Wykład 5 ,
Plagiat - Ustawodawca nie wprowadził do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych definicji legalnej plagiatu.
Wywodzi się z łacińskiego słowa plagiatus (skradziony), mającego swe źródło w plagium (porwanie, kradzież). Czyn ten określa się mianem „kradzieży literackiej lub artystycznej” polegającej np. na wydaniu cudzego utworu pod własnym nazwiskiem.
To potoczne określenie naruszenia osobistego prawa autorskiego - prawa do autorstwa utworu.
Jest to przywłaszczenie sobie cudzego utworu, wydanie go pod własnym nazwiskiem, dosłownie zapożyczenie z cudzych dzieł i podanie jako twórczości własnej.
Istotą plagiatu jest niedozwolona ingerencja w sferę autorskich praw osobistych, w przypadku popełnienia plagiatu następuje ingerencja w sferę uprawnień twórcy, która polega na pozbawieniu go prawa, określonego jako najbardziej mu bliskie prawo do autorstwa.
Rodzaje plagiatu:
Plagiat jawny (zupełny, wprost, oczywisty, bezpośredni)
To przejęcie cudzego utworu w całości lub w znacznej jego części w jego niezmienionej postaci lub z tylko minimalnymi zmianami.
Plagiat ukryty (złożony, pośredni)
To reprodukcja cudzego utworu w istotnych elementach jego treści w postaci mniej lub bardziej przekształconej. Dochodzi do pomieszania własnej twórczości z twórczością cudzą bezprawnie przejętą, dlatego jest to postać ukryta, trudna do identyfikacji.
RODZAJE - Plagiat ukryty (złożony)
plagiat redakcyjny
p. inkorporacyjny
p. adaptacyjny
p. współautorski
p. informacyjny
Plagiat redakcyjny
Oznacza „zmontowanie” cudzego dzieła lub większej liczby dzieł bez własnych dodatków.
Wkład twórczy plagiatora sprowadza się do dokonania odpowiedniej selekcji i zestawienia treści według określonych kategorii.
Nie mamy tu do czynienia z prostym redagowaniem tekstu, lecz ze stwarzaniem, za pomocą odpowiedniej redakcji, nowej wartości twórczej.
Plagiat inkorporacyjny
Oznacza włączenie do własnego utworu większych lub mniejszych cytatów przejętych od innych autorów, bez podania nazwiska autora, źródła oraz bez oznaczenia cudzysłowem.
Występuje tu dosłowne lub prawie dosłowne przytoczenie treści dzieła.
Plagiat adaptacyjny
Oznacza bezprawne i nieoznaczone opracowanie cudzego dzieła w formie np. adaptacji filmowej książki, adaptacji komiksowej filmu, przekładu, itp.
Istotą tego plagiatu jest przeniesienie utworu na inną technikę artystyczną.
W wypadku działania plagiatora jest nieistotne, czy opracowanie dzieła miało charakter legalny czy nielegalny.
Ważne jest tylko jego oznaczenie autorskie, wskazujące na adaptatora jako jedynego autora.
Plagiat współautorski
Plagiat współautorski to nierozdzielne połączenie przywłaszczonych (cudzych) i własnych elementów twórczych (np. nowe napisanie powieści na bazie już istniejącej).
Przy plagiacie współautorskim nie można wyraźnie wyodrębnić elementów przywłaszczonych, dochodzi bowiem do ich pełnego zespolenia z twórczością plagiatora.
Istota tego plagiatu polega na twórczym przetworzeniu cudzego dzieła w taki sposób, że nie jest możliwe proste wydzielenie fragmentów autorskich i przywłaszczonych.
Przykładem takiego rodzaju plagiatu może być przerobienie cudzego dramatu zgodnie z poglądami, sugestiami i techniką twórczą plagiatora
Plagiat informacyjny
Oznacza przywłaszczenie niechronionej przez prawo autorskie warstwy metodologicznej, informacyjnej bądź ustaleniowej cudzego dzieła.
Polega na stworzeniu własnego dzieła przez przejęcie wskazanych niechronionych elementów i następnie autorskie ich opracowanie.
Przykłady plagiatu z orzecznictwa dotyczące działalności naukowej
Przywłaszczenie w pracy doktorskiej autorstwa znacznych fragmentów rozprawy doktorskiej lub habilitacyjnej swego promotora i prac innych autorów bez cytowania źródeł.
. Przywłaszczenie w pracy doktorskiej autorstwa obszernych fragmentów kilku prac magisterskich.
Przywłaszczenie autorstwa cudzej pracy doktorskiej skopiowanej z niemieckiego banku prac doktorskich i habilitacyjnych utworzonego on-line na cele związane z użytkiem osobistym.
Przywłaszczenie autorstwa przez profesora uczelni wyższej znacznych fragmentów prac magisterskich, pod kierunkiem którego prace były przygotowane, jak również fragmentów innych prac magisterskich.
