Dopisz w zamieszczonych zdaniach liczby i słowa.

1. W ostatnich latach w Polsce liczebność najmłodszych roczników w ogólnej liczbie ludności jest coraz ..................................... .

2. W strukturze płciowej ludności naszego kraju w młodszych rocznikach przeważają ....................................., w starszych grupach wiekowych przeważają ................................... .

3. Średnia długość trwania życia mężczyzn w Polsce wynosi około ........................ lat.

4. Gęstość zaludnienia w północno-zachodniej Polsce jest..................................... niż w centralnej części Polski.

5. Liczba ludności Polski w 1999 roku wynosiła 38 654 000 osób a wskaźnik urodzeń wynosił 9,9%. Oznacza to, że w liczbach bezwzględnych urodziło się w Polsce około ..................................... dzieci.

6. W Polsce w ostatnich latach rodzi się coraz ..................................... dzieci

7. W Polsce najwięcej jest ludności w wieku produkcyjnym a najmniej w wieku ..................................... .

8. Im ktoś ma ..................................... kwalifikacje tym mniejsze ma trudności ze znalezieniem pracy.

9. Najwyższa stopa bezrobocia występuje w grupie ludności o ..................................... wykształceniu.

10. Na przyrost rzeczywisty liczby ludności składa się ..................................... i ..................................... .

11. W saldzie migracji zagranicznych ludności Polski przeważa ..................................... .

12. Liczba ludności polskiego pochodzenia mieszkającej poza granicami Polski wynosi około ..................................... .

13. Największe skupiska Polonii występują w państwach:
    a. ........................................................................................
    b. ........................................................................................
    c. ........................................................................................

14. Przykładem grup etnograficznych w Polsce są m.in.:
    a. ........................................................................................
    b. ........................................................................................
    c. ........................................................................................

15. Do najliczniejszych mniejszości narodowych (grup etnicznych) w Polsce należą:
    a. ........................................................................................
    b. ........................................................................................
    c. ........................................................................................

W każdym zadaniu zakreśl kółeczkiem literę z poprawną odpowiedzią.

1. W ostatnich latach w Polsce liczebność najstarszych roczników w ogólnej liczbie ludności:

1. jest coraz większa,

2. jest coraz mniejsza,

3. utrzymuje się na stałym poziomie.

2. W ogólnej liczbie ludności Polski odsetek mężczyzn:

1. jest większy niż odsetek kobiet,

2. jest mniejszy niż odsetek kobiet,

3. jest podobny jak odsetek kobiet.

3. Średnia długość trwania życia kobiet w Polsce:

1. jest większa niż mężczyzn,

2. jest mniejsza niż mężczyzn,

3. jest taka sama jak mężczyzn.

4. Gęstość zaludnienia w północno-wschodniej Polsce jest:

1. zbliżona do średniej gęstości zaludnienia w Polsce,

2. większa niż średnia gęstość zaludnienia w Polsce,

3. mniejsza niż średnia gęstość zaludnienia w Polsce.

5. Liczba ludności Polski w 1999 roku wynosiła 38 654 000 osób a wskaźnik zgonów wynosił 9,9%. Oznacza to, że w 1999 roku zmarło w Polsce około:

1. 261 tys. osób,

2. 321 tys. osób,

3. 381 tys. osób.

6. Wskaźnik przyrostu naturalnego w Polsce w ostatnich latach:

1. jest coraz większy,

2. jest coraz mniejszy,

3. utrzymuje się na podobnym poziomie.

7. W Polsce jest najwięcej ludności w wieku:

1. przedprodukcyjnym,

2. produkcyjnym,

3. poprodukcyjnym.

8. Należy przewidywać, że w nadchodzących latach w Polsce liczba osób zatrudnionych w rolnictwie:

1. utrzyma się na podobnym do obecnego poziomie,

2. będzie się zwiększać,

3. będzie maleć.

9. Należy przewidywać, że w nadchodzących latach w Polsce liczba osób zatrudnionych w usługach:

1. utrzyma się na podobnym do obecnego poziomie,

2. będzie się zwiększać,

3. będzie maleć.

10. Stopa bezrobocia w różnych regionach Polski:

1. nie jest zróżnicowana,

2. jest mało zróżnicowana,

3. jest bardzo zróżnicowana.

11. Przyrost rzeczywisty ludności w Polsce w ostatnich latach:

1. utrzymuje się na zbliżonym poziomie,

2. nieznacznie rośnie,

3. jest coraz mniejszy.

