1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa chemiczna: Azotan(III) sodu [Azotyn sodu, azotyn sodowy]

Wzór konstytucyjny: NaNO₂

Wzór sumaryczny: NNaO₂

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (0 1033 42) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr-EINECS	Nr CAS	Symbole ostrzegawcze	Symbole zagrożenia (R)
Azotan(III) sodu	5-15	231-555-9	7632-00-0	O, T	1/2-45-61

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Substancja stała, krystaliczna. Posiada własności utleniające. W ogniu powstają toksyczne gazy, pary i dymy.

Zagrożenie toksykologiczne: Azotan(III) sodu powoduje u człowieka rozszerzenie wszystkich naczyń krwionośnych oraz bezpośrednie działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Substancja działająca toksycznie na żywe organizmy, w szczególności wodne. Nietrwała w środowisku.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego azotanem(III) sodu środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Zasięgnąć porady u lekarza lub w ośrodku toksykologicznym.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji leżącej.
2.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie.
3.	Jak najszybciej zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	W razie zatrucia doustnego, w pierwszej kolejności przepłukać usta i wywołać wymioty (tylko u osób przytomnych).
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach (usunąć przedtem szkła kontaktowe). Następnie zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem. W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Substancja stała o właściwościach utleniających. Mieszaniny pary z powietrzem są wybuchowe. W temperaturze powyżej 400^oC ulega rozkładowi z wydzieleniem tlenu. Odizolować od substancji palnych i redukujących - np. glinu, tlenku glinu, magnezu, cyrkonu, bezwodników (octowy, maleinowy, ftalowy i in.).
Środki gaśnicze:	gaśnice CO2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC lub BC, gaśnice pianowe, gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka.
Zalecenia szczegółowe:	Mały pożar gasić gaśnicą śniegową (CO2) lub proszkową (ABC albo BC), duży pożar gasić pianą lub rozproszonymi prądami wody. Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię azotanu(III) sodu. Powoduje to rozrzucanie palącej się substancji, a tym samym rozprzestrzenianie ognisk pożaru. Pojemniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą, a w miarę możliwości usunąć z zagrożonego obszaru.
Sprzęt ochronny strażaków:	Standardowy + aparaty izolujące drogi oddechowe.
Uwaga dodatkowa:	Substancja utleniająca. Liczne substancje mogą być przyczyną pożaru lub wybuchu. Unikać otwartego ognia. Unikać iskrzenia. Nie palić tytoniu podczas pracy. Unikać kontaktu z palnymi substancjami, utleniaczami oraz kwasami.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się większej ilości azotanu(III) sodu do środowiska, w postaci roztworu lub w postaci stałej, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z pyłami i parami. Stosować robocze ubrania ochronne, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku pylenia - ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2).
Zalecenia szczegółowe:	Usunąć źródło zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących). Rozsypaną substancję zebrać do szczelnych worków z tworzywa sztucznego. Zebraną ciecz (roztwór azotynu sodu) odpompować do szczelnych pojemników, małe ilości rozlanej cieczy przysypać niepalnym materiałem chłonnym, zebrać, skierować do ewentualnego zagospodarowania lub zniszczenia. Pozostałości spłukać wodą.
Zabezpieczenie środowiska:	W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze.
Metody utylizacji:	Azotan(III) sodu może być zagospodarowany rolniczo - zgodnie z wymogami prawa krajowego.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania nie jeść, nie pić, nie zażywać leków, unikać kontaktów z roztworami, unikać wdychania pyłów, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanych pomieszczeniach. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Wyeliminować źródła zapłonu - nie wykonywać prac z otwartym ogniem, nie palić, nie używać narzędzi iskrzących i odzieży z tkanin podatnych na elektryzację, chronić pojemniki przed ciepłem i nagrzaniem, instalować urządzenia elektryczne w wykonaniu przeciwwybuchowym. Unikać kontaktów z palnymi i redukującymi substancjami.
Magazynowanie:	Azotan(III) sodu przechowywany jest w czystych, suchych, zabezpieczonych przed wilgocią pomieszczeniach zamkniętych, w temperaturze do 20oC i wilgotności 50-70%. Opakowaniami są wielowarstwowe worki papierowe z wkładką z papieru bitumowanego, piętrzone w stosy (po 5 warstw po 3 worki w warstwie) na płaskich podkładach drewnianych, lub drewniane beczki bądź skrzynie wyłożone papierem pakowym. Układać z dala od źródeł ciepła i artykułów łatwo zapalnych. Pomieszczenia wyposażyć w gaśnicę oraz wodną instalację gaśniczą. Magazyn musi być wyposażony w instalację wentylacyjną i elektryczną w wykonaniu przeciwwybuchowym. Unikać kontaktów z palnymi i redukującymi substancjami. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać azotan(III) sodu, który w żadnej postaci nie nadaje się do technicznego zagospodarowania.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Wentylacja i instalacja elektryczna w wykonaniu przeciwwybuchowym.

Najwyższe dopuszczalne stężenia w środowisku pracy:

Nazwa chemiczna	NDS (mg/m^3)	NDSCh (mg/m^3)
Azotan(III) sodu - pył	10	-

Ochrony osobiste:

Drogi oddechowe:	Maski ochronne z filtrami pyłów P2.
Ręce:	Rękawice ochronne z tworzywa sztucznego.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie.
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z azotynem sodu. Nie wdychać pyłów, par i aerozoli. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Natychmiast usuwać wszelkie rozsypy i rozlewy roztworów.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy

Metody oceny narażenia opierają się na laboratoryjnym oznaczaniu zawartości pyłów w powietrzu oraz oznaczaniu tlenków azotu NO_x.

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych azotan(III) sodu jest krystalicznym ciałem stałym, białym lub lekko żółtym. Silnie higroskopijny - wilgotnieje na powietrzu.
9.2	Masa cząsteczkowa: 69,00 g/mol
9.3	Gęstość w 20^oC: 2,17 g/cm^3
9.4	Gęstość usypowa: 1050-1300 kg/m^3
9.5	Temperatura topnienia: 271^oC (przebiega z rozkładem)
9.6	Temperatura rozkładu: ok. 320^oC
9.7	Temperatura zapłonu: Nie dotyczy
9.8	Rozpuszczalność w wodzie: Bardzo dobra - 820 g/l w 20^oC
9.9	pH roztworów wodnych (50g/l H2O/20^oC): ok. 9
9.10	Stopień zagrożenia wód: Duży.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	Azotan(III) sodu posiada właściwości zarówno redukujące, jak i utleniające. Wybucha zmieszany z substancjami palnymi.
Właściwości korozyjne:	Ujawniają się w podwyższonych temperaturach.
Inne:	W przypadku podgrzania powyżej 271^oC mogą wydzielać się toksyczne produkty rozkładu.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia:	Oczy tak
	Spożycie tak
		Skóra tak
		Wdychanie tak

Informacja ogólna: Objawy zatruć ostrych występują stosunkowo szybko, ponieważ już po 30 minutach pojawia się ból brzucha, zaczerwienienie twarzy i powłok skórnych, zawroty głowy, sinica będąca objawem wystąpienia methemoglobinemii, duszności, spadek ciśnienia krwi, aż do wystąpienia zapaści. W zatruciach przewlekłych występują takie objawy jak w zatruciu ostrym, jednakże w znacznie mniejszym nasileniu.

Dane toksykologiczne dotyczące zwierząt wskaźnikowych:

LD_{50 (domięśniowo, szczur)} = 850 mg/kg

LC_{50(Daphnia magna)} = 215 mg/l

Działanie miejscowe (skóra, oczy, błony śluzowe):

Wdychanie: Ból w klatce piersiowej, zaczerwienienie twarzy i powłok skórnych, zawroty głowy, sinica.

Kontakt ze skórą: Może wystąpić podrażnienie, zaczerwienienie i wysuszenie skóry. Mogą pojawić się reakcje uczuleniowe.

Kontakt z oczami: Może wystąpić podrażnienie, pieczenie, zaczerwienienie i łzawienie.

Spożycie: Ból brzucha, zaczerwienienie twarzy i powłok skórnych, zawroty głowy, sinica.

Skutki zdrowotne narażenia ostrego:

Objawy zatruć ostrych występują stosunkowo szybko, ponieważ już po 30 minutach pojawia się ból brzucha, zaczerwienienie twarzy i powłok skórnych, zawroty głowy, sinica będąca wyrazem wystąpienia methemoglobinemii, duszności, spadek ciśnienia krwi, aż do wystąpienia zapaści.

Skutki zdrowotne narażenia przewlekłego:

W zatruciach przewlekłych występują takie objawy jak w zatruciu ostrym, jednakże w znacznie mniejszym nasileniu.

Powikłania:

Z punktu widzenia toksykologicznego największe znaczenie ma methemoglobina, która powstaje prawdopodobnie wskutek działania azotynu na oksyhemoglobinę. W następnym etapie, który przebiega znacznie wolniej, z methemoglobiny powstaje azotyn methemoglobiny, a z redukcji tego ostatniego - nitrozohemoglobina.

Przeliczeniowa doustna dawka śmiertelna: ok. 4 g dla osoby dorosłej.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Azotan(III) sodu jest rozkładany, utleniany lub przyswajany w środowisku naturalnym.

Stopień zagrożenia wód: Duży.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Azotan(III) sodu unieszkodliwiany jest wówczas, gdy nie może zostać w żadnej postaci zagospodarowany. Rozkład następuje na drodze termicznej, we wskazanych przez władze ochrony środowiska instalacjach, w zgodności z wymogami prawa krajowego i lokalnego. Opakowania po azotanie(III) sodu, które nie mogą zostać oczyszczone, są magazynowane i niszczone tak, jak sam produkt.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	1500
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	5.1
14.3	Grupa pakowania:	II
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	50
14.5	Numer indeksowy (EC):	007-010-00-4
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	8-25-50
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	1/2-45-61
14.8	Nalepki ostrzegawcze wg RID/ADR Nr 5.1 + 6.1:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Karta sporządzona zgodnie z dyrektywami UE Nr 67/548 EEC oraz 88/379/EEC.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171)

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Normą PN-ISO 11014-1:1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacją materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi azotynu potasu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dystrybutora azotynu potasu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniu jednostkowym:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja wysoce łatwo palna, szkodliwa.”
Symbole zagrożenia
R 8	Kontakt z materiałami zapalnymi może spowodować pożar.
R 25	Działa toksycznie po połknięciu.
R 50	Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne.
Symbole bezpieczeństwa
S 1/2	Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi.
S 45	W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeżeli to możliwe, pokaż etykietę.
S 61	Unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodnie z instrukcją lub kartą charakterystyki.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Azotyn potasu - azotan(III) potasu
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
O	Substancja utleniająca.
T	Substancja toksyczna.
N	Substancja niebezpieczna dla środowiska.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
50	Materiał utleniający (wzmagający palenie).
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 5.1-III		Materiał utleniający - mniej niebezpieczny.
Numer ONZ: 1498		Azotyn sodu.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 25.11.02 Strona/stron 1/7
Nazwa:	AZOTAN(III) SODU

Azotan(III) sodu

---