KONTROLA ADMINISTRACJI
1. Uchwalenie ustawy z 28.IX.1991 r.
W 1991 i 1992 r. dokonano gruntownych zmian w organizacji i kontroli finansowej, które to zdecydowały o nowym kształcie ustrojowym całego systemu organów kontroli państwowej, chociaż obowiązującą był nadal ustawa z 1980 r. o NIK, która w swoich postanowieniach nie w pełni odpowiadała rzeczywistości. W zakres tych zmian weszło powołanie :
- urzędów kontroli skarbowej - UKS
- regionalnych izb obrachunkowych - RIO - w następstwie uchwalenia ustawy o samorządzie terytorialnym.
Uchwalenie tych instytucji wiązało się z wpływem na cały system organów kontroli w Polsce poprzez nowe instytucje kontrolujące, mające za podstawę akty ustawodawcze.
Poprzednio system był oparty na izbach skarbowych i nie zdawał egzaminu w warunkach gospodarki rynkowej, nie przeciwdziałał też uchylaniu się od świadczeń na rzecz skarbu państwa i powstawaniu afer gospodarczych.
Przyjęto zasady :
- prowadzenia kontroli samodzielnie przez funkcjonariusza kontroli skarbowej wyposażonego w określone kompetencje i ponoszącego odpowiedzialność za realizację wyraźnie sprecyzowanych zadań ,
- zagwarantowania podmiotowi kontrolowanemu katalogu praw i obowiązków, m.in. udział we wszystkich stadiach postępowania, poprzez umożliwienie przekształcenia procedury kontroli skarbowej w postępowanie karno-skarbowe lub karne.
- ujednolicenia procedury kontroli - formalizując stadium postępowania dowodowego oraz w szczególny sposób określając cele kontroli skarbowej.
CELE KONTROLI SKARBOWEJ:
- ochrona interesów i praw majątkowych Skarbu Państwa,
- zapewnienie skuteczności wykonania zobowiązań podatkowych i innych należności stanowiących dochód budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych,
- badanie zgodności z prawem gospodarowania mieniem państwowych osób prawnych ,
Nowelizacja ustawy z 28.11.91 o kontroli skarbowej Dz. U. 1992 r. Nr 21 poz. 85, Dz. U. 1996 r. Nr 106 poz. 496, Dz. U. 1996 r. Nr 152 poz. 720, Dz. U. 1997 r. Nr 71 poz. 449, Dz. U. 1997 r. Nr 121 poz. 770, Dz. U. 1997 r. Nr 137 poz. 926.
Zmiany nastąpiły w związku z wprowadzeniem zmian do ustawy prawo budżetowe i niektórych innych ustaw z 15.II.1992, zmianie niektórych ustaw normujących funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej z 8.VIII.1996 , wprowadzeniu ustawy Ordynacja podatkowa w dniu 29.VIII.1997 r.
2. ORGANIZACJA KONTROLI SKARBOWEJ
Organizację kontroli skarbowej można rozpatrywać w myśl ustawy z 28.IX.91 w trzech płaszczyznach :
A) JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH - Ministerstwo Finansów i urzędy kontroli skarbowej
Ministerstwo Finansów ( MF ) - którego wewnętrzne struktury organizacyjne wyróżniają biura i departamenty, jak również urząd Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, który w praktyce piastuje funkcję wiceministra finansów - ukierunkowane jest na zarządzanie systemem kontroli skarbowej.
Dla tego celu wyspecjalizowane są 2 departamenty :
1. departament nadzoru i kontroli resortowej - do którego obowiązków należy :
- opracowywanie wytycznych dla działania urzędów i izb skarbowych,
- nadzorowanie i kontrolowanie urzędów i izb skarbowych,
- projektowanie statutów i struktur organizacyjnych tych urzędów
2. Departament kontroli skarbowej - do którego obowiązków należy :
- organizacja urzędów kontroli skarbowej
- nadzór nad działalnością tych urzędów,
- opracowywanie zasad przeprowadzania kontroli planowych , okresowych i doraźnych.
