Dobrostan zwierząt gospodarskich przeżuwaczy owiec

- warunki utrzymania kojce powierzchnia

- żywienie profilaktyka lekarska

- sankcje karne i transport

Minimalne warunki utrzymania owiec:

1. Owce w pomieszczeniu inwentarskim utrzymuje się: pojedynczo; grupowo.

2. Powierzchnia dla owiec utrzymywanych pojedynczo powinna wynosić, co najmniej w przypadku utrzymywania: tryka - 3 m2; matki z jagnięciem - 2,5 m2 i dodatkowo 0,7 m2 dla każdego jagnięcia ssącego; jarki - 1,5 m2; tryczka - 2 m2 , skopka - 0,8 m2.

3. Powierzchnia dla owiec utrzymywanych grupowo, w przeliczeniu na jedną sztukę, powinna wynosić, co najmniej w przypadku utrzymywania: tryków - 2 m2; matki z jagnięciem - 1,5 m2 i dodatkowo 0,5 m2 dla każdego jagnięcia ssącego; jarek - 0,8 m2; tryczków - 1,5 m2 , skopków - 0,6 m2.

4. Powierzchnia wybiegów dla owiec powinna być przynajmniej dwukrotnie większa od powierzchni normatywnej kojca. Wysokość ogrodzenia i przegród powinna wynosić 120 cm.

5. W pomieszczeniu inwentarskim dla owiec wymagania dotyczące mikroklimatu są następujące:

- Stężenie dwutlenku węgla nie powinno przekraczać 3 000 ppm i siarkowodoru do 5 ppm a koncentracja amoniaku nie powinna przekraczać 20 ppm.

- Wilgotność powietrza nie powinna przekraczać 85%, ruch powietrza do 0,3 m/s a temperatura w przypadku utrzymania samic z jagniętami do 3 miesiąca życia powinna wynosić, co najmniej 6°C.

- Oświetlenie dzienne w owczarniach (stosunek okien do podłogi) powinno wynosić, co najmniej 1:20.

żywienie

żywienie jest zasadniczym czynnikiem, za pomocą którego można wpływać na zdolność reprodukcyjną, wzrost, rozwój i użytkowanie owiec. Zwierzęta powinny być karmione co najmniej dwa razy dziennie paszą odpowiednią dla gatunku, wieku i stanu fizjologicznego. Zwierzęta powinny mieć dostęp do świeżej wody i paszy, pokrywającej potrzeby w zakresie wzrostu, rozwoju i zdrowia. Higiena żywienia polega na przestrzeganiu stałych terminów karmienia owiec i na stopniowym przechodzeniu z żywienia zimowego na letnie i odwrotnie. Zielonki koszone nie mogą być zagrzane, pasze konserwowane spleśniałe lub nadgniłe, pasze treściwe zatęchłe. Woda do pojenia owiec powinna spełniać wymagania stawiane wodzie pitnej.

Higiena chowu i profilaktyka

Owce powinny mieć możliwość ruchu na świeżym powietrzu w lecie i w zimie. Szczególną uwagę na pielęgnację i zachowanie higieny należy zwrócić w okresie ciąży, porodu i wychowu jagniąt ssących. Zwierzęta powinny mieć możliwość normalnego zachowania się, co wymaga zapewnienia im odpowiedniej przestrzeni życiowej i składu w grupie produkcyjnej. Pielęgnację racic przeprowadza się przynajmniej 2 razy w roku. Przy zakupie nowych owiec należy je trzymać oddzielnie przez trzy tygodnie i dopiero po upewnieniu się, że są zdrowe łączyć ze stadem. Raz dziennie należy przeprowadzić przegląd stada owiec, aby w porę zauważyć ewentualne niekorzystne zmiany w ich stanie zdrowia. Sztuki chore należy odizolować od stada.

Profilaktyka ma za zadanie wspomagać mechanizmy obronne owcy w walce

z pasożytami i chorobami. Podstawowe znaczenie ma tu poprawa warunków

środowiskowych oraz szczepienia ochronne. Niekorzystny wpływ środowiska zewnętrznego, jakiemu podlega owca po wyczerpaniu zdolności przystosowawczych organizmu, będą powodować pogorszenie stanu zdrowia lub chorobę. Można temu zapobiec przez stosowanie profilaktyki zdrowotnej, szybkiej diagnostyki i skutecznego leczenia, doskonalenia warunków utrzymania, optymalizację żywienia.

