Tezy egzaminacyjne do części rozwojowej wykładu z Psychologia klinicznej i psychopatologii - rok III psychologii
- Psychologia kliniczna i psychopatologia wieku rozwojowego
Przedmiot psychopatologii wieku rozwojowego i psychologii klinicznej dziecka oraz relacja między nimi.
Psychopatologia wieku rozwojowego :
Wg M. Kościelskiej - psychopatologia rozowjowa to dział wiedzy na temat postaci zaburzeń rozowju psychicznego, ich przyczyn, mechanizmów ich powstawania i ich skutków. Wg niej psychopatologia rozowjowa jest teoretyczną podstawą psychologii klinicznej dziecka. Kluczowym pojęciem jest pojęcie zaburzeń rozwoju dziecka. Wg Cierpiałkowskiej - psychopatologia rozowjowa to gałąź nauki której celem jest zrozumienie istoty prawidłowego i zaburzonego rozwoju. Celem jest zrozumienie na cyzm polegają i jakie są przyczyny, uwarunkowania rozowju prawidłowego i zaburzonego. W teorii i badaniach chodzi o wskazanie czynników ryzyka oraz mechanizmów zdrowia i patologii. Wyjaśnienie ścieżek i mechanizmów zdrowia i patologii. Wyjaśnienie zjawiska odporności dzieci - resiliance - dlaczego pomimo przeciwności dzieci rozwijają się prawidłowo. W teorii i badanich psychopatologii chodzi o tworzenie modeli zapobiegania patologii rozwoju dzięki stosowaniu odpowiednich interwencji psychlogicznych. W ramach psychopatologii rozwojowej powstają modele dla osób dorosłych i są one nieco inne niż tez rozowjowe (dynamika zmian)
Wg Carson - przedmiotem badań psychopatologii rozwojowej są badania nad przyczynami i przebiegiem złej adaptacji do procesu rozwojowego.
To samo zachowanie musi być interpretowane w odniesieniu do wieku i pożądanego poziomu rozowju.
Psychopatologia dziecka, kliniczna dziecka - bada to samo co psychologia rozwojowa, ma odpowiedzi na pytania na czym polegają zaburzenia w rozowju dziecka, w czym to zachowanie odbiega od normy, jakie są przyczyny zaburzeń, jakie są mechanizmy i skutki., w jaki sposób można minimalizować, usuwać zaburzenia, jak najskuteczniej je minimalizować.
M. Bogdanowicz - uważa że psychologia kliniczna dziecka zajmuje się zaburzeniami w rozwoju dziecka, ale są one związane z sytuacjami, np. zła adaptacja do przedszkola, brak rodziców itp. Zajmuje się specyficznymi zaburzeniami wieku dziecięcego : choroba sieroca, dysharmonie rozwojowe. Opóźnienie w rozwoju motoryki, mowy itd. Zaburzenia te mogą wynikać z wolniejszego rozwoju, zaniedbań środowiskowych.
Psychologia kliniczna dziecka jest odrębna w stosunku do pk dorosłych - wynika to z tego, że w zależności od wieku zmieniają się formy patologii, możliwości są inne, zmieniają się rodzaje czynników ryzyka i inne są sposoby radzenia sobie z trudnościami. Zaburzenie to ujawnia się w okresie adolescencji, rozwojowym.
Prawidłowy rozwój - wg Kościelskiej to ukierunkowany ciąg zmian, które podejmują przyrost wiedzy i umiejętności - niski przyrost wiedzy → upośledzenie umysłowe. Zmiany te ujmują też wykształcenie się osobowego ja, z jego atrybutami : podmiotowością, osobowością, zdolnością do kontroli zachowania, możliwością dokonywania wyborów. Brak tych atrybutów charakteryzuje borderline. Rozwój obejmuje zmiany w płaszczyźnie kontaktów - ograniczenie kontaktów społecznych, niska aktywność → autyzm. Rozwój obejmuje także wytworzenie adekwatnych odniesień do rzeczywistości - trwale obniżony nastrój → depresja. Wysoki poziom leku → nerwica. Rozwój obejmuje budowanie społecznych więzi i kierowanie się wartościami wyższymi → brak tego → psychopatia, niedojrzałość. Rozwój obejmuje zmiany dotyczące doskonalenia utrzymywania psychicznej integracji i równowagi z otoczeniem. Ważne jest by rozwój przebiegał prawidłowo, wieloaspektowo.
Na jakie pytania ma odpowiedzieć psychologia kliniczna dziecka?
Psychologia kliniczna dziecka zajmuje się badaniem problemów od poczęcia do 18 r.ż.. (Obecnie jednak wydłuża się okres edukacji więc może się ta granica przesunąć) Ma związki z wychowawczą, społeczną, osobowości itd.
Jest duży związek z wychowawczą, ponieważ wiele trudności pojawia się w wieku szkolnym, zaburzenia zachowania itd.
Z psychologią osobowości - zaburzenia u dziecka mogą dotyczyć różnych nieprawidłowości w obrębie osobowości. Wiele teorii jednak osobowości pozawala na tłumaczenie patologii w zachowaniu. Mają zasób pojęć i dopatrują się źródeł powstawania zaburzeń - nie da się oddzielić ich od teorii wyjaśniających te zjawiska.
W psychologii społecznej - dziecko tak jak każdy człowiek jest istotą społeczną, wychowuje się w społeczeństwie. Często od tych relacji uzależniony jest rozwój osobowości, a także zaburzenia im towarzyszące.
Wiąże się z neuropsychologią - zaburzenia dotyczące funkcjonowania i struktury CUN. Jeżeli coś nie działa w CUN, nawet są to minimalne uszkodzenia, których nie da się zbadać -mogą to być zaburzenia funkcjonowania o podłożu organicznym.
Z psychiatrią dziecięcą - nawzajem się uzupełniają i w praktyce dobrze ze sobą współpracują.
neurologią - badanie uszkodzeń
z pediatrią - często psychologiowie pracują na oddziałach pediatrycznych bo istotne są czynniki etiologiczne, kwestie psychosomatyczne, czynniki psychologiczne i ujawnia się choroba o charakterze somatycznym.
Z pedagogiką - dziecko jest w procesie wychowania, socjalizacji - jeżeli ten proces przebiega z trudnościami to trzeba prowadzić działania korekcyjne,
Psychologia wiąże się z różnymi gałęziami. Ma charakter dyscypliny teoretycznej, ale definiuje się ją jako dyscyplinę stosowaną. Wyjaśnia mechanizmy powstawania ale i usuwania patologii rozwoju. To pozwala zrozumieć proces rozwoju, kształtowania się osobowości, ale też związek kształtowania się psychiki dziecka z funkcjonowaniem w środowisku i dalszym kontekstem.
Psychopatologia - tworzy klasyfikację, system chorób.
Jako nauka stosowana - ma implikacje praktyczne - wiedza teoretyczna, która wynika z badań - umożliwia to oddziaływanie terapeutyczne, od prostego kontaktu po zróżnicowane formy terapii. Umożliwia pomoc psychologiczną dzieciom z zaburzeniami rozwoju, w jej ramach prowadzi się różne formy oddziaływań, opracowuje się różne programy terapeutyczne, wykorzystując badania z zakresy psychologi klinicznej dziecka.