Urzędy kontroli skarbowej - działają na podstawie statutu oraz regulaminu organizacyjnego. Całością prac urzędu kieruje dyrektor przy pomocy wicedyrektora. W urzędach tych mogą być powoływane wewnętrzne jednostki organizacyjne , tj. wydziały, oddziały i jednoosobowe stanowiska pracy
Jednostki te dzielą się na :
a) merytoryczne - zajmują się
programowaniem, przygot., analizą i sprawozdawczością kontroli,
prowadzą kontrolę podatkową osób prawnych i fizycznych,
prowadzą kontrolę dewizową, budżetową, wewnętrzną i szczególnego nadzoru podatkowego
b) ogólne - które obejmują :
prowadzenie spraw kadrowych i socjalnych,
szkolenie zawodowe, organizacyjne, obsługi prawnej, księgowości i sprawy administracyjno-gospodarcze.
B) ORGANÓW KONTROLI SKARBOWEJ Minister Finansów, Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej oraz insp. kontroli skarbowej
Minister Finansów - jest naczelnym organem administracji państwowej w tym kontroli skarbowej, który realizuje swe zadania przy pomocy Ministerstwa Finansów.
Do uprawnień ministra finansów należy m.in.
- kontrolowanie jedn. org. kontroli skarb. oraz izb skarbowych pod względem : prawidłowości realizacji przydziel. zad. , przestrz. przez pracow. etyki obiektywizmu w ich dział. , ochrony inter. Skarbu P., kontroli udziel. określ. i przepr. poboru podatków i niepodatkowych należności budżetowych.
- wnioskowanie do premiera o powołanie i odwoł. Gener. Insp. Kontroli S.
- powoł. i odwoł. - na wniosek premiera - dyr. urzędów kontroli s.
- ma uprawnienia do zmiany dec. ostat. w trybie przepisów KPA
- stanowi akty prawne wywierające podstawowy wpływ na kontrolę skarbową
- określa w porozum. z Min. Spraw Wew. i Adm. - sposób prowadz. czynności operacyjno-rozpoznawczych i zasady dysponowania funduszem operacyjnym.
Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej - który w praktyce pełni funkcję wiceministra powołany i odwoływany jest przez Prezesa RM na wniosek Min. Finansów.
Kompetencje GIKS są szerokie i można je podzielić na dwie grupy
a) o charakterze proceduralnym : ustal. planów kontroli, upoważ. insp. do prowadz., kontroli poza właściwością miejscową, wydaw. dec. o zmianie insp. prowadz. kontrolę., rozpatryw. odwołań od dec. ustalaj. lub okeśl. wysokość zobowiązań podatkowych wyd. w I instancji przez inspektorów MF
b) rozpatr. odwołań od postanowień insp. wyd. w postęp. kontrolnym
c) prawo żądania od banków i podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa maklerskie lub funduszy powierniczych - inf. o klientach,
d) wyłączne uprawnienie do zarządzenia zastosowania środków technicznych, które umożl. uzyskanie inf. w sposób tajny wraz z utrwaleniem środków i dowodów.
e) wyd. upoważ. do dokonania czynności szczególnego nadzoru podatkowego.
Inspektorzy Kontroli Skarbowej - są I instancją całej struktury kontroli s. Powoł. i odwoł. są przez GIKS, posiadają status urzędnika państwowego.
Stanowisko to wymaga spełnienia warunków : polskie obywat., korzyst. z pełni praw obywat., niekaralność za winy umyślne, wyższe wykształ. ( ekonom. lub prawn. ) , 5 letni staż pracy w adm. podatkowej lub 3 letnia praktyka w kontroli skarbowej, zdany egzamin kwalifikacyjny.
Zakres uprawnień inspektora wynika z ustawy o kontroli skarbowej oraz z ustawy Ordynacja podatkowa z 29.VIII.97 r.
Do ich wyłącznej kompetencji należy prowadzenie dochodzeń w sprawach karno-skarbowych i w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe na szkodę Skarbu Państwa.
A) QUASI - ORGANÓW KONTROLI SKARBOWEJ - org. posiadające kompetencje w zakresie kontroli skarbowej, nie zaliczone przez ust. do org. kontroli skarbowej.