ZACHOWANIE ZWIERZĄT PODCZAS TRANSPORTU I PO PRZYBYCIU DO NOWEGO ŚRODOWISKA

OWCE

Przeglądu skutków różnych sposobów transportu na zachowanie owiec dokonał Kilgour (1976).

1. Transport drogowy. Po zakończeniu podróży jagnięta pasą się krótko (2-3 godziny), następnie odpoczywają przez ok. 23 godziny, po czym wracają na pastwisko. Jeśli zwierzęta nie mogły przyjąć pozycji leżącej, wówczas odpoczynek po przybyciu będzie miał pierwszeństwo przed karmieniem (Ewbank, 1975).

2. Transport drogą powietrzną. Mało wiadomo na temat wpływu lotu na owce czy jagnięta, ale jedyne badania sugerują, że nieostrzyżone owce w dwupoziomowych skrzyniach cierpią z powodu problemów z wentylacją nawet gdy samolot nie jest w ruchu (Allsup, 1975).

3. Transport drogą morską. Głównym problemem wydaje się być obsługa owiec. Owca musi być w stanie odżywiać się granulatem zanim zostanie załadowana na statek; owca karmiona ręcznie jest przyzwyczajona do tego rodzaju pożywienia i nie ma takich problemów. Higiena na statku i straty spowodowane salmonellą, słaba wentylacja, wysokie temperatury i wilgotność, wahania i zmiany diety - wszystko to może stanowić problem.

4. Transport kolejowy. Podczas długich podróży koleją dorosłe owce merynosy rzadko kładą się na platformach kolejowych, nawet podczas pięciodniowych podróży. Nie zaobserwowano preferencji względem wody czy pożywienia u owiec odpoczywających po 2-4 dniowej podróży, ale po podróży pięciodniowej stwierdzono preferencję względem wody. W miejscach odpoczynku owca zjadała tylko 0,4 kg lucerny na dobę; tak więc gdy zastosuje się cztery jednogodzinne okresy odpoczynku wówczas spożycie paszy będzie bardzo małe (Sutton i Heever, 1968).

Podczas długotrwałego transportu z okresem leżenia, owca wymaga odpowiednio długiego czasu pojenia przed podjęciem podróży (Jackson et al., 1999).

Jeśli podczas przerwy w transporcie dostarczy się owcy pożywienie, a nie zapewni się wystarczająco długiego okresu pojenia, może nastąpić odwodnienie na skutek konsumpcji dużej ilości suchego pożywienia (Jackson i in., 1999).

Owca wymaga przynajmniej 8 godzin leżenia alby odnieść z niego rzeczywistą korzyść (Knowles, 1998).

Zachowanie owcy zasadniczo zmienia się nieznacznie w złych warunkach, takich jak zranienie czy przepełnienie (Knowles, 1998). Tak więc owca wydaje się być szczególnie tolerancyjna wobec transportu w porównaniu z innymi gatunkami zwierząt hodowlanych.

Podczas transportu drogowego owce jedzą mniej, mniej przeżuwają i mniej leżą (Ewbank i in.,1990).

Owce będą przeżuwać podczas transportu, a jeśli będą transportowane w odpowiednio małym zagęszczeniu, będą mogły położyć się i będą w stanie w pewnym stopniu odpocząć. Jednakże nie będą one leżały tyle, ile leżałyby w statycznej zagrodzie w podobnym zagęszczeniu (Knowles, 1998).

Warunki jazdy wpływają na zachowanie owiec podczas transportu drogowego. Im bardziej wyboista droga, tym bardziej prawdopodobne jest posiniaczenie i tym większy wzrost poziomu kortyzolu (Ruiz-de-la-Torre, 2001).

Po podróży trwającej 24 godziny jagnięta rzeźne nie powracają do normalnego schematu picia przed upływem 14 godzin normalnego stanu; normalny schemat jedzenia nie jest podejmowany przed upłynięciem 16, a nawet 24 godzin normalnego stanu. Nie stoją też aż tak dużo jak przed transportem (Knowles, 1998).

Owce które mają być transportowane drogą morską trwającą krócej niż 8 godzin, powinny pościć od wody i jedzenia (18 godzin przed odpłynięciem) w celu zmniejszenia śmiertelności i zachorowań. W przypadku dłuższych podróży owce powinny zostać nakarmione 2-3 godziny przed rozpoczęciem podróży (Shupe, 1985).