Rozprawy doktorskie nauczycieli akademickich jako kopie zagranicznych prac naukowych przetłumaczonych na język polski.
Napisanie przez samodzielnego pracownika naukowego rozprawy doktorskiej swojego doktoranta, również w zamian za uzyskaną korzyść majątkową.
Przywłaszczenie przez magistranta autorstwa cudzej pracy magisterskiej (w 90% przepisany tekst cudzej pracy).
Przywłaszczenie w swoim dorobku naukowym autorstwa fragmentów prac innych autorów (przepisanych dosłownie) i zacytowanie jako źródła fałszywych autorów.
Przywłaszczenie przez autorów skryptu autorstwa obszernych fragmentów zaczerpniętych ze znanych podręczników akademickich.
Odpowiedzialność nauczycieli akademickich, doktorantów i studentów
Ponoszą negatywne skutki prawne z tytułu popełnienia plagiatu.
Mogą oni podlegać trzem rodzajom odpowiedzialności prawnej:
a) odpowiedzialności dyscyplinarnej;
b) odpowiedzialności karnej oraz
c) odpowiedzialności cywilnej.
Odpowiedzialność w świetle ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym
ma najszerszy i najbardziej dotkliwy charakter w odniesieniu do nauczycieli akademickich.
Może spowodować:
rozwiązanie stosunku pracy oraz stwierdzenie przez właściwy organ w drodze decyzji nieważności postępowania w sprawie nadania tytułu lub stopnia,
może skutkować wznowieniem postępowania o nadanie stopni doktora i doktora habilitowanego albo tytułu profesora.
Ponadto, nauczyciel akademicki ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną, w wyniku której może zostać ukarany i komisja dyscyplinarna może zastosować wobec niego jedną z kar dyscyplinarnych,
a) karę upomnienia,
b) nagany lub nagany z pozbawieniem prawa do pełnienia funkcji kierowniczych w uczelni na okres do pięciu lat,
c) karę pozbawienia prawa do wykonywania zawodu nauczyciela akademickiego na stałe lub na czas określony.
Doktoranci i studenci ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną za naruszenie przepisów obowiązujących w uczelni oraz za czyny uchybiające godności studenta lub doktoranta przed komisją dyscyplinarną albo przed sądami koleżeńskimi (art. 211 ust. 1 i art. 226 ust. 1 ustawy pr.sz.w.).
Plagiat może być bez wątpienia zaliczony do obu kategorii czynów. Do odpowiedzialności dyscyplinarnej mają zastosowanie przepisy wspólne art. 211-224 ustawy pr.sz.w.
Zarówno w przypadku studentów, jak i doktorantów w razie podejrzenia popełnienia czynu polegającego na przypisaniu sobie autorstwa istotnego fragmentu lub innych elementów cudzego utworu rektor niezwłocznie poleca przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego (art. 214 ust. 4 ustawy pr.sz.w.).
Postępowanie wyjaśniające przeprowadza rzecznik dyscyplinarny do spraw studentów lub odpowiednio do spraw doktorantów, powołany przez rektora na okres kadencji organów uczelni spośród nauczycieli akademickich uczelni.
Rzecznik wszczyna postępowanie wyjaśniające na polecenie rektora.
Postępowanie wyjaśniające powinno trwać nie dłużej niż sześć tygodni. W zależności od wyników postępowania wyjaśniającego rzecznik dyscyplinarny:
a) wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania wyjaśniającego, które przedstawia rektorowi uczelni do zatwierdzenia;
b) kieruje do komisji dyscyplinarnej wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego i o ukaranie;
c) może złożyć do rektora uczelni umotywowany wniosek o wymierzenie kary upomnienia;
d) może złożyć do rektora uczelni umotywowany wniosek o przekazanie sprawy do sądu koleżeńskiego.
Jeżeli w wyniku postępowania wyjaśniającego zebrany materiał potwierdza popełnienie plagiatu — rektor wstrzymuje postępowanie o nadanie tytułu zawodowego lub stopnia doktora — do czasu wydania orzeczenia przez komisję dyscyplinarną oraz składa zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.
Przewodniczący komisji dyscyplinarnej bada, czy wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego i o ukaranie spełnia warunki formalne i jeżeli są one spełnione, ustala skład orzekający komisji.
Komisja orzeka w składzie złożonym z przewodniczącego, którym jest nauczyciel akademicki, oraz w równej liczbie, z nauczycieli akademickich i studentów. (analogicznie u doktorantów)
Po zamknięciu rozprawy i po zakończeniu narady nad orzeczeniem komisja dyscyplinarna — podobnie jak w przypadku nauczycieli akademickich— wydaje orzeczenie:
a) o ukaraniu, w którym uznaje obwinionego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i wymierza karę, albo
b) o uniewinnieniu obwinionego od zarzutu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, albo
c) o umorzeniu postępowania.
