardiomiocyty, niektóre komórki immunologicznie kompetentne; hamuje zwrotnie wydzielanie histaminy; Gs → ↑cAMP

• H3 - OUN; zmniejsza uwalnianie histaminy z neuronów histaminergicznych, regulują wydzielanie noradrenaliny, serotoniny i innych neurotransmiterów; Gi/o → ↓ cAMP

• H4 - eozynofile, komórki dendrytyczne, bazofile, mastocyty, komórki T CD4+ i CD8+; Gi/o → ↑ Ca²⁺, ↓ cAMP, indukuje fosforylację przez MAP kinazę (?)

Pobudzenie receptora H1

• aktywacja fosfolipazę C

• skurcz mięśni gładkich oskrzeli, przewodu pokarmowego, macicy

• ↓ ciśnienia tętniczego krwi na skutek rozszerzenia małych naczyń tętniczych (ale skurcz żyłek)

• ↑ wydzielania PRL, sedacja

• ułatwienie migracji leukocytów przez tworzenie białek adhezyjnych (selektyny) na powierzchni komórek śródbłonka → powstawanie reakcji zapalnych

• ↑ przepuszczalności naczyń włosowatych (skurcz komórek śródbłonka naczyń krwionośnych) → przenikanie białek osocza, wody i komórek krwi do tkanek (lokalne wysięki osocza krwi i obrzęki) → obrzęk błon śluzowych → obturacja nosa i oskrzeli, obrzęk skóry i tkanki podskórnej

• reakcja bólowa, świąd, zaczerwienienie → potrójna odpowiedź Lewisa

• bóle głowy Hortona - jednostronny ból, zaczerwienienie, blokada nosa

Typ I reakcji (anafilaksja)

• testy skórne

• odczulanie

Odczulanie (immunoterapia)

• mechanizm: zmiana szlaku odpowiedzi z dominującej limfocytów Th2 z produkcją przeciwciał IgE na odpowiedź limfocytów Th1 z produkcją przeciwciał IgG

• wstrzykiwanie alergenu śródskórnie w małych zwiększających się dawkach w celu wywołania niewrażliwości na alergen

• rozpoczynać odpowiednio wcześniej, aby zakończyć przed okresem kwitnienia

• po zakończeniu odczulania godzinna obserwacja pacjenta (wstrząs anafilaktyczny)

• poprawa kliniczna u około 80% pacjentów po 2-3 letniej terapii

• preparaty:

• Pollinex (mieszanina 12 pyłków traw)

• Catalet (mieszanina pyłków traw, chwastów, drzew)

• Pharmalgen (jady owadów - osy, pszczoły)

• wskazania

• brak innych możliwości uniknięcia kontaktu z alergenem szeroko rozpowszechnionym

• osoby reagujące anafilaktycznie na użądlenia owadów (jedyna metoda chroniąca przed wstrząsem)

• w przypadku antygenów pokarmowych, zwierzęcych unikanie jest najbardziej skuteczną metodą postępowania

• p/wskazania

• choroby autoimmunizacyjne

• niedobory immunologiczne

• zaawansowane choroby serca, nerek, płuc

• przebyty stan astmatyczny

• ciąża

• ostre zakażenia wraz z gorączką

• napady duszności

• osoby poza przedziałem wiekowym 5 - 45 lat

Agoniści histaminy

• niewielkie zmiany lub zamiennik w pierścieniu imidazolowym modyfikują selektywność wobec H1, H2 i H3

• 2-metylhistamina: H1

• 4-metylhistamina: H2

• R-α-metylhistamina: H3

• betazol: agonista H2; używany kiedyś w diagnostyce wydzielania kwasu żołądkowego

• betahistyna - antagonista H3, agonista H1 i H2

• hamuje neurony przedsionkowe

• używana w zaburzeniach krążenia w uchu wewnętrznym (choroba Meniera)

• impromidyna, tioperamid: agoniści H2 i antagoniści H3

• klonidyna: nadciśnienie tętnicze, H2

• 5-[2-(imidazol-4-yl)etyl] izotiomocznik: H3

Leki przeciwhistaminowe

• od 1940 r.