12. Liczba ludności polskiego pochodzenia żyjącej poza granicami Polski wynosi około:

1. 6-9 mln,

2. 9-12 mln,

3. 12-16 mln.

13. W ostatnich latach głównymi czynnikami emigracji zagranicznej ludności z Polski są:

1. czynniki polityczne,

2. czynniki ekonomiczne,

3. czynniki społeczne.

14. W województwach przylegających do zachodniej granicy Polski:

1. mieszka dużo zwartych grup etnograficznych,

2. mieszka mało zwartych grup etnograficznych,

3. w ogóle nie ma zwartych grup etnograficznych.

15. Do najliczniejszych mniejszości narodowych (grup etnicznych) w Polsce należą:

1. Białorusini, Niemcy, Ukraińcy,

2. Litwini, Niemcy, Żydzi,

3. Litwini, Romowie, Ukraińcy.

W 1999 roku Polska liczyła 38 654 tys. ludności. Wiadomo, że różna jest liczba ludzi w różnym wieku. Z powodu zgonów zawsze najmniej jest ludzi w najstarszym wieku. Ale czy to oznacza, że zawsze najwięcej jest ludzi w najmłodszym wieku, bo jest najmniejsza śmiertelność? Wcale tak nie musi być i w przypadku Polski tak nie jest.

Z reguły więcej rodzi się chłopców niż dziewczynek. W Polsce także rodzi się więcej chłopców niż dziewczynek. Czy to oznacza, że w ogólnej liczbie ludności zawsze jest więcej mężczyzn niż kobiet? Wcale tak być nie musi i w przypadku Polski tak nie jest.

Realizacja nowego materiału

Wymyślono bardzo obrazowy sposób przedstawiania struktury wieku i płci ludności na danym terenie. Nosi on nazwę piramidy wieku i płci. Tutaj możesz obejrzeć animację etapów powstawania piramidy wieku i płci.

Uczniowie opisują piramidę wieku i płci ludności Polski:

W których przedziałach wieku jest najwięcej, a w których jest najmniej ludności?

W których przedziałach wieku jest więcej mężczyzn niż kobiet, a w których jest odwrotnie?

Próba wyjaśnienia:

jaki jest powód zwężania się podstawy piramidy?

jaki może być powód mniejszej liczby ludzi (wcięcia w piramidzie) w wieku 25-35 lat?

jakie mogą być powody przewagi kobiet w strukturze płci, zaznaczającej się od 42 roku życia?

Ile wynosi średnia długość trwania życia ludności Polski na tle innych krajów (tabela w podręczniku na str. 14)?

Jak można podzielić ludzi ze względu na możliwość wykonywania pracy zawodowej? Jakie przyjmuje się granice wiekowe dla tych grup (przedprodukcyjnej, produkcyjnej, poprodukcyjnej)? -- (tekst w podręczniku na str.12-14.)

Czy przedstawioną na piramidzie strukturę wiekową ludności Polski można uznać za korzystną dla naszego kraju?

Czy kształt piramidy dla ludności naszej miejscowości (gminy) byłby podobny do piramidy dla ludności całej Polski?

1. Powierzchnia województwa wielkopolskiego wynosi 29 826 km² i mieszkało w nim w 1999 roku 3 355 300 mieszkańców.
Powierzchnia województwa małopolskiego wynosi 15 144 km² i mieszkało w nim w 1999 roku 3 225 500 mieszkańców.
Z tych dwóch województw większa gęstość zaludnienia była w województwie ..................................... i wynosiła ona ..................................... osób/km².

2. W mieście X, liczącym 30 000 mieszkańców w ciągu roku miały miejsce następujące zmiany ludnościowe:
- urodziło się 300 nowych mieszkańców,
- zmarło 360 mieszkańców,
- przyjechało na stałe do miasta 60 osób,
- wyjechało na stałe z miasta 90 osób.
Dopisz brakujące liczby:

1. Wskaźnik przyrostu naturalnego w mieście wynosił ..................................... .

2. Przyrost rzeczywisty w mieście wynosił ................................. .

3. Struktura ludności Polski wg wieku w 1999 roku (w odsetkach)

Źródło: Mały Rocznik Statystyczny Polski 2000, GUS Warszawa.

1. Wymień niżej trzy różnice występujące między strukturą wiekową ludności miast i wsi.

1. ...............................................................................
...............................................................................
2. ...............................................................................
...............................................................................
3. ...............................................................................
...............................................................................