Owce wprowadzone do nowego stada wykazują zmniejszone spożycie, a także wzrost wokalizacji i przemieszczania. Nowo wprowadzone owce mają tendencję do pozostawania na obrzeżach stada (Baldock i in., 1990).

Zapewnienie znanego pożywienia (np. siana) spowoduje wzrost konsumpcji pożywienia i wody (do 4,9 razy) u owiec przeniesionych do nowego środowiska (Hall i in., 1993).

Typy użytkowe, rasy i kierunki użytkowania owiec. 1. Typy użytkowe Udomowienie owiec nastąpiło bardzo dawno, bo już 8-9 tys. lat p. n e., początkowo w Mezopotamii, a potem w Azji Środkowej i Europie. Odmienne warunki środowiska oraz świadomie prowadzona selekcja, dobór zwierząt do rozpłodu i krzyżowanie owiec różnych ras spowodowało powstanie współczesnych ras i typów użytkowych owiec. Większość hodowanych obecnie ras ani wyglądem, ani cechami użytkowymi nie przypomina swoich dzikich przodków. Współcześnie chowane owce odznaczają się bez porównania większą wydajnością wełny, lepszą jej jakością oraz wyższą wydajnością rzeźną i mlecznością. Ze względu na rodzaj otrzymywanego głównego produktu, wyróżnić można następujące typy użytkowe owiec: wełniste, mięsne, mleczne, kożuchowe i smuszkowe. Podział ten jest bardzo umowny i tylko orientacyjny, ponieważ żadna z hodowlanych obecnie w Polsce ras owiec nie reprezentuje jednego tylko typu użytkowego, większość cechuje użytkowość kombinowana, co najmniej dwustronna. Owce typu wełnistego mają wełnę najwyższej jakości: jednolitą cienką, gęstą i wyrównaną na całej prawie powierzchni ciała. Runo (okrywa wełnista) tych owiec jest zwarte, całkowicie zamknięte. Owce o użytkowości wełnistej późno dojrzewają, niezbyt dobrze wykorzystują pasze, a ich umięśnienie jest bardzo słabe. Owce typu mięsnego charakteryzuje krępa, masywna budowa i obfite umięśnienie. Rosną one szybko i dobrze wykorzystują pasze. Wełna ich jest jednolita, średniej grubości lub gruba. Owce typu mlecznego bardzo wcześnie dojrzewają, mają dość delikatny kościec, cienką skórę oraz bardzo silnie rozbudowany przewód pokarmowy i wymię. Roczna produkcja mleka u rekordzistek rasy fryzyjskiej, jedynego przedstawiciela tego typu, dochodzi do 1200 kg rocznie. Wełna jednolita średniej grubości. Owce typu kożuchowego posiadają mocną i elastyczną skórę oraz okrywę włosową mieszaną, bardzo przydatną na kożuchy. Ten typ użytkowy reprezentują zanikające u nas wrzosówki oraz rosyjska rasa romanowska. Owce smuszkowe, których jedynym przedstawicielem jest karakuł, odznaczają się tym, że uzyskiwane od nich jagnięta mają skórki (smuszki) o pięknych, jedwabistych loczkach, służące do wyrobu pięknych futer damskich. Dorosłe karakuły mają wełnę grubą, mieszaną. Owce o dwustronnej użytkowości, np. mięsno-wełniste czy mleczno-wełniste (drugi człon nazwy określa główny kierunek użytkowania) odznaczają się cechami pośrednimi. Wełnę mają jednolitą cienką lub średnią. Owce typu wszechstronnie użytkowego są przeważnie prymitywne, nie uszlachetnione, o niskiej wydajności wełny mieszanej średniej grubości, ale odznaczają się zwykle dużą odpornością na choroby i trudne warunki utrzymania.

Istnieją dwa podstawowe systemy

żywienia owiec:

• ograniczony dostęp do pasz,

• żywienie do woli.

Dostęp do pasz może być ograniczany:

• czasem karmienia,

• ilością miejsca przy karmniku,

• ilością zadawanych pasz.

Możliwe jest stosowanie różnych zasad

karmienia dla różnych pasz, np. inne

reguły stosowane będą dla

pasz objętościowych, a inne dla pasz

treściwych. W związku z tym, sprzęt

znajdujący się w owczarni powinien

być zaprojektowany i przystosowany

do zasad karmienia w danym

gospodarstwie.