• zmniejszają objawy reakcji alergicznej

• nowe leki wykazują działanie przeciwzapalne

Mechanizm działania

• interakcje z receptorami na powierzchni komórkowej

• działanie przeciwzapalne

• zmniejszają:

• uwalnianie mediatorów

• ekspresję molekuł adhezyjnych i cytokin

• tworzenie nadtlenków

• chemotaksję

• zwiększają

• immunoreaktywność neutrofili i komórek śródbłonka

• ilość i reaktywność receptorów β-adrenergicznych

Grupy leków

• fizjologiczni antagoniści receptora H1 np. adrenalina, efedryna

• niespecyficzne

• ostra anafilaksja, astma oskrzelowa

• uwalnianie inhibitorów

• hamowanie degranulacji mastocytów w wyniku pobudzenia przez IgE

• profilaktyka (np. kromolin sodu, nedokromil)

• agoniści receptora β2-adrenergicznego (np. albuterol)

• zmniejszenie uwalniania histaminy

• antagoniści kompetycyjni i odwracalni receptora histaminowego H1

• stabilne rozpuszczalne w tłuszczach aminy

• zawierają: grupę etylaminową, aminę 3-rzędową, 2 pierścienie aromatyczne

• dobrze wchłaniane z przewodu pokarmowego

• całkowite wchłanianie w czasie 1-2 h

• szeroka granica bezpieczeństwa

• podobne działania farmakologiczne

Farmakologiczne właściwości antagonistów H1

• ↓ reakcji mięśniówki gładkiej na histaminę w przewodzie pokarmowym, układzie oddechowym, w małych naczyniach

• silne ↓ przepuszczalności kapilar (hamują powstawanie obrzęku, pieczenie, ból i świąd)

• działanie miejscowo znieczulające

• działanie na zakończenia nerwowe

• nie działają na uwalnianie histaminy, wydzielanie kwasu żołądkowego

• częściowe działanie na poszerzenie naczyń (ciśnienie tętnicze) (H1 & H2)

• minimalne działanie na skurcz oskrzeli u człowieka, główne autokaidy - LTB4, LTC4, LTD4, LTE4, brak działania na H4

I GENERACJA

• blokada H1 - konkurencyjna i odwracalna, ale niewybiórcza

• działanie przeciwświądowe - blokowanie receptorów histaminowych oraz komponenta miejscowo znieczulająca (prometazyna, difenhydramina)

• powinowactwo do innych receptorów - blokowanie receptorów:

• cholinergicznych

• serotoninowych

• adrenergicznych

• dopaminergicznych

• farmakokinetyka

• dobrze wchłaniane z pp, działają po 15-20 min. od podania p.o.

• szczyt po 1 h, czas działania 4-6 h, T1/2 ok. 3 h (klemastyna - 10 h)

• znaczna lipofilność

• biotransformacja w wątrobie, indukcja enzymów mikrosomalnych

Budowa chemiczna

• alkilaminy - leki 1 wyboru, niedrogie silnie działające, pobudzają lub hamują OUN → sedacja

• chlorfeniramina (chlor-trimeton) - często w lekach OTC na infekcję górnych dróg oddechowych

• bromofeniramina

• etanoloaminy - silnie działające; hamują receptory muskarynowe, mogą powodować silną sedację, słabe działanie na pp → choroba lokomocyjna

• difenhydramina - silne działanie na OUN, cholinolityczne, kinetozy, odczyny skórne ze świądem; krople do oczu i nosa, p.o., i.v., i.m. 10-20 mg co 6 h

• dimenhydrinat

• karbinoksamina

• doksylamina

• klemastyna - mniejszy wpływ na OUN, mniejsza senność, magłe odczyny alergiczne; p.o., i.v., i.m. 1-2 mg co 12 h

• etylenodiaminy - specyficznie i silnie działające działania na pp, słabe działanie na OUN, sedacja (średniego stopnia)

• antazolina - duża toksyczność, podawać w ostateczności (↓ Plt i Leu, uczulenia); działanie cholinolityczne, miejscowo znieczulające, przeciwarytmiczne , ↓ przepuszczalność naczyń krwionośnych; podawana p.o., i.v., i.m. 50-100 mg co 6 h

• pyrilamina

• tripelenamina (pbz)

