1. Zdefiniuj Politykę Regionalną i uzasadnij jej prowadzenie przez Unie Europejską.

W tradycyjnym ujęciu polityka regionalna była rozumiana jako bezpośrednia i pośrednia działalność państwa na rozwój regionalny w celu wyrównywania poziomu rozwoju w przekroju regionalnym. Jedynym podmiotem tej polityki było państwo a celem podstawowym było wyrównywanie poziomu rozwoju w ujęciu przestrzennym między poszczególnymi regionami.

Tak rozumiana polityka regionalna zapoczątkowana została w okresie dwudziestolecia międzywojennego a rozwinęła się w latach 50 i 60 XX w.

Działania państwa szły w trzech kierunkach:

1. rozbudowy urządzeń infrastrukturalnych (infrastruktury ciężkiej tj. budowę połączeń kolejowych, autostrad, lotnisk - co zwiększa dostępność regionalną ). Jest to warunek niezbędny i konieczny dla uruchomienia dynamiki rozwoju w regionie.

2. tworzenie biegunów wzrostu w regionach opóźnionych poprzez kierowanie do nich
   prywatnych inwestorów dzięki dotacjom, subwencjom lub też poprzez finansowanie
   przez państwo budowy państwowych zakładów przemysłowych.

3. „Odstraszanie inwestorów" od regionów najlepiej rozwiniętych ( zatłoczonych )
   poprzez akty prawne, zakazujące dużych inwestycji w dużych aglomeracjach, lub
   poprzez konieczność ubiegania się o pozwolenie na lokalizację inwestycji w danym regionie co wiązało się z dużymi kosztami uzyskania tych zezwoleń. Polityka ta była połączona z delokalizacją, przemieszczania zakładów z regionów zatłoczonych do regionów słabo rozwiniętych - działania deglomeracyjne - czynne - przemieszczanie, bierne - odstraszanie.

Stosownie do koncepcji mieszanej rozwoju regionalnego aktualnie politykę regionalną można definiować jako całokształt działań podejmowanych przez władze publiczne (centralne i terytorialna), podmioty prywatne oraz instytucje w regionach mające na celu dynamizowanie rozwoju w regionach, zwiększenie konkurencyjności gospodarki regionalnej oraz zredukowanie przestrzennych ( międzyregionalnych) dysproporcji w rozwoju.

2. Podaj znane ci znaczenia pojęcia REGIONU;

Region jest pojęciem wieloznacznym, może być różnie rozumiany, pojęciem tym interesują się 2 dyscypliny nauk; Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze (MSG) oraz ekonomika regionalna.

W pierwszym przypadku chodzi o regiony rozumiane jako ugrupowania
sąsiadujących ze sobą krajów (UNIA, NAFTA) regiony międzynarodowe czy regiony
ponadnarodowe.

W drugim znaczeniu Region rozumiemy jako część państwa lub ugrupowania międzynarodowego (np. euroregiony) a więc region w mniejszej skali.

Region w mniejszej skali - jako część państwa może mieć różne znaczenia:

l . region może być rozpatrywany z punktu widzenia geografii fizycznej . mowa o regionach geograficzno - fizycznych np. regiony nizinne, górskie, pojezierzy ) kryterium wyodrębnienia regionów jest kryterium geografii fizycznej,

2. Z punktu widzenia historyczno - kulturowego ti. wspólnej historii danego obszaru,
tradycji, czasami języka - takimi przykładami może być Małopolska, Wielkopolska,
Mazowsze,

3. region rozumiany jako jednostka podziału administracyjnego w państwach
unitarnych ( jednolitych). Regiony administracyjne mogą mieć bardzo zróżnicowany
status prawny.

Wyróżniamy tutaj cztery statusy prawne regionów administracyjnych:

1. regiony rządowe,

2. regiony rządowo — samorządowe,

3. regiony samorządowe- rządowe,

4. regiony samorządowe,

5. regiony autonomiczne

Regiony administracyjne w państwach federalnych mają szerszy zakres kompetencji niż państwach unitarnych, oprócz kompetencji wykonawczych ( administracyjnych ) posiadają także kompetencje legislacyjne.