Odpowiedzialność karna z tytułu popełnienia plagiatu
Odpowiedzialność karną z tytułu plagiatu ponosi ten, kto w świetle art. 115 ust. 1 pr.aut. przywłaszcza sobie autorstwo;
Przywłaszczenie polega na bezprawnym, a więc niezgodnym z obowiązującymi przepisami, przypisaniu sobie autorstwa utworu lub artystycznego wykonania.
Bezprawność jest rozumiana jako sprzeczność z dowolnymi przepisami prawa, nie wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania (art. 115 ust. 1 pr.aut.).
Przestępstwo przywłaszczenia autorstwa ma charakter formalny i jest popełnione w chwili ukończenia samego czynu zabronionego. Może być popełnione wyłącznie z działania z zamiarem bezpośrednim. Zamiar sprawcy przejawia się jako „chęć” popełnienia czynu zabronionego, nie zaś jako „godzenie się” na możliwość popełnienia takiego czynu. Sprawca świadomie podaje się za autora cudzego dzieła lub cudzego artystycznego wykonania.
Wprowadzenie w błąd polega na wytworzeniu niezgodnego z obiektywnie istniejącym stanem rzeczy wyobrażeniu o autorstwie utworu lub artystycznego wykonania. Wprowadzenie w błąd może nastąpić zarówno przez działanie, jak i przez zaniechanie oraz z zamiarem bezpośrednim, jak i ewentualnym. Przykładowo poprzez zaniechanie może popełnić przestępstwo z art. 115 ust. 1 ten, kto, mając obowiązek sprostowania błędnej informacji, nie czyni tego.
Przestępstwo plagiatu zagrożone jest alternatywnie:
karą grzywny;
wymierzana jest w stawkach dziennych od 10 do 360. Wysokość stawki dziennej ustalana jest w granicach od 10 do 2000 zł.
karą ograniczenia wolności;
wymierzana jest w miesiącach od jednego miesiąca do 12 miesięcy. Polega na nieodpłatnej kontrolowanej pracy społecznie użytecznej we wskazanym przez sąd miejscu, w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym.
W stosunku do osoby zatrudnionej sąd może orzec potrącenie od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę na rzecz Skarbu Państwa albo na cel społeczny wskazany przez sąd.
karą pozbawienia wolności
Wymierzana od jednego miesiąca do trzech lat.
Odpowiedzialność cywilna z tytułu popełnienia plagiatu
Ochronę autorskich praw osobistych oraz legitymację czynną i bierną w tym zakresie normuje art. 78 ust. 1 pr.aut.
Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania.
W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie.
Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub — na żądanie twórcy — zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.
z tytułu popełnienia plagiatu, przysługują następujące rodzaje roszczeń:
a) roszczenia niemajątkowe;
b) roszczenia majątkowe.
Roszczenia niemajątkowe
roszczenie o zaniechanie działań zagrażających naruszeniem lub naruszających dobra osobiste;
roszczenie o usunięcie skutków naruszenia.
Roszczenia majątkowe
roszczenie o zadośćuczynienie;
roszczenie o zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
Legitymację czynną w procesie posiada:
twórca (art. 78 ust. 1);
po śmierci twórcy — małżonek, a w jego braku kolejno: zstępni, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa (art. 78 ust. 2 pr.aut.);
po śmierci twórcy — stowarzyszenie twórców właściwe ze względu na rodzaj twórczości lub organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, która zarządzała prawami autorskimi zmarłego twórcy (art. 78 ust. 4 pr.aut.).
Biernie legitymowanym jest osoba, która dopuściła się plagiatu; wraz z nią solidarnie pozywany jest zazwyczaj podmiot zajmujący się rozpowszechnianiem takiego dzieła, na przykład wydawca.
Przedawnienie odpowiedzialności prawnej z tytułu popełnienia plagiatu
Roszczenia cywilnoprawne przedawniają się na zasadach ogólnych przewidzianych w kodeksie cywilnym. Zatem stosownie do art. 118 k.c. termin przedawnienia wynosi 10 lat.
Karalność plagiatu jako przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego ustaje po pięciu latach (art. 101 § 1 pkt 4 k.k.).
Termin przedawnienia odpowiedzialności dyscyplinarnej w stosunku do:
Nauczycieli akademickich określa art. 144 ust. 2 ustawy pr.sz.w.:
nie może być wszczęte po upływie sześciu miesięcy od dnia powzięcia wiadomości o popełnieniu czynu uzasadniającego nałożenie kary oraz po upływie pięciu lat od popełnienia tego czynu.
studentów i doktorantów określa art. 217 ust. 3 ustawy pr.sz.w.
nie można wszcząć postępowania dyscyplinarnego po upływie sześciu miesięcy od dnia uzyskania przez rektora wiadomości o popełnieniu czynu uzasadniającego nałożenie kary lub po upływie trzech lat od dnia popełnienia.
