Klasyfikacja zjawisk finansowych w układzie przedmiotowym
przychody i wydatki pieniężne, ekwiwalentne albo rynkowe, obrót towarowy i zatrudnienie- ruch pieniądza spowodowany zakupem towarów i zatrudnieniem osób
dochody i wydatki transferowe inaczej redystrybucyjne, obrót pieniądza nieekwiwalentny, przykład: płacimy podatki nic nie otrzymujemy
przychody i wydatki pieniężne kredytowe związane z działalnością banków.
klasyfikacja zjawisk finansowych w układzie podmiotowym
finanse publ. realizowane przez państwo i samorząd terytorialny, głównie przycody transferowe, dochody, wydatki mają charakter ekwiwalentny
finanse ubezpieczeń (majątkowe, osobowe)
finanse banków (charakter transferowy)
finanse przedsiębiorstw (ekwiwalentne) - obrót towarem
gosp. domowe (charakter ekwiwalentny)
Funkcje systemu finansowego
f. płatności polega na zapewnieniu sprawnego funkcjonowania systemu kupno-sprzedaży
f. płynności zapewnia zamianę papierów wart. na gotówkę i odwrotnie
f. oszczędności ma zapewnić bezpieczne lokowanie nadwyżek pieniężnych
f. kredytowa-dostarczanie kredytów podmiotom w celu popierania, inwestowania i konsumpcji.
f. zabezpieczenia przed ryzykiem
f. bezpieczeństwa finansowego kraju-umożliwienie rządowi prowadzenia polityki wzrostu gospodarczego, zatrudnienia, niskiej inflacji i pozycji płatniczej kraju.
funkcje finansów publicznych
Mają spełnić kilka funkcji których nie może zapewnić rynek.
f. alokacyjna wykorzystywanie administracyjnego mechanizmu zaspakajania potrzeb społ., których nie zapewnia mechanizm rynkowy głownie ze względu na nadmierne zróżnicowanie dochodów poszczególnych jedn. (szkolnictwo, ochrona zdrowia, i bezpieczeństwo publ.)
U nas wynosi 38,5% ma tendencję spadkową.
f. redystrybucyjna wtórny podział dochodu narodowego nie powinna naruszać równowagi podmiotów gospodarczych. Sprawiedliwe rozłożenie ciężarów.
relacja dochodów sekt. finansów publ. W Polsce 34,3%, w UE 46,6%
PKB
f. stabilizacyjna polega na rozwiązywaniu problemu tzw. „magicznego czworoboku” Trzeba zapewnić wysoki poziom zatrudnienia, stabilność cen, równowaga bilansu płatniczego zagranicy, stały wzrost gosp.
Formy organizacyjno-prawne podmiotu finansów publicznych
Założycielem tych podmiotów może być skarb państwa albo jedn. samorządu terytorialnego
Skarb państwa jedn. Sam. Teryt.
Środek motywacyjny jednostka Zakład Fundusz
Budzetowa budżetowy celowy
Gospodarstwo pomocnicze
Jednostki te funkcjonują tak, że są dwa niezależne przepływy pieniężne- Strumie dochodów i wydatków
GOSP. POMOCNICZE działa w ramach jedn. budżetowej, nie może czerpać zysków z usług świadczonych jedn. macierzystej, więc sprzedaje je wg. kosztów wł., wpłaca do budżetu 50% osiągniętego zysku a dr. poł. przeznacza na wł. potrzeby. Np: szkoły podst., hotele pracown., warsztaty w szkołach.
ZAKŁAD BUDŻETOWY
samodzielne jedn.organizacyjne sektora finansów publ., które odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania i pokrywają koszty swojej działalności z wł. przychodów.
FUNDUSZ CELOWY (pula śr. gromadząca dochody publ. i wydana na okr. cel. Gdy nie wystarcza śr. wtedy budżet państwa dofinansowuje Fundusze w formie dotacji)
Źródła dochodów budżetów państwa
doch. krajowe - podatkowe (akcyzowy, od towarów i usług, od osób prawnych, od osób fiz.) niepodatkowe (jedn. budżetowych, dywidenda, wpłaty z zysku NBP, cła)
doch. zagr.
Wydatki budżetowe
wg. rodzajów:
dotacje i subwencje (transfery)59%
świadczenia dla osób fiz.8,4%
wydatki bieżące jedn. budż.18,1%
wydatki majątkowe4,5%
rozliczenie z bankami0,7%
obsługa długu publ. 12,7%
wg. działów:
podst. działy gospodarki 7,3% (dopłaty do kredytów, wspieranie przedsiębiorstw)
nauka, oświata, szkolnictwo wyższe 5,5%
ochr. zdr. i opieka społ. 10.3%
ubezp. społ. 28,7%
organy władzy i administr. 16,3%
obsługa długu publ. 12,8%
inne wydatki 18,7%
Źródła finansowania deficytu budżetu państwa
sprzedaż skarbowych papierów wart. na rynku krajowym i zagr. (obligacje skarbowe i bony skarbowe)
kredyty zaciągnięte w bankach krajowych i zagr.
z pożyczek
z prywatyzacji majątku skarbu państwa
nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych
Źródła dochodów Samorządu terytorialnego
dochody własne
subwencja ogólna
dotacje celowe z budżetu państwa
środki pochodzące z UE
Dochody własne gminy
wpływy z podatków(od nieruchomości, od śr. Transportowych, dochody od osób fiz., od posiadania psów, od spadków i darowizn, od czynności cywilno-prawnych)
wpływy z opłat(targowa, miejscowa, administracyjna, skarbowa)
dochody z majątku gminy
wysokość udziału z podatku doch od os. fiz zamieszkujących na obszarze gminy
subwencje ogólne
ods. od środków finansowych gminy, gromadzonych na rachunkach bankowych
Gminy dochody mają stałe, natomiast wydatków dużo nie mają, które można nawet ograniczyć. Gminy są w stanie wypracować nadwyżki budżetowe.
Od czego zależy wysokość subwencji ogólnych
Są to środki pieniężne przekazane bezzwrotnie z budżetu państwa na sfinansowanie zadań
własnych samorządu terytorialnego o przeznaczeniu których decydują JST
Subwencja ogólna składa się z 3 części: 1 część podstawowa, 2oświatowa, 3 rekompensująca
Dotacje celowe z budżetu państwa
Są nieodpłatnym transferem pieniędzy przeznaczonych na określony cel. Powinna być
wykorzystana w ciągu roku kalendarzowego zgodnie z przeznaczeniem przez samorząd,
niewykorzystane wracają do budżetu państwa.
- na zad z zakresu administracji państwowej zlecone gminom oraz inne zadania zlecone ustawami
- zadania realizowane na mocy porozumienia z organami administracji państwowej
finansowanie zadań wł. objętym kontraktem woj.
finansowanie zadań wł powiatu
- w powiecie na realizację zadań służb straży i inspekcji (sanitarnych)
Znaczenie poszczególnych stawek Vat
22%- stanowi podst. źródło dochodu państwa (charakter finalny)
7%- stosowana dla towarów i usług o podstawowym znaczeniu dla kosztów utrzymania ludności.
3%- nienormatywna dla produktów nieprzetworzonych i rolnych.
0%- stosowana przede wszystkim w eksporcie ale spoza UE.
Formy opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej osób fizycznych
zasady ogólne
karta podatkowa (zryczałtowany podatek doch. o stałej wysokości, ustalony kwotowo i zależny od rodz. wykonywanej działalności, liczby zatrudnionych pracowników, liczby mieszkańców w miejscowości będącej siedzibą firmy)
ryczałt ewidencjonowany ( opodatkowane są przychody należne, nie zawsze muszą to być przychody faktycznie otrzymane. Ważne jest czy podatnik prowadzi działalność dochodową i jaka jest jej rentowność).
Zasady opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn
Jest powszechnym podatkiem majątkowym wymierzanym od przyrostu majątku nabytego w sposób nieodpłatny Objęte tym podatkiem są jedynie dobra wymienione w ustawie. W konstrukcji tego podatku istotna rolę spełniają tzw grupy podatkowe czyli stosunek rodzinny pomiędzy zbywca a nabywcą majątku są 3 grupy podatkowe
najbliżsi (małżonkowie, rodzeństwo, zstępni, wstępni pasierb, zięć, synowa, ojczym, macocha, teściowie)
linie boczne pokrewieństwa ( zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa,),
innych nabywców.
Zasady opodatkowania nieruchomości- reguluje ustawa z 12.01.1991. o podatkach i opłatach lokalnych. Wpływy z tego podatku zasilają dochody samorządu.
Przedmiotem opodatkowania są :
grunty- z wyłączeniem użytków rolnych, gruntów zadrzewionych i zakrzewionych na użytkach rolnych oraz lasów, jeśli nie są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej
budynki lub ich części
budowle lub ich części związane z prowadzoną działalnością gospodarczą
podstawę opodatkowania stanowi:
dla budynków lub ich części- pow użytk w m2
dla budowli - ich wartość ustalona na 1.01. roku podatkowego stanowiąca podstawę naliczenia amortyzacji a dla budynków zamortyzowanych ich wartość z 01.01 roku w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego
dla gruntów - powierzchnia tych gruntów
Kto płaci składki do ZUS i jak są rozdzielane dalej
Str 223 i 219
Płatnicy poszczególnych składek na ubezpieczenie społeczne pracowników
emerytalne (po połowie płaci pracodawca i pracownik),
rentowe (płaci pracodawca i pracownik),
chorobowe (pł. pracownik),
wypadkowe (pł. pracodawca)
Współzależność między rentownością, płynnością i ryzykiem operacji finansowej
Ryzyko a rentowność- zabiegając o wyższą rentowność (dłuższy okres inwestowania) -wzrasta ryzyko
Wyższa rentowność to mniejsza płynność
Wymienić instrumenty rynku pieniężnego
depozyty krótkoterminowe, do 1 roku międzybankowe i bankowe
umowy odkupu
zbywalne papiery wart.(certyfikaty depozytowe, bony pieniężne banku centr., bony skarbowe, weksle handl., bony komercyjne)
Jakie są funkcje rynku pieniężnego
- alokacja zasobów przepływ pieniędzy od podmiotów dysponujących nadwyżką do podmiotów odczuwających ich brak. Optymalne wykorzystanie pieniędzy.
- utrzymywanie płynności zamiana gotówki w każdej chwili na instrumenty rynku pieniężnego i odwrotnie w celu osiągnięcia zysku , to powoduje minimalizację kosztu utrzymania płynności finansowej.
transformacja terminów zamiana krótkoterminowych pasywów na długoterminowe aktywa.
Indeksy rynku pieniężnego- co to jedt WIBID i WIBOR
W Polsce funkcjonują dwa indeksy rynku lokat międzybankowych:
WIBOR określany jako roczna stopa%, po jakiej bank może udzielić kredytu innym bankom
WIBID określany jako roczna stopa%, którą bank jest gotów zapłacić za środki pieniężne przyjęte w depozyt od innych banków.
LIBOR - kredyty międzynarodowe
certyfikat depozytowy
Jest to zaświadczenie o złożenie w banku terminowego depozytu na określona kwotę, okres,i po ustalonej stopie procentowej
Rynek krótkoterminowych papierów dłużnych
Przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe z terminem zapadalności do 1 roku emitowane przez podmioty niefinansowe, jak również instrumenty emitowane przez banki nie trafiające na rynek międzybankowy
Funkcje bonów skarbowych
Są instrumentem zarządzania płynnością finansową budżetu
mogą być wykorzystywane przez bank centralny jako instrument polityki pieniężnej
mogą być wykorzystywane w przedsiębiorstwach jako narzędzie zarządzania płynnością oraz osiągania zysku z lokaty. Popyt na bony skarbowe jest zawsze większy niż podaż tych papierów.
Funkcje rynku kapitałowego
alokacja kapitału finansowanie przedsięwzięć gospodarczych podmiotów przez drobnych inwestorów
mobilizacja kapitału polega na informowaniu inwestorów o możliwościach rynku.( Internet, biura maklerskie)
świadczenie usług w zakresie podejmowania: usług maklerskich, doradztwa i zarządzania oszczędnościami.
transformacja kapitału polega na przybieraniu przez kapitał różnych postaci w zależności od stopy wzrostu i oceny ryzyka.
wycena kapitału na rynku wtórnym codziennie przez notowania papierów wart. Co informuje o stopie zwrotu z inwestycji
informacja o sytuacji bieżącej i trendach w gospodarce pełniąc funkcję barometru gospodarczego.
Instrumenty rynku kapitałowego
O charakterze wierzycielskim - obligacje (papier wart., który poświadcza wierzytelność na określoną sumę wraz z zobowiązaniem do wypłaty oprocentowania. Eminentem jest skarb państwa, przedsiębiorstwa i samorządy terytorialne)
O charakterze własnościowym - akcje (dokument stwierdzający własność firmy, posiada wartość nominalną wyrażoną w pieniądzu jako część kapitału. Wartość rynkowa kształtuje się wg. podaży i popytu. Prawa: 1 akcja=1 głos w zgromadzeniu akcjonariuszy , udział w zyskach firmy w postaci dywidendy, udział w majątku firmy gdy jest sprzedawana, prawo poboru nowych akcji emitowanych przez firmę).
Na czym polega analiza fundamentalna rynku kapitał.
Polega na badaniu warunków ekonomicznych funkcjonowania przedsiębiorstwa w celu określenia wartości akcji i porównania tej ceny na rynku kapitałowym, stanowi podstawy pomyślnego rozwoju. Zakłada się że w długim okresie wzrasta wartość rozwijającej się firmy a wraz z tym zwiększa się cena akcji. Dotyczy inwestycji długoterminowych i polega na zastosowaniu 4 następujących kroków określających:
warunki makroekonomiczne
warunki branżowe
kondycję przedsiębiorstwa ( analiza finansowa)
wartość akcji przedsiębiorstw.
Na czym polega analiza techniczna służy do inwestowania na krótkie okresy w celach spekulacyjnych. Zwolennicy analizy technicznej nie wnikaja w informcje finansowe spółek.W odpowiedzi na wyniki tej analizy wybieramy spółkę, aby tanio kupić i dobrze sprzedać. Ważne jest jak kształtują się ceny akcji na giełdzie. Analiza ta służy do inwestowania na krótki okres. Obejmuje: analizę trendu, analizę formacji, analizę wart. obrotów i teorię fal i cykli. Instrumentem analizy są wykresy: liniowy, słupkowy, wykres punktów i figurr, wykres świeczkowy.
Zadanie rynku walutowego
transfer siły nabywczej w formie pieniądza między różnymi krajami.
tworzenie możliwości wyrównania obrotów zagr.
niekompensowanie się wzajemnych dostaw i usług między krajami lub podmiotami gospodarczymi, może być sfinansowane zagr. pieniędzmi.
ochrona zagr. pieniędzy przed deprecjacją spowodowaną zmianą kursu walut przez wykorzystanie transakcji terminowych forward i swap.
Czynniki wpływające na kursy walutowe
Czynniki długookresowe
wysokość relatywnego poziomu cen
cła i kontyngenty celne. Cła, podatki importowe i kontyngenty celne oddziaływają na kursy walutowe, np.: Polska nakłada cła na kontyngent na stal amerykańską, automatycznie zwiększa się popyt na stal krajową, wówczas polska złotówka będzie miała skłonność do aprecjacji, ponieważ sprzedaż polskiej stali będzie miała wysoki poziom choćby nawet podrożała.
preferencje względem dóbr krajowych i zagr. Wzrost popytu na dobra eksportowe w długim okresie prowadzi do aprecjacji waluty krajowej, natomiast przy wzroście popytu na dobra importowane mówimy o deprecjacji waluty krajowej.
Czynniki krótkookresowe
- oczekiwanie rynku w sferze gospodarki narodowej
- porównanie oczekiwanych zysków z depozytów krajowych i zagranicznych
- zmiana stóp procentowych
Rodzaje kursów walutowych
Bieżące kursy średnie - wylicza je NBP, rano między 8 45- a 8 50 dziesięć banków, dilerów rynku pieniężnego podaje ( kwotuje) kurs, NBP odrzuca 2 najniższe i 2 najwyższe kwotowania, z pozostałych 6 liczy średnią arytmetyczną ważoną, w ten sposób wylicza kurs średni miedzy najwyższym ,a najniższym
Kursy kupna i sprzedaży,10 banków podaje kwotowania USD i ERO o godz. 15 25 1530, i tak samo z 6 pozostałych oblicza średni kurs kupna i sprzedaży
Kursy celne - jest to kurs średni z przedostatniej środy poprzedniego miesiąca.
Kursy kantorowe tzw. kursy detaliczne walut.
cele instrumentów pochodnych ( kontraktów terminowych)
Są 3 cele
Zabezpieczenie przed ryzykiem - powinno być podstawowym celem kontraktów terminowych
Spekulacja- polega na narażaniu się na ryzyko w celu osiągnięcia zysku
Arbitraż - Jest to spekulacja bez narażania się na ryzyko finansowe.. Celem jest zarobienie na różnicy cen instrumentów pierwotnych i pochodnych w róznych punktach geograficznych oraz o róznych terminach wykupu lub miedzy róznymi rodzajami transakcji. Jest to operacja szybkiej spekulacji, w której zysk osiaga się natychmiast dzieki szybkiej orientacji.
Na czym polega wskaźnikowa diagnostyka firm
Analiza wskaźnikowa ułatwia ocenę minionej, teraźniejszej i przewidywanie przyszłej działalności jednostki gospodarczej. Skłąda się z wielu wskaźników za pomocą których można scharakteryzować rożne aspekty ekonomiczne działalności przedsiębiorstwa, umożliwia wszechstronne porównania.
35 Rachunek zysków i strat.
Rachunek zysków i strat - jeden z podstawowych i obligatoryjnych elementów sprawozdania finansowego jednostki. Pokazuje dokonania jednostki w danym okresie. Jego istota polega na szczegółowym przeciwstawieniu przychodom (i zyskom nadzwyczajnym) z różnych rodzajów działalności, współmiernych do nich poniesionych kosztów (i strat nadzwyczajnych) uzyskując w efekcie wynik finansowy zysk lub stratę brutto, który skorygowany o obowiązkowe zmniejszenia wyniku brutto (np. podatek dochodowy) pozwala na uzyskanie kwoty wyniku netto za dany okres. Analizując rachunek zysków i strat możemy wywnioskować wiele o kondycji firmy. Pokazuje zdolność firmy do generowania zysków i samofinansowania, prezentuje strumienie pieniężne. Rachunek wyników pokazuje rentowność na poszczególnych działalnościach firmy. Przedsiębiorstwa mogą sporządzać rachunek wyników w wariancie porównawczym lub kalkulacyjnym.
36 Rachunek przepływów pieniężnych.
Sprawozdanie z przepływów pieniężnych cash flow informuje o tym, które obszary działalności firmy generują najwięcej środków pieniężnych w danym okresie oraz jak te środki zostały wykorzystane. Sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych obejmuje strumienie pieniężne z trzech obszarów działalności: operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. Opisuje przepływające środki pieniężne między bilansem otwarcia a bilansem zamknięcia. Pozwala bliżej ocenić zdolności firmy do generowania gotówki, ponieważ w krótkim okresie to ona, a nie zysk jest kluczowa dla przedsiębiorstwa. Pokazuje zmiany, jakie zaszły w poszczególnych elementach aktywów i pasywów wywołane przez przepływ środków pieniężnych. Pozwala także na określenie głównych kierunków odpływu środków pieniężnych oraz badanie pewne mechanizmów powodujących zmianę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. W rachunku przepływów pieniężnych są uchwycone zależności między stanem aktywów, nadwyżkami księgowymi osiąganymi z działalności oraz poziomem płynności finansowej. Rachunek przepływów pieniężnych można sporządzać metodą bezpośrednią lub metodą pośrednią
37 Bilans.
Bilans jest to wartościowe zestawienie majątku (aktywów) i źródeł jego finansowania (pasywów) danej firmy na określony dzień bilansowy. Aktywa określane są jako kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku zdarzeń przeszłych, które w przyszłości spowodują wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Pasywa zaś inaczej kapitały oznaczają środki finansowe zaangażowane w jednostce na określony czas. Bilans dostarcza danych do oceny dotychczasowych dokonań jednostki i do analizy poprzedzającej nowe kierunki jej działania. Aktywa przedstawiają przyszłe korzyści finansowe, pasywa z kolei informują o przyszłych transferach korzyści finansowych, które należy dokonać na rzecz innych podmiotów gospodarczych.