UKŁAD KOSTNY

Układ kostny stanowi bierny element aparatu ruchu. Głównym zadaniem szkieletu, jako zrębu budowy całego organizmu, jest pełnienie funkcji podporowej, ruchowej i amortyzacyjnej. Oprócz tego wiele elementów kostnych stanowi ochronę narządów trzewnych i nerwowych (np. klatka piersiowa, czaszka). Inną funkcją układu kostnego jest wytwarzanie elementów morfotycznych krwi przez szpik kostny.
Bez szkieletu ciało człowieka byłoby zwiotczałą, bezkształtną masą mięśni, naczyń krwionośnych i narządów wewnętrznych. Kości są tak mocne i twarde, że tworzą sztywny szkielet wewnętrzny, który podpiera i ochrania wszystkie inne części ciała. Współdziałając z mięśniami szkielet umożliwia swobodne skoki, biegi i skręty ciała.

To właśnie szkieletowi zawdzięczamy:
• zmiany położenia całego ciała
• zmiany ułożenia części ciała względem siebie
• utrzymanie odpowiedniej postawy ciała - postawa pionowa
• znaczne osłabienie skutków działania różnego rodzaju przeciążeń

Szkielet człowieka możemy podzielić na trzy główne części:
1. Szkielet osiowy
• czaszka
• mostek
• kręgosłup
• żebra

2. Szkielet kończyn górnych
• obojczyk
• łopatka
• kość ramienna
• kość łokciowa
• kość promieniowa
• kości nadgarstka
• kości śródręcza
• kości palców

3. Szkielet kończyn dolnych
• kość miedniczna
• kość udowa
• kość piszczelowa
• kość strzałkowa
• kości stępu
• kości śródstopia
• kości palców

Kości możemy podzielić na cztery główne grupy:
1. Kości długie
W części środkowej mają postać wydłużonego walca zwanego trzonem kości, a oba końce są rozszerzone. Wewnątrz trzonu kości długich mieści się jama szpikowa. Rozszerzone końce kości (bliższy, czyli górny i dalszy, czyli dolny) tworzą dużą powierzchnię dla przyczepu ścięgien mięśni, torebki stawowej i wiązadeł. Na nich też znajdują się powierzchnie stawowe pokryte warstwą chrząstki szklistej, tworzące połączenia stawowe z sąsiednimi kośćmi. Obojczyki i żebra - zaliczane do kości długich - nie mają jamy szpikowej. Trzony żeber, w związku z ich funkcją, są spłaszczone.
2. Kości krótkie to bryłkowate kości nadgarstka i stępu.
3. Kości płaskie, np. kości sklepienia czaszki, kość biodrowa (część składowa kości miedniczej), łopatka - tworzą osłonę dla położonych pod nimi narządów i stanowią dużą powierzchnię przyczepu dla mięśni.
4. Kości różnokształtne - kości nie należące do żadnej z powyższych grup, np.kości podstawy czaszki.
Można wyróżnić jeszcze jedną grupę kości tzw. kości pneumatyczne - są to kości zawierające przestrzenie wypełnione powietrzem; kości te występują tylko w czaszce.

Budowa kości
Kości wykazują nie tylko różną rozmaitość kształtów, ale i różnorodną rzeźbę powierzchni. Czynnikiem kształtującym jest przede wszystkim uciskające lub rozciągające działanie mięśni i sąsiednich kości. W miejscach działania siły pociągania - guzki, grzebienie, wyrostki. Na podstawie rzeźby kości wnioskować można o rozmieszczeniu, rozwoju i sile mięśni - co wykorzystuje paleontologia przy odtwarzaniu sylwetek gatunków zwierząt wymarłych na podstawie posiadanych fragmentów ich szkieletów. Na powierzchni kości widoczne są też większe i mniejsze otwory, przez które wnikają w głąb tkanki kostnej naczynia krwionośne, rozgałęziające się tam w systemie kanałów Volkmana i Haversa.

Okostna i jej rola

Powierzchnia kości pokryta jest okostną. Jest to cienka błona z tkanki łącznej zbitej. Nie występuje na powierzchniach stawowych (pokrytych chrząstką szklistą) ani w miejscach zetknięcia kości. Okostna obfituje w naczynia krwionośne oraz w nerwy i ich zakończenia czuciowe. Naczynia okostnej wnikają w głąb kanalików kostnych. Nerwy powodują wrażliwość samej okostnej i kości. Wewnętrzna warstwa okostnej - przylegająca do kości - zawiera komórki kościotwórcze osteoblasty i komórki kościogubne - osteoklasty. W organizmach rosnących osteoblasty przekształcają się stopniowo w komórki kostne - osteocyty, powodując wzrastanie kości na grubość przez tak zwaną apozycję, czyli nakładanie się nowych warstw. W wypadku złamania lub pęknięcia kości osteoblasty okostnej rozmnażają się i wnikając w szczelinę powodują zrastanie się jej brzegów. Komórki kościogubne odgrywają szczególną rolę w kształtowaniu się kości płodu, powodując m. in. powstawanie jam szpikowych w pierwotnie pełnych trzonach jego kości długich. Okostna zrasta się z kością szczególnie silnie w miejscach przyczepu wiązadeł i ścięgien mięśniowych. Przez nią wnikają bowiem w głąb kości włókna klejodajne ścięgien i wiązadeł, zwane włóknami Sharpeya. Łączą one mięśnie, kości i wiązadła w jednolity, funkcjonalny układ ruchu. Usunięcie okostnej powoduje obumieranie i rozpad kości.
Szpik jest to silnie ukrwiona miękka masa gąbczasta, wypełniająca wnętrze jam szpikowych kości długich oraz małe jamki szpikowe istoty gąbczastej. Szpik zawarty w kościach długich składa się głównie z komórek tłuszczowych nadających mu zabarwienie żółtawe i nosi nazwę szpiku żółtego. Szpik wypełniający jamki szpikowe istoty gąbczastej kości płaskich czaszki, obojczyka, mostka, żeber, kręgów, kości miednicy zwany jest szpikiem czerwonym. Szpik czerwony jest właściwym narządem krwiotwórczym: powstają tu krwinki czerwone, krwinki białe ziarniste (granulocyty) i płytki krwi. Szpik żółty może w razie potrzeby bardzo szybko przekształcić się w szpik czerwony, podejmując aktywnie produkcję krwinek. Stanowi on zatem potężną rezerwę na wypadek konieczności zwiększenia produkcji upostaciowanych elementów krwi (np. na wypadek krwotoku).