Należą do nich izby skarbowe, Podatkowa Komisja Odwoławcza oraz dyr. urzędów kontr. skarbowej. Ustawa o kontroli s. przyjęła szeroko pojętą zasadę współdziałania org. adm. państwowej i samorząd. oraz innych państwowych jedn. org. z org. kontroli skarbowej przy wykonywaniu nałożonych na nie zadań.
Izby Skarbowe - są org. odwoławczymi od dec. inspektorów określ. lub ustal. wys. podatków lub innych należności budżetowych, dla których I instancją są właściwe urzędy skarbowe. W takich dec. IS może podjąć dec. o :
- utrzym. w mocy zaskarżoną dec.,
- uchylić w całości lub części zaskarż.dec. ,
- uchyl. dec. umarzając postęp. w I instancji lub przekazując ją do ponownego rozpatrzenia.
Podatkowe Komisje Odwoławcze - dział. przy izbach skarb. jednak niezależne od nich. Są org. służącym odwołaniu od dec. urzędów skarb. Do spraw podatkowych komisji odwoławczych należą niektóre sprawy dot. wymiaru podat. obrotowego i dochodowego lub tylko doch. od os. fiz. , podat.; obrotowego os sp. cywilnych, jawnych i komandyt., których wyłącznym wspólnikiem, udziałowcem czy komandytariuszem jest os. fiz., a podstawę opodatkowania określono szacunkowo; podat. doch. od doch. nie znajdującego pokrycia w ujawnionych źródłach doch.
Dyr. urz. kontroli skarb. - są podst. org. w terenie, kierują kontroli s. Powoływany przez Min. Fin. na wniosek GIKS spośród insp. Dyr. nie jest org. kontroli skarb. i nie odpowiada za przekroczenie swoich uprawnień na zasadach właściwych dla org. państwowych, lecz w ramach odp. cywilnej.
Zadania Dyr. urz. kontroli skarb.( ust. skarbowa ) :
- organizowanie pracy urzędu kontroli skarb.
- ustal. planów kontroli,
- upoważn. insp. do przeprowadzania kontroli,
- podawanie do wiad. publ. zbiorczych inf. o dział. kontroli s. ,
- zmiana insp. prowadzącego kontrolę s.
oraz
- prawo pisemnego żądania od banków inf. obj. tajemnicą bank.
- prawo żądania od wydawcy i red. dziennika, czasopisma udziel. posiadanych inf. o podm. gospod. lub os. fiz. zamieszczaj. odpłatne ogłosz. i reklamy o dział. gospod.
- upoważ. do dokonywania czynności kontrolnych w ramach szczególnego nadzoru podatkowego.
1. ZAKRES UPRAWNIEŃ - KONTROLI SKARBOWEJ
Uprawnienia UKS można rozpatrywać w 2 aspektach :
1) właściwości rzeczowej ( zakres przedmiotowy )
2) właściwości podmiotowej ( zakres podmiotowy ).
ZAKRES PRZEDMIOTOWY ( WŁ. RZECZOWA ) - ust. o UKS oraz nadany tym urzędom przez Min. Fin. statut nadały tym urzędom bardzo szeroki zakres przedmiotowy, który obejmuje sferę wydatkowania i ściągania środków finans. zarówno w sferze redystrybucyjnej jak i w działalności zwykłych podatników. Miało to na względzie przeciwdziałanie nadużyciom gospod. na szkodę Skarbu P. w okresie transformacji gospod., wzmocnienie legalności i racjonalności w gospodarowaniu mieniem publ. oraz szczegółowe badanie dokumentacji środków budżetowych.
ZAKRES PRZEDMIOTOWY URZĘDÓW SKARB. OBEJMUJE M.IN.:
1) kontrolę rzetelności deklar. podstaw opodatk. oraz prawidł. oblicz. i wypłac. podat. stanowiących dochód budżetu państwa, a także innych należności budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych,
2) ujawnianie i kontrola nie zgłoszonej do opodatkowania dział. gospod.
