Konsolidacja sprawozdań finansowych wykład III z dnia 13.05.2012 r.

Odpisy wartości firmy

Sporządzając skonsolidowane sprawozdanie finansowe na koniec roku obrotowego, należy dokonać odpisów wartości firmy, która powstała na dzień sprawowania kontroli.

Zasady odpisów

Odpisy z wartości firmy dokonuje się w okresie nie dłuższym niż 5 lat. Jednostka gospodarcza może podjąć decyzję o przedłużeniu amortyzacji do lat 20.

Odpisy dokonywane są metodą liniową począwszy od miesiąca w którym objęto kontrolę.

Zasady odpisywania ujemnej wartości firmy

1. Okres amortyzacji jest uzależniony od wartości oszacowanych kosztów i strat i okresu w którym te koszty będą ponoszone.

2. Okres amortyzacji jest uzależniony od okresu amortyzacji aktywów rzeczowych nabytej jednostki.

Przykład

• Jednostka dominująca A nabyła 01.08.200x r. 60% udziałów spółki B płacąc za nie 420.000 zł.

• Aktywa netto jednostki B na dzień objęcia kontroli maiły wartość godziwą 900.000 zł i odpowiadały wysokości kapitału własnego

Wartość nabycia udziałów spółki B 420.000 zł

Wartość nabytych aktywów netto spółki B 540.000 zł

(60% z 900.000 zł)

Ujemna wartość firmy -120.000 zł

Odpisy amortyzacyjne będą dokonywane wg średnioważonego okresu użyteczności nabytych środków trwałych

Aktywa trwałe	Wartość godziwa	Okres amortyzacji w miesiącach	Wartość średnioważona
WNiP	5000	12	60 000
Rzecz. Aktywa trw.
Budynki	700 000	120	84 000
Urządz. Tech	370 000	30	11 100 000
Śr. Transp.	62 500	20	1 250 000

Odpisy amortyzacyjne ustalane w oparciu o średnioważoną wartość przejętego majątku trwałego (średnioważona wartość to wartość godziwa przejętego majątku razy okres amortyzacji wyrażony w miesiącach).

Założenia:

Wartość godziwa aktywów trwałych 1 137 500 zł

Średnioważona wartość 96 410 000 zł

Średnioważony okres amortyzacji 96 410 000 zł / 1 137 500 zł = 85

Miesięczny odpis amortyzacji ujemnej 120 000 / 85 = 1 411,76

Wyłączenia transakcyjne

Eliminacja obrotów i sald będących efektem transakcji pomiędzy jednostkami funkcjonującymi w ramach tej samej grupy kapitałowej.

• Wzajemne rozrachunki

• Przychody i koszty wzajemnych operacji gospodarczych

• Zyski i straty zawarte w aktywach

• Dywidendy

Wzajemne rozrachunki

Niezależnie od wielkości posiadanych w jednostkach zależnych udziałów, również w sytuacji istnienia mniejszości rozrachunki są eliminowane w całości.

• Należności Sprzedającego nie odpowiadają zobowiązaniom Kupującego

• Mogą one dotyczyć różnic między aktywami a pasywami grupy kapitałowej:

• Różnic aktywnych (należności > zobowiązania)

• Rożnic pasywnych (zobowiązania > należności).

Różnice kompensacyjne

1. Przejściowe różnice kompensacyjne

2. Trwałe różnice kompensacyjne

Przejściowe różnice kompensacyjne

1. Mogą one wynikać z błędnych księgowań w konsolidowanych jednostkach powiązanych

2. Przejściowe różnice kompensacyjne wynikają także z czasowych różnic w księgowaniach, które nie stanowią błędów, lecz są efektem przestrzegania zasady realizacji.

3. Korekta przeprowadzana w grupie kapitałowej musi doprowadzić do bezwynikowego lub wynikowego wyrównania różnic.

Różnice kompensacyjne traktuje się jako rzeczywiste (trwałe)

Stanowią efekt stosowania w grupie kapitałowej polityki rachunkowości, mimo jednolitości polityki przyjętej we wszystkich jednostkach grupy kapitałowej.

Wybrane przykłady rzeczywistych różnic kompensacyjnych dotyczących rozrachunków

Rzeczywiste różnice kompensacyjne

Odpisy aktualizujące wątpliwe należności, zobowiązania wykazano w wartości nominalnej

Rezerwy na niepewne zobowiązania, których nie zrównoważono odpowiednimi pozycjami aktywów

Różnice z przeliczenia waluty przy transakcjach zagranicznych (należności i zobowiązania przeliczono według różnych kursów).