Wykład 6
Pojęcie prawa własności przemysłowej:
Zgodnie z Konwencją paryską o ochronie własności przemysłowej mianem „własności przemysłowej” określa się grupę praw podmiotowych, których przedmiotem są następujące dobra niematerialne:
Patenty na wynalazki,
Wzory użytkowe,
Wzory przemysłowe,
Znaki towarowe,
Znaki usługowe,
Nazwy handlowe,
Oznaczenia pochodzenia lub nazwy pochodzenia,
Zwalczanie nieuczciwej konkurencji
W znaczeniu podmiotowym
To prawo podmiotowe do dóbr niematerialnych (wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych i usługowych, nazw handlowych, geograficznych oznaczeń pochodzenia, topografii układów scalonych oraz nowych odmian roślin)
W znaczeniu przedmiotowym
Jest to zespół przepisów regulujących powstanie, treść, zmianę, ustanie i ochronę praw podmiotowych do wymienionych dóbr niematerialnych oraz zwalczanie nieuczciwej konkurencji
Własność przemysłowa to zespół norm prawnych regulujących stosunki:
związane z ochroną przedmiotów tej własności
korzystanie z dóbr tej własności
obrót dobrami własności
Regulacja ta obejmuje:
Stosunki materialne (prawa i obowiązki stron)
Stosunki procesowe (procedury sądowe i administracyjne)
Zagadnienia ustrojowe i organizacyjne (funkcjonowanie Urzędu Patentowego i samorządu zawodowego rzeczników patentowych)
Dziedziny prawa własności przemysłowej
Głównymi dziedzinami są:
Prawo patentowe (wynalazcze)
reguluje stosunki związane z ochroną patentową, dotyczącą innowacji technicznych wynalazków i wzorów użytkowych
Prawo znaków towarowych
normuje ochronę oznaczeń, których immanentną cechą jest zdolność odróżniająca
Prawo wzorów przemysłowych
normuje stosunki związane z ochroną nowych i oryginalnych wzorów zdobniczych, rysunków przemysłowych
Prawo konkurencji
obejmuje zróżnicowany zespół wielu przepisów normujących konkurencję w działalności gospodarczej (zwalczanie nieuczciwej konkurencji)
Ustawa z 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej
Ustawa normuje:
Stosunki w zakresie:
Wynalazków (art. 24-93)
Wzorów użytkowych (art. 94-101)
Wzorów przemysłowych (art. 102-119)
Znaków towarowych (art. 120-173)
Oznaczeń geograficznych (174-195)
Topografii układów scalonych (196-221)
Zasady, na jakich przedsiębiorcy mogą przyjmować projekty racjonalizatorskie i wynagradzać ich twórców
Zadania i organizację Urzędu Patentowego RP
Urząd Patentowy RP
Centralnym organem administracji rządowej w sprawach z zakresu własności przemysłowej jest Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej.
Urząd Patentowy podlega Radzie Ministrów. Nadzór nad działalnością Urzędu Patentowego sprawuje z ramienia Rady Ministrów minister właściwy do spraw gospodarki.
Na czele Urzędu Patentowego stoi Prezes Urzędu Patentowego, który kieruje Urzędem, reprezentuje go na zewnątrz oraz ustala szczegółową organizację wewnętrzną i szczegółowy zakres zadań komórek organizacyjnych.
Prezes Rady Ministrów powołuje
Na wniosek właściwego ministra do spraw gospodarki
Prezesa UP
Na wniosek Prezesa UP
Zastępców Prezesa UP
Ekspert Urzędu Patentowego
Jest to osoba mająca uprawnienia eksperta, powołana przez Prezesa UP do orzekania w sprawach:
udzielania patentów i dodatkowych praw ochronnych na wynalazki,
udzielania praw ochronnych na wzory użytkowe oraz znaki towarowe,
udzielania praw z rejestracji wzorów przemysłowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych,
rozstrzygania spraw w postępowaniu spornym
dokonywania wpisów do rejestrów
Ekspertem może być osoba, która:
posiada wyższe wykształcenie odpowiadające zadaniom eksperta;
odbyła aplikację ekspercką i odbyła asesurę;
jest obywatelem polskim i korzysta z pełni praw publicznych;
nie była karana za przestępstwo umyślne;
posiada znajomość języków obcych;
jest nieskazitelnego charakteru;
ma stan zdrowia oraz predyspozycje pozwalające na powierzenie jej zadań eksperta;
posiada odpowiednie uprawnienia do dostępu do informacji niejawnych.
W zakresie orzekania eksperci podlegają tylko ustawom.