Skład chemiczny kości

Istota międzykomórkowa - stanowiąca główny budulec kości - złożona jest z ciał organicznych i nieorganicznych (soli mineralnych).
Składnikiem organicznym kości jest substancja białkowa zwana osseiną. Stanowi ona 35% masy kostnej. Przesycona jest solami mineralnymi (ok. 65% masy kostnej), występującymi w postaci kompleksowego związku węglanu wapnia i fosforanu wapnia. Poza tym w skład substancji nieorganicznych kości wchodzi niewielka ilość sodu, magnezu, potasu, chloru i fluoru.


Właściwości fizyczne kości

Wytrzymałość kości ludzkich na rozciąganie wynosi około 9-12 kg/mm2 przekroju poprzecznego, co odpowiada mniej więcej odporności mosiądzu lub żelaza lanego. Kość udowa człowieka rozrywa się przy obciążeniu jej siłą około 5600 kg. Jeszcze większą odporność wykazują kości ludzkie na zgniatanie. Równa się ona 12-16 kg/mm2, co odpowiada wytrzymałości żelaza kutego. Kość udowa pęka wzdłuż dopiero pod działaniem siły około 7780 kg - skierowanej wzdłuż osi długiej. Kości ludzkie są najmniej odporne na wyginanie. Kość udowa łamie się przy obciążeniu poprzecznym równym około 380 kg. Kość jest zawsze najmocniejsza w miejscach działania linii sił uciskających lub rozciągających. Przypuszcza się, że ucisk (rozciąganie) pobudza osteoblasty do intensywniejszego tworzenia kości. Wykorzystuje się to przy leczeniu złamań, dążąc do wywierania ucisku na młodą kostninę przez napinanie, ucisk, obciążenie kończyny.

Połączenia kości

Kości, łącząc się w układ szkieletowy, tworzą połączenia ścisłe (więzozrosty, chrząstkozrosty, kościozrosty) i połączenia wolne, ruchome, czyli stawy.

Połączenia ścisłe

- więzozrosty, tj. połączenia chrząstkowe W połączeniach tych łącznikiem kości bywa tkanka łączna włóknista lub sprężysta. Tkanka łączna włóknista występuje w postaci błon międzykostnych, np. między kośćmi podudzia lub przedramienia. Tkanka łączna sprężysta tworzy m. in. więzozrosty, łączące ze sobą łuki kręgów. Swoistym rodzajem więzozrostu są szwy, łączące u osobników młodych kości czaszki. Z wiekiem szwy kostnieją,
- chrząstkozrosty są to połączenia kości za pośrednictwem chrząstki. W wieku dziecięcym i młodzieńczym występują pomiędzy poszczególnymi częściami jednej kości, np. między trzonem a nasadą kości długich (chrząstki nasadowe), bądź między dwiema kośćmi, np. w spojeniu łonowym miednicy lub między I żebrem a mostkiem. Ruchomość tych połączeń jest minimalna,
- kościozrosty powstają z wiekiem przez skostnienie niektórych więzozrostów (np. szwów czaszki) lub chrząstkozrostów (skostnienie chrząstek nasadowych). Spotykamy je m. in. między kręgami krzyżowymi i kośćmi miednicy,
- stawy wolne (maziowe) czyli połączenia ruchome (stawowe) są to ruchome i najbardziej różnorodne połączenia kości. Ruchomość stawu zależy od kształtu stykających się z sobą powierzchni stawowych.
W stawie wyróżniamy:
- główkę i panewkę stawową pokryte chrząstką,
- torebkę stawową otaczającą staw,
- jamę stawową wypełnioną mazią stawową.
W większości stawów występują jeszcze więzadła stawowe wzmacniające torebkę stawową i przechodzące w okostną obu kości.
Przykłady stawów w szkielecie człowieka:
- kulisty (staw barkowy),
- siodełkowy (staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka),
- zawiasowy (staw ramienno-łokciowy),
- obrotowy (między pierwszym i drugim kręgiem szyjnym).