Przykład - Wzajemne rozrachunki

Założenia: Grupa kapitałowa składa się z jednostki dominującej Alfa i jednostki zależnej Beta i Jednostki zależnej Gamma

Wyszczególnienie	Alfa	Beta	Gamma	Razem
Stan należności dł.	3650			3650
Stan należności krótkoterm.	45400	50530	7820	103750
Zaliczki na poczet dostaw		5600	8630	14230
Razem				121630
Stan zobowiązań długot.			2920	2920
Stan zobow. krótkot.	22510	31900	14620	69030
RAZEM				71950

Z zestawienia wynika:

• Wewnętrzne należności wraz z zaliczkami wypłaconymi na poczet przyszłych dostaw wynoszą 121 630 zł

• Wewnętrzne zobowiązania 71 950 zł

Różnica pomiędzy wartością należności i zobowiązań jest wynikiem wystąpienia „środków pieniężnych w drodze” (6 530) oraz „dostaw w drodze” (43 150)

Eliminacja przychodów i kosztów

• Przychody i koszty będące efektem transakcji przeprowadzonych między konsolidowanymi jednostkami grupy transakcji mogą wynikać z :

1. Dostaw rzeczowych i niematerialnych aktywów trwałych lub rzeczowych aktywów obrotowych

2. Świadczonych usług

3. Innych transakcji, np. finansowych (odsetek otrzymane/zapłacone od pożyczek, sprzedaż/zakup udziałów/akcji).

Korekty dokonywane w obrębie kosztów i przychodów w poszczególnych segmentach wyniku finansowego muszą być co do wartości takie same tzn. że korekta przychodów musi być równa korekcie kosztów w każdym segmencie wyniku finansowego.

METODA PROPORCJONALNA KONSOLIDACJI SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

Metoda proporcjonalna konsolidacji

Dotyczy działalności gospodarczej prowadzonej przez kilka podmiotów gospodarczych w postaci wspólnego przedsięwzięcia.

Wspólne przedsięwzięcie zgodnie z MSR 31

Ustalenia umowne

Dwie lub więcej stron (wspólnicy)

Działalność gospodarcza podlegająca współkontroli

Wspólne przedsięwzięcie (joint venture)

• Ustalenia umowne, na mocy których dwie lub więcej stron podejmuje działalności gospodarcza podlegającą współkontroli

• Współkontrola oznacza ustalony w umowie podział kontroli

• Strony współkontrolujące są określone jako wspólnicy.

Wspólnicy przedsięwzięcia

• Krajowi i zagraniczni przedsiębiorcy

W tym:

• Przedsiębiorstwa państwowe jednostki administracji państwowej.

Relacja współkontroli

B-umowa-C

B 42% A 47% C

11%

Pozostali udziałowcy

Współkontrola MSR 31

• Wspólne kontrolowanie działalności - każdy ze wspólników posiada własne aktywa i zaciąga swoje zobowiązania

• Wspólne kontrolowanie aktywów - każdy ze wspólników osiąga korzyści ze wspólnie użytkowanego składnika aktywów

• Wspólnie kontrolowanie w odniesieniu do podmiotów - wymagane jest ustanowienie osoby prawnej, spółki osobowej lub innego podmiotu z określonym udziałem wspólnika.

Wspólne przedsięwzięcie w formie współkontrolowanego podmiotu

Wspólnik A (50%) Jednostka C Wspólnik B (50%)

Ujęcie informacji dot. wspólnego przedsięwzięcia

Wspólnicy w swoich sprawozdaniach finansowych wykazują

• Kontrolowane przez siebie aktywa i powstałe zobowiązania

• Poniesione koszty

• Swój udział w przychodach z tytułu sprzedaży produktów, towarów będących przedmiotem obrotu gospodarczego wspólnego przedsięwzięcia.

Metoda proporcjonalna (art. 61 UoR)

Polega na sumowaniu poszczególnych pozycji sprawozdań finansowych wspólnika jednostki współzależnej, w pełnej wartości, z częścią wartości poszczególnych pozycji sprawozdań finansowych jednostek współzależnych, proporcjonalna do posiadanych przez jednostki grupy kapitałowej.

Przykład

• Jednostka A nabyła 45% udziałów w jednostce B płacąc 40 000 zł

• Struktura udziałów w spółce B:

- jednostka A 45%

- jednostka C 47% A i C współkontrolują B

- osoby fizyczne 8%

Wartość aktywów netto jest równa wartości godziwej.