• piperazyny - przedłużone działanie, sedacja (niewielka), choroba lokomocyjna

• cyklizyna

• meklizyna

• hydroksyzyna - działa anksjolitycznie, cholinolityczne, blokuje rH1; odczyny skórne ze świądem; senność, objawy atropinowe, zaburzenia krzepnięcia krwi, działanie kardiotoksyczne, objawy alergiczne; p.o. 0,004 co 8 h

• fenotiazyny - działanie cholinolityczne, przeciwwymiotne, sedacja (większa niż etanoloaminy), choroba lokomocyjna

• prometazyna - ↓ RR - nie podawać we wstrząsie; działa uspokajająco i p/wymiotnie; podawana w odczynach skórnych ze świądem, kinetozach, odczynach poprzetoczeniowych, premedykacji; DN: objawy pozapiramidowe, uszkodzenia wątroby (rzadko); p.o., i.m., 25-50 mg

• piperydyny - sedacja, choroba lokomocyjna

• azatadyna

• ciproheptadyna - działanie na receptor 5-HT; stosowana przy świądzie, nieskuteczności innych leków; DN: ↑ łaknienia, senność, działanie cholinolityczne, uszkodzenie wątroby i szpiku

• fenindamina

• ketotifen (?) - skuteczny u małych dzieci; senność + wzrost apetytu; p.o. 1 mg co 12 h

• trójcykliczne dibenzoksepiny

• doksepina

• inne

• dimetynden - silne działanie p/świądowe, podawany p.o. i miejscowo (żele) co 12 h, głównie w chorobach skóry

Działania niezwiązane z receptorem H1

• sedacja - większość leków 1 generacji

• działanie przeciwwymiotne - choroba lokomocyjna

• działanie przeciwparkinsonowskie - związane z działaniem antycholinergicznym

• działanie cholinolityczne - działanie atropinopodobne na obwodowe receptory muskarynowe, leki zawierające etanolaminę i etylenodiaminę

• działanie hamujące na receptory adrenergiczne - mogą spowodować ortostatyczne spadki ciśnienia (prometazyna)

• działanie hamujące na receptory serotoninowe - cyproheptadyna - chemicznie przypomina fenotiazynowe leki przeciwhistaminowe

• działanie miejscowo znieczulające - mają zbliżony mechanizm działania do prokainy, hamują kanały Na⁺ w błonach (difenhydramina, prometazyna)

Zastosowania terapeutyczne

• łagodna i średniego stopnia astma, szczególnie skuteczne u dzieci (nieskuteczne w ostrych atakach astmy)

• skuteczność narasta powoli (2-3 tygodnie)

• redukują zapotrzebowanie na kortykosteroidy

• sezonowy alergiczny nieżyt nosa, zaostrzenia całorocznego nieżytu nosa (napadowe kichanie, świąd, wyciek)

• atopowe choroby oka (np. alergiczne zapalenie spojówek)

• ostra pokrzywka, miejscowe zmiany uczuleniowe: atopowe zapalenia skóry, stany po ukąszeniach

• obrzęk naczynioruchowy

• polekowe reakcje alergiczne

• eozynofilowe zapalenie tkanki podskórnej

• reakcje uczuleniowe ze strony pp

• pomocniczo we wstrząsie i chorobie posurowiczej - pozajelitowo: antazolina

• zespoły parkinsonowskie

• kinetozy (choroba lokomocyjna, zaburzenia przedsionkowe)

• dimenhydrynat (Aviomarin)

• prometazyna (Diphergan)

• w leczeniu przewlekłym zastąpione przez leki II generacji

• w chorobach alergicznych ze stresem i świądem skóry są skuteczniejsze od II generacji

Działania niepożądane

• nadmierna sedacja, senność, bezsenność, zmniejszenie aktywności psychicznej, zaburzenia koordynacji ruchowej (nie wolno prowadzić samochodu), przewlekłe zmęczenie

• ↑ apetytu, przybieranie na wadze, biegunki, zaparcia, nudności

• ↓ RR, częstoskurcz; antazolina - lek antyarytmiczny w zaburzeniach nadkomorowych