Powierzchnie stawowe pokrywa chrząstka szklista, która dzięki swej gładkości zmniejsza tarcie w stawie, a dzięki elastyczności - łagodzi siłę zderzeń kości podczas ruchu i amortyzuje wstrząsy. Jej grubość zależy od obciążenia mechanicznego danego miejsca i w obrębie jednego stawu waha się od ułamka do 6 mm. W niektórych stawach, jak skroniowo-żuchwowy, kolanowy - występują płytki chrząstkowe, tzw. krążki i łękotki stawowe. Wyrównują one niedopasowane powierzchnie stawowe, zwiększają ruchomość stawu i jego właściwości amortyzujące. Ruchy stawu bywają natomiast ograniczone np. obecnością tzw. warg łącznotkankowych występujących na brzegach panewek stawowych (staw biodrowy) oraz guzków i wiązadeł leżących w otoczeniu lub we wnętrzu stawu.
Torebka stawowa otacza końce kości i łączy je za pomocą wiązadeł - wytworów jej warstwy zewnętrznej. Zamyka ona warstwę stawową. Torebka tworzy się z dwu warstw, a mianowicie:
- torebki włóknistej (zewnętrznej) zbudowanej z tkanki łącznej zbitej, zawierającej gęstą sieć włókien klejodajnych, które przez okostną przenikają w głąb kości tworzących staw,
- torebki maziowej (wewnętrznej) zbudowanej z tkanki łącznej wiotkiej, pokrytej warstwą nabłonka produkującego maź stawową. Tworzy ona fałdy i kosmki maziowe, wypełniające zachyłki jamy stawowej, oraz kaletki maziowe uwypuklone na zewnątrz torebki. Warstwa ta jest silnie ukrwiona i unerwiona. Maź stawowa jest żółtawą, ciągliwą przezroczystą cieczą. Zawiera około 97% wody, 0,07% tłuszczów, 0,5% białka (mucyny), 1,1% soli mineralnych oraz 1% wosków, cukrów i innych ciał. Maź dostarcza składników pokarmowych dla chrząstek, zmniejsza tarcie, a przylegając bardzo cienką warstwą do powierzchni stawowych spełnia rolę molekularnego kleju, łączącego powierzchnię chrząstek stawowych w hermetycznie zamkniętej torebce stawowej. Maź jest stale wsysana przez chrząstki stawowe, a zużyte jej resztki wchłaniane są przez naczynia limfatyczne torebki i transportowane do krwi.
Jama stawowa w warunkach prawidłowych ma postać szczeliny włosowatej wypełnionej mazią.
Wiązadła są to pasma tkanki łącznej, wzmacniające włóknistą torebkę stawową. W postaci silnych pęczków włókien łącznotkankowych biegną od jednej kości ku drugiej, spajając je mocno i stopniowo przechodząc w okostną.
Poszczególne stawy różnią się zadaniami biologicznymi, a więc mają odmienną budowę i ruchomość. Na wykonanie ruchów we wszystkich płaszczyznach pozwalają stawy wieloosiowe, na przykład kuliście uformowane stawy: barkowy oraz biodrowy.
Mniejsza ruchliwość jest cechą stawów dwuosiowych, np. siodełko ukształtowana powierzchnia stawu nadgarstkowo-śródręcznego kciuka pozwala na jego ruchy w dwóch płaszczyznach. Stawy jednoosiowe umożliwiają ruch tylko w jednej płaszczyźnie. Przykładem może być zawiasowy staw ramienno-łokciowy czy też staw obrotowy między najwyższymi kręgami kręgosłupa.

Szkielet osiowy:

• Czaszka jest to struktura kostna lub chrzęstna, która służy jako szkielet głowy. Stanowi naturalną osłonę mózgu i innych narządów znajdujących się w głowie. Wzrost czaszki trwa nie tylko podczas życia płodowego, ale także przez kilka następnych lat. Możliwości wzrostu szybko jednak maleją, szczególnie po skostnieniu łącznotkankowych ciemiączek.

U człowieka i naczelnych czaszka składa się z:

- mózgoczaszki

• kości czołowej
• kości skroniowych
• kości ciemieniowych
• kości potylicznej
• kości klinowej
• kości sitowej
Poszczególne kości mózgoczaszki połączone są szwami, które stanowią stałe i nieruchome połączenie.
- twarzoczaszki ( stanowi ona ochronę dla zmysłów: wzroku, węchu i smaku, otacza początkowe odcinki dróg oddechowych i pokarmowych), składa się z:
• kości nosowych
• kości łzowej
• małżowiny nosowej dolnej
• lemiesza
• szczęki
• żuchwy
• kości podniebiennej
• kości jarzmowych
• kości gnykowej
Jedynym ruchomym elementem całej czaszki człowieka jest żuchwa.
• Mostek- twór chrzęstny lub kostny, położony w części brzusznej, spotykany u kręgowców za wyjątkiem ryb. Jest elastycznie połączony z częścią żeber oraz obręczą barkową. U ssaków mostek składa się ze skostniałych członów, które łączą się chrząstkozrostem, w miejsca te dołączają się żebra.
• Kręgosłup - część szkieletu, stanowiąca jego główną oś i podporę.
Kręgosłup można sobie wyobrazić jako wieloelementową tuleję chroniącą rdzeń kręgowy. Elementy składające się na kręgosłup nazywamy kręgami; każdy z nich jest osobną kością. Jeśli wyobrazimy sobie kręgosłup jako rurę, to kręgi możemy sobie wyobrazić jako nałożone jeden na drugi pierścienie. W centrum każdego kręgu znajduje się otwór, przez który przebiega nieprzerwany rdzeń. Liczba kręgów jest różna w zależności od przynależności systematycznej kręgowca. Człowiek ma 7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych, 5 kręgów lędźwiowych, 5 kręgów krzyżowych i 3 do 5 kręgów ogonowych, a więc od 32 do 34 kręgów. Liczba kręgów poszczególnych odcinków bywa charakterystyczna. Większość ssaków na przykład ma tylko 7 kręgów szyjnych - w tym również żyrafa. Do wyjątków należą leniwce; u niektórych liczba kręgów szyjnych wynosi 9, co sprawia, że bez trudności mogą obracać głowę o przeszło 200 stopni.
Zadaniem kręgosłupa jest przede wszystkim podpora ciała, ochrona rdzenia kręgowego oraz pośrednio spełnianie funkcji przyczepów dla kończyn. Przystosowanie kręgosłupa do utrzymywania wyprostowanej postawy ciała i unoszenia ciężkiej głowy przejawia się zarówno w uformowaniu całości, jak i w sposobie zestawienia trzonów kręgowych ze sobą. Można to zaobserwować u dziecka, które uczy się chodzić. Jego kręgosłup początkowo jest łukowaty i stopniowo przybiera esowaty kształt. Odcinki szyjny i lędźwiowy wygięte są do przodu (lordozy), a piersiowy i krzyżowy - do tyłu (kifozy). Warto podkreślić, że występuje również fizjologiczna skolioza (skolioza - wygięcie boczne) odcinka piersiowego w prawą stronę.
Pomiędzy trzonami kolejnych kręgów występują krążki międzykręgowe, tak zwane dyski. Ich podstawowymi funkcjami są amortyzowanie wstrząsów i zapewnienie ruchomości sąsiadującym kręgom. Razem tworzą tzw. segment ruchowy kręgosłupa. Wysunięcie się krążka, popularnie zwane dyskopatią, jest bardzo bolesne i bezwzględnie wymaga konsultacji z lekarzem. Przestrzeń pomiędzy trzonami a łukami kręgowymi kolejnych kręgów tworzy kanał kręgowy chroniący rdzeń kręgowy.
Poszczególne kręgi zachowują jedynie niewielką ruchomość w stosunku do kręgów, z którymi bezpośrednio sąsiadują (wyjątkiem są kręgi szyjne). Jednak kręgosłup jako całość może wykonywać wiele ruchów, na przykład do przodu oraz w mniejszym stopniu do tyłu i na boki.

• Żebra - stanowią część układu kostnego człowieka.
Jest to dwanaście par (niewielka część populacji ma żeber więcej lub mniej) półkoliście wygiętych kości klatki piersiowej, które z jednej strony łączą się z kręgami piersiowymi, a z drugiej strony, w wypadku żeber I-X, z mostkiem. Żebro XI i XII nie są połączone z mostkiem. Wyróżnia się żebra prawdziwe pierwszymi siedmioma żebrami licząc od góry, tj. żebrami I-VII. Połączone są one bezpośrednio z mostkiem własną chrząstką - chrząstką żebrową co odróżnia je od żeber rzekomych, żeber VIII-XII) niemających takiego połączenia. Żebra XI i XII nazywa się żebrami wolnymi z racji braku połączenia z mostkiem. Żebra od VIII do X połączone są z mostkiem tzw. łukiem żebrowym będącym zbiorem chrząstek.
Podstawową funkcją żeber jest ochrona ważnych dla życia narządów znajdujących się w klatce piersiowej - serca i płuc. Żebra odgrywają także ważną rolę w procesie oddychania; stanowią miejsce przyczepu mięśni oddechowych, a także dzięki występowaniu chrząstek między żebrami, a mostkiem możliwe jest zwiększanie i zmniejszanie objętości klatki piersiowej, co tworzy zmianę ciśnień w jej wnętrzu i umożliwia wdech i wydech.
W budowie pojedynczego żebra wyróżniamy: trzon, szyjkę oraz głowę żebra, która łączy żebro z kręgosłupem.
Szkielet kończyn górnych:
• Obojczyk - podłużna kość łącząca łopatkę i mostek. Ma kształt podłużny, jest wygięta lekko w kształcie litery S.
Ma koniec barkowy - boczny i koniec mostkowy - przyśrodkowy. Przyczepiają się do niego ważne mięśnie: do powierzchni górnej przyśrodkowo- mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy i mięsień piersiowy większy, a bocznie mięsień naramienny i czworoboczny; na powierzchni dolnej znajduje się wycisk więzadła żebrowo-obojczykowego, do którego przyczepia się owo więzadło, bocznie od niego znajduje się miejsce przyczepu mięśnia podobojczykowego, a także guzek stożkowaty i kresa czworoboczna, dwa ostatnie są miejscem przyczepu więzadła kruczo-obojczykowego. Zapewnia połączenie szkieletu kończyny górnej ze szkieletem osiowym - łączy łopatkę z mostkiem.
• Łopatka - Jest kością płaską, kształtu w przybliżeniu trójkątnego. Odróżnia się na niej powierzchnię przednią - żebrową i tylną - grzbietową, oraz trzy brzegi: górny, boczny i przyśrodkowy.
Przednia lekko wklęsła powierzchnia łopatki pokrywa żebra od II do VII. Zagłębienie tej powierzchni nazywa się dołem podłopatkowym. Na powierzchni grzbietowej znajduje się grzebień łopatki, który zaczynając się na brzegu przyśrodkowym ciągnie się skośnie ku kątowi bocznemu. Grzebień łopatki nie dochodząc do samego kąta kończy się spłaszczonym od góry ku dołowi wyrostkiem barkowym.
Na wyrostku barkowym znajdują się powierzchnie stawowe wyrostka barkowego dla połączenia z końcem barkowym obojczyka. Górny odcinek tylnej powierzchni łopatki leżący ponad grzebieniem, nosi nazwę dołu nadgrzebieniowego, dolny zaś odcinek, poniżej grzebienia, nazywa się dołem podgrzebieniowym.
Na górnym brzegu łopatki widać wcięcie łopatki, sąsiadujące z wyrostkiem kruczym, który zagina się hakowato ku stronie bocznej. W górnym odcinku bocznego brzegu łopatki (tzn. na jej kącie bocznym), znajduje się wydrążenie stawowe, oddzielone od reszty kości szyjką widoczna wyraźnie na powierzchni tylnej. Wydrążenie stanowi panewkę stawu ramiennego.
Na górnym brzegu panewki znajduje się guzek nadpanewkowy, poniżej zaś panewki - guzek podpanewkowy.
• kość ramienna
• kość łokciowa
• kość promieniowa
• kości nadgarstka
• kości śródręcza
• kości palców