Regiony ekonomiczne są wyodrębniane z punktu widzenia cech gospodarczych. Jest to obszar przestrzennie zwarty, posiadający przynajmniej jedną większą aglomeracje i charakteryzujący się swoistymi formami zagospodarowania odróżniającymi go od otaczających obszarów. Każdy region ekonomiczny posiada określoną specjalizację tj. dominującą dziedzinę gospodarczych czy usług, pozwala ona na autonomię regionów ekonomicznych są to często regiony miejskie, miejsko - przemysłowe, regiony przemysłowo - rolnicze, rolniczo - leśne, turystyczne w zależności od tego, który rodzaj gospodarki dominuje.

Regiony funkcjonalne - są to regiony, które bardzo często nie są jednostkami podziału administracyjnego lecz wyodrębniane są jako Regiony planistyczne tworzone dla potrzeb planowania regionalnego. Regiony te utworzono dla potrzeb europejskiej polityki regionalnej.

W zależności od zasięgu przestrzennego może często występować rozróżnienie na:

1. Makroregiony (organizuje je kilka sąsiadujących ze sobą regionów podstawowych

2. Regiony podstawowe, może nim być województwo,

3. Subregiony ( podregiony), część regionu podstawowego np. województwa może stanowić subregion, Subregionem mogą być np. 2 powiaty

4. Mikroregiony, zależy od analizowane problemu zagadnienia, najczęściej jest kojarzony ze skalą Gminy lub kilku Gmin.

Od lat 80 -tych podział regionalny zaczął odgrywać znaczną rolę dzięki polityce regionów.

Regionalizacja - podział kraju na regiony - jest to proces odporny. Podział administracji wprowadza władza, możebno być podział finansowy na regiony, jest to podział większej części na mniejsze;

Regionalizm - pochodzi od słowa region, to nazwa ruchu społecznego działającego w obronie języka regionalnego, kultury regionalnej czyli ochrony wartości regionalnej. Regionalizm to tendencja oddolna stawiająca sobie jako cel ochronę interesów regionalnych.

Polityka regionalna to działanie władz publicznych ukierunkowane przestrzennie czy regionalnie.

3. Podaj 3 najważniejsze daty - fakty z ewolucji wspólnotowej UE

I. Pierwszy Pakiet Delorsa (1989-1993)

I Reforma Funduszy Strukturalnych.

Zawierał propozycje reformy finansów wspólnotowych w tym także polityki regionalnej . W wyniku tej reformy doszło do określenia dochodów i wydatków budżetowych w perspektywie wieloletniej (5 lat).Ostatecznie ustalono górny pułap dochodów w wysokości 1,2% PNB wspólnoty europejskiej. Podwojono środki z 7,2 mld ECI do 14,5 mld ECI. Na cele polityki regionalnej

Efektem był wzrost udziałów funduszy strukturalnych do 1/4 wydatków budżetu struktur..

Sprecyzowane zostały podstawowe zasady budżetowej polityki regionalnej ;

• Zasada koncentracji

• Zasada dodawalności

• Zasada programowania

• Zasada partnerstwa

oraz 5 celów, na które miały być skoncentrowane te zwiększone środki finansowe Reforma stała się możliwa dzięki tzw. Umowie Inter instytucjonalnej zawartej między parlamentem, Komisją i Radą Ministrów wspólnot

II. Drugi Pakiet Delorsa (1994-1999)

II Reforma Funduszy Strukturalnych

W ramach tej reformy doszło do kolejnego zwiększenia środków na cele polityki regionalnej o kolejną połowę tj. z 14,4 mld. ECI do 29 mld. ECI. Udział funduszy strukturalnych wzrósł do ok. 1/3 środków budżetu wspólnotowego. W ramach II Pakietu Delorsa utworzono Fundusz Kohezji (fundusz spójności) dla najmniej zamożnych państw członkowskich, zmodyfikowano istniejące cele i dodano nowe.