3) badanie rzetelności deklarow. podstaw opodatkowania oraz prawidł. oblicz. i wpłacania zobowiązań podatkowych stanow. dochód gminy,
4) kontrolę celow. i legal. gospodarowania środkami z budżetu państwa, państw. jedn. budżetowych oraz środkami państwowych funduszy cel. zarówno przekazujących jak i otrzymuj. te środki.
5) badanie cel. w czasie podejmowania dec. i zgodności z prawem wykorzystania i rozporządzania mienim państwowym,
6) kontrolę źródeł pochodzenia majątku , w pzrypadku nie zgłoszenia do opodatkowania dział. gospod.
7) wykonywanie szczególnego nadzoru podatkowego,
8) badanie prawidł. obrotu dewizowego.
ZAKRES PODMIOTOWY - Podmiotem kontrolowanym może być każdy obywatel RP oraz cudzoziemiec przebywający czasowo lub na stałe w Polsce, osoby pełnoletnie, małoletnie, posiadające pełną, częściową lub całkowicie ograniczoną zdolność do czynności prawnych.
W szczególności kontroli skarbowej - jako podmioty podlegają :
1. płatnicy i inkasenci podatków i innych należności stanowiących dochód budżetu państwa lub państwowych funduszy cel.
( płatnikiem - jest os. fizyczna, prawna lub jedn. nie posiadająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do oblicz. i pobierania podatku od podatnika i wpłacenia go we właściwym terminie org. podatkowemu ).
( inkasentem - jest os. fizyczna, prawna lub jedn. nie posiadająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do pobrania podatku od podatnika i wpłacenia go we właściwym terminie org. podatkowemu ).
2. podmioty zobowiązane do świadczeń pieniężnych na rzecz Skarbu P.
3. władający i zarządzający mieniem państwowym,
4. wydatkujący środki z budżetu państwa lub państw. fund. cel.,
5. dokonujący obrotu dewizowego,
6. zobowiązani do stosowania cen urzędowych ustal. przez org. adm.
7. stosujący ceny umowne podleg. ograniczeniom swobodnego kształtowania ich poziomu
2. TRYB POSTĘPOWANIA UKS
Postępowanie UKS obejmuje zagadnienia :
A. wszczęcie postępowania kontrolnego,
B. prawa i obowiązki kontrolowanego
C. czynności kontrolne
D. zakończenie postępowania kontrolnego
E. środki zaskarżania rozstrzygnięć kontrolnych
F. szczególny nadzór podatkowy
G. wywiad skarbowy
Ad. A. WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA KONTROLNEGO
Postępowanie kontrolne w trybie zwykłym wszczyna inspektor po okazaniu kontrolowanemu legitymacji służbowej i upoważnienia do przeprowadzenia kontroli, z równoczesnym doręczeniem zawiadomienia o wszczęciu postępowania kontrolnego. W przypadku nieobecności kontrolowanego czynności kontrolne mogą być przeprowadzone po okazaniu ww. dokumentów osobie zastępującej kontrolowanego lub jego pracownikom bądź przywołanemu świadkowi; z czynności tych sporządza się protokół i przedstawia niezwłocznie kontrolowanemu. Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli wydawane jest przez dyrektora urzędu kontroli skarbowej lub Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej i określa: 1) imię i nazwisko inspektora, 2) numer legitymacji służbowej inspektora, 3) oznaczenie kontrolowanego, 4) termin ważności upoważnienia.
Zawiadomienie o wszczęciu postępowania kontrolnego wystawiane jest przez inspektora i zawiera: 1) imię i nazwisko inspektora prowadzącego kontrolę oraz imiona i nazwiska pracowników jednostki organizacyjnej kontroli skarbowej, wykonujących czynności kontrolne, 2) przewidywany czas trwania kontroli, 3) miejsce prowadzenia kontroli, 4) zakres kontroli, 5) prawa i obowiązki kontrolowanego.