żywienie

żywienie jest zasadniczym czynnikiem, za pomocą którego można wpływać na zdolność reprodukcyjną, wzrost, rozwój i użytkowanie owiec. Zwierzęta powinny być karmione co najmniej

dwa razy dziennie paszą odpowiednią dla gatunku, wieku i stanu fizjologicznego. Zwierzęta powinny

mieć dostęp do świeżej wody i paszy, pokrywającej potrzeby w zakresie wzrostu, rozwoju i zdrowia.

Higiena żywienia polega na przestrzeganiu stałych terminów karmienia owiec i na stopniowym

przechodzeniu z żywienia zimowego na letnie i odwrotnie. Zielonki koszone nie mogą być zagrzane, pasze konserwowane spleśniałe lub nadgniłe, pasze treściwe zatęchłe. Woda do pojenia owiec powinna spełniać wymagania stawiane wodzie pitnej.

Higiena chowu i profilaktyka

Owce powinny mieć możliwość ruchu na świeżym powietrzu w lecie i w zimie. Szczególną uwagę na

pielęgnację i zachowanie higieny należy zwrócić w okresie ciąży, porodu i wychowu jagniąt ssących. Zwierzęta powinny mieć możliwość normalnego zachowania się, co wymaga zapewnienia im odpowiedniej przestrzeni życiowej i składu w grupie produkcyjnej.

Pielęgnację racic przeprowadza się przynajmniej 2 razy w roku. Przy zakupie nowych owiec należy

je trzymać oddzielnie przez trzy tygodnie i dopiero po upewnieniu się, że są zdrowe łączyć ze stadem. Raz dziennie należy przeprowadzić przegląd stada owiec, aby w porę zauważyć ewentualne niekorzystne zmiany w ich stanie zdrowia. Sztuki chore należy odizolować od stada.

Profilaktyka ma za zadanie wspomagać mechanizmy obronne owcy w walce

z pasożytami i chorobami. Podstawowe znaczenie ma tu poprawa warunków

środowiskowych oraz szczepienia ochronne. Niekorzystny wpływ środowiska zewnętrznego, jakiemu

podlega owca po wyczerpaniu zdolności przystosowawczych organizmu, będą powodować

pogorszenie stanu zdrowia lub chorobę. Można temu zapobiec przez stosowanie profilaktyki zdrowotnej, szybkiej diagnostyki i skutecznego leczenia, doskonalenia warunków utrzymania, optymalizację żywienia.

Obecnie hodowanych jest 5 ras owiec (merynos, berrichonne, charolaise, suffolk, czarnogłówka), z których najbardziej liczną rasą jest merynos polski - 933 maciorki.

Owce hodowano w niewielkich ilościach, głownie dla wełny z której wyrabiano odzież i kilimy oraz dla skór z których wyrabiano kożuchy. W okolicy hodowano owcę nizinną polską. W lecie owce wypasano na pastwisku, a w zimie karmiono podobnie jak bydło.
Owce hodowane są na całej kuli ziemskiej. Istnieje wiele ras i typów: wełnisty, mięsny, wełnisto-mięsny, mleczny, smuszkowy (karakuł), kożuchowy. Zależnie od rasy waga dorosłej maciorki wynosi  25-90 kg, tryka 35-150 kg. Dojrzałość płciową owca osiąga w wieku kilku miesięcy, dojrzałość rozpłodową w wieku ok. 18 m-cy, ciąża trwa ok. 5 miesięcy, a okres użytkowania do 6 lat. Rocznie uzyskuje się 1-15 kg wełny. Ostatnio spada zapotrzebowanie na produkty owczarskie i spada pogłowie, które w 2001 r. liczyło nieco ponad miliard szt. a w Polsce 300 tys. szt i w ostatnich 10 latach spadło 10-krotnie.