Uproszczony bilans A i B

Aktywa	A	B	Pasywa	A	B
Udziały w B	40 000		Kapitały własne	140 000	80 000
Pozostałe aktywa	80 000	50 000
Aktywa obrotowe	90 000	70 000	Zobowiązania	70 000	40 000
Suma	210 000	120 000	Suma	210 000	120 000

Bilans sumaryczny przed korektami i eliminacjami

Aktywa	A	B	Bilans sumaryczny A + 45% B
Wartość firmy	-	-	-
Udziały B	40 000		40 000
Pozostałe aktywa trwałe	80 000	50 000	102 500
Aktywa obrotowe	90 000	70 000	121 500
Suma	210 000	120 000	264 000
Pasywa
Kapitały własne	140 000	80 000	176 000
Zobowiązania	70 000	40 000	88 000
Suma	210 000	120 000	264 000

Procedury na dzień nabycia udziałów

1. Ustalenie wartości godziwej aktywów netto jednostki zależnej

2. Ustalenie różnicy pomiędzy cena nabycia przez wspólnika udziałów a odpowiadającą im częścią aktywów netto jednostki współzależnej wycenionych w wartości godziwej (ustalenie wartości firmy lub ujemnej wartości firmy)

Procedury na dzień bilansowy

1. Sporządzenie sumarycznego sprawozdania finansowego na podstawie sprawozdań jednostkowych.

2. Wyłączenie kapitału podstawowego i innych pozycji kapitału własnego w połączeniu z wyłączeniem udziałów wspólnika w jednostce współzależnej wyrażonych w cenie nabycia.

3. Wprowadzenie wartości firmy lub ujemnej wartości firmy.

4. Rozliczenie wartości firmy lub ujemnej wartości firmy.

5. Wyłączenie wartości „dublujących się” spowodowanych transakcjami wewnątrz grupy kapitałowej.

Korekty i wyłączenia

Korekty i wyłączenia są analogiczne jak w metodzie konsolidacji pełnej z tym, że wprowadzane są w nie pełnej wysokości. Lecz w proporcji do udziałów posiadanych w jednostkach współzależnych.

Wartość firmy lub ujemna wartość firmy

Wartość nabycia udziałów ≠ wartość aktywów netto

• Wartość firmy

Wartość nabycia udziałów > wartość aktywów netto

• Ujemna wartość firmy

Wartość nabycia udziałów < wartość aktywów netto

Założenia

Spółka A nabyła 46% udziałów w jednostce B płacąc za nie 50 000 zł. Po zakupie udziałów przez spółkę A struktura udziałów jednostki B jest następująca:

• Spółka A - 46%

• Spółka C - 49%

• Osoby fizyczne - 5%

Na podstawie zawartej umowy spółki A i C współkontrolują jednostkę B.

Uproszczone bilanse jednostek A i B na dzień nabycia udziałów

Aktywa	A	B	Pasywa	A	B
Udziały w B	50 000		Kapitały własne	140 000	80 000
Pozostałe aktywa	80 000	50 000	Zobowiązania	80 000	40 000
Aktywa obrotowe	90 000	70 000
Suma	220 000	120 000	Suma	220 000	120 000

Obliczenia:

Cena nabycia udziałów 50 000 zł

(-) Aktywa netto według godziwej wartości przypadające jednostce A

(46% x 80 000) - 36 800 zł

Wartość firmy jednostki podporządkowanej 13 200 zł

Uproszczony skonsolidowany bilans na dzień nabycia (w zł)

Aktywa	A	B	Suma	Eliminacje DT	Eliminacje CT	Wartości skonsolidowane
Wartość firmy	-	-	-	13 200	-	13 200
Udziały w b	50 000	-	50 000	-	50 000	-
Pozostałe aktywa trwałe	80 000	50 000	103 000	-	-	103 000
Aktywa obrotowe	90 000	70 000	122 200	-	-	122 200
Suma	220 000	120 000	275 200	13 200	50 000	238 400
Pasywa
Kapitał własny	140 000	80 000	176 800	36 800	-	140 000
Zobowiązania	80 000	40 000	98 400	-	-	98 400
Suma	220 000	120 000	275 200	36 800	-	238 400

Pozostałe eliminacje i korekty

• Wzajemne należności i zobowiązania jednostek objętych skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym.

• Przychody i koszty operacji gospodarczych pomiędzy jednostkami objętymi skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym.

• Niezrealizowane zyski lub straty powstałe w wyniku operacji przeprowadzonych między jednostkami objętymi skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym.

• Dywidendy naliczone lub wypłacone przez jednostki współzależne ich wspólnikom i innym jednostkom objętym skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym.

Eliminacja skutków transakcji wzajemnych oraz rozrachunków

W celu właściwego dokonania korekty należy ustalić ich procentową wartość

Np.:

• Jeśli udziały w spółce współzależnej wynoszą 60% to wszystkie rozrachunki będą podlegać eliminacji na poziomie 60%.

• Jeśli konsolidacji metodą proporcjonalną obejmuje się dane kilku spółek współzależnych poziom eliminacji skutków zawartych transakcji między tymi spółkami określi poziom niższego procentu posiadanych udziałów w tych jednostkach współzależnych.