Możliwe jest też wszczęcie postęp. podatkowego w trybie nadzwyczajnym , gdy okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli. Wówczas postępowanie kontrolne może być wszczęte po okazaniu legitymacji służbowej , jednakże kontrolowanemu należy niezwłocznie doręczyć upoważnienie do przeprowadzenia kontroli oraz zawiadomienie o wszczęciu postępowania kontrolnego, gdyż niedopełnienie tych obowiązków powoduje nieważność postępowania kontrolnego po czym informuje się o tym kontrolowanego, a materiały pochodzące z kontroli zostają zniszczone.
Ad. B. PRAWA I OBOWIĄZKI KONTROLOWANEGO
OBOWIĄZKI :
Kontrolowany jest obowiązany umożliwić inspektorowi dokonanie czynności kontrolnych, a w szczególności:
- udostępniać obiekty, urządzenia i składniki majątkowe, których badanie wchodzi w zakres kontroli skarbowej,
- zapewnić wgląd w dokumentację i prowadzone ewidencje objęte zakresem kontroli,
- sporządzać kopie dokumentów określonych przez kontrolującego,
- zapewnić warunki do pracy, w tym, w miarę możliwości, samodzielne pomieszczenie i miejsce do przechowywania dokumentów, udostępnić środki łączności,
- przedstawić, na żądanie inspektora, tłumaczenie na język polski sporządzonej w języku obcym dokumentacji finansowo-księgowej,
- przeprow. inwentaryz. na żądanie i w niezbędnym zakresie określ. przez inspektora.
PRAWA :
- prawo do czynnego udziału we wszystkich stadiach postępowania
- żądanie przez kontrolowanego przeprowadzenia dowodu , które powinno być uwzględnione przez insp. gdy przedmiotem dowodu są okoliczności , które mają znaczenie dla danej sprawy,
- żądanie kontrolowanego - w terminie 3 dni po zapoznaniu się z dokumentami - ich uzupełnienia,
- prawo do przeglądania akt sprawy, sporządzania notatek, kopii i odpisów z wyjątkiem materiałów obj. tajemnicą państwową.
AD. C. CZYNNOŚCI KONTROLNE
Czynności kontrolne prowadzone są przede wszystkim w siedzibie kontrolowanego oraz w innych miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością i w godzinach jej prowadzenia. Na żądanie inspektora kontrolowany będący osobą fizyczną jest obowiązany złożyć oświadczenie o stanie majątkowym na określony dzień, jeżeli z toczącego się postępowania wynika, że nie ujawnił wszystkich obrotów lub przychodów mających istotne znaczenie do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego.
Ustalenie w toku kontroli przez insp. stanu faktycznego wymaga od niego podjęcia określ. czynności . W toku postępowania kontrolnego inspektor może w szczególności:
- badać dokumenty i ewidencje, objęte zakresem kontroli,
- zabezpieczać zebrane dowody,
- zarządzać inwentaryzację wraz z rozliczeniem jej wyniku,
- dokonywać oględzin.
- legitymować osoby w celu ustalenia tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli,
- przesłuchiwać świadków,
- zasięgać opinii biegłych,
- zbierać inne niezbędne materiały w zakresie objętym kontrolą,
- przesłuchiwać kontrolowanego w charakterze strony, jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub z powodu ich braku pozostały nie wyjaśnione okoliczności mające znaczenie dla postępowania kontrolnego.
- po otrzymaniu zgodny kontrolowanego - występować do banków i innych instytucji finans. z żądaniem o przekazanie posiadanych przez nie inf. dot. kontrolowanego podmiotu ( posiad. rach. bank., obrotów i stanów rach. bank, papierów wartość, nabytych akcji, obligacji. W przypadku nie wyrażenia zgody z wnioskiem takim może wystąpić GIKS lub dyr. urz. kontroli s.
Ponadto czynności kontrolne mające znaczenie dla wyniku kontroli podlegają dokumentowaniu. Zakres tych czynności ustala inspektor. Dokumentowanie czynności kontrolnych polega w szczególności na sporządzeniu protokołów z:
- badania dokumentów i ewidencji,
- zabezpieczenia dokumentów i dowodów rzeczowych,
- inwentaryzacji,
- oględzin,
- przesłuchania świadków.