Gatunek/Rasa	2010		2009		2008
	Stada	Owce	Stada	Owce	Stada	Owce
Owce rasy wrzosówka	126	6376	124	6329	118	4269
Owce rasy świniarka	14	613	14	426	8	338
Owce rasy olkuska	42	648	41	568	29	456
Polskie owce górskie odmiany barwnej	11	562	9	484	6	236
Owce rasy merynos barwny	3	191	1	128	1	90
Owce uhruskie	81	4441	81	4153	80	2950
Owce wielkopolskie	35	4208	31	2366	28	1795
Owce żelaźnieńskie	11	453	10	348	8	225
Owce korideil	13	716	12	566	9	303
Owce kamienieckie	36	1671	32	1260	22	932
Owce pomorskie	111	6651	140	6913	140	5266
Owce rasy merynos starego typu	57	3541	55	3265	44	2716
Owce rasy cakiel podhalański	109	4332	121	3577	99	2699

Przy ocenie dobrostanu zwierząt gospodarskich kryteria, których spełnienie będzie wymagane i kontrolowane są następujące:

• Zapewnienie stałego dostępu zwierząt do wody (w kojcu, na stanowisku, na wybiegu i pastwisku).

• Minimalne wymiary stanowisk i powierzchni kojca.

• Prawidłowe wykonanie wentylacji i właściwe oświetlenie budynków inwentarskich.

• Prawidłowe gromadzenie, przechowywanie i zagospodarowanie odchodów.

I. Minimalne warunki utrzymania owiec

1. Owce w pomieszczeniu inwentarskim utrzymuje się: pojedynczo; grupowo.

2. Powierzchnia dla owiec utrzymywanych pojedynczo powinna wynosić, co najmniej w przypadku utrzymywania: tryka - 3 m2; matki z jagnięciem - 2,5 m2 i dodatkowo 0,7 m2 dla każdego jagnięcia ssącego; jarki - 1,5 m2; tryczka - 2 m2 , skopka - 0,8 m2.

3. Powierzchnia dla owiec utrzymywanych grupowo, w przeliczeniu na jedną sztukę, powinna wynosić, co najmniej w przypadku utrzymywania: tryków - 2 m2; matki z jagnięciem - 1,5 m2 i dodatkowo 0,5 m2 dla każdego jagnięcia ssącego; jarek - 0,8 m2; tryczków - 1,5 m2 , skopków - 0,6 m2.

4. Powierzchnia wybiegów dla owiec powinna być przynajmniej dwukrotnie większa od powierzchni normatywnej kojca. Wysokość ogrodzenia i przegród powinna wynosić 120 cm.

5. W pomieszczeniu inwentarskim dla owiec wymagania dotyczące mikroklimatu są następujące:

• Stężenie dwutlenku węgla nie powinno przekraczać 3 000 ppm i siarkowodoru do 5 ppm a koncentracja amoniaku nie powinna przekraczać 20 ppm.

• Wilgotność powietrza nie powinna przekraczać 85%, ruch powietrza do 0,3 m/s a temperatura w przypadku utrzymania samic z jagniętami do 3 miesiąca życia powinna wynosić, co najmniej 6°C.

• Oświetlenie dzienne w owczarniach (stosunek okien do podłogi) powinno wynosić, co najmniej 1:20.

Milczenie owiec

Hodowanie owiec może być źródłem wielu radości, a także korzyści materialnych. Będzie to możliwe jedynie wówczas, gdy zwierzęta te będą właściwie traktowane i troskliwie pielęgnowane. Czy owce przemówią, gdy będzie ich więcej?

Przydomowy chów owiec wymaga stosunkowo niewielkich nakładów pracy, umożliwia ich wszechstronne użytkowanie. Szczególnie jest on pożądany w gospodarstwach agroturystycznych. Należy przy tym pamiętać, iż kontakt dzieci ze zwierzętami ma duże walory wychowawcze.

Współcześnie hodowane owce mogą być źródłem wielu potrzebnych w gospodarstwie domowym surowców: wełny, skór, mięsa, mleka, a także nawozu o bardzo wysokiej wartości, przydatnego w przydomowym ogródku.

Owce w chowie przydomowym można trzymać w małych grupach (od 3 do 5 sztuk) i  wszechstronnie użytkować. W warunkach polskiego rolnictwa górną granicą liczebności owiec utrzymywanych w takim chowie nie powinna przekraczać 20 sztuk.

Zachowanie się owiec w stadzie

Owce są zaliczane do zwierząt o silnie rozwiniętym instynkcie stadnym. Dużą rolę przy porozumiewaniu się między sobą odgrywają bodźce słuchowe, dotykowe oraz chemiczne - działające poprzez zmysły smaku i węchu. Szczególnie ciekawe są reakcje na bodźce słuchowe. Mimo oddziaływania różnych bodźców płynących ze środowiska zewnętrznego, zachowują one w stadzie spokój i ciszę. Głośne zachowanie się stada jest informacją dla hodowcy, że coś zakłóca panujący spokój i należy sprawdzić co jest przyczyną takiej reakcji zwierząt.