III. Pakiet Santera (inaczej AGENDA 2000) (2000-2006)

III Reforma Funduszy Strukturalnych (obecna)

Kolejny 7 letni okres planistyczny, okres obejmujący akcesję nowych członków,
pierwszy przypadek gdy środki na polityką spójności nie wzrosły. W okresie tym ujawniło się
wiele zastrzeżeń co do sposobów wydatkowania i wykorzystywania funduszy unijnych ich
pozyskiwania i benifecjentów korzystających z pomocy. Sprzeciwy i niezadowolenia
spowodowały, że liczbę celów zredukowano do 3, a liczbę Inicjatyw Wspólnotowych
ograniczono do IV Dziedzin (w latach 1994-1999 było ich 13) tj;
I INTERREO współpraca trans graniczna, transnarodowa i międzyregionalna

2. LEADER rozwój obszarów wiejskich;

3. EQUAL wspierająca równość szans na rynku pracy

4. URBAN rozwój wrażliwych dzielnic miejskich

Santer, od nazwiska którego nazwano Pakiet Santera skończył w niesław

4. Podaj przyczyny utworzenia Funduszu KOHEZJI (Funduszu Spójności)

Fundusz Kohezji (spójności) ; o jego utworzeniu zdecydowała perspektywa Unii Monetarnej,

• został wyposażony w 15,15 mld ecu na okres 7 lat (1993-1999) celem stało się wsparcie procesu dostosowawczego ,

• przeznaczony został wyłącznie dla najmniej zamożnych krajów, w których wskaźnik PKB kształtuje się poniżej 90% średniej dla całej Unii, tymi krajami były Irlandia, Portugalia, Hiszpania, Grecja.

• Wspiera dochodzenie krajów najuboższych do poziomu innych państw
  członkowskich,

• Wspiera pojedyncze projekty inwestycyjne a nie tylko programy,

• Nie odnosi się do funduszu monetarnego zasada dodawalności,

• Fundusz nie ma regionalnego ukierunkowania tzn. może wspierać cały kraj,

• Subwencje ograniczono tylko do 2 dziedzin ; ochrony środowiska i transeuropejskich połączeń transportowych tzn podłączenie krajów zacofanych do głównych tuneli transportowych.

• Fundusz Kohezji nie należy do funduszy strukturalnych pełni wobec nich rolę komplementarną

5. Wyjaśnij istotę ENDOGENICZNEGO Rozwoju Resionalneso.

Paradygmat - ( oznacza consensus omnium - zgoda powszechna)

Model rozwoju endogenicznego, zaproponowano dla krajów trzeciego świata w ramach tzw. nowego ładu ekonomicznego.

Przedstawiony między innymi w trzecim raporcie rzymskim zredagowany przez J. Tinbergen pt. „O nowy lad międzynarodowy".

Rozwój endogeniczny miał oznaczać wykorzystanie zasobów regionalnych przez mieszkańców danego regionu w celu zaspokojenie ich własnych potrzeb. Miał się opierać na dwóch głównych zasadach:

1. selektywnej autarkii - gospodarka samowystarczalna, oparta na zasobach
   miejscowych a równocześnie preferowana przez miejscową społeczność wyrobów
   tej produkcji

2. zasadna regionalnej przewagi strategicznej.

Warunkiem wstępnym i koniecznym rozwoju regionalnego jest wola wspólnego działania mieszkańców i ich inicjatywność, co umożliwia podejmowanie świadomych decyzji z punktu widzenia interesów danej społeczności

Ad. l / Zasada selektywnej autarkii ( gospodarka samowystarczalna). - oznacza rozwijanie produkcji opartej na zasobach miejscowych i preferowanie przez miejscową społeczność wyrobów tej produkcji ( produkujemy żeby zaspokajać własne potrzeby). Konsekwencją realizacji tej zasady miało być zahamowanie międzynarodowego podziału pracy.

Ad. 2/ zasada regionalnej przewagi strategicznej - oznacza ograniczenie działalności eksportowej do działu ściśle kontrolowanego przez region wytwarzający wyroby w zakresie których region posiada korzystną pozycję negocjacyjną. Podstawę rozwoju produkcji eksportu winno stanowić poszerzenie wewnętrznych możliwości eksportowych a nie zewnętrznego zapotrzebowania na zasoby regionu.

Rozwój regionu powinien być stymulowany przez potrzeby lokalne a postęp technologiczny winien bazować na wiedzy i umiejętnościach lokalnych a nie na imporcie technologii.

W celu uniemożliwienia przejęcia władzy przez duże organizacje rozwój endogeniczny bazuje na małej skali tzn. małych miastach, przedsiębiorstwach.