Protokół podpisują osoby uczestniczące w czynności kontrolnej dokumentowanej w tej formie. Kontrolowany lub osoba zastępująca go może w terminie 3 dni od dnia podpisania protokołu złożyć na piśmie wyjaśnienia bądź zgłosić zastrzeżenia do treści protokołu, inspektor zaś obowiązany jest ustosunkować się do nich bez zbędnej zwłoki w formie odpowiedniej adnotacji.
Ad. D. ZAKOŃCZENIE POSTĘPOWANIA KONTROLNEGO
Następuje w drodze 2 form postanowień - poprzez podjęcie i wydanie przez insp. decyzji lub wyniku kontroli.
1) decyzję - gdy ustalenia dotyczą podatków i innych należności budżetowych, których określanie lub ustalanie należy do właściwości urzędów skarbowych. Decyzję doręcza się kontrolowanemu oraz właściwemu urzędowi skarbowemu reprezentującemu Skarb Państwa, który staje się wierzycielem obowiązków wynikających z tej decyzji. Od decyzji służy odwołanie do izby skarbowej właściwej dla podatnika, płatnika lub inkasenta, jeżeli decyzję wydał inspektor zatrudniony w urzędzie kontroli skarbowej; Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, jeżeli decyzję wydał inspektor zatrudniony w Ministerstwie Finansów. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem inspektora, który wydał decyzję, w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia. Do uchylenia, zmiany lub stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej inspektora właściwy jest Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej; do wznowienia postępowania stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
2) wynik kontroli - gdy ustalenia dotyczą nieprawidłowości lub gdy nieprawidłowości nie stwierdzono. Wynik kontroli powinien zawierać: oznaczenie organu kontroli skarbowej, oznaczenie kontrolowanego, datę wydania, zakres kontroli, powołanie podstawy prawnej, końcowe ustalenia i wnioski, termin usunięcia nieprawidłowości wskazanych przez inspektora, pieczęć urzędową i podpis inspektora.
Wynik kontroli doręcza się kontrolowanemu, a właściwemu organowi lub dysponentowi części budżetu doręcza się ponadto dokumentację z czynności kontrolnych; jeżeli wynik kontroli zawiera ustalenia obejmujące zagadnienia należące do właściwości różnych organów, każdemu z tych organów doręcza się wyciąg i dokumentację zawierającą ustalenia w sprawie, w której właściwy jest ten organ.
AD. E. ŚRODKI ZASKARŻANIA ROZSTRZYGNIĘĆ ( POSTANOWIEŃ ) KONTROLNYCH
W przypadku decyzji - środkiem zaskarżenia jest odwołanie wnoszone do właściwej dla danego podatnika, płatnika lub inkasenta - izby skarbowej. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji, chociaż org. kontroli skarbowej może postanowić o wstrzymaniu jej wykonania w całości lub w części. Odwołanie wnosi się w terminie 14 dni od jej doręczenia org. odwoławczemu, za pośrednictwem insp, który wydał zaskarżoną decyzję.
Inspektor po otrzymaniu odwołania może przed przekazaniem dalej sprawy - zmienić w całości lub części zaskarżoną decyzję, jeśli uzna , że faktycznie zasługuje na uwzględnienie przedstawionych zarzutów.
Organ odwoławczy może zarządzić uzupełnienie postępowania dowodowego i jeśli stwierdzi , że zobowiązanie podatkowe wydano w kwocie niższej niż nakazuje prawo.
Postęp. odwoławcze zostaje zakończone z chwilą wydania przez organ decyzji, która może wywołać następ. skutki prawne :
- utrzymać w mocy dec. insp.,
- uchylić dec. insp w całości lub części,
- uchylić zaskarż. dec. i umorzyć postęp.
- uchylić zaskarż. dec. i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia,
- umorzyć postęp. odwoł.
Decyzja org. odwoławczego jest ostateczne i może być wzruszona jedynie poprzez :
a) skargę do NSA
b) zastosowanie nadzwyczajnego środka administracyjnego : stwierdzenie nieważności decyzji, wznowienie postęp. , zmiana dec. ostatecznej.