Pomieszczenia

W celu uniezależnienia się od warunków klimatycznych oraz prowadzenia zabiegów profilaktycznych owce muszą mieć do dyspozycji odpowiednie pomieszczenie. Mogą to być solidne, murowane budynki lub lekkie prymitywne szopy. Należy przy tym zaznaczyć, iż niezależnie od typu budynku, powinny one:
. zabezpieczać przed deszczem i przeciągami,
. umożliwiać utrzymanie odpowiedniej temperatury podczas zimowych wykotów,
. mieć zapewnioną właściwą wentylację, zwłaszcza gdy zwierzęta trzyma się na głębokiej ściółce,
. gwarantować odpowiednie oświetlenie wnętrza,
. zapewniać odpowiednią powierzchnię na wygodne legowisko oraz umożliwić swobodny dostęp do zwierząt.

Oświetlenie dzienne owczarni jest dostateczne, gdy stosunek powierzchni okien do podłogi wynosi jak 1:15 do 1:20.
W chowie przydomowym wysokość pomieszczenia jest uzależniona od częstotliwości usuwania obornika. Przy utrzymywaniu na głębokiej ściółce - nawóz jest usuwany dwukrotnie w ciągu roku. Przyrost jego grubości w ciągu sześciu miesięcy wynosi ok. 0,5 m.
Dlatego też pomieszczenie powinno mieć wysokość od 3,5 do 4 m.
Pomieszczenia powinny być przynajmniej dwa razy do roku opróżniane z nawozu oraz odkażane roztworem 2% sody kaustycznej i wybielone mlekiem wapiennym. Sprzęt stanowiący wyposażenie owczarni (paśniki, płotki zastawcze, podkarmiaczki, poidła) winien być na bieżąco reperowany.

Profilaktyka

Przynajmniej dwukrotnie w ciągu roku - i nie później niż dwa tygodnie przed wypędzeniem na pastwisko oraz po powrocie z niego należy przyciąć róg racic. Zabieg ten w znacznym stopniu ogranicza występowanie kulawki.
Wypasanie owiec nie może być prowadzone na podmokłych pastwiskach, głównie ze względu na niebezpieczeństwo ich zarobaczenia motylicą wątrobową.
Owce powinny być poddawane (najlepiej profilaktycznie) zabiegom odrobaczania przeciwko wspomnianej motylicy wątrobowej, tasiemczycy oraz nicieniom żołądkowo-jelitowym i płucnym. Pierwszy zabieg wykonujemy na dwa tygodnie przed wypędzeniem owiec na pastwisko, pozostałe co 2-3 miesiące, w zależności od rodzaju atakujących pasożytów.

Strzyża

Częstotliwość strzyży owiec jest związana z pozyskiwaniem wełny o określonej długości. Owce rasy nizinnej - występujące najczęściej w naszym regionie powinny być strzyżone raz w roku, przy czym:
. tryki strzyże się na 1-2 miesiące przed stanówką,
. maciorki - na około 6 tygodni przed wykotami,
. jagnięta strzyże się najlepiej razem z matkami.
Przy strzyży zimowej należy zwierzętom w ciągu dwóch pierwszych tygodni zapewnić w budynku temperaturę przynajmniej 10°C.

Wykorzystanie wełny

W przydomowym chowie - przy małej ilości - wełnę można wyprać we własnym zakresie. Wełnę pierze się w wodzie o temperaturze ciała. Najpierw należy użyć wody bez środka piorącego; podczas drugiego - należy użyć środków piorących. Prać należy ręcznie aż do naturalnej barwy włókien. Po wysuszeniu wełnę należy rozczesać - do tego celu służą specjalne czesaki. Rozczesana wełna przypomina swym wyglądem watę. Wyciągając z niej kilkanaście włókienek i skręcając je uzyskuje się nić (przy użyciu wrzeciona wchodzącego w skład kołowrotka). Po skręceniu dwóch lub trzech nitek uzyskuje się włóczkę.