2. Wziąwszy pod uwagę wskaźnik przyrostu naturalnego oraz migracje ludności przedstaw przyczyny różnic występujących między strukturą wiekową ludności miast i wsi. ...............................................................................
   ...............................................................................
   ...............................................................................
   ...............................................................................
   ...............................................................................

4. Pracujący, bezrobotni i ludność w wieku produkcyjnym w Polsce

Źródło: roczniki statystyczne GUS

W latach 1997-1999 liczba pracujących w gospodarce narodowej zmniejszyła się o niespełna 200 tys. osób, natomiast liczba bezrobotnych wzrosła o ponad 500 tys. osób. Na podstawie danych w tabeli podaj przyczynę tak dużego wzrostu liczby bezrobotnych.
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................

1. Terytorium Polski zajmuje około:

1. 1,3% powierzchni Europy,

2. 3,0% powierzchni Europy,

3. 5,3% powierzchni Europy.

2. Około 1370 roku powierzchnia Polski wynosiła 270 000 km², a liczba mieszkańców 1 900 000 osób. Ile wynosiła wówczas gęstość zaludnienia Polski?

1. 2 osoby/km²,

2. 7 osób/km²,

3. 12 osób/km².

Struktura wieku i płci mieszkańców Krakowa

Struktura ludności według wieku i płci jest pochodną minionych procesów demograficznych związanych z rzeczywistym przyrostem ilości mieszkańców miasta. Struktura ta jednocześnie wyznacza przyszłą sytuację demograficzną Krakowa.

Strukturę ludności Krakowa według wieku i płci należy uznać za niekorzystną z uwagi na przewagę kobiet i duży udział ludności w wieku poprodukcyjnym. Na podstawie przedstawionej piramidy wieku i płci (wykres 0.1.) widać, że do ok. 30 roku życia przeważają ilościowo mężczyźni, później występuje zjawisko tzw. nadumieralności mężczyzn i zaczynają przeważać ilościowo kobiety.

Liczba ludności Krakowa według płci i wieku w 1999 roku

W 1999 roku w wieku produkcyjnym było 63,8% mieszkańców Krakowa, 19,95% w wieku przedprodukcyjnym (od 0 do 18 roku życia), a 16,2% populacji stanowiły osoby w wieku poprodukcyjnym (kobiety powyżej 60 i mężczyźni powyżej 65 roku życia). Niekorzystnym zjawiskiem jest starzenie się mieszkańców Krakowa. Udział osób w wieku przedprodukcyjnym zmniejszył się w stosunku do 1988r o przeszło 5%, natomiast w wieku poprodukcyjnym zwiększył się o blisko 4%.

Lata	Powierzchnia w tys. km^2	Ludność w mln		Gęstość zaludnienia (mieszk./km^2)
					ogółem	w tym w miastach
ok. 1000 r.	250	1,0 - 1,2	.	4,5
ok. 1370 r.	270	1,9	.	7
ok. 1450 r.	270^a	2,7^a	.	10^a
1582 r.	815	7,5	.	9
1634 r.	990	10,0	.	10
ok. 1750 r.	730	12,0	.	16
1800 r.	388b	9,0^b	.	24b
1809 r.	155^c	4,3^c	.	28^c
1815 r.	127^d	3,0^d	.	23^d
1850 r.	127^d	4,5^d	.	35^d
1850 r.	388^b	13,6^b	.	35b
1871 r.	127^d	6,1^d	.	48^d
1900 r.	127^d	9,2^d	.	63^d
1900 r.	388^b	25,6^b	4,6^b	66^b
1910 r.	388^b	29,0^b	6,0^b	75^b
1914 r.	388^b	30,3^b	6,8^b	78^b
1920 r.	388	26,7	6,6	69
1931 r.	388	31,3	8,8	81
1939 r.	390	35,1	11,4	90

W roku 1000 Polska liczyła około milion mieszkańców, żyjących na 250 tysiącach kilometrów kwadratowych. Niemal 2/3 powierzchni stanowiły nieprzebyte puszcze, a na terenach gęściej zamieszkałych przeważały pola uprawne i łąki. Najgęściej zaludnionymi obszarami były środkowa Wielkopolska, Kujawy, rejony Śląska, okolice Krakowa i Sandomierza oraz tereny przy ujściu Odry.

Większość mieszkańców stanowili wolni chłopi. Zdecydowanie więcej ludzi zamieszkiwało na wsi niż w grodach książęcych. Ludność trudniła się uprawą roli, hodowlą i rybołóstwem. Istnieli też niewolnicy pochodzący zarówno z jeńców wojennych, jak i zwykłych niewolników kupowanych na targach.

---