Orzekając w sprawie, ekspert obowiązany jest uwzględnić dyrektywy interpretacyjne ustalone w Ogólnych Wytycznych Prezesa Urzędu Patentowego:
wydaje je po zasięgnięciu opinii lub na wniosek Kolegium Ekspertów;
podaje się je do wiadomości publicznej;
wiążą one wyłącznie ekspertów przy rozpatrywaniu sprawy i nie mogą być powoływane jako podstawa prawna wydanej decyzji bądź postanowienia.
Bezpośredni nadzór nad działalnością komórek organizacyjnych, w których orzekają eksperci, sprawuje Prezes Urzędu Patentowego lub z jego upoważnienia Zastępca Prezesa.
Nadzór ten nie może wkraczać w zakres orzekania.
Kolegium Ekspertów Urzędu Patentowego
Eksperci współuczestniczą w czynnościach z zakresu zarządzania w Urzędzie Patentowym poprzez Kolegium Ekspertów, stanowiące powszechne ich zgromadzenie.
Kolegium Ekspertów wybiera ze swego grona Rzecznika Interesu Zawodowego, który reprezentuje ekspertów wobec organów władzy i administracji we wszystkich sprawach dotyczących pracy.
Kolegium Ekspertów zwołuje co najmniej raz w roku Prezes Urzędu Patentowego, który mu przewodniczy. Kolegium Ekspertów może również zwołać, w każdym czasie, Rzecznik Interesu Zawodowego, dla przedstawienia sprawy wymagającej wyrażenia opinii przez Kolegium.
Kolegium Ekspertów może również obradować w sekcjach, na które eksperci zostają podzieleni według kryteriów rzeczowo-problemowych, stosownie do wykonywanych zadań.
Do zadań Kolegium należy:
składanie wniosków i wyrażanie opinii co do zadań w zakresie rozpatrywania wpływających zgłoszeń oraz co do środków potrzebnych na ich wykonanie;
ustalanie zasad podziału środków funduszu nagród na ekspertów;
wyrażanie opinii co do problemów związanych z orzekaniem, w szczególności co do przypadków niejednolitości orzecznictwa, oraz przedstawianie odpowiednich wniosków w tym zakresie;
wyrażanie opinii w innych sprawach, przedstawionych przez Prezesa Urzędu Patentowego lub przez Rzecznika Interesu Zawodowego.
Asesorzy i aplikanci eksperccy
Prezes Urzędu Patentowego organizuje nabór na aplikację ekspercką.
Aplikacja trwa 3 lata, z tym że w uzasadnionych przypadkach, na wniosek aplikanta eksperckiego, może być skrócona do 1 roku i 6 miesięcy.
Aplikantowi eksperckiemu może być powierzane wykonywanie określonych czynności związanych z orzekaniem, bez prawa podejmowania decyzji.
Po złożeniu egzaminu pracownikowi powierza się wykonywanie zadań w charakterze asesora przez okres nie krótszy niż 2 lata.
Asesorowi powierza się wykonywanie czynności eksperta, które podlega ocenie. W przypadku pozytywnej oceny przebiegu asesury, asesor uzyskuje uprawnienia eksperta.
Zadania Urzędu Patentowego
Urząd Patentowy wykonuje zadania w sprawach własności przemysłowej:
wynikające z ustawy,
wynikające z przepisów odrębnych,
wynikające z umów międzynarodowych.
Zadania Urzędu Patentowego wynikające z ustawy
przyjmowanie i badanie zgłoszeń dotyczących:
wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych oraz TUS;
orzekanie w sprawach udzielania
patentów i dodatkowych praw ochronnych na wynalazki,
praw ochronnych na wzory użytkowe oraz znaki towarowe,
praw z rejestracji wzorów przemysłowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych;
rozstrzyganie spraw w postępowaniu spornym w zakresie określonym ustawą;
prowadzenie rejestrów;
wydawanie „Biuletynu Urzędu Patentowego”;
udział w pracach organów międzynarodowych z tytułu zawartych przez RP umów międzynarodowych;
prowadzenie centralnego zbioru polskich i zagranicznych opisów patentowych.
Rejestry prowadzone przez UP
Dla dokonywania wpisów o udzielonych patentach, dodatkowych prawach ochronnych, prawach ochronnych i prawach z rejestracji Urząd Patentowy prowadzi:
rejestr patentowy;
rejestr wzorów użytkowych;
rejestr wzorów przemysłowych;
rejestr znaków towarowych;
rejestr oznaczeń geograficznych;
rejestr topografii układów scalonych.
Zasady rejestrów prowadzonych przez UP:
Zasada jawności rejestrów
Oznacza, że każdy może przeglądać treść wpisów, nie ma przy tym obowiązku wykazania swego interesu.
Zasada prawdziwości wpisów
Oznacza, że prawa jawne z rejestru są wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.
Zasada domniemania znajomości wpisów
Oznacza, że nikt nie może zasłaniać się ich nieznajomością
Wynalazek - pojęcie
Utożsamiany jest z technicznym rozwiązaniem dowolnego problemu.
