 | Pobierz cały dokument 4352.doc Rozmiar 105 KB |
Styl. Stylistyka - dawniej i dziś.
1.1. Pojęcie stylu. Przybliżenie.
Polski wyraz styl jest adaptacją łacińskiego rzeczownika stilus, oznaczającego pierwotnie
'rylec, służący do pisania na drewnianych tabliczkach, pokrytych woskiem'. Już jednak w starożytności słowo stilus zyskało inny sens, znany także dzisiejszej polszczyźnie: `sposób językowego ukształtowania tekstu pisanego lub mówionego'.
Od XVIII w. począwszy, aż do współczesności, używa się pojęcia styl również w znaczeniu szerszym, z odniesieniem do zespołu cech właściwych różnym sztukom (mówimy o stylach architektonicznych, stylach w muzyce i tańcu, stylu malarskim, filmowym, teatralnym itp.).
Wiek XX zakres pojęcia styl rozszerzył jeszcze bardziej, obejmując nim wszelkie wytwory i zachowania człowieka (mówimy dziś o stylu pracy, bycia, myślenia, gry, jazdy samochodem, ubierania się, świętowania itp.).
Rzecz jasna, że dyscyplinę filologiczną, jaką jest stylistyka, interesuje styl rozumiany węziej - jako, mówiąc najogólniej - sposób wysławiania się właściwy: pisarzowi, pojedynczemu tekstowi, epoce czy prądowi literackiemu lub związany z określoną sytuacją mówienia, typem odbiorcy; wiążący się z przekazem określonych treści i wartości.
Specyfika tak ogólnie rozumianego stylu związana jest zawsze z wyborem spośród ogółu dostępnych wyrazów, form słowotwórczych i fleksyjnych, konstrukcji składniowych, a także prozodyjnych i rytmizacyjnych elementów mających określoną wartość stylistyczną (a więc niosących np. nacechowanie kolokwialne, oficjalne, uczuciowe itp.).Taki wybór jest w praktyce podyktowany różnymi czynnikami: z jednej strony indywidualną skłonnością nadawcy tekstu i jego dążeniem do oryginalności, z drugiej - z koniecznością dostosowania wypowiedzi do wymagań sytuacji komunikacyjnej, zwyczajów językowych właściwych epoce, konwencji literackiej czy gatunkowej. W teoriach współczesnej stylistyki rozumienie pojęcia styl uzależnione jest od przyjętej metodologii badawczej.
1. 2. Korzenie stylistyki: starożytna poetyka i retoryka, ars predicandi, ars dictaminis
Jednym z przekonań, które towarzyszy od najdawniejszych czasów badaczom stylu, jest założenie, że pisaniem i mówieniem rządzą niepodważalne reguły. W starożytności zaowocowało ono przede wszystkim powstawaniem z jednej strony poetyk normatywnych - z drugiej zespołem skodyfikowanych refleksji retorycznych. Wśród praktyków i kodyfikatorów poetyki oraz retoryki, mających niewątpliwy wpływ na kształt dzisiejszej teorii stylistycznej można wymienić m.in.: Demostenesa, Gorgiasza, Sokratesa, Arystotelesa, Cycerona, Kwintyliana.
 | Pobierz cały dokument 4352.doc rozmiar 105 KB |