AD. F. SZCZEGÓLNY NADZÓR PODATKOWY
Szczególnemu nadzorowi podatkowemu podlega produkcja, import, eksport oraz obrót niektórymi wyrobami akcyzowymi, a także czynności bezpośrednio z nimi związane, jak wytwarzanie, uszlachetnianie, przerabianie, zużywanie, skażanie, rozlew, przyjmowanie, magazynowanie, wydawanie, przewóz oraz stosowanie i oznaczanie tych wyrobów znakami skarbowymi akcyzy
Szczególny nadzór podatkowy wykonują jednostki organizacyjne kontroli skarbowej przez pracowników szczególnego nadzoru podatkowego, w formie kontroli okresowych, doraźnych lub przez sprawowanie stałego nadzoru.
Podmioty podlegające szczególnemu nadzorowi podatkowemu obowiązane są zapewnić warunki i środki do sprawnego przeprowadzenia kontroli, w tym:
- przesłać do urzędu kontroli skarbowej co najmniej na 14 dni przed rozpoczęciem działalności oraz dokumentację dotyczącą tej działalności w zakresie określonym przez Ministra Finansów,
- dostosować urządzenia i pomieszczenia do nakładania zabezpieczeń urzędowych,
- dostarczyć legalizowane przyrządy pomiarowe, odczynniki oraz sprzęt techniczny, niezbędne do kontroli ilości i jakości surowców, półfabrykatów i wyrobów gotowych,
- oznaczyć urządzenia i pomieszczenia służące do działalności objętej szczególnym nadzorem podatkowym w sposób określony przez Ministra Finansów,
- zgłaszać niezwłocznie urzędowi kontroli skarbowej albo stałemu nadzorowi podatkowemu, o ile jest w danym podmiocie sprawowany, przypadki zniszczenia lub kradzieży wyrobów objętych szczególnym nadzorem podatkowym bądź znaków skarbowych akcyzy
- prowadzić dokumentację i ewidencje zgodnie z wzorami ustalonymi przez Min. Fin.
AD. G. WYWIAD SKARBOWY
Polega on na tym, iż wyspecjalizowani pracownicy kontroli skarbowej - działając poufnie i tajnie - gromadzą, uzyskują a następnie przetwarzają i wykorzystują informacje o dochodach, obrotach, rzeczach i prawach majątkowych podatnika, co pozwala prawidłowo ustalić wysokość należnych podatków.
Kontrola skarbowa może uzyskiwać inf. w drodze czynności operacyjno - rozpoznawczych we wszystkich sprawach polegających jej zakresowi .
Kontrola skarbowa w drodze czynności operacyjno - rozpoznawczych współdziała z takimi służbami jak : Policja, Straż Graniczna, UOP, Urząd Celny.
Czynności operacyjno-rozpoznawcze wykonują pracownicy operacyjni zatrudnieni w jednostkach organizacyjnych kontroli skarbowej.
Materiały uzyskane w wyniku czynności operacyjno-rozpoznawczych, które nie stanowią informacji potwierdzających zaistnienie przestępstwa, podlegają niezwłocznemu, protokolarnemu, komisyjnemu zniszczeniu.
Informacje uzyskiwane w czasie wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych są tajne i mogą być wykorzystane wyłącznie przez organy kontroli skarbowej dla celów postępowania kontrolnego.
KONTROLA W UNII EUROPEJSKIEJ
Przystąpienie Polski do UE wymaga fundamentalnych zmian w zakresie kontroli. Okres stowarzyszenia ( 10 lat ) polega na dostosowaniu instytucji polskich do instytucji europejskich. UE całokształt problemów skatalogowała w grupach 31 zagadnień uszeregowanych wg stopnia trudności ich realizacji przez Polskę. W chwili obecnej przedmiotem negocjacji jest 6 problemów. Np. nauka, telekomunikacja, kształcenie i edukacja, kultura i polityka, środowisko. UE za najtrudniejsze dla Polski uznała w pkt. 29 - budżet i inflacja, pkt. 30 - kontrola finansowa, pkt. 31 - drogi, mosty i wiadukty.