Dlaczego psychologia kliniczna dziecka jest odrębną dziedziną stosunku do psychologii klinicznej i psychopatologii dorosłych.
Historia psychologii klinicznej dziecka - najważniejsze wydarzenia, które zapoczątkowały wyodrębnienie się tej dziedziny nauki.
Historia psychologii klinicznej dziecka :
powstała na zapotrzebowanie społeczne, z praktyki. Rozpoczyna się wraz ze studium przypadku.
Duże znaczenie psychoanalizy Freuda, zwraca ona uwagę na rolę dzieciństwa. Dziecko staje się przedmiotem uwagi. Rola psychoanalizy dla podkreślenia dziecięcych doświadczeń. Wskazuje się na przypadek Hansa - miał lęk przed końmi. Początek analiz dzieci. Studium przypadku - obserwacja, wywiad ukierunkowany na zdobycie informacji. - badania idiograficzne - bezpośrednie. Duże znacznie badań nad testami inteligencji. 1905r. - skale inteligencji Bineta. Zapoczątkowały pomiar ważnych wymiarów osobowości.
Powstaje pierwsza placówka w której zajmują się dziećmi - Żydzi - Szymańska w W-wie. Zajmują się dziećmi i pomagają im. Później Baley 1932r. - pierwsza poradnia dla mlodzieży przy Towarzystwie opieki nad więźniami, pionier w badaniach nad przestępczością nieletnich. Początkowo przed wojną - forma psycho-pedagogiki. Troska o los, niedolę dziecka z problemami. Korczak - do końca opiekował się dziećmi. Ruch higieny psychicznej - Dąbrowski - twórca teorii pozytywnej. Po wojnie w 1949r. Główna poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i jej agendy - sanatoria dla dzieci. Powstają poradnie w innych rejonach W-wy i kraju. Żydowskie Towarzystwo Przyjaciół Dzieci - funkcjonujące przed wojną, po wojnie zjednoczone TPD - duże znaczenie w pomocy dzieciom zaniedbanym w trudnych środowiskach. Sieć poradni ogólnopolskich doradczych i adopcyjnych. Dalej po wojnie - praca zależała od świadomości lekarzy kierujących jednostkami. W niektórych szpitalach psychologowie kliniczni dziecięcy byli zatrudniani.
W W-wie oddziałł psychiatryczny dla dzieci w klinice pediatrii w AM (Popielarska) w latach 60-tych był szczególnie otwarty na współpracę w psychologami.
Jako datę wyodrębnienia się psychologii dziecka przyjmuje się rok 1963 r. - na UW powstała zakład psychologi kliniczno-wychowawczej dziecka, wyodrębnił się z katedry psychologi wychowawczej. Prof. Spionek - początek ery naukowej psychologii klinicznej dziecka. W 1958 r. w Instytucie neurologii w W-wie w ramach propedeutyki pediatrii powstała pracownia psychologiczna - badanie choroby sierocej. Duże ukierunkowanie na wczesny okres - potrzeba odrębnej klasyfikacji zaburzeń dla małych dzieci. Badania wcześniaków. Problematyka skrajnego wcześniactwa - dzieci urodzone przed 22, 24 tyg. ciąży.
Miękka psychologia -(Olechnowicz) kładła akcent na relację między dzieckiem i matką, zaburzenia wynikające z nieprawidłowej relacji. Dziecko jako podmiot badań. Obserwacja.
Spionek - problemy wieku szkolnego, dysgrafia, dysharmonie rozwojowe. Akcent na dziecko jako przedmiot badań, źródła patologi tkwią w środowisku.
Czynniki patogenne rozwoju.
I. Wald - Instytu Psychiatrii - współpraca między psychologami i psychiatrami - upośledznie, choroby genetyczne, autyzm.
W Poznaniu- W. Dega - współpraca psychologów z ortopedami.
Działania praktyczne w powiązaniu z badaniami naukowymi - podstawa dla wyodrębnienia psychologi klinicznej.
1973r. - specjalizacja z psychologii klinicznej dziecka.
M. Zalewska - zaburzenia w świetle poczucia siebie. Opracowanie metod dla dzieci głuchych. Zaburzenia tożsamości - funkcjonowanie ja u dzieci.
Proszę wymienić, z czego wynika specyfika zaburzeń okresu dzieciństwa i podać przykłady zaburzeń specyficznych dla wieku dziecięcego.
Specyfika zaburzeń w o. dzieciństwa - wynika z następujących faktów:
•niedojrzałość c. u. n., mała jego odporność,
•duża plastyczność u. n., i
•trwałość efektów wczesnego uczenia się:
a) negatywne skutki - im wcześniej działają niekorzystne czynniki, tym głębsze i rozleglejsze powodują zaburzenia,
b) pozytywne - możliwość modyfikowania i korekty nieprawidłowych form zachowania.
Osobowość w okresie dzieciństwa -
•w okresie „stawania się”,
•nie ma pojęcia „normalnej osobowości dziecka”.
•duża zmienność reakcji, pobudliwość,
•słaba zdolność kontrolowania reakcji,
•reakcje zbyt silne, rozbudowane, zmienne,
•nadruchliwość (motoryka),
•mała wytrwałość (sfera motywacyjna),
•impulsywność, silne i zmienne uczucia (emocje),
•słaba koncentracja, trwałość i podzielność uwagi (procesy poznawcze).
Szczególna podatność dzieci młodszych (Masten, Coatsworth, 1998):
• nie mają tak całościowo ukształtowanego i realistycznego poglądu na siebie i swój świat, jaki osiąga się w późniejszych latach,
•nie całkiem rozumieją same siebie i nie mają jeszcze dostatecznie rozwiniętego poczucia tożsamości,
•nie rozumieją jasno, czego się od nich oczekuje,
•nie znają własnych zasobów i możliwości na tyle by radzić sobie z tymi oczekiwaniami,
•zagrożenia nie oceniają z punktu widzenia przeszłych doświadczeń lub przyszłości,
•w sposób nierealistyczny wyjaśniają zdarzenia (ograniczona perspektywa),
•dziecko może podejmować próbę samobójczą nie rozumiejąc nieodwracalności śmierci,
•dzieci, bardziej niż dorośli, są zależne od innych, bardziej jest podatne na doświadczenie odrzucenia, rozczarowanie, skutki błędów popełnianych przez dorosłych, jeśli oni sami, z powodu własnych problemów nimi się nie zajmują,
•brak im doświadczeń w radzeniu sobie, à problemy do rozwiązania spostrzegane są przez dziecko jako nie do pokonania.
Co jest przedmiotem poszczególnych działów psychologii klinicznej dziecka: psychologii sądowej, defektologicznej, kliniczno-wychowawczej, pediatrycznej, neuropsychologii rozwojowej i psychologii neurologicznej, psychologii pedopsychiatrycznej.