W rozwoju endogenicznym należy dążyć do rozwijania powiązań sieciowych i relacji partnerskich, ponieważ powiązania te ułatwiają miedzy innymi przenikanie idei i informacji. Każdy region powinien posiadać autonomię rozumianą jako:

• samodzielność,
  samofinansowanie,

• samorządność.

Rola państwa powinna być ograniczona do ochrony granic i utrzymania pokoju wewnętrznego, ułatwienia i pomocy w realizacji programów lokalnych oraz redystrybucji zasobów miedzy bogatymi a biednymi regionami.

Koncepcja rozwoju endogenicznego w przedstawionej wyżej wersji szybko została poddana szerokiej krytyce, i nie doczekała się szerszego zastosowania w praktyce.

Krytyka wykazała:

1. że jest to nierealny i utopijny model rozwoju, zakwestionowano możliwość
   autonomicznego rozwoju regionów o ograniczonych zasobach ( w regionach
   peryferyjnych ) prowadziło by to do pogłębiania się przestrzennych dysproporcji
   rozwoju.

2. trudno jest zakładać wystarczająco silny w każdym przypadku patriotyzm lokalny,
   który ma decydujące znaczenie dla zdolności inicjatywnych i zaangażowania wspólnot
   lokalnych.

3. za utopijne uznano także dążenie do zahamowania międzynarodowego podziału pracy
   szczególnie wobec postępującej globalizacji gospodarki

W konsekwencji krytyki koncepcji rozwoju endogenicznego bardzo szybko ewoluowała w kierunku modelu pośredniego - mieszanego będącego połączeniem obu koncepcji i odrzuceniu skrajnych hipotez w nich zawartych.

6. Wyjaśnij znaczenie Jednolitego Aktu Europejskiego dla wspólnotowej polityki regionalnej.

JAE - Jednolity Akt Europejski wszedł w życie l lipca 1987 r. Pierwszy po Traktacie Rzymskim; modyfikujący, przynoszący reformę funduszy strukturalnych. Przewidywał utworzenie do 31 grudnia 1992 roku jednolitego rynku europejskiego opartego na 4 swobodach;

1. swobody przepływu towarów

2. swobody przepływu usług

3. swobody przepływu kapitału

4. swobody przepływu ludności

JAE miał na celu zahamowanie powiększana się międzyregionalnych dysproporcji

rozwoju (dysproporcje te mieliśmy okazję oglądać na wykładzie na przedstawionych mapkach Europy, na których można było zauważyć, że ośrodki kultury, sieci dróg, telekomunikacji działalności gospodarczej, parku technologicznego zwanych „BŁĘKITNYM BANANEM" koncentrują się od południa Anglii poprzez środek Europy aż do Włoch. Podobnie „SŁONECZY PAS EUROPEJSKI" - przemysł energetyczny.)

Właśnie obawy przed ogromną, powiększającą się dysproporcją rozwoju sprawiły, że podjęto decyzję o wzmocnieniu polityki regionalnej wspólnot a przede wszystkim o jej wpisaniu do JAE pod tytułem „Spójność gospodarcza i społeczna". W tytule tym polityka regionalna uznana została za podstawowy element polityki spójności społeczno-gospodarczej.

Efektem postanowień zapisanych w JAE była pierwsza reforma funduszy strukturalnych.

7. Wymień fundusze strukturalne i jakie cele finansują.

FUNDUSZE STRUKTURALNE:

1. 1960r.EPS - EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY

2. 1962r. EFOiGR/o - EUROPEJSKI FUNDUSZ OROENTACJI i

GWARANCJI ROLNYCH/sekcja orientacji

3. 1975r. EFRR - EUR. FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

4. 1993r. FIUR - FUNDUSZ INEWSTYCJI UKIERUNKOWANIA

RYBOŁÓSTWA

1. Europejski Fundusz Społeczny, który powstał w 1960r. I był przeznaczona na
   łagodzenie skutków bezrobocia, przekwalifikowania robotników. Od 1972r.
   Podjęto decyzję, że 60% jego środków ma służyć finansowaniu walki z bezrobociem
   w tzw. regionach schyłkowych lub opóźnionych w rozwoju,

2. Fundusz rolny - Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych

( EFO i GR/o) łamany przez sekcję orientacji - powstał w 1962r. Składa się z:

1. Sekcji ukierunkowanej gospodarczo

2. Sekcji gwarancji rolnych - służy finansowaniu wspólnej polityki rolnej,

Fundusz istnieje od 1962r. A od 1972r. 2/3 sekcji Orientacji i Funduszu Rolnego przeznaczono na finansowanie pomocy struktury rolnictwa na obszarze wiejskim o niskim wskaźniku PKB/mieszkańca - później do obszarów wiejskich doszły obszary górskie i śródziemnomorskie.

3. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - powstał w 1975r. (EFRR)

• Pomoc przyznawana ze środków funduszu miała charakter uzupełniający,

• Inwestycje przedsiębiorstw wspierano do wysokości 20%

• Inwestycje infrastrukturalne wspierano do wys. 30%

• Ograniczono wsparcie z Funduszu wyłącznie do przedsięwzięć zgodnych z programami rozwoju regionalnego, przedstawianymi przez kraje członkowskie do Komisji Europejskiej

• Wyłączność występowania z wnioskami posiadały władze centralne (a nie podmiotów gospodarczych).

Z czasem pod wpływem kolejnych reform następowały korekty i modyfikacje w przyznawaniu pomocy ze środków funduszu np. w 1980 r. Ustanowiono 5% poza kwotową część funduszu, którą oddano do dyspozycji Komisji Europejskiej.

4. Finansowy Instrument Ukierunkowania Rybołóstwa - 1993r. (FIUR),

……….. uzupełnić

8. Zdefiniuj istotę Polityki Regionalnej

W tradycyjnym ujęciu polityka regionalna była rozumiana jako bezpośrednia i pośrednia

działalność państwa na rozwój regionalny w celu wyrównywania poziomu rozwoju w

przekroju regionalnym. Jedynym podmiotem tej polityki było państwo a celem podstawowym

było wyrównywanie poziomu rozwoju w ujęciu przestrzennym między poszczególnymi

regionami.

Tak rozumiana polityka regionalna zapoczątkowana została w okresie dwudziestolecia

międzywojennego a rozwinęła się w latach 50 i 60 XX w.

Działania państwa szły w trzech kierunkach:

4. rozbudowy urządzeń infrastrukturalnych (infrastruktury ciężkiej tj. budowę połączeń
   kolejowych, autostrad, lotnisk - co zwiększa dostępność regionalną ). Jest to warunek niezbędny i konieczny dla uruchomienia dynamiki rozwoju w regionie

5. odtworzenie biegunów wzrostu w regionach opóźnionych poprzez kierowanie do nich
   prywatnych inwestorów dzięki dotacjom, subwencjom lub też poprzez finansowanie
   przez państwo budowy państwowych zakładów przemysłowych.

6. „Odstraszanie inwestorów" od regionów najlepiej rozwiniętych ( zatłoczonych )
   poprzez akty prawne, zakazujące dużych inwestycji w dużych aglomeracjach, lub
   poprzez konieczność ubiegania się o pozwolenie na lokalizację inwestycji w danym
   regionie co wiązało się z dużymi kosztami uzyskania tych zezwoleń.

Stosownie do koncepcji mieszanej rozwoju regionalnego, aktualnie polityką regionalną można definiować jako całokształt działań podejmowanych przez władze publiczne (centralne i terytorialna), podmioty prywatne oraz instytucje w regionach mające na celu dynamizowanie rozwoju w regionach, zwiększenie konkurencyjności gospodarki regionalnej oraz zredukowanie przestrzennych dysproporcji w rozwoju.

Duże znaczenie w tej dziedzinie ma także Polska, władze podjęły działania ukierunkowane na rozwój polityki regionalnej. Nowe państwo Polskie powstała na obszarach trzech zaborów co musiało spowodować scalenie tych obszarów np. budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego, lub budowa portu w Gdyni i zagospodarowanie tego odzyskanego odcinka Bałtyku. Odbywało się to poprzez przyznawanie ulg inwestorom czy finansowanie inwestycji przez państwo.

Istotne jest współdziałanie władz wszystkich szczebli, w polityce regionalnej chodzi o uzyskanie efektów synergicznych 2 + 2 = 5

Co oznacza, że dzięki współdziałaniu można uzyskać efekt większy niż można by było go osiągnąć działając indywidualnie.

Działania podejmowane przez podmioty prywatne odbywają się wg zasady trzech „P" tj. partnerstwo - publiczno - prawne.

Np. wciąganie biznesu prywatnego do programu budowy autostrad.

Instytucje funkcjonujące w regionie ( fundacje, agencje ) które stawiają sobie za cel animowanie polityki regionalnej. Państwo stało się już jednym z podmiotów prowadzących politykę regionalną utraciło monopol w tej dziedzinie.

9. Wymień i krótko scharakteryzuj najważniejsze ZASADY Polityki Regionalnej UE

ZASADY EUROPEJSKIEJ POLITYKI REGIONALNEJ

I. ZASADY GENERALNE

1. SUBSYDIARNOŚĆ (pomocniczości)

2. KOORDYNACJA

3. ELASTYCZNOŚĆ

ad. l Zasada SUBSYDIARNOŚCI została wprowadzona do Traktatu Rzymskiego w wyniku zapisania jej w Traktacie o Unii Europejskiej z 1992r. Po wielu modyfikacjach, podnosi, że problemy rozwoju regionalnego pozostają przede wszystkim w gestii danego państwa członkowskiego, natomiast organy wspólnotowe ingerują w tą dziedziną jedynie pomocniczo określając priorytety.

ad.2 Zasada KOORDYNACJI dotyczy przede wszystkim skoncentrowania na celach priorytetowych, skoordynowanie i zharmonizowania wykorzystania czterech funduszy strukturalnych.

ad. 3. Zasada ELASTYCZNOŚCI oznacza w szczególności respektowanie zróżnicowania rzeczywistości regionalnej oraz specyfiki organizacyjnej i instytucjonalnej krajów członkowskich.

II. ZASADY ORGANIZA CJI POLITYKI REGIONALNEJ

1. PROGRAMOWANIE omówione na wykładzie

2. PARTNERSTWO omówione na wykładzie

3. KOMPATYBILNOŚĆ

4. SPÓJNOŚĆ

ad.l. ZASADA PROGRAMOWANIA - środki wspólnotowe negocjowane są w oparciu o Narodowe Programy Rozwoju (NPR), procedura programowania przebiega w kilku etapach

1. Sporządzenie NPR

2. Negocjowanie z Komisją Europejską w oparciu o NPR

3. Sporządzenie programów operacyjnych (szczegółowe rozpisanie etapów i
   kierunków wydatkowania środków),

4. Dokument uzupełniający, w którym wskazuje się beneficjenta środków
   budżetowych.

ad. 2. ZASADA PARTNERSTWA - oznacza partnerstwo krajów członkowskich i Komisji Europejskiej ale także władz centralnych i terytorialnych w państwach członkowskich w opracowywaniu i realizacji programów rozwoju. Również sektor prywatny winien być łączony w system partnerstwa.

III. ZASADY FINANSOWANIA POLITYKI ROZWOJU REGIONALNEGO

1. KONCENTRACJA (omówione na wykładzie)

2. DODAWALNOŚĆ (omówione na wykładzie)

3. KOMPLEMENTARNOŚĆ

ad. l. ZASADA KONCENTRACJI - polegała na tym, że w czasie I Reformy Funduszy strukturalnych (I Pakiet DELORSA) doszło do sprecyzowania niewielkiej liczby (5) celów polityki spójności i na te właśnie cele miały być skoncentrowane środki finansowe.

ad. 2. ZASADA DODAWALNOŚCI - (niefortunne polskie tłumaczenie DODATKOWOŚCI), polega na tym, że środki wspólnotowe winny być dodawane do środków krajowych a nie mogą ich zastępować.

IV. ZASAD Y OCENY REALIZA CJI PROGRAMÓW

1. MONITOROWANIE

2. OCENA (wstępna, bieżąca, następcza).

3. KONTROLA FINANSOWA

10. Wymień szczegółowe cele i środki finansowania europejskiej polityki spójności społeczno- gospodarczej.

„Spójność gospodarcza i społeczna" - to tytuł zapisany w Jednolitym Akcie Europejskim. (Uwaga! nie ma tytułu „Polityka Regionalna lecz właśnie „Spójność gospodarcza i społeczna", która ma szersze pojęcie).