Rozczesana wełna jest farbowana przy użyciu naturalnych barwników. Do barwienia wełny na kolor żółty można użyć łodygi mchu islandzkiego, natomiast na kolor brązowy - kory czeremchy lub brzozy oraz łupin nasion kasztanowca lub orzecha zwyczajnego.

Walory mięsa baraniego

Przeciętny Polak nie zna smaku baraniny. Wynika to z wieloletnich zaniedbań w propagowaniu tego gatunku mięsa w naszym kraju, jak też z faktu, że żywe jagnięta były i są nadal eksportowane za granicę (głównie do Włoch i Francji).

W ostatnich latach zostały wykryte wyjątkowe właściwości baraniny. Jest to związane z obecnością kwasu linolowego w tym produkcie. Zostało one zaliczone do tzw. żywności funkcjonalnej tj. posiadającej właściwości prozdrowotne. W związku z tym warto wiedzieć, iż spożywanie baraniny zapobiega otyłości, wzmacnia układ odpornościowy oraz hamuje procesy miażdżycowe i osteoporozę. Dlatego warto promować mięso baranie, poprzez reklamę jego odżywczych i zdrowotnych właściwości. Umożliwi to zwiększenie popytu na to mięso a tym samym umożliwi uzyskanie dodatkowych dochodów z produkcji owczarskiej.

Dodatkowe korzyści

W krajach uprzemysłowionych Europy Zachodniej, w których hodowla owiec nie jest zaliczana do głównych działów produkcji rolniczej, od lat propagowany jest z powodzeniem nowy sposób chowu i użytkowania przydomowego owiec. Zwierzęta te wykorzystywane są jako "strzygaczki do trawy" w przydomowym ogródku. Jest to możliwe dzięki umiejętności stosunkowo niskiego przygryzania porostu runi trawnika oraz niezwykle ruchliwym wargom, które podczas obgryzania roślin umożliwiają ich wybieranie spośród innych. Te umiejętności owiec sprawiły, że na szeroką skalę są one wykorzystywane jako zwierzęta pielęgnujące trawniki, a więc wpływające niezwykle pozytywnie na wygląd otoczenia. Ponadto w rejonach górskich - w celu wyeliminowania roślinności krzewiastej, do pielęgnacji gruntów przylegających do autostrad i szlaków turystycznych - wykorzystuje się naturalną potrzebę owiec, polegającą na przygryzaniu krzewów oraz obgryzania kory drzew.

POLSKI ZWIĄZEK OWCZARSKI

Polski Związek Owczarski został utworzony 20 stycznia 1958 roku na I

Walnym Zebraniu. W krotkim czasie opracowano i zatwierdzono statuty

wojewodzkich związkow hodowcow owiec. Przełomowym momentem dla

Polskiego Związku Owczarskiego i całego owczarstwa była Krajowa Narada

Pracownikow Owczarstwa, ktora odbyła się w dniach 11-13 grudnia 1958

roku w Zakopanem. Uczestniczyli w niej przedstawiciele nauki, aparatu

skupu produktow owczarskich, przemysłu włokienniczego oraz hodowcy

owiec. Wskazano na celowość istnienia związkow hodowcow owiec,

ktorych głownymi zadaniami było doskonalenie krajowej hodowli owiec i

organizowanie produkcji owczarskiej. Wytyczono głowne kierunki

działalności, w ktorych owczarstwo potraktowano jako zintegrowaną

całość.

Polski Związek Owczarski był inicjatorem oraz uczestnikiem zespołow

opracowujących programy odbudowy i rozwoju owczarstwa. Realizowany

obecnie „Program doskonalenia pogłowia owiec do roku 2010” został

zatwierdzony w 1996 roku przez Ministerstwo Rolnictwa. Zmieniono cele

hodowlane z doskonalenia cech wełny na doskonalenie cech mięsnych oraz

uŜytkowości rozpłodowej całego pogłowia owiec, gdyŜ program

spowodował zintegrowanie hodowli z chowem.

Od 1995 roku Polski Związek Owczarski przejął prowadzenie oceny

uŜytkowości oraz prowadzenie ksiąg owiec i koz. Według GUS w 2009

roku pogłowie owiec wynosiło 286 tys. szt., a pogłowie koz ok. 119 tys.

sztuk. Do ksiąg zwierząt zarodowych wpisanych było 69 tys. szt. owiec i

0,15 tys. szt. koz.

---