• drżenia mięśniowe, szum w uszach, bóle i zawroty głowy

• zaburzenia w oddawaniu moczu przy przeroście prostaty

• suchość, zaburzenia widzenia, zaburzenia akomodacji

• zapalenie gardła

• zaburzenia miesiączkowania

• uszkodzenie szpiku → meklizyna, cyklizyna, tenalidyna

Przeciwwskazania

• leukopenia, trombocytopenia, niedokrwistość

• jaskra

• przerost gruczołu krokowego

• nadwrażliwość na lek

• napady astmy oskrzelowej

• stosowanie łącznie z anksjolitykami i alkoholem

Ostre zatrucia lekami przeciwhistaminowymi I generacji

• najczęściej u dzieci i przy próbach samobójczych

• główne objawy - drgawki i śpiączka

• objawy atropinowe (suchość w ustach, gorączka, retencja moczu, tachykardia zatokowa, zaczerwieniona twarz, rozszerzone źrenice)

• senność, zaburzenia orientacji, chodu, halucynacje, stupor

• wzmożenie odruchów, drżenia, ataksja, pobudzenie ruchowe , oczopląs, hipertermia

• śmierć w ciągu 2-18 h

• leczenie zatruć

• podtrzymanie oddychania

• diazepam w przypadku wystąpienia drgawek

• działanie przeciwcholinergiczne - antidotum: fizostygmina

Preparaty złożone

• BETADRIN = difenhydramina + nafazolina + kwas borowy

• RHINOPHENAZOL = antazolina + nafazolina

• COMAROL = difenhydramina + lidokaina

• DISOPHROL = deksobromfeniramina + pseudoefedryna

II GENERACJA

Cechy idealnego leku przeciwhistaminowego

• silne i wybiórcze działanie przeciwhistaminowe

• duża rozpiętość pomiędzy dawką lecznicza a toksyczną

• szybki początek działania

• krótki okres półtrwania, ale dawkowanie raz dziennie

• brak akumulacji w ustroju, szybki zanik działania po odstawieniu

• wydalany w możliwie niezmienionej postaci

• krótkotrwałe tłumienie odczynów skórnych

• brak działań niepożądanych

• brak interakcji z lekami, pokarmami, alkoholem

Ogólna charakterystyka grupy

• szybki początek działania, długi czas działania

• wybiórcze i silne działanie względem obwodowych receptorów H1

• wysoki stopień wiązania z białkami

• duża skuteczność podczas długotrwałego leczenia

• wysoki stopień bezpieczeństwa

• słabo przechodzą do OUN (łagodzą działanie histaminy na obwodzie i nie powodują sedacji)

• wpływ pokarmu na wchłanianie:

• ↑ - loratadyna, ebastyna

• ↓ - astemizol

• 0 - cetyryzyna, mizolastyna

• makrolidy, ketokonazol → ↑ wchłaniania feksofenadyny

• metabolizowane w wątrobie głównie przez CYP3A4 (loratadyna też 2D6) → INTERAKCJE

• mizolastyna sprzęgana z kwasem glukuronowym

• cetyryzyna, lewokobastyna, akrywastyna wydalane głównie przez nerki; feksofenadyna → z żółcią

• mniej skuteczne od leków I generacji w odczynach alergicznych z dużą komponentą psychiczną

• nie wchodzą w interakcje z benzodiazepinami i alkoholem

Podział leków przeciwhistaminowych II generacji

• leki o długim działaniu podawane doustnie

• cetyryzyna i lewocetyryzyna (piperazyny)

• loratydyna i dezloratydyna

• mizolastyna, azelastyna, feksofenadyna, ebastyna, astemizol, terfenadyna

• leki o krótkim działaniu podawane doustnie

• akrywastyna (3x na dobę) - pochodna alkiloaminy

• leki podawane miejscowo na błony śluzowe nosa/spojówek (jeśli zawierają chlorek benzalkonium, nie można nosić soczewek kontaktowych)

• azelastyna, emedastyna (tylko dospojówkowo), lewokobastyna

• leki działające dodatkowo na komórki zapalenia alergicznego (in vitro)