Działy psychologii klinicznej dziecka :
Baley - psychologia sądowa, przedmiotem : psychologiczno-rozowjowe aspekty przestępczości nieletnich, patologiczna rodzina, resocjalizacja, psychologiczne skutki przestępstw na dzieciach, problem kiedy dziecko jest ofiarą i świadkiem - praca psychologów biegłych. Duża rola psychologa w dziedzinie problemów opiekuńczych - nadużycia emocjonalne, fizyczne, wykorzystywanie seksualne, kiedy dziecko jest zaniedbywane. Badania dzieci krzywdzonych, jako świadkowie, ofiary przestępstw, problem wykrywania prawdy.
Droga kliniczno-wychowawcza. Spionek - problemy szkolne jako źródła niepowodzeń w nauce. Zjawiska dysgrafii, dysleksji. H. Martowska - nadpobudliwość psychoruchowa, B.Ksawa - zaburzenia mowy. Deficyty w myśleniu matematycznym. Współcześnie - nurt interakcyjny, ważna relacja uczeń-nauczyciel, relacje dziecko-grupa. Mały akcent na zaburzenia emocjonalne i ich efekty w uczeniu się.
Psychologia defektologiczna - defekty w zakresie zmysłów, wzroku, słuchu, IQ. Dzieci te z powodu zaburzeń - nie mieszczą się w obszarze normalnego systemu nauczania i stworzono dla nich system nauczania specjalnego. M Grzegorzewska. Instytut Pedagogiki specjalnej. Praca psychologów - wykrywanie defeków rozowjowych, uniemożliwiajace naukę w szkołach. Selekcja dzieci do szkół specjalnych. Badania dotyczą głównie defektów, współpracy ze środowiskiem w sferze intelektualnej i motorycznej.
Przejście ostatnio z akcentu tego co chore na to co zdrowe, co łączy dzieci chore ze zdrowymi :
zmiana podejści, aby nie izolować dzieci niepełnosprawnych od zdrowych. Zalewska i Kościelska. Psychoterapia do leczenia zaburzeń dzieci z dysfunkcjami. Wyakcentowanie znaczenia prawidłowego rozwoju do minimalizowania defektu. Na bazie tego co jest dobre minimalizujemy defekty.
Neuropsychologia rozowjowa i psychologia neurologiczna - przedmiotem dzieci z uszkodzeniami układu nerwowego. Wynika z fazy genetycznej. Zajmowanie się dziećmi z porażaniem, padaczką wodogłowiem, zaburzenia mataboliczne - fenyloketonuria. Prace dotyczyły zaburzeń dzieci z chorobą neurologiczną, ocena ich możliwości edukacji, rehabilitacji. Dotyczy to też środowiska dziecka - usprawnianie dzieci z defektami neurologicznymi. Rozwija się ta dziedzina i ma to powiązanie z komputeryzacją i lepszą diagnostyką.
Psychologia pedopsychiatryczna - psychologia kliniczna na styku psychiatrii. Połączenie psychologii klinicznej dziecka - przedmiotem badania - dzieci z zaburzeniami psychiatrycznymi. Przedmiotem dzieci psychiatryczne, upośledzone. Przełom w tej dziedzinie wiąże się z brakiem możliwości kontaktu z dziećmi autystycznymi, głęboko upośledzonymi. A nie - on odczuwają kontakty. Zaburzenia typu borderline. Badania nad depresją i anoreksją. Zaburzenia tożsamości, zaburzenia mowy.
Psychologia pediatryczna - najmłodszy, psychologia na oddziałach pediatrycznych, zaczęto dostrzegać wpływ czynników. Nurt psychosomatyczny - choroby powstałe na tle psychogennym. Zajmuje się funkcjonowaniem dziecka w różnych sferach w związku ze zdrowiem i chorobą. W jej zakres wchodzi profilaktyka, analiza i próby zmiany leczenia szpitalnego, objęcie w procesie leczenia rodziny dziecka chorego przewlekle, terminalnie.
Zadania psychologii klinicznej dziecka.
Jakie są specyficzne cechy diagnozy klinicznej dziecka?
brak motywacji u dzieci do poddania się badaniom diagnostycznym (brak uczucia choroby, świadomości symptomów patologicznych, potrzeby leczenia się i zmiany zachowania); w związku z tym badanie diagnostyczne przeprowadzane jest na zlecenie dorosłych opiekunów dziecka (rodziców, nauczyciela),
niski stopień trafności diagnozy, zmniejszający się z wiekiem dziecka (objawy zaburzeń nie są stałe i konsekwentne, ulegają zmianie wraz z wiekiem, są silnie uzależnione od aktualnej sytuacji życiowej dziecka, trudne do odróżnienia od reakcji na sytuację trudną, która ma charakter przystosowawczy i przejściowy),
konieczność formułowania „diagnozy rozszerzonej” obejmującej dziecko wraz z jego rodziną (dziecko z zaburzeniami zachowania bywa „symptomem” zaburzeń w rodzinie),
potrzeba ujęcia diagnozy jako procesu (diagnoza w wielu wypadkach powinna być efektem wielokrotnych, odległych w czasie kontaktów z dzieckiem, np. w poradni, w domu, w przedszkolu),
kliniczno-ontogenetyczny charakter diagnozy (ocena nie tylko aktualnego rozwoju dziecka, ale i dotychczasowego przebiegu rozwoju psychoruchowego: tempa, rytmu i dynamiki),
diagnoza całościowa. Najczęściej potrzebna jest wszechstronna ocena psychofizycznego rozwoju dziecka (tzw. studium przypadku), dokonywana przez zespół specjalistów różnych dziedzin (psychologa, psychiatrę, neurologa dziecięcego, pediatrę, logopedę, pedagoga i in.),
diagnoza zaburzeń, czyli tzw. diagnoza negatywna musi być uzupełniona tzw. diagnozą pozytywną, wskazującą pozytywne cechy dziecka i jego środowiska, które dają podstawę do określenia prognozy co do dalszego rozwoju dziecka i kierunku postępowania terapeutyczno-wychowawczego,
diagnoza będąca efektem badania psychologicznego powinna być uzupełniona diagnozą „uczestniczącą” w terapii, przebiegającą jako proces równoległy do postępowania terapeutycznego. Pozwala to weryfikować diagnozą oraz kontrolować przemiany dokonujące się w toku terapii i sprawdzać jej efekty. Diagnoza w psychologii klinicznej powinna być formułowana bardzo ostrożnie i wielokrotnie sprawdzana,
w diagnozowaniu dzieci używa się metod specyficznych, które uwzględniają cechy ich osobowości, tj. niski poziom samoświadomości, niemożność (czasem niestosowność) uświadamiania dziecku jego zaburzeń, brak możliwości retrospekcji w traumatyzujące przeżycia, słaby stopień rozwoju mowy. Badanie diagnostyczne, szczególnie młodszych dzieci, przyjmuje charakter zabawy. Operując takim materiałem jak kukiełki, postacie z bajek, zwierzątka budzimy zainteresowanie i motywację do rozwiązywania zadań, a dziecko nie uświadamia sobie faktu, że jest badane.
Jakie są specyficzne cechy terapii skierowanej na dziecko?
Podejmując zagadnienie oddziaływania terapeutycznego na dziecko należy mieć na uwadze, że to oddziaływanie musi być inne niż w przypadku osób dorosłych. Odmienność terapeutyczna w odniesieniu do dzieci powinna uwzględniać specyfikę dziecięcej psychiki.
Dziecko ma odmienne cechy psychiczne niż dorosły i znajduje się w innej niż on sytuacji:
1. Dziecko, nie zdając sobie sprawy z choroby, nie przychodzi na leczenie z własnej inicjatywy, nie wykazuje chęci zmiany swojego zachowania czy pozbycia się tak nieprzyjemnych objawów zaburzeń jak np. moczenie nocne.
W przypadku leczenia dorosłych świadomość problemów i dobrowolność podjęcia terapii (leczenia) jest warunkiem powodzenia terapii,
2. Dziecko jest silnie związane ze środowiskiem, dlatego najczęściej zachodzi potrzeba objęcia oddziaływaniem nie tylko dziecka, ale również i jego rodziny. Stąd coraz powszechniejsza staje się terapia dziecka na tle terapii rodziny,
3. Terapię zaburzeń dzieci należy włączyć w system oddziaływania pedagogicznego. Terapię należy traktować jako część jednolitego procesu oddziaływania psychopedagogicznego, dlatego też najczęściej mówimy o postępowaniu terapeutyczno-wychowawczym lub korekcyjno-wychowawczym wobec dzieci,
4. Różnice dotyczą także metod i technik oddziaływania. Są one ukierunkowane nie tylko na korygowanie zaburzonych funkcji, ale także na stymulowanie rozwoju pozostałych funkcji.
5 W psychologii niemożliwe i niepotrzebne jest pełne uświadamianie dziecku jego przeżyć, czynników traumatyzujących i patomechanizmów zaburzeń, co jest warunkiem psychoterapii dorosłych.
Patomechanizm zaburzeń rozwoju - aby poznać go - co należy określić, ustalić.
Patomechanizmy zaburzeń rozowju :
Uwarunkowane wieloma czynnikami. Różne czynniki mogą wywołać to samo zaburzenia, a różne zaburzenia mogą być powodowane przez te same czynniki. Trzeba badać wszelkie możliwe źródła patologii. Trzeba uwzględnić czynniki od których zależy rodzaj i rozmiar zaburzenia - wiek dziecka w którym zadziałał czynnik patogenny , stopień rozwoju CUN i to na co mogło zaszkodzic, stopień podatności na uszkodzenia . W okresie prenatalnym, w pierwszym okresie, kiedy rozwija się CUN, jeżeli czynniki patogenne zadziałają w pierwszych miesiącach ciąży to mogą to być wady rozowjowe, uszkodzenia kończyn. W pierwszych okresach życia powoduje najcięższe uszkodzenia, później już mikrouszkodzenia.
Po urodzeniu - skutki działania czynników patogennych zależą od wieku dziecka, od dojrzałości CUN. Póżniej już większa ochronna.
Są różnice indywidualne i w okresie prenatalnym i później. Różny stopień ukształtowania łożyska, różna wrażliwość. Rodzaj zaburzenia zależy od rodzaju siły i częstości działania czynnika. Zaburzenie jest efektem działania jednego silnego czynnika, lub wielu słbszych o niewielkiej sile działania.
Spionek → prawo torowania drogi - uprzednio torujący czynnik, który powoduje zmniejszenie odporności dziecka np. nieprawidłowości w przebiegu ciąży a później łatwiej dochodzi do urazu. Skutki kolejnego czynnika są głębsze, większe.
Prawo tła → czynniki sumują się, jest czynnik główny i wspomagające działanie czynników patogennych.
W przypadku ciężkich uszkodzeń - czynniki częste, silne.
W przypadku lekkich - czynniki częste, słabsze, w dłuższym czasie, stopniowe.
Należy ustalić liczbę czynników, czas działania, siłę, wiek dziecka, sytuację środowiskową, rodzinną. Zauważać związki pomiędzy czynnikami.
Mechanizm zaburzeń uwarunkowany biologicznie - dobrze poznane w wielu przypadkach, ale czasami.
Proszę przedstawić biologiczne przyczyny zaburzeń rozwoju psychoruchowego.
Przyczyny zaburzeń sfery psychoruchowej dziecka : (wskaźniki negatywne już od poczęcia) - czynniki patogenne :
biologiczne - powodują uszkodzenia CUN na różnym etapie lub uszkodzenie w sferze funkcjonowania.
Mogą działać bezpośrednio na tkankę nerwową, uszkadzać mózg. Powodowane mogą być przez czynniki działające bezpośrednio ale też pośrednio. Działanie pośrednie prowadzi do zaburzenia i uszkodzenia tkanki nerwowej, np. problemy w działaniu przmeiany materii - substancje szkodliwe źle wpływają na mózg.
Czynniki genetyczne i paragenetyczne. W zestawie genów zawarte potencjalności jak i anomalie rozwojowe. Nieprawidłowości mogą być uwarunkowane genetycznie jeszcze przed poczęciem. Paragenetyczne działają w okresie rozwoju zarodka i płodu. Wpływają na funkcjonowanie i rozwój płodu. Mogą dotyczyć zaburzeń hormonalnych, niedoborów itd. Czynniki genetyczne i paragenetyczne trudno rozdzielalne.
Czynniki bezpośrednie uszkadzające CUN i genetyczne działające przed zapłodnieniem - dziedziczenie od 1 lub 2 rodziców, dziedziczenie kiedy obydwoje rodziców jest nosicielami wysokie ryzyko odziedziczenia patologii, prowadzą do dziedziczenia np. genopatii - stwardnienie guzowate - zmiany skórne, guzy w narządach wewnętrznych, upośledzenie umysłowe. Czasami uszkodzenia w ramach komórek rozrodczych - ametopatie - prawidłowe lub nieprawidłowe jądra z zakresie komórki rozrodczej. Może być nieprawidłowość w liczebności chromosomów, jakość materiału, jego struktura. Anomalie dotyczące liczby i budowy chromosomów. Chromosomopatia - zespół Downa (mongolizm) anomalia chromosomu nr 21. 10% osób upośledzonych cierpi na zespół Downa.
Czynniki patogenne i genetyczne po zapłodnieniu - chromosomopatia, która jest efektem nieprawidłowego podziału jaja zapłodnionego. Dziecko ma komórki, które zawiera dodatkowe chromosomy 21 a niektórych brak - tylko niektóre cechy zespołu Downa. Mogą to być skutki działania substancji chemicznych. Do 3 tygodnia życia zarodkowego problemy w zakresie dzielenia się. W zależności kiedy czynniki zadziałają mówi się o empriopatiach - wirusowe (np. różyczka) - poważne w skutkach - wady oka, serca, głucota, upośledzenie umysłowe, niedorozwój, małogłowie itd. Zdarza się, że kobity nie szczepione przy zatknięciu problemy. - bakteryjne - aktymiczne (naświetlenie płodu UV) - niedobór witamin kobiety w ciąży, uporczywych wymiotów, zła przemiana materii, -toksyczne - wskutek zatrucia substancjami toksycznymi, związkami chemicznymi (leki, środki uspokajające, alkohol, narkotyki) -jako skutek konfliktu serologicznego, choroba hemolityczna, niedokrwistość, żółtaczka, niedotlenienie - zmiany w tkance nerwowej, - nieprawidłowe krążenie krwi - matczynym, płodowym lub łożyskowym - ryzyko niedożywienia płodu i komórek nerwowych - problem ze wzrostem, - wskutek zakażenia pasożytami - toksoplazmoza wskutek zakażenia pierwotniakiem, - przeżycia emocjonalne w okresie ciąży - zbyt silne, negatywne - skurczu naczyń krwionośnych, problemy, poronienie. W czasie porodu : pęknięcie czaszki, niedotlenienie, zatrzymanie krążenia, zamartwica po urodzeniu - brak oznak życia, przedwczesny poród - wcześniactwo - poniżej 500g, zaburzenie CUN. Brak odruchu ssania u noworodka - niedożywienie. Po urodzeniu - wypadki komunikacyjne, urazy czaszki, problemy, zaburzenia, padaczka dziecięca, padaczki pełnoobjawowe, omdlenia, kilkusekundowe utraty przytomność, napadowe bóle brzucha itp. Infekcje mózgowe - świnka, zapalenie opon mózgowych wirusowe i bakteryjne, nagminne zapalenie opon mózgowych i mózgu, przewlekła grypa, świnka itd. Przypadkowe zatrucia lekami, tlenkiem węgla i inne. Bezpośredni wpływ chorób somatycznych. Zaburzenia metabolizmu - fenyloketonuria - niska ilość enzymu, nieprawidłowe przemiany białka, nieprawidłowe reakcje biochemiczne. Zaburzenia przemiany cukrowej-tłuszczowej. Niedożywienie w wyniku choroby somatycznej, nieprawidłowe odżywianie, niedożywienie w okresie wzrostu CUN, największy wpływ niedożywienia w I roku, nieprawidłowość funkcjonowania gruczołów przysadki mózgowej, tarczycy (kretynizm) Choroby reumatyczne - zmiany zapalne w tętniczkach mózgu powodują ich zwężenie (niedotlenienie) niszczenie układu nerwowego.
Brak enzymów może powodować wydzielanie substancji toksycznych i to powoduje uszkodzenia układu nerwowego - np. fenyloketonuria. Znaczenie ma enzym wchodzący w skład białka, zaburzenie przemiany białka. Fenyloanalina. Brak trawienia białka. Obniżona aktywność enzymy, nieprawidłowa przemiana białka. Szkodliwe produkty powodują nieprawidłowości w mózgu. Można temu zapobiegać przez odpowiednią dietę. Podobnie też przy zaburzeniach przemiany cukrów i tłuszczów. Nieprawidłowe funkcjonowanie gruczołów dokrewnych - niedoczynność tarczycy (kretyznizm) - specyficzny wygląd, karłowaty wzrost, upośledzenie umysłowe.
Niedotlenienie mózgu - im dłużej trwa tym cięższe skutki.
Czynniki działające pośrednio na układ nerwowy :
wada serca
cukrzyca - obecnie dobrze kontrolowana, nie zaburza rozwoju
otyłość
zbyt niski wzrost
z badań wynika, że dzieci z cukrzycą znacznie lepiej funkcjonują niż dzieci otyłe
mała wydolność fizyczna - wątłość budowy ciała, mniejsza aktywność fizyczna - poczucie inności
alergia
astma
choroba wrzodowa
różnego rodzaju niepełnosprawności - nabyte i wrodzone. Stopień niepełnosprawności niekoniecznie łączy się z jakością życia.
Wady sylwetki, postawy - skrzywienia kręgosłupa itd. - bóle głowy (napięciowe),
kalectwo sensoryczne- wady wzroku, słuchu - utrudnienie kontaktu - brak możliwości rozwoju w zakresie społecznym
Jakie choroby somatyczne mają bezpośredni patogenny wpływ na centralny układ nerwowy dziecka?
CHOROBY SOMATYCZNE MAJĄCE WPŁYW NA C.U.N.
Zaburzenia przemiany materii (metabolizmu) mogą spowodować uszkodzenie układu nerwowego.
Przypadki rzadkie, lecz ich skutki są nieodwracalne.
Dziedzicznie uwarunkowane słabe funkcjonowanie lub brak enzymów, niezbędnych w procesach przemiany materii, doprowadza do gromadzenia się w tkance nerwowej toksycznych produktów tej przemiany i do uszkodzenia c.u.n.
Przykład: FENYLOKETONURIA
Zaburzenia przemiany cukrowej i tłuszczowej są przyczyną występowania innych zespołów niedorozwoju umysłowego.
Niedożywienie powstałe w wyniku choroby somatycznej lub wskutek niedostatecznego odżywiania - ze względu na nie dostarczanie materiału budulcowego i energetycznego). Największa wrażliwość mózgu na niedobory żywieniowe ma miejsce w okresie jego intensywnego rozwoju, tj. w pierwszym półroczu życia dziecka. Nawet niewielki, lecz występujący w tym okresie i dłużej trwający, stopień niedożywienia może prowadzić do trwałych zmian i odchyleń w rozwoju włącznie z upośledzeniem umysłowym.
Nieprawidłowe funkcjonowanie gruczołów dokrewnych - Dzięki przysadce mózgowej - powiązanej autonomicznie z układem nerwowym, a funkcjonalnie z układem hormonalnym - oba te układy ze sobą współpracują. Do znanych skutków zaburzeń funkcjonowania tarczycy (niedoczynność) należy kretynizm (matołectwo). Osoby z tym schorzeniem cechują zaburzenia rozwoju fizycznego i psychoruchowego: karłowaty wzrost, krótkie kończyny, szeroka nasada nosa, obrzęk śluzowaty (twarz obrzmiała, maskowata). Tym cechom towarzyszy upośledzenie umysłowe i ruchowe, przeważnie głębszego stopnia (sprawność umysłowa nie przekracza poziomu 3-4-letniego dziecka). Wczesne leczenie hormonalne może złagodzić ten stan.
Choroba reumatyczna - w jej przebiegu dochodzi do zmian zapalnych w drobnych tętniczkach mózgu i opon mózgowych oraz ich zwężenia. Powoduje to niedotlenienie, niedożywienie i niszczenie tkanki nerwowej. Czynnikiem szkodliwym są uboczne skutki leków stosowanych w leczeniu tej choroby.
Wymienione choroby somatyczne wpływają na c.u.n. bezpośrednio na drodze fizjologicznej.
Inne choroby somatyczne:
* wada serca,
* cukrzycę,
* nieprawidłowości rozwoju fizycznego, jak otyłość, zbyt niski wzrost, wpływają na c.u.n. pośrednio na drodze psychologicznej Są bowiem źródłem częstych i silnych dolegliwości, czemu towarzyszy poczucie zagrożenia fizycznego, poczucie mniejszej wartości. Mała wydolność fizyczna utrudnia normalne życie, kontakty z rówieśnikami, ogranicza aktywność ruchową. Biorąc pod uwagę jedność psychosomatyczną człowieka, nie sposób w niektórych przypadkach określić, czy mamy tu do czynienia z zaburzeniami somatopsychicznymi (gdy schorzeniu fizycznemu towarzysza objawy zaburzeń zachowania), czy też są to zaburzenia psychosomatyczne uwarunkowane psychogennie, takie jak choroba wrzodowa, alergia, astma.
Wrodzone i nabyte defekty fizyczne, sensoryczne i ruchowe mają także wpływ na rozwój psychomotoryczny. Do tej grupy należy zaliczyć wrodzone lub nabyte kalectwo sensoryczne i motoryczne, także wady budowy ciała (skrzywienie kręgosłupa, garb).Defektem fizycznym w świetle przyjętych w społeczeństwie norm może być zbyt niski wzrost u chłopców, zbyt wysoki u dziewcząt, typ urody, zez.
Kalectwo sensoryczne (dzieci głuche, niewidome, głuchonieme) utrudnia kontakt z otoczeniem, odbiór informacji, zuboża doświadczenia, co może doprowadzić do niewykorzystania możliwości rozwojowych dziecka.
Społeczne przyczyny zaburzeń rozwoju dziecka.
Społeczne przyczyny zaburzenia psycho-ruchowego :
czynniki środowiskowe, społeczeństwo, rodzina - dla prawidłowego rozwoju osobowości ważna jest więź emocjonalna z matką, z jedną osób stale zajmującą się dzieckiem - jest to gwarant dalszego rozwoju - przy braku możliwości nawiązania więzi emocjonalnej mogą być problemy z nawiązywaniem jakiegokolwiek kontaktu
zaniedbanie dziecka - wiąże się z problemami w sferze osobowości
brak kontaktów społecznych
deprywacja uczuciowa - niezabezpieczenie miłości, czułości, bezpieczeństwa
po opuszczeniu przez matkę - : faza protestu, umartwienia, zobojętnienia → powstaje choroba sieroca, której następstwem jest opóźnienie rozwojowe, umysłowe, fizyczne.
Badając trzeba sprawdzić więź społeczną, sytuację rodzinną - konieczny dobry wywiad o środowisku społecznym
inne czynniki środowiskowe : żłobek, przedszkole.
Domy małego dziecka, domy dziecka - dzieci nie mają szansy zawiązać kontaktu z jedną osobą. Są niepewne uczuciowo, testują, są albo zbyt przylepne albo agresywne.
Obecnie rozłąka emigracyjna, u małych dzieci mogą występować objawy choroby sierocej
czasami problemy przy zmianie środowiska - np. kiedy dziecko zaczyna chodzić do szkoły, wtedy ujawniają się pierwsze symptomy zaburzeń.
Zaburzenia psychiczne i sytuacje wpływajace na rozwój :
sytuacje trudne
zbyt duże wymagania w stosunku do umiejętności dziecka → stres
dla małego dziecka źródłem stresu jest np. pozostanie bez matki,
sytuacje przeciążanie - zbyt trudne dla dziecka, więcej niż jest w stanie w swoim wieku, czasami początkom szkoły towarzyszą zajęcia dodatkowe, gdzie dziecko jest umęczone
problem posyłania dzieci w wieku 6 lat do szkoły, nie wszystkie mają wystarczający poziom dojrzałości emocjonalnej, społecznej, psychicznej do przetrwania w szkole
Sytuacja zakłócenia :
dziecko ma potrzeby ale nie może ich zaspokoić - brak czegoś
deprywacja - psychiczna związana z utratą poczucia bezpieczeństwa wskutek przemocy, niewłaściwych metod wychowawczych
odporność psychiczna - prężność, sprężystość. Ważne by dziecko odporności nabywało, zależy ona od czynników biologicznych i genetycznych.
Odporność często wynika z braku doświadczeń, zachowanie mało rygorystyczne, nadmierne chronienie przez rodziców - kiedy dochodzi do starcia z rzeczywistością problemy z przystosowaniem.
W sytuacji przeciążenia - kiedy rodzina traci np. ojca, najstarsze dziecko przejmuje jego rolę. Parentyfikacja - wchodzenie w rolę rodzica przez dziecko. (może to być rodzic nieobecny, alkoholik, nieżywy) Dziecko utożsamiając się z rolą nie ma szans przejścia przez okresy rozwoju - utrata dzieciństwa, zbytnia odpowiedzialność.
Psychologiczne czynniki ryzyka zaburzeń rozwoju dziecka.
psychologiczne - sytuacje trudne, które nie powodują zmian w zakresie CUN (choć przemoc wobec małego dziecka, ciężka trauma może powodować zmiany w zakresie mózgu)
Obraz kliniczny autyzmu wczesnodziecięcego - charakterystyka objawów.
Autyzm wczesnodziecięcy :
Rozpoznana w latach 40-tych, Kramner wprowadza. Kiedyś zespół Kramnera. Skrajnie wyrażony autyzm jako pojęcie psychiatryczne. Wyraża się przez objawy, które są też osiowymi objawami schizofrenii. Autyzm polega na typowym braku kontaktu z rzeczywistością, obecność własnej wizji świata, odcięcie od realnego życia. Jest często objawem schizofrenii. Dzieci które opisywał przejawiały : autyzm, obsesyjne przywiązanie do środowiska (brak tolerancji na zmianę), zaburzenia mowy, nieużywanie słowa „ja”, zainteresowanie przedmiotami a nie ludźmi, przejawiają inteligentny wyraz twarzy, dobrą pamięć mechaniczną i niski poziom IQ. Kramer zajmował się autyzmem, psychozami. Uważał, że autyzm wczesnodziecięcy jest uwarunkowany czynnikami psycho-społecznymi, wadliwe postawy rodzicielskie. W UK zajmował się nim Router a w PL Olechnowicz. Wg Olechnowicz autyzm to utrata kontaktu przed 30-tym miesiącem życia, ale nie jest to schizofrenia. Można go zdefiniować jako całościowe zaburzenie rozwojowe w zakresie 3 obszarów : funkcjonowania społecznego (wycofanie się z relacji), w obszarze komunikacji i mowy (opóźnienie w zakresie rozwoju mowy), w obszarze zachowania - sztywne wzorce zachowania, nie potrafi bawić się w udawanie. Rozwija się stopniowo w trakcie 2 roku życia, w pełni widoczny między 2 a 3 r.ż. Charakterystyczne objawy :
w sferze kontaktów społecznych : kontakty nieprawidłowe, izolacja, wycofanie, nie próbuje nawiązać kontaktu wzrokowego, nie uśmiecha się do ludzi, brak ekspresji mimicznej, brak dialogu tonicznego - nie dostosowuje się ciałem do osoby, która je nosi, wrażenie dziecka bezwładnego. Brak wykazania próby kontaktu, brak zwracania uwagi zachowaniem, brak zachowania antycypacyjnego, nie wyciąganie rąk do osoby z którą chce złapać kontakt, brak potrzeby przytulania, kontaktu dotykowego, brak zaburzenia przywiązania, brak reakcji strachu do osób obcych, brak uśmiechu w stosunku do osób bliskich, dziecko nie naśladuje, brak reakcji zadowolenia na widok matki, brak zainteresowania zabawkami, preferowanie stałości otoczenia, przedmiotu. Nie udaje się rozśmieszyć dziecka (nie reaguje na akuku), spojrzenie puste, oddalone, nieobecność
komunikacja i mowa - opóźniony rozwój mowy, zahamowanie gaworzenia, w 3 r.ż. - poprawa w sferze mowy, pod koniec 1 r.ż nie bawi się w udawanie, brak słów, jak pojawi się mowa to tylko echolalia - powtarzanie tego co słyszy. Mowa monotonna, uboga. Brak okazywania emocji. Ekspresja lęku (silna). Preferują bodźce dotykowo proste, lubią nawyki, rytuały, mają tendencję do zachowań i zainteresowań stereotypowych - powtarzają ruchy. Lubią bawić się prostymi przedmiotami - kamień, drut, element zabawki. Zabawa wiąże się z używaniem zabawek niezgodnie z ich przeznaczeniem. Budują z klocków ciągi, starsze dzieci interesują się 1 rodzajem przedmiotu np. ogląda z fascynacją kalendarze. Przejawy agresji - uderzanie głową o stół, ścianę.
Modulacja zmysłowa i motoryka - obniżona lub wzmożona reaktywność na bodźce zmysłowe, dążenie do wytwarzania bodźców - wprawanie przedmitów w ruch lub obracanie się wkoło, klaskanie, preferowanie odgłosów fizjologicznych niż głosu ludzkiego czy muzyki - lubią odgłosy zwierząt. Obojętność na przywoływanie. Może być zainteresowanie i fascynacja szczególnymi dźwiękami jak spłuczka, odkurzacz. Opóżnienia i anomalie w zakresie rozwoju motoryki. Zaburzenia chodzenia. Motoryka - albo ograniczona albo dziecko jest pobudzone, dziwaczny chód, zachowania. Zaburzenia snu - sen niespokojny, z płaczem, bezsenność. Zafascynowanie specyficznymi hałasami lub lęki z tym związane.
Funkcje intelektualne - inteligentny wygląd, ale poziom zdolności obniżony. Problem ze zdolnościami rozumowania, niektóre dzieci są w normie intelektualnej, ale wiele z niedorozwojem umysłowym. Czasami nie mają one zdolność do rozpoznawania stanu emocjonalnego innych, są niezdolne do nawiązywania prawidłowych relacji. Cierpią na deficyt poznawczy. Nie umieją się bawić na niby. Teoria umysłu - kształtuje się w wieku od 1 do 4 r.ż. zdolność do pozorowania. Dziecko używa różnych przedmiotów i nadaje im sens, przypisuje obiektom inne właściwości, ta teoria umysłu wiąże się ze zdolnością przyporządkowania stanów psychicznych innej osobie, wymaga empatii. Jest to pewna właściwość, zdolność do komunikowania się.
Rehabilitacja →
Zaburzenia wynikające z deprywacji psychicznej - zespół rozłąki - przyczyny, typowe objawy i fazy.
Zaburzenia wynikające z deprywacji psychicznej -
zespół rozłąki, choroba sieroca, szpitalna (hospitalizm)
Deprywacja psychiczna à stan organizmu wynikający ze szczególnej sytuacji życiowej, w której osoba przez dłuższy czas zostaje pozbawiona możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb psychicznych.
fW odniesieniu do dziecka - dramatyczna zmiana warunków życia dziecka i pozbawienie możliwości zaspokajania jego podstawowych potrzeb.
Przyczyny:
• nagła zmiana dotychczasowych warunków życia i bytowania, a przede wszystkim konieczność rozłąki z matką
• brak zaspokojenia podstawowych potrzeb dziecka w rodzinie
• sytuacje losowe, kataklizmy, itp.
Motyw przynależenia
R. Spitz - depresja anaklityczna (utrata oparcia) -
Zespół objawów będących reakcją na oddzielenie od matki- dramatyczna zmiana zachowania:
• wzmożona lękliwość, reakcja krzyku, płaczu na zbliżanie osób obcych, lub nieustający płacz, nawet podczas zainteresowania dziecka zabawą czy jedzeniem.
• dziecko jest coraz mniej aktywne, przestaje je interesować otoczenie, izoluje się od świata. Nie reaguje na próby nawiązania kontaktu, cichnie, sprawia wrażenie dziecka głęboko depresyjnego, przestaje mówić, jego aktywność ruchowa i poznawcza obniża się lub przejawia się jedynie ruchami stereotypowymi (kołysanie, kiwanie, monotonne kręcenie głową, itp.).
U dzieci 2-3 letnich Robertson i Bowlby - 3 fazy reakcji na rozłąkę z matką:
1) faza protestu - dziecko krzyczy, ucieka, szuka matki, oczekuje jej powrotu, protestuje wobec innych osób sprawujących opiekę;
2) faza rozpaczy - i zwątpienia - dziecko przestaje wzywać matkę, stopniowo słabnie jego aktywność, traci chęć do jedzenia, źle śpi;
3) faza tłumienia, tłumienie poprzednio ujawnianych uczuć, wycofanie, izolacja, zawężenie zainteresowań, unikanie zabaw z innymi dziećmi, stereotypia ruchów.
Nadpobudliwość psychoruchowa - charakterystyka zespołu, podstawowe objawy.
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej
zaburzenie, które wyraża się w nadmiernej pobudliwości, obejmujące wszytskie sfery funkcjonowania dziecka (ruchową, poznawczą, emocjonalną)
ADHD
rozpoczyna się przed 7 rż
Kryteria wg Barkleya
- trudności w koncentracji uwagi, impulsywność, nadmierna ruchliwość, niecierpliwość, zachowanie nieadekwatne do sytuacji
- nasilenie niewłaściwego zachowania
- zachowanie było niewłaściwe już przed ukończeniem 6 rż
- symotomy są chronicze lub trwałe
- trudności w zachowaniu są uporczywe - ujawniają się w więcej niz 1 sytuacji
- IQ co najmniej 70
- brak objawów autyzmu lub psychozy, utraty wzroku, słuchu, opóźniej w rzoowju mowy, objawów neurologicznych
z ADHD współwystępują
- objawy nerwicowe - zaburzenia snu, lęki dzienne lub nocne, moczenie się, zacinanie, jąkanie, tiki, natręctwa, agresywnośc
-zaburzenia wtórne - brak poczucia bezieczeństwa, niskie poczucie własnej wartości, neurotyczne cechy osobowości, depresja, zaburzenie zachowania, niecharmonijność rozwoju psychoruchowego, specyficzne trudności szkolne
Przyczyny ADHD
- typ temperamentu - silny, niezrownoważony, z przwagą procesów pobudzenia nad hamowaniem
- mikrouszkodzenia CUN - przyczyny organiczne
- anomalie w rozowju mózgu - deficyty określonych związków chemicznych w mózgu, niższa aktywnosć niektórych obszarów mózgu
- Czynniki: środowiskowe (wczesna ekspozycja na wysokie dawki ołowiu, styl wychowania deficyty rozwojowe, trudności), genetyczne, dziedziczność (nizszy poziom neuroprzekaźników, nizszy poziom aktywności w obszarach czołowych, , niższy przepływ krwi w obszarach czołowych, niższa aktywność mózgu
czynniki ryzyka: alkohol, narkotyki, leki w okresie ciąży
Depresja u dzieci - obraz kliniczny (objawy).
Problematyka depresji dziecięcej jest zagadnieniem kontrowersyjnym. To co cechuje smutek, depresja jako objaw, symptom, chorobę. Depresja duża - ma swój początek, jest chorobą. Depresja jako symptom oznacza pewnie nastrój który cechuje się smutkiem, drażliwością. Każdy z nas doświadcza nastroju depresyjnego (depresja jako symptom) Rozczarowanie, zawód. Jako zaburzenie - zespół symptomów, obraz kliniczny, smutek to jeden z objawów. Smutek jako objaw afektywny. W ramach objawów : spadek zainteresowania czynnością przyjemną, zaburzenia snu, apetytu. Jako choroba to coś więcej niż symptom - jednostka charakteryzuje się konkretnymi zaburzeniami, trzeba ja diagnozować, leczyć.
Są naukowcy, którzy twierdzą, że depresja przed okresem dojrzewania nie istnieje. Mówią, że objawy mogą być uznane za ekwiwalenty depresji.
Duży wpływ - kryteria diagnostyczne depresji, wydanie DSM III - różne poglądy. Zaznaczano, że trzeba brać pod uwagę aspekt rozwojowy. Depresja jako zespół afektywnych i somatycznych objawów, które mogą towarzyszć innym zaburzeniom.
Od kiedy można zaobserwować objawy depresji i jakie one są :
okres przedszkolny i szkolny
ujawniają się epizody smutku
drażliwość
poczucie winy
autoagresja
niedostosowanie społeczne
somatyzacja - bóle psychogenne, czynnościowe zaburzenia układu pokarmowego - bóle brzucha itd.
okres preadolescencji (9-12 lat)
obniżona samoocena
nastrój smutku
apatia
pesymizm
brak czerpania przyjemności z aktywności, która sprawiała przyjemność
problemy szkolne
brak zaintersowania nauką
narażanie się na niebiezpieczeństwa
myśli samobójcze
bóle psychogenne
adolescencja
podobne jak u dorosłych
częściej niż u dzieci młodszych
lęk o przyszłość
poczucie braku wyjścia z sytuacji
brak perspektywy
więcej prób samobójczych
bóle psychogenne - głowy, anoreksja psychiczna.
Skłoność do nadużywania leków, zachowania antyspołeczne, zachowania o podłożu depresyjnym.
10 podstawowych objawów depresji (5 z nich i trwają 6 tygodni) - drpesja
uczucia smutku
brak przyjemności z tego co robi
samopotępianie, obwiniane się
płaczliwość
poczucie mniejszych wartości
reakcje izolacyjne
osłabienie postępów w nauce
zahamowanie psychomotoryczne
zaburzenia snu i łaknienia
próby samobójcze
Objawy towarzyszące :
rozdrażenieni i nastrojowość
trudności w kontaktach społecznych
patologiczne poczucie winy
męczliwość w skali somatycznej
spadek koncentracji uwagi
deficyty uwagi
obsesyjne myśli i natręctwa
poczucie beznadziejności, pesymizm, negatywne oczekiwania wobec przyszłości
moczenie nocne lub samozanieczyszczanie się kałem
wybuchowość
próby samobójcze, samobójstwa dokonane.
Depresja młodzieńcza wiąże się z kryzysem młodzieńczym.
Jadłowstręt psychiczny - charakterystyka i symptomatologia zaburzenia.
Anoreksja :
zaburzenie zaczyna się w okresie pokwitania lub wczesnej dorosłości
wiek obniża się
diagnozowane między 14 a 20 rokiem życia
zachodzą duże zmiany płciowe
jeżeli problemy zaczynają się w tym okresie mogą prowadzić do jadłowstrętu psychicznego
objawy :
lęk przed utyciem
problem z akceptacją własnego ciała
jeżeli nastolatka przeżywa lęk przed utyciem a działania te są skrajnie wyniszczające to często trudno przywrócić organizm do stanu zdrowia
wiąże się to z obsesyjną myślą o jedzeniu, o kaloryczności jedzenia
osoby te lubią przygotowywać posiłki, ale nie dla siebie
same obsesyjnie unikają jedzenia
często rodzice nie zauważają, że dziecko jest chore
powiększenie ślinianek - okrągłość twarzy
Objawy - zaburzenia wagi, problemy z utrzymaniem ciepłoty, spadek odporności. Zmiany dermatologiczne - suchość i łuszczenie się skóry, meszek, wypadanie włosów, zaburzenia układu rozrodzczego, zmiany w zakresie wielkości narządów rozrodczych, obniżenie ciśnienia, zwolnienie akcji serca, zawroty głowy, omdlenia. 2 typy : ograniczający i objadający się z wydalaniem. Różne teorie - zaprzeczanie własnej kobiecości, zła relacja z matką
Literatura zalecana:
Barkley, R. (2009). ADHD. Podjąć wyzwanie. Poradnik dla rodziców. Poznań: Zysk i S-ka.
Białecka-Pikul, M. (2007). O potrzebie nowego spojrzenia na zaburzenia rozwoju. Sztuka Leczenia, 14, 1-2, 13-24.
Bogdanowicz M. (1991). Psychologia kliniczna w wieku przedszkolnym. Warszawa: WSiP.
Carson, R. C., Butcher, J. N., Mineka, S. (2003). Psychologia zaburzeń, Vol. I, R. 14. Zaburzenia dzieciństwa i adolescencji. Gdańsk: GWP, s. 795-
Cierpiałkowska, L., Zalewska, M. (2008). Wybrane zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. W: J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. T. II, s. 569-579. Sopot: GWP.
Kendall P. C. (2004). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji, mechanizmy zaburzeń i techniki terapeutyczne. Gdańsk: GWP.
Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. (2000). Kraków-Warszawa: Vesalius.
Kościelska M. (2000). Psychologia kliniczna dziecka. W: J. Strelau (red.). Psychologia, Podręcznik akademicki. Gdańsk: GWP.
Namysłowska, I. (red.) (2004). Psychiatria dzieci i młodzieży. W-wa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Obuchowska I. (2005). R. 2. Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży - wybrane zagadnienia. W: H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna, s. 25-46.W-wa: Biblioteka Psychologii Współczesnej.
Popielarska, A., Popielarska, M. (red.) (2000). Psychiatria wieku rozwojowego. Warszawa: PZWL