Polska musi dostosować konstrukcję budżetu do budżetu UE wyrażonego w euro skonstruowanego na zasadzie następującej :
- budżet gmin, powiatu , regionu i budżet państwowy staną się fragmentem budżetu europejskiego,
- absolutorium samorządowe i absolutorium w Sejmie składały się będą na absolutorium UE.
- Polska musi zbić inflację do 2%
Wzorcem kontroli UE jest Izba Obrachunkowa. IO powołana została przez Napoleona w rewolucyjnej Francji i przyjęta przez wszystkie państwa burżuazyjne. Siedzibą IO w UE jest Luksemburg, natomiast kontrolę budżetu UE dokonuje Izba Obrachunkowa Unii Europejskiej.
Ponieważ Polska nie posiada IO a posiadamy NIK w dobie przygotowań projektu konstytucji z 1997r. odbyły się rozmowy między UE a Polską co do możliwości utrzymania NIK. W rezultacie negocjacji UE wyraziła zgodę , że Polska wyjątkowo może pozostać przy tradycyjnym NIK. W związku z tym , że w Polsce uformowano dwa systemy kontroli ( NIK i RIO ) to UE sugeruje połączenie ich w ramach struktur NIK.
Stowarzyszenie RP z UE opiera się na uformowaniu katalogu 31 zadań do wykonania, w tym wyodrębnienie kontroli przy pozostawieniu NIK do kontroli europejskiej.
Upodobnienie kontroli nastąpi na zasadzie upodobnienia prawa finansowego.
UE będzie posiadał jeden budżet uchwalony przez władze ustawodawcze w Strasburgu, który zbudowany będzie na zasadzie hierarchii od budżetu gminnego poprzez powiat, region, państwo aż do budżetu europejskiego. Podstawą rozliczania musi być wspólna waluta w postaci euro oraz wynegocjowany stopień inflacji ( 2% , a od 2005 - 1% ).
Rozliczenie budżetu będzie opierało się na instytucji absolutorium.
Absolutorium oznacza , że władza ustawodawcza na podstawie rezultatów kontroli rozliczała władzę wykonawczą z wykonania budżetu.
Ponieważ w RP i UE budżet uchwalany jest w formie ustawy , w związku z tym budżet daje wyraz władzy ustawodawczej z zobowiązaniem władzy wykonawczej do realizacji budżetu. U podstaw rozliczenia z budżetu leży konstytucyjna zasada odpowiedzialności władzy wykonawczej przed władzą wykonawczą. Końcową czynnością tej odpowiedzialności jest instytucja absolutorium.
Konstytucja z 1997 r. i konstrukcja UE przyjmuje zasady odpowiedzialności władzy wykonawczej przed władzą ustawodawczą i sądowniczą.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONSTYTUCYJNA
Kształtuje się ona w dwóch płaszczyznach :
1. odpowiedzialności politycznej - jest to poszanowanie prawa przez władzę wykonawczą , ale negatywna ocena wykonania prawa przez wł. ustawodawczą co do wykonywania prawa przez władzę wykonawczą.
2. odpowiedzialność konstytucyjna - czyli prawno - karna, mająca za odstawę naruszenia przez konkretnego urzędnika przepisu prawa. W rezultacie uruchamia się odpowiedzialność przed władzą sądowniczą funkcjonującą bądź w postaci specjalnego trybunału stanu bądź w postaci sądownictwa powszechnego. W języku angielskim odpowiedzialność konstytucyjna nazywa się impeachment. Nie zawsze posiada ona charakter indywidualny.
W przeciwieństwie do odpowiedzialności konstytucyjnej - odpowiedzialność polityczna może być solidarna lub indywidualna. Jeżeli parlament odwołuje cały rząd mówimy o odp. politycznej solidarnej , jeżeli odwołuje Ministra - mówimy o odp. politycznej indywidualnej
Podsumowaniem wszystkich typów odpowiedzialności jest instytucja absolutorium. Skoro budżet europejski obejmuje budżety regionalne również zasada odpowiedzialności z absolutorium włącznie obejmuje budżety regionalne w tym gmin. Absolutorium UE będzie sumą absolutoriów od gmin poprzez regiony, kraj do całej UE.