• cetyryzyna (Zyrtec), loratydyna, azelastyna

Lek	T max [h]	T1/2 [h]	T1/2 (metabolit)	Białka [%]	Odstawienie
Cetyryzyna	0,9	7-10	-	94	4 dni
Loratadyna	1,5	8-11	17-24	98	5 dni
Desloratadyna	1-2	24-27	17-24		5 dni
Terfenadyna	1-2	4	17-23		11 dni
Feksofenadyna	2-3	14-18	-	65	4 dni
Mizolastyna	1	9,5-16,7	-
Ebastyna	3-6 (karebastyna)	-	13-16	> 90
Lewokobastyna		35-40	-
Astemizol	3	24	12-20 dni	97	7 tygodni
Azelastyna	4-5	25	35-42	88	9 dni
Akrywastyna	0,8	1,4-2	3	50

Działania niepożądane

• objawy ze strony OUN podobnie jak placebo (możliwa jednak senność) → cetyryzyna, mizolastyna, akrywastyna

• ↑ łaknienia → astemizol

• brak komponenty cholinolitycznej - można stosować w jaskrze i przeroście gruczołu krokowego

• możliwość wystąpienia groźnych zaburzeń rytmu serca (częstoskurcze nadkomorowe)

• wydłużenie czasu QT → astemizol, ebastyna oraz terfenadyna

• działanie kardiodepresyjne → astemizol, ebastyna, terfenadyna, loratadyna (feksofenadyna i desloratadyna - NIE)

• tachyfilaksja przy długotrwałym stosowaniu (nie wszystkie)

Loratadyna

• preparaty: Alerfan, Aleric, Claritine, Flonidan, Loratydyna, Loratan, Loratine

• preparaty złożone: CLARINASE = pseudoefedryna + loratadyna

Cetyryzyna

• preparaty: Allertec, Amertil, Letizen, Virlix, Zodac, Zytrec

• preparaty złożone: CIRRUS = pseudoefedryna + cetyryzyna

Kliniczne zastosowanie leków przeciwhistaminowych II generacji

• leczenie sezonowego i całorocznego alergicznego nieżytu nosa - skuteczniejsze niż I generacja

• alergiczne zapalenie spojówek

• łagodzą objawy: kichanie, wodnisty katar, świąd, łzawienie

• ostra i przewlekła samoistna pokrzywka, pokrzywka fizykalna - mniej skuteczne niż I generacja

• atopowe zapalenie skóry

• pomocniczo: sezonowa, alergiczna astma oskrzelowa, łagodna astma całoroczna

KLINICZNE ZASTOSOWANIA LEKÓW PRZECIWHISTAMINOWYCH H1 - ogółem

• alergie: objawowe leczenie ostrych reakcji z zajęciem błon śluzowych i skóry np. alergiczny nieżyt nosa

• infekcje górnych dróg oddechowych: wysuszają śluzówkę nosa; często w połączeniu z lekiem przeiwobrzękowym i znieczulającym

• sedacja i zapobieganie nudnościom i wymiotom przy znieczuleniu (difenydramina i prometazyna) - ↓ wydzielanie śliny i

• oskrzelowe i mogą być stosowane jako lokalny anestetyk

• choroba lokomocyjna (difenhydramina i prometazyna; piperazyny - mniejsza senność, łączone z efedryną)

• działanie przeciwwymiotne

Wstrząs anafilaktyczny (łac. commotus anaphylacticus, ang. anaphylactic shock)

• Ciężka, szybko rozwijająca się reakcja immunologiczna pojawiająca się po kontakcie z alergenem. Jest ściśle związana z aktywacją i uwolnieniem mediatorów z komórek tucznych i bazofilów.

• Zbiór objawów z zakresu wielu narządów, których najpoważniejsze to zaburzenia oddychania oraz spadek ciśnienia z towarzyszącymi objawami wstrząsu. (wg Amerykańskiej Akademii Alergologii, Astmy i Immunologii)

• Wszystkie ciężkie, potencjalnie zagrażające życiu systemowe lub uogólnione objawy wynikające z nadwrażliwości alergicznej lub niealergicznej. (wg Europejskiego Towarzystwa Alergologii i Immunologii Klinicznej)