W przypadku polityki spójności chodzi nie tylko o zahamowanie dysproporcji przestrzennych ale także o dysproporcje między różnymi grupami społecznymi tzw interpersonalne. Celem jest wyeliminowanie dualizmu gospodarczego i społecznego (bogatych i biednych)..

Cele, na które miały być skoncentrowane zwiększone środki finansowe, to:

1. pomoc regionom opóźnionym w rozwoju; poniżej 75% PKB

1. restrukturyzacja regionów dotkniętych schyłkiem przemysłowym (węglowy, hutniczy, stoczniowy, włókienniczy),

2. walka z bezrobociem długookresowym,

2. walka z bezrobociem ludzi młodych (25 lat) a co za tym idzie ograniczenie patologii społecznej,

5a/ adaptacja struktur rolnych (powiększanie gruntów)

5b/ rozwój obszarów wiejskich.

Cele l, 2 oraz 5b mają charakter regionalny

Cele 3,4 oraz 5a maja charakter horyzontalny - niezależnie gdzie wy stępują są wspomagane

przez środki funduszu.

W latach 2000-2006 zredukowano liczbę celów do 3:

Cel 1/ bez zmian tj; pomoc regionom opóźnionym w rozwoju;

poniżej 75% PKB + dodano cel 6 tj; subarktyczne kraje - 75 % funduszy przeznaczono na cel l

Cel 2/ to regiony wymagające restrukturyzacji

+ problemowe obszary wiejskie

+ regiony nadmorskie żyjące z połowu - 12 % funduszy przeznaczonych na cel 2

+ wrażliwe strefy miast (patologiczne)

Cel 3/ Rozwój zasobów ludzkich

• wspieranie i przeciwdziałanie bezrobocia,

• szkolenie i przekwalifikowanie robotników

jest celem horyzontalnym tzn. że poza celem l może występować w 2 i 3 cel przeznaczano na ten cel 13% funduszy.

1 1. Wyjaśnij istotę EGZOGENICZNEGO Rozwoju Gospodarczego

Paradygmat egzogeniczny - wywodzi z dwóch głównych nurtów ekonomicznych a mianowicie keynsizmu i szkoły neoklasycznej.

Jego podstawę stanowi przekonanie, że samoczynnie działające mechanizmy rynkowe uzupełniane regulującą rolą państwa są w stanie zapewnić sprawne i efektywne funkcjonowanie gospodarki.

Wyrazem tego poglądu była tzw. synteza neoklasyczna, która dominowała w ekonomii do lat 70-tych XX w, autorami tej tezy byli Poi Samuelson czy Robert Soloł.

Inaczej mówiąc paradygmat rozwoju egzogenicznego oznaczał przeniesienie dominujących w

teorii ekonomii poglądów na problematykę wzrostu gospodarczego ze skali całego kraju na

skalę regionalną.

Do innych teorii, które odegrały rolę w wykształceniu się tego paradygmatu można zaliczyć

między innymi:

l. Teorię korzyści skali i efektów zewnętrznych - ogromną role odegrał tu Alfred Marschall -polega na tym iż produkcja na większą skalę jest bardziej opłacalna efektywna ze względu na rozkładanie się tzw. stałych kosztów większe rozmiary produkcji.

2. Teorię trzech sektorów gospodarki:

1. sektor I ( rolnictwo + przemysł wydobywczy ),

2. Sektor II przemysł przetwórczy + budownictwo,

3. Sektor III szeroko rozumiane usługi,

4. Sektor IV — sektor usług wyższego rzędu ( wyodrębnia się z sektora III ),

3. Teoria handlu zagranicznego ( wymiany międzynarodowej ),

Cechy egzogenicznego rozwoju - było to ilościowe podejście do rozwoju ( tempo wzrostu gospodarczego ) oraz założenie o decydującej roli popytu w ukierunkowywaniu wzrostu gospodarczego w regionie.

Specyfikę tego paradygmatu oddają inne jego określenia takie jak:

1. rozwój odgórny ( stymulowany z góry w dół),

2. rozwój scentralizowany,

3. rozwój zstępujący

4. rozwój skierowany na zewnątrz

5. rozwój sektorowy,

W paradygmacie rozwoju egzogenicznego główną rolę odegrały dwie doktryny:

1. Teoria bazy ekonomicznej ( bazy eksportowej ),

2. Doktryna biegunów wzrostu i rozwoju spolaryzowanego.

Ad. l Teoria bazy ekonomicznej sformułowana została przez amerykańskich uczonych przed

II wojną światową w wyniku prowadzonych przez nich badań nad rozwojem miast. Teoria ta opiera się na stwierdzeniu, że rozwój miast uzależniony jest od tworzonych w nich nowych miejsc pracy, przy czym warunkiem istnienia miasta są tzw. bazowe miejsca pracy

…….. uzupełnić

12. Cele polityki regionalnej.

1. dynamizowanie rozwoju w regionach np. walka z bezrobociem poprzez wzrost
   gospodarczy, tworzenie nowych miejsc pracy, jest to odwrócenie spojrzenia na rozwój w ogóle, uważa się że poprzez wykorzystanie potencjału endogenicznego w regionach możliwe jest przyśpieszenie rozwoju w całym kraju,

2. zwiększanie konkurencyjności gospodarki regionalnej, oznacza zdolność dóbr wytwarzanych w regionie do konkurowania na rynkach krajowych i zagranicznych.

3. redukowanie międzyregionalnych dysproporcji rozwoju ( nie dąży się już do wyrównywania dysproporcji rozwoju między regionami), zeszło to na dalszy plan, ponieważ celem naczelnym stało się zwiększanie tempa wzrostu gospodarczego i walki z bezrobociem.

W polityce regionalnej powstaje dylemat wyboru między działaniami solidarnościowymi mającymi na celu wspieranie rozwoju regionów najuboższych a działaniami efektywnościowymi uzasadniającymi wspieranie regionów najlepiej rozwiniętych. Ten dylemat występuje w podejściu krótkookresowym, natomiast w perspektywie długookresowej pogłębianie międzyregionalnych dysproporcji rozwoju może ostatecznie prowadzić do spadku ogólnego tempa wzrostu gospodarczego.

Kierunki oddziaływania tej nowej polityki regionalnej, obecnie dąży się do gospodarki opartej na wiedzy. W polityce regionalnej oddziałuje się na rozwój infrastruktury miękkiej tzw. Soft tj. instytucje i urządzenia związane z edukacją, działalnością naukową, których celem jest wzrost wartości kapitału ludzkiego - ogółu wiedzy i umiejętności jakimi dysponuje człowiek-jednostka.

Drugim kierunkiem działań jest oddziaływanie na środowisko w którym działają przedsiębiorstwa w celu wspierania przez to otoczenie przedsiębiorczości i rozwoju tych małych i średnich przedsiębiorstw.

Formą wspierania przedsiębiorstwa, która rozwinęła się w Stanach Zjednoczonych jest Yenture capital u nas określa się to jako finansowanie lokalne.

Ogromną rolę przypisuje się kapitałowi społecznemu opartym na zaufaniu i współpracy. Stymuluje on innowacyjność, brak tego kapitału społecznego może stanowić jedną z głównych barier dynamicznego rozwoju regionu.

Wiedza cicha ( milcząca) przekazywana jest przez wzajemne kontakty (jest nie skodyfikowana — nie ma ceny ) przypisuje się jej olbrzymią rolę.

?

znajdują się w gałęziach wytwarzających produkty przeznaczone na eksport czyli na zaspokojenie potrzeb zewnętrznych).

gałęzie te tworzą sektor bazowy, który przeciwstawiany jest sektorowi rezydencjalnemu produkującemu na potrzeby wewnętrzne lokalne, sektor rezydencjalny zależy od dochodów lokalnych.

nośnikiem wzrostu jest sektor bazowy, ponieważ zapewnia przypływ dochodów z zewnątrz, ten sposób pociąga za sobą rozwój sektora rezydencjalnego.

'teoria bazy ekonomicznej została rozwinięta po II wojnie światowej w Stanach Zjednoczonych stała się podstawą do sformułowania zasad rozwoju gospodarczego. Daglas North - w 1999r. laureat nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii - wskazał na przykładzie dwóch stanów jak popyt skierowany z zewnątrz spowodował dynamikę rozwoju v tych stanach ).

---