Szkielet kończyn dolnych:
• kość miedniczna
• kość udowa
• kość piszczelowa
• kość strzałkowa
• kości stępu
• kości śródstopia
• kości palców

UKŁAD MIĘŚNIOWY

W ciele człowieka występuje około 400 mięśni szkieletowych. Stanowią 40-50% masy ciała. Tworzą czynny układ ruchu . W mięśniu wyróżnia się dwie podstawowe części: brzusiec i ścięgna. Brzusiec (venter) jest czynną częścią mięśnia i jest zbudowany z włókien mięśniowych, stanowiących jego miąższ. W zależności od rodzaju włókien tworzących mięsień wyróżnia się mięśnie białe i czerwone.

Włókna czerwone zawierają dużo mioglobiny, więcej mitochondriów, wolniej się kurczą, ale także trudniej się męczą. Włókna białe zawierają mniej mioglobiny, więcej miofibryli . Szybciej się kurczą, ale wcześniej też męczą się. Brzusiec jest otoczony łącznotkankową namiesną.
Ścięgno
to mocne i nieelastyczne sznurowate struktury, przyczepiające mięśnie do kości. Gdy mięsień kurczy się i skraca, pociąga za pomocą ścięgna. Ścięgna mają biały kolor, a zbudowane są z włókien bardzo mocnego materiału zwanego kolagenem. Największym ścięgnem w ciele, jest ścięgno Achillesa, łączące mięśnie łydki z kością pięty.
Włókna mięśniowe
Mięśnie zbudowane są z komórek (włókien) mięśniowych, związanych w pęczki przez warstwy tkanki łącznej. Każde włókno mięśniowe zawiera pęczki mniejszych włókienek, które z kolei złożone są z jeszcze mniejszych włókienek, nazywanych filamentami. Charakterystyczne prążkowanie włókien mięśniowych pojawia się podczas skurczu mięśnia, kiedy filamenty nakładają się na siebie.
Złącze nerwowo-mięśniowe
Mięśnie kurczą się, pobudzana przez sygnały (impulsy) napływające z nerwów ruchowych. Sygnały biegną z mózgowia do poszczególnych włóien nerwowych. Przenoszą je komórki nerwowe zwane neuronami ruchowymi. Miejsce, w którym neuron ruchowy styka się z włóknem mięśniowym, to złącze nerwowo-mięśniowe. Sygnały, przechodząc przez to złącze, powodują skurcz i skracanie się włókna mięśniowego. Każde włókno mięśniowe ma jedno złącze nerwowo-mięśniowe leżące w połowie jego długości. Natomiast każdy nerw rychowy rozgałęzia się wielokrotnie i może tworzyć złącza z wieloma włóknami mięśniowymi.
Neurony ruchowe
to komórkli nerwowe leżące w rdzeniu kręgowym i mózgowiu. Każdy neuron ma palczaste wypustki, zwwane dendrytami, którymi odbiera impulsy z innych neuronów. Pod wpływem tych impulsów neuron wysyła własne impulsy. Biegną one wzdłuż wychdzącego z neuronu włókna (aksonu) do sterowanego przez ten neuron mięśnia.

• Przód

Mięśnie głowy

Powierzchniowe
Te mięśnie wraz z mięśniami szyi zmieniają kształt twarzy. Około 30 mięśni współpracuje z sobą wyrażając całą gamę uczuć od szerokiego uśmiechu do głębokiego smutku.
Głębokie
W rzeczywistości mięśnie te nie są połóżone głęboko, lecz leżą pod innymi mięśniami twarzy. Większość mięśni, jakie tu występują, zaangażowana jest w otwieranie i zamykanie szczęk podczas jedzenia lub mówienia.

Mięśnie szyi

Powierzchniowe
Mięśnie szyi łączą kości czaszki z kręgosłupem, klatką piersiową, obojczykami i łopatkami. Na szyi znajduje się 18 mięśni, dzięki którym możemy zginać szyję na boki, kiwać głową w przód i w tył oraz obracać nią.
Głębokie
Większośc głębokich mięśni szyi związana jest z procesem połykania. Dzięki nim pokarm przemieszcza się właściwą drogą w dół do przełyku, a nie do tchawicy. Inne mięśnie szyi odpowiedzialne są za skłanianie głowy oraz kręcenie nią na boki.

Mięśnie barku i klatki piersiowej

Powierzchniowe
Staw barkowy jest najbardziej ruchomym stawem naszego ciała, posiadającym największy zakres ruchu. Duże mięśnie, które tutaj widzimy poruszają ramię w stosunku do tułowia.
Głębokie
Głębokie mięśnie barku utrzymują razem kości barku, zapobiegając ich przesunięciom w tym niestabilnym stawie. Mięśnie te działają także łącznie z głębokimi mięśniami klatki piersiowej, powodując ruchy żeber.

Mięśnie ramienia

Powierzchniowe
Duże mięśnie ramienia uczestniczą w unoszeniu i zginaniu ramienia. Najsilniejszym mięśniem jest mięsień dwugłowy ramienia zwany potocznie bicepsem. Aby zobaczyć jak działa należy zgiąć i wyprostować przedramię.
Głębokie
Poniżej wielkiego mięśnia naramiennego leżą dwa ścięgna, którymi mięśień dwugłowy przyczepiony jest do łopatki. Na swym dolnym końcu mięsień ten jest przymocowany do kości promieniowej przedramienia, co pozwala mu na unoszenie przedramienia w czasie skurczu.

Mięsnie przedramienia

Powierzchniowe
W kończynie górnej znajdują się 72 mięśnie, z czego większość w przedramieniu. Mięśnie przedramienia wykonują ruchy nadgarstka oraz poruszają palcami i kciukiem.
Głębokie
Mięśnie przedramienia są przyczepione do kości ręki dłgimi włóknistymi wstęgami, zwanymi ścięgnami. Gdyby nie było ścięgien, mięśnie sięgałyby aż do dłoni, co czyniłoby ją bardzo masywną.

Mięśnie dłoni

Powierzchniowe
Ręka jest najbardziej wszechstronną częścią naszego ciałą. Mięśnie ręki dzielą się na trzy grupy: mięśnie kciuka, mięśnie palca małęgo.

Głębokie
Za większość ruchów dłoni odpowiadają mięśnie przedramienia. Jednakżę mięśnie głębokie dłoni pozwalają na wykonywanie precyzyjnych ruchów, na przykład takich jak składanie razem czubków wszystkich palców, łącznie z kciukiem.

Mięśnie brzucha

Powierzchniowe
Mięśnie brzucgha utrzymują i chronią narządy znajdujące się w jamie brzusznej, takie jak wątroba i żołądek. Mięśnie te poruszają środkową część ciałą zwaną tułowiem. Napięte chronią także przed uderzeniami.
Głębokie
Mięśnie głębokie brzucha skłądają się z płatowatych mięsni oraz z szerokiej, centralnie położonej taśmy mięśniowej, przebiegającej od klatki piersiowej do miednicy. Mięśnie te zapewniają podporę, właściwe połóżenie oraz ruch tej centralnej części ciała. Wszystkie mięśnie brzucha kurczą się podczas wymiotów, oddawania moczu, oddawania stolaca oraz porodu.

Mięśnie uda

Powierzchniowe
Silne mięśnie obręczy biodrowej i uda sa zaangażowane przy bieganiu, chodzeniu i wspieraniu się. Zginają i prostują staw biodrowy i kolanowy oraz obracają kończynę do wewnątrz i na zewnątrz.
Głębokie
Wiele z głębokich mięśni biodra i uda pociąga kończynę dolną do wewnątrz. Głównie mięśnie uda pełnią rónież ważną rolę w stabilizowaniu stawu kolanowego, jak również umożliwiają człowiekowi wspinanie, skakanie i bieganie.

Mięśnie koalna

Kolano jest stawem zawiasowym, który może prostować się i zginać, podobnie jak zawias w dzwiach w czasie ich otwierania lub zamykania. Mięśnie poruszające kolanem biegną z górnej części uda do podudzia. Te, które znajdują się na przedniej stronie uda, pociągają piszczel (kość podudzia) i w ten sposób prostują kończynę.

Mięśnie podudzia

Powierzchniowe
Powierzchowne mięśnie podudzia zginają i prostują stopę w kostce. Dzięki nim możemy stać i odbijać się do przodu przy chodzeniu.
Głębokie
Głębokie mięśnie podudzia zginają nogę w kostce do góry oraz nie pozwalają, aby podczas chodzenia palce u nóg wlokły się po zimi. Powodują rónież prostowanie palców i pomagają zachować równowagę w czasie stania.

Mięśnie stopy

Powierzchniowe
Górna część stopy zawiera długie pasma włuknistej tkanki zwane ścięgnami, które łączą mięśnie podudzia z kośćmi stopy. Mięśnie te zginają stopę do góry i prostują palce. Gdyby nie te ścięgna, mięśnie musiałyby przechodziś aż na stopę, przez co byłaby gruba i niezgabna.
Głębokie
Mięśnie głębokie stopy zginają, prostują i rozcapierzają palce u nóg. Mięśnie te są podobne do mięśni dłoni, leczs ich zadanie polega na podtrzymywaniu całego ciała. Odgrywają waż ną rolę w utrymaniu stabilności stopy, gdy dostosowuje się ona do zmieniających się obciążeń spowodowanych bieganiem, chodzeniem i skakaniem.

•Tył

Mięśień potyliczny

Mięsień potyliczny, czyli tylna część mięśnia potylicznoczołowego, leży z tyłu głowy. jednym końcem jest przyczepiony do podstawy czaszki, a drugim - do przypominającego ścięgno płata (mocnego, elastycznego materiału) pokrywającego górną powierzchnię głowy.

Mięśnie mostkowo-obojczykowo-sutkowe

Mięśnie mostkowo-obojczykowo-sutkowe leżą po obydwu stronach szyi. Dolny koniec każdego z tych mięśni składa się z dwóch głów, które przyczepiają się do obojczyka i mostka. Drugi koniec przymocowany jest do podstawy czaszki. Równoczesny skurcz obydwu mięśni powduje wygięcie szyi i wysunięcie głowy do przodu. Kurczą się osobno, poczylają głowę na boki i skręcają ją w jedną lub drugą stronę.

Mięsień czworoboczny

Mięśnie czworoboczne rozciągają się do karku poprzez barki do ołowy pleców. Każdy z dwóch mięśni ma w przybliżeniu trójkątny kształt. jednym końcem są one przyczepione do tylnej części czaszki do kręgosłupa, a drugim końcem - do łopatki i obojczyka. Mięśnie czworoboczne biegną tuż pod skórą, pokrywając duży obszr karku i górne j części pleców. Kiedy ruszamy ramionami, mięśnie czworoboczne kontrolują ruchy łopatek. Dzięki tym mięśniom wzruszamy ramionami i przechylamy głowę do tyłu.

Mięsień naramienny

Mięśnie naramienne znajdują się na ramionach. Każdy z nich jednym końcem przyczepiony jest do obojczyka i łopatki, a drugim końcem do kości ramieniowej, Mięśnie naramienne unoszą ramiona na boki i do góry, oddalając je od tułowia.

Mięsień podgrzebieniowy

Mięśnie podgrzebieniowe znajdują się w barkach. Pomagają stabilizować stawy barkowe oraz odwracają ramiona na zewnątrz. Każdy z tych dwóch mięśni jest jedynym końcem przyczepionym do łopatki, a drugim do kośći ramieniowej.

Mięsień trójgłowy

Mięśnie trójgłowe leżą w górnej części obydwu ramion, a ich zadanie polega na prostowaniu ręki w łokciu. Jednym końcem przyczepione są do łopatki i kości ramiennej, a drugim końcem, który jako ścięgno biegnie po tylnej powierzchni łokcia, do kości przedramienia.

Mięsień ramienny

Mięśnie ramienne, kurcząc się, powodują zginanie ramion w łokciach. Górny koniec tych mięśni przyczepiony jest do górnego końca kości ramieniowej pod mięśniem dwugłowym, a koniec dolny - do kości łokciowej, jednej z dwóch kości przedramienia.

Mięśnie prostowniki

Mięśnie leżące w tylnej części przedramienia i prostujące nadgarstek, ręke i palce, nazywane są prostownikami. Wraz z mięśniami zginaczami, które zginaja stawy, odpowiadają one za ruchy ręki. Ciało człowieka zawiera różne grupy mięśni zginaczy i prostowników.

Mięsień obły większy

Mięśnie obłe większe leżą po obydwu stronach górnej części pleców. Każdy z nich jest jednym końcem przyczzepiony do łopatki, a drugim końcem do kości ramieniowej. Mięśnie obłe większe przyciągają ramiona do tułowia i pociągają je do tyłu. Stabilizują również staw ramieniowy.

Mięsie najszerszy grzbietu

Mięśnie najszersze grzbietu znajdują się na plecach. Każdy z tych dwóch mięśni jednym końcem przyczepiony jest do dolnej części kręgosłupa, miednicy i dolnych żeber, drugim zaś do - kości ramieniowej. Dolna część mięśnia najszerszego grzebietu przebiega tuż pod skórą, a górna leży pod innymi mięśniami. Mięsień najszerszy grzbietu tworzy tylną ścianę pachy. Pociąga ramię ku tyłowi i do wewnątrz w czasie zamaszystych ruchów, jak te, które wykonujemy, pływając lub wbijając gwoździe.

Mięsień pośladkowy wielki

Mięsień pośladkowy wielki tworzy główną masę pośladkową. Jest przyczepiony do tylnej części miednicy i do kości udowej. Mięsień pośladkowy wielki to silny mięsień, który prostuje nogę w biodrze i ciągnie ją do tyłu podczas chodzenia i wspinania się.

Mięsień przywodziciel wielki

Mięśnie przywodzicielskie wielkie znajdują się w górnych częściach nóg. przyciągają nogi do wewnątrz. Każdy przywodziciel wielki jest przyczepiony grnym końcem do miednicy, a dolnym końcem do kości udowej.

Mięsień pólścignisty

Mięśnie półścięgniste znajdują się w tylnych częściach obydwu ud. Podobnie jak mięsień dwugłowy uda i mięsień półbłoniasty, prostują one biodro i zginają kolano. Przyczepione są do tylnej części miednicy (biodra) i do jednej z kości podudzia.

Mięśnie półbłoniaste

Mięśnie półbłoniaste leżą w górnej części obydwu ud. Każdy z nich jest jednym końcem przyczepiony do miedncy (biodra), a drugim - do jednej z kości podudzia. Mięśnie półbłoniaste prostują nogę w biodrze i zginaja ją w kolanie.

Mięśnie uda

Mięśnie dwugłowe znajdują się w górnych częściach nóg. U góry przyczepione są do tylnej części biodra i do uda, a u dołu, do jednej z kości podudzia, tzw. strzałki. Każy mięśień dwugłowy uda powoduje prostowanie nogi w biodrze i zginanie jej w kolanie.

Mięsień brzychaty łydki

Mięśnie brzuchate łydki, znajdujące się w dolnej częsci nóg, prostują stopy w stawach skokowych. Górny koniec każdego mięśnia jest przyczepiony do kości udowej, a dolny - do kości piętowej.

Mięśień płaszczkowaty

Mięśnie płaszczkowate należą do mięśni łydki leżących w tylnej części podudzia. Obydwa mięśnie płasszczkowate prostują stopy w kostce. Każdy z nich jest jednym końcem przyczepiony do kości podudzia, a drugim - do kości piętowej.

Mięśień strzałkowy długi

Mięśnie strzałkowe długie znajdują się w dolnej części nóg. Razem z mięśniami strzałkowymi krótkimi prostuja stopę w stawie skokowym. Każdy z tych dwóch mięśni jest jednym końcem przymocowany do kości podudzia, a drugim - poprzez biegnące pod stopą ścięgno - dwóch wewnętrznych kości stopy.

Mięsień strzałkowy krótki

Mięśnie strzałkowe krótkie prostuja stopy w stawach skokowych. Znajdują się w dolnych częściach obydwu nóg. Każdy z tych mięśni jest jednym końcem przymocowany do kości strzałkowej podudzia, a drugim - do zewnętrznej kości stopy.

Ścięgno Achillesa

Ścięgna to pasma bardzo mocnej tkanki, łączące mięśnie z kośćmi. Ścięgna Achillesa są największymi ścięgnami naszego ciała. Łączą mięśnie łydki z piętą. Mięśnie łydki prostują stopę w kostce podczas chodzenia.

W jaki sposób pracują mięśnie
Mięśnie, pobudzane przez impulsy nerwowe, wprawiają ciało w ruch. Kurcząc się, mięśnie szkieletowe (przyczepione do kości), pociągają kości, dzięki czemu ciało porusza się. Mięśnie mogą jedynie pociągać, a nie popychać, dlatego każdemu mięśniowi powodującemu jakiś ruch odpowiada inny, który mu przeciwdziała. Na przykład jeden mięśnień zgina noge, a inny, również pociągając, powoduje jej wyprostowanie. Taka para mięśni nazywana jest mięśnianmi antagonistycznymi.
Gdy zginamy ramię, mięsień dwugłowy (biceps) kurczy się przy czym staje się krótszy i grubszy. Jednocześnie mięsień trójgłowy rozciąga się. Gdy chcemy wyprostować ramię kurczy sie mięsień trójgłowy. Pociąga w dół kość przedramienia. Jednocześnie rozkurcza się mięsień dwugłowu.

Budowa mięśnia

Mięśnie odpowiedzialne za ruchy ciała są przyczepione do kości za pomocą silnych ścięgien, zbudowanych z wytrzymałego materiału. Każdy mięśień składa się z wielu komórek, zwanych włóknami mięśniowymi. Kiedy chcemy wykonać ruch, mózgowie przesyła informację, przenoszoną następnie do mięśnia przez nerwy. Sygnał ten otrzymuje każde pojedyncze włókno mięśniowe; wszystkie włókna kurczą się w tym samym czasie. to powoduje, że mięśnie pociągają kości, do których są przyczepione. By zobaczyć dokładniej, w jaki sposób to się odbywa, spójrz do wnętrza tego mięśnia.
Pęczek włókien
Włókna mięśniowe mogą mieć nawet 30 cm długości. Przebiegają wzdłuż mięśnia w równoległych pęczkach. Każdy pęczek jest zamknięty w mocnej tkance łącznej, która podtrzymuje i wzmacnia mięsień. Cały mięsień jest również otoczony tkanką łączną. Następna warstwa tej tkanki, o bardziej delikatnym utkaniu otacza pojedyncze włókna mięśniowe.
Pojedyncze włóno mięśniowe
Każde pojedyncze włókno mięśniowe zawiera drobne prążkowane struktury, skupione w pęczkach zwanych włókienkami. Ze względu na owe prążki mięśnie te nazywa się "mięśniami poprzecznie prążkowanymi". Gdy włókno mięśniowe otrzymuje sygnał z mózgowia (przesłąny przez układ nerwowy), Wszystkie jego włókienka kurczą się jednocześnie, powodując skrócenie całego włókna. To z kolei sprawia, że mięsień pociąga kość.

Typy mięśni

W naszym ciele występują trzy rodzaje mięśni odpowiedzialne za wszelkie wykonywane rychy. Chociaż każdy typ mięśni składda się z włókien kurczących się pod wpływem impulsów nerwowych, to występują między nimi zasadnicze różnice: mięsień szkieletowy jest przyczepiony do mości i wykonuje ruchy dowolne; Mięśnie gładkie tworzą warstwy mięśniowe wewnątrz narządów i naczyń krwionośnych; silny mięśnień sercowy występuje tylko w sercu.

Typy mięśni

• Mięsień szkieletowy (poprzecznie prążkowany)

• Mięsien gładki

• Mięsień sercowy

---