Przyczyny anafilaksji

• alergiczne

• leki - najczęściej antybiotyki β-aktamowe, cytostatyki

• jady owadów błonkoskrzydłych

• białka podawane pozajelitowo - krew i preparaty krwiopochodne, hormony (insulina), enzymy (streptokinaza), surowice (np. przeciwtężcowa), preparaty alergenów stosowane w immunoterapii

• pokarmy - najczęściej ryby, owoce morza, orzeszki ziemne, owoce cytrusowe

• alergeny wziewne - np. sierść, pyłki roślinne

• lateks

• niealergiczne

• bezpośrednie uwalnianie mediatorów z mastocytów - opioidy, leki zwiotczające mięśnie szkieletowe, roztwory koloidalne (dekstran, hydroksyetylowana skrobia, roztwór ludzkiej albuminy) lub hipertoniczne (np. mannitol),

• wysiłek fizyczny

• kompleksy immunologiczne - krew i preparaty krwiopochodne, immunoglobuliny, surowice zwierzęce i szczepionki

• zmiana metabolizmu kwasu arachidonowego - nadwrażliwość na ASA i inne NLPZ

• nieznane mechanizmy - radiolo iczne środki cieniujące, środki konserwujące

Główne objawy anafilaksji

• skóra, tkanka podskórna → pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, zaczerwienienie skóry

• układ oddechowy → obrzęk górnych dróg oddechowych, chrypka, kaszel, świsty duszność, nieżyt nosa

• przewód pokarmowy → nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka

• reakcja ogólnoustrojowa → spadek ciśnienia tętniczego

• WSTRZĄS ANAFILAKTYCZNY

• chłodna, blada, spocona skóra

• zapadnięcie żył podskórnych

• hipotonia

• skąpomocz lub bezmocz

• utrata przytomności

• zatrzymanie krążenia

Leczenie wstrząsu anafilaktycznego

• adrenalina 1:1000 s.c.; dorośli: 0,2-0,5 ml/dawkę, dzieci: 0,01 ml/kg, max 0,3 ml/dawkę; można powtarzać co 5-10 min

• nie podawać adrenaliny i.v. → możliwy udar, zawał, zaburzenia rytmu

• szybka infuzja płynów dożylnych (zwłaszcza przy niedociśnieniu i braku odpowiedzi na A): krystaloidy → koloidy

• dorośli: 5-10 ml/kg przez pierwsze 5 minut (500-1000 ml)

• dzieci: 20-30 ml/kg w pierwszej godzinie

• leki rozkurczające oskrzela

• salbutamol 4-10 dawek MDI lub w nebulizacji tlenowej 0,15 mg/kg (max 5 mg) + 2,5 ml 0,9% NaCl co 20 min, łącznie do 3 dawek

• można dodać bromek ipratropium (atrovent) w nebulizacji tlenowej 0,25-0,5 mg/dawkę + 2,5 ml 0,9% NaCl

• leki p/histaminowe

• antazolina i.m. lub i.v. w ciągu 3-10 min: 4-7 rż. - 25 mg, 8-12 rż. - 50 mg, > 12 rż. - 100 mg

• klemastyna i.v. 0,025 mg/kg (rozcieńczyć r-r 5x)

• GKS

• mogą chronić przed przedłużeniem reakcji anafilaktycznej lub przed reakcją dwufazową

• efekt kliniczny po 4-6 h

• nigdy jako jedyne leki

• hydrokortyzon 2,5-5 mg/kg/dawkę

• prednizolon, metylprednizolon 0,5-1 mg/kg/dawkę

• leki wazopresyjne

• utrzymująca się oporna hipotonia (chorzy z ciśnieniem tętniczym < 90 mmHg)

• dopamina (400 mg w 500 ml 5% roztworu glukozy we wlewie i.v. 2-20 μg/kg/min)

• noradrenalina

• pacjenci przyjmujący β-adrenolityki

• glukagon 0,02-0,03 mg/kg i.v. w ciągu 5 min (dorośli 1-5 mg, dzieci max 1 mg) → potem wlew 5-15 mg/min

• efekt bronchodylatacyjny, hipotensyjny

• ale → nudności, wymioty, hiperglikemia

• atropina i.v. 0,01 mg/kg, max 0,3-0,5 mg

• w asystolii, rozkojarzeniuelektryczno-mechanicznym

1