Jest to twórcze i zupełnie nowe rozwiązanie pewnego zagadnienia technicznego, nadającego się do zastosowania w produkcji.
Jest to wszystko co nowe, oryginalne i prowadzi w sposób bezpośredni lub pośredni do szeroko rozumianego postępu.
W znaczeniu podmiotowym
Wytwór umysłu ludzkiego
W znaczeniu przedmiotowym
Wytwory służące celom praktycznym, zaspokajające potrzeby ludzkie
Wynalazek - kategorie
Produkty
Substancje lub mieszaniny (np. lekarstwa),
przedstawia się je poprzez podanie składników danej substancji
Urządzenia
Maszyny, narzędzia
Przedstawia się je charakteryzując cechy konstrukcyjne, usytuowanie poszczególnych części
Sposoby
Sposób wytwarzania lekarstwa
Podaje się czynności, procesy, operacje oraz ich kolejność i warunki w jakich przebiegają
Zastosowania
Przedstawia się nowe zastosowanie istniejących już produktów
Wynalazek - wyłączenia
Za wynalazki nie uważa się w szczególności:
odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych;
wytworów o charakterze jedynie estetycznym;
planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej;
gier;
wytworów, niemożliwych do wykorzystania;
programów do maszyn cyfrowych;
przedstawienia informacji.
Przesłanki zdolności patentowej
Patenty są udzielane - bez względu na dziedzinę techniki - na wynalazki, które są:
nowe,
posiadają poziom wynalazczy,
nadają się do przemysłowego stosowania.
Nowość wynalazku
Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki.
Przez stan techniki rozumie się wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób.
Za stanowiące część stanu techniki uważa się również informacje zawarte w zgłoszeniach wynalazków lub wzorów użytkowych, korzystających z wcześniejszego pierwszeństwa, nieudostępnione do wiadomości powszechnej, pod warunkiem ich ogłoszenia w sposób określony w ustawie.
Rodzaje nowości rozwiązania technicznego:
Obiektywna
Nie jest znany stworzony wcześniej odpowiednik wynalazku
Subiektywna
Twórca nie ma wiadomości o podobnym wynalazku
Krajowa
Wynalazek nie jest znany w kraju , w którym twórca ubiega się o patent
Światowa
Wynalazek nie jest znany na świecie
Lokalna
Wynalazek nie jest znany na określonym terenie
Poziom wynalazczy
Wynalazek uważa się za posiadający poziom wynalazczy, jeżeli wynalazek ten nie wynika dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki.
Wynalazek musi różnić się od rozwiązań przeciwstawnych, powinien charakteryzować się nieoczywistością pomysłu, polegającej na:
Rozwiązaniu problemu bezskutecznie dotąd podejmowanego
Zaspokojeniu nowej potrzeby
Zastosowaniu środka, które tworzy nowe rozwiązanie
Przemysłowa stosowalność
Wynalazek uważany jest za nadający się do przemysłowego stosowania, jeżeli według wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa.
Przemysłowa stosowalność oznacza:
Możliwość urzeczywistnienia wynalazku
Możliwość stosowania wynalazku z identycznym skutkiem w sposób powtarzalny
Realizację konkretnego praktycznego celu
Wynalazki wyłączone spod ochrony prawnej
Patentów nie udziela się na:
wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami;
odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt;
sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach;
Wykład 7
Podmioty praw do wynalazków
Prawo do uzyskania patentu na wynalazek przysługuje:
Twórcy
Współtwórcom wynalazku
W przypadku gdy występuje więcej niż jeden twórca
Pracodawcy lub zamawiającemu
Wykonanie wynalazku w ramach obowiązków wynikających ze stosunku pracy lub innej umowy
Przedsiębiorcy lub innemu podmiotowi
Dokonanie wynalazku przez twórcę przy pomocy przedsiębiorcy, który może korzystać z wynalazku we własnym zakresie
Procedura rejestracji wynalazku w Polsce
Zgłoszenie wynalazku w celu uzyskania patentu powinno obejmować:
podanie zawierające co najmniej oznaczenie zgłaszającego, określenie przedmiotu zgłoszenia oraz wniosek o udzielenie patentu lub patentu dodatkowego;
opis wynalazku ujawniający jego istotę;
zastrzeżenie lub zastrzeżenia patentowe;
skrót opisu;
rysunki, jeżeli są niezbędne do zrozumienia wynalazku.
Elementy zgłoszenia wynalazku
Elementy obligatoryjne
Podanie
Opis wynalazku
Zastrzeżenie patentowe
Skrót opisu
Elementy fakultatywne
Rysunki
Opis wynalazku
powinien przedstawiać wynalazek na tyle jasno i wyczerpująco, aby znawca mógł ten wynalazek urzeczywistnić. W szczególności opis powinien zawierać:
tytuł odpowiadający przedmiotowi wynalazku,
dziedzinę techniki, której wynalazek dotyczy,
znany zgłaszającemu stan techniki,
przedstawiać w sposób szczegółowy przedmiot rozwiązania, z objaśnieniem figur rysunków i przykładem lub przykładami realizacji bądź stosowania wynalazku.