Przykład

• Skonsolidowanym sprawozdaniem będą objęte dane spółki dominującej Afla oraz dwóch spółek współzależnych:

- Beta - spółka Alfa posiada 40% udziałów

- Gamma - spółka Alfa posiada 30% udziałów

	Spółka Alfa	Spółka Beta	Spółka Gamma	Razem
Spółka Alfa	X	30 000	10 000	40 000
Spółka Beta	6 000	X	4 000	10 000
Spółka Gamma	10 000	5 000	X	15 000
Razem	16 000	35 000	14 000	65 000

Rozrachunki po konsolidacji

	Spółka Alfa	Spółka Beta 40%	Spółka Gamma 30%	Razem
Spółka Alfa	X	12 000 (40% z 30 000)	3 000 (30% z 10 000)	15 000
Spółka Beta	6 000	X	1 200 (30% z 4 000)	7 200
Spółka Gamma	10 000	1 500 (30% z 5 000)	X	11 500
Razem	16 000	13 500	4 200	33 700

METODA PRAW WŁASNOŚCI

jako metoda wyceny stosowana w sprawozdaniu jednostek powiązanych

Wycena udziałów metodą praw własności

Cel:

• Systematyczna aktualizacja wartości posiadanych udziałów, jakie podmiot dominujący lub znaczący inwestor posiada w podmiocie podporządkowanym.

Podstawowe pojęcia

Rodzaj powiazania	Rodzaj jednostki		Prawa głosu/udziały w kapitale
Znaczący wpływ	Stowarzyszona	Znaczący inwestor	20% - 50%
Zdolność do wpływania na politykę finansową i operacyjna jednostki stowarzyszonej	1.Spółki handlowe 2.Podmioty działające w wg. Obcego prawa handlowego	1.Spółka handlowa 2.Przedsiębiorstwo państwowe

Jednostka dominująca będąca znaczącym inwestorem sporządzająca skonsolidowane sprawozdanie finansowe ma obowiązek dokonać wyceny nabytych udziałów w jednostce stowarzyszonej metodą praw własności.

Wycena udziałów na dzień bilansowy

Wycena udziałów w cenie nabycia powiększonej lub pomniejszonej o przypadające na rzecz znaczącego inwestora zmniejszenia lub zwiększenia kapitału własnego jednostki podporządkowanej jaki nastąpiły od dnia objęcia kontroli.

Przykład:

• Spółka dominująca A objęła udziały w nowo powstałej spółce stowarzyszonej B

• Kapitał zakładowy spółki B wynosi 300 mln zł.

• Spółka A objęła 45% kapitału za kwotę 135 mln zł.

• Spółka A zakupione udziały wykazała w cenie nabycia.

Uproszczony bilans spółki A i B

Aktywa	Spółka A	Spółka B
Udziały w B	135
Pozostałe aktywa`	120
Aktywa obrotowe	380	300
Suma	625	300
Pasywa
Kapitały własne	580	300
Zobowiązania	45	0
Suma	625	300

cd.

• Spółka B w bieżącym roku zrealizowała zysk netto w wysokości 245 mln zł, który w całości przeznaczono do podziału

• Kapitał własny (aktywa netto) na dzień 31.12.20XX

300 + 245 = 545 mln zł

Udział kapitałowy Spółki A wynosi:

45% z 545 = 235 mln zł

(wartość wykazywana w skonsolidowanym bilansie)

Wartość firmy

W wyniku nabycia udziałów w podmiotach stowarzyszonych na dzień nabycia udziałów może wystąpić:

• Wartość firmy

• Rezerwa kapitałowa z konsolidacji

Korekty konsolidacyjne związane z nabyciem udziałów

• Pomniejszenie ceny nabycia udziałów o wartość firmy

• Powiększenie ceny nabycia udziałów o ujemną wartość firmy.

Przykład:

• Jednostka A nabyła 30 czerwca 200X 45% udziałów w spółce B za kwotę 300 000 zł

• Kapitał własny spółki B wynosi 545 000 zł

Obliczenia:

45% z 545 000 = 245 000 zł

Cena nabycia - wartość nabytych udziałów netto =

300 000 - 245 000 = 55 000 wartość firmy

Wartość udziałów = 254 000 udziały w jednostce stowarzyszonej

Ustalenie wartości udziałów MPW na koniec okresu sprawozdawczego

Moment rozpoczęcia - sprawowania kontroli - współkontroli - Znaczącego wpływu	Wartość nabycia udziałów
		- lub +
		Wartość firmy	Ujemna wartość firmy
		=
		Udziały w jednostkach podporządkowanych wycenione MPW
	Rok obrotowy	+ lub -
		Zysk netto	Strata netto
		-
		Naliczona (wypłacona) dywidenda
Moment bilansowy (koniec roku obrotowego	Udziały w jednostkach podporządkowanych wycenione MPW

4

---