Zastrzeżenie patentowe
powinny być w całości poparte opisem wynalazku i określać w sposób zwięzły, lecz jednoznaczny, przez podanie cech technicznych rozwiązania, zastrzegany wynalazek oraz zakres żądanej ochrony patentowej. Każde zastrzeżenie powinno być ujęte jasno, w jednym zdaniu lub równoważniku zdania.
Skrót opisu
powinien zawierać zwięzłą i jasną informację określającą przedmiot i charakterystyczne cechy techniczne wynalazku oraz wskazanie jego przeznaczenia, jeżeli nie wynika to z określenia samego przedmiotu.
Rysunki
powinny w sposób czytelny, w połączeniu z opisem i zastrzeżeniami patentowymi, odtwarzać przedmiot wynalazku w ujęciu schematycznym, bez tekstu, z wyjątkiem pojedynczych wyrazów, gdy są one konieczne. Zgłoszenie może zawierać kilka arkuszy rysunków. Na jednym arkuszu może znajdować się więcej niż jedna figura, lecz wyraźnie oddzielona jedna od drugiej.
Rozpatrywanie zgłoszenia wynalazku
Pierwszeństwo do uzyskania patentu oznacza się według daty zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym. Zgłoszenie uważa się za dokonane w dniu, w którym wpłynęło ono do Urzędu Patentowego:
w formie pisemnej,
za pomocą telefaksu,
w postaci elektronicznej.
W przypadku przesłania zgłoszenia telefaksem oryginał zgłoszenia powinien wpłynąć do Urzędu Patentowego w terminie 30 dni od daty nadania zgłoszenia telefaksem.
Pierwszeństwo do uzyskania patentu przysługuje w Rzeczypospolitej Polskiej, na zasadach określonych w umowach międzynarodowych, według daty pierwszego prawidłowego zgłoszenia wynalazku we wskazanym państwie, jeżeli od tej daty zgłoszenie w Urzędzie Patentowym dokonane zostanie w okresie:
12 miesięcy - w przypadku zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych;
6 miesięcy - w przypadku zgłoszeń wzorów przemysłowych.
Decyzje UP w sprawie udzielenia patentu
Decyzja o udzieleniu patentu
Zostały spełnione ustawowe warunki do jego uzyskania
Brak opłaty w wyznaczonym terminie - UP stwierdza wygaśnięcie decyzji
Obowiązek uiszczenia opłaty za pierwszy rok ochrony
Wydanie dokumentu patentowego
Decyzja o odmowie udzielenia patentu
Wynalazek nie spełnia ustawowych warunków do uzyskania patentu
Dokument patentowym - wydawany przez UP, stwierdzający udzielenie patentu, zawiera opis patentowy.
Dokument patentowy
Opis patentowy
Opis wynalazku
Zastrzeżenie patentowe
Rysunki
Treść patentu
Treść praw z rejestracji:
Zakres terytorialny patentu
prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze RP
zakres przedmiotowy patentu
przedmiot udzielonego wyłącznego prawa korzystania określają zastrzeżenia patentowe, zawarte w opisie patentowym.
zakres czasowy patentu
czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w UP.
Obrót dobrami własności przemysłowej
Umowy z zakresu wynalazczości:
Umowa o dokonywanie wynalazku
Zbycie patentu
Umowa o przeniesienie patentu - przenosząca własność
Umowa upoważniająca do korzystania z wynalazku - umowa licencyjna
Umowa o obciążenie praw wyłącznych
Umowa o przeniesienie prawa do patentu
Unieważnienie patentu
Patent może być unieważniony w całości lub w części, na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny, jeżeli wykaże ona, że nie zostały spełnione ustawowe warunki wymagane do uzyskania patentu.
Prokurator Generalny Rzeczypospolitej Polskiej lub Prezes Urzędu Patentowego może w interesie publicznym wystąpić z wnioskiem o unieważnienie patentu albo przystąpić do toczącego się postępowania w sprawie.
Wygaśnięcie patentu
Patent wygasa w dniu, w którym nastąpiło zdarzenie, z jakim ustawa wiąże skutek wygaśnięcia patentu. Data wygaśnięcia patentu powinna być potwierdzona w decyzji. Patent wygasa na skutek:
upływu okresu, na który został udzielony;
zrzeczenia się patentu przez uprawnionego przed UP, za zgodą osób, którym służą prawa na patencie;
nieuiszczenia w przewidzianym terminie opłaty okresowej
trwałej utraty możliwości korzystania z wynalazku z powodu braku potrzebnego do tego materiału biologicznego, który stał się niedostępny i nie może być odtworzony na podstawie opisu.
Znak towarowy
Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa.
Znakiem towarowym może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy.
Na znak towarowy może być udzielone prawo ochronne. Pierwszeństwo do uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy oznacza się według daty zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym. Zgłoszenie uważa się za dokonane w dniu, w którym wpłynęło ono do Urzędu Patentowego.
Ustawa zawiera wiele wyłączeń od udzielenia prawa ochronnego na oznaczenia, m.in.:
Nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, które:
nie mogą być znakiem towarowym;
nie mają dostatecznych znamion odróżniających.
Nie mają dostatecznych znamion odróżniających oznaczenia, które:
nie nadają się do odróżniania w obrocie towarów, dla których zostały zgłoszone;
składają się wyłącznie z elementów służących w obrocie do wskazania rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji lub przydatności;
weszły do języka potocznego lub są zwyczajowo używane w uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych.
Prawo wzorów przemysłowych
Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.
Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych. Za wytwór uważa się także:
przedmiot składający się z wielu wymienialnych części składowych umożliwiających jego rozłożenie i ponowne złożenie (wytwór złożony);
część składową, jeżeli po jej włączeniu do wytworu złożonego pozostaje widoczna w trakcie jego zwykłego używania, przez które rozumie się każde używanie, z wyłączeniem konserwacji, obsługi lub naprawy;
część składową, jeżeli może być przedmiotem samodzielnego obrotu.
Wzór przemysłowy uważa się za nowy, jeżeli przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa z rejestracji, identyczny wzór nie został udostępniony publicznie przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób.
Wzór uważa się za identyczny z udostępnionym publicznie także wówczas, gdy różni się od niego jedynie nieistotnymi szczegółami.
Wzór przemysłowy odznacza się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór publicznie udostępniony przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo.
Na wzór przemysłowy udziela się prawa z rejestracji. Przez uzyskanie prawa z rejestracji uprawniony nabywa prawo wyłącznego korzystania z wzoru przemysłowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
Praw z rejestracji nie udziela się na wzory przemysłowe, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami.
Zgłoszenie wzoru przemysłowego w celu uzyskania prawa z rejestracji powinno obejmować:
podanie zawierające co najmniej oznaczenie zgłaszającego, określenie przedmiotu zgłoszenia oraz wniosek o udzielenie prawa z rejestracji;
ilustrację wzoru przemysłowego(rysunki, fotografie lub próbki materiału włókienniczego);
opis wyjaśniający ilustrację wzoru przemysłowego.
Urząd Patentowy wydaje decyzję o udzieleniu prawa z rejestracji po stwierdzeniu, że zgłoszenie wzoru przemysłowego zostało sporządzone prawidłowo.
Udzielenie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego następuje pod warunkiem uiszczenia opłaty za pierwszy okres ochrony. W razie nieuiszczenia opłaty w wyznaczonym terminie Urząd Patentowy stwierdza wygaśnięcie decyzji o udzieleniu prawa z rejestracji wzoru przemysłowego.
Udzielenie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego stwierdza się przez wydanie świadectwa rejestracji.
Prawo wzorów użytkowych
Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Wzór użytkowy uważa się za rozwiązanie użyteczne, jeżeli pozwala ono na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów.
Na wzór użytkowy może być udzielone prawo ochronne. Przez uzyskanie prawa ochronnego nabywa się prawo wyłącznego korzystania ze wzoru użytkowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
Czas trwania prawa ochronnego wynosi dziesięć lat od daty dokonania zgłoszenia wzoru użytkowego w Urzędzie Patentowym. Zakres przedmiotowy prawa ochronnego określają zastrzeżenia ochronne zawarte w opisie ochronnym wzoru użytkowego.
Do zgłoszenia wzoru użytkowego stosuje się odpowiednio przepisy o zgłoszeniu wynalazku. Zgłoszenie wzoru użytkowego zawiera rysunki. Zgłoszenie wzoru użytkowego może obejmować tylko jedno rozwiązanie.
Udzielone prawa ochronne na wzory użytkowe podlegają wpisowi do rejestru wzorów użytkowych.
Udzielenie prawa ochronnego na wzór użytkowy stwierdza się przez wydanie świadectwa ochronnego.
Częścią składową świadectwa ochronnego jest opis ochronny wzoru użytkowego obejmujący opis tego wzoru, zastrzeżenia ochronne i rysunki.
Opis ochronny wzoru użytkowego jest udostępniany osobom trzecim i podlega rozpowszechnianiu przez Urząd Patentowy.
Oznaczenia geograficzne
Oznaczeniami geograficznymi są oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju (teren), które identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru. Na zagraniczne oznaczenia geograficzne można uzyskać w Polsce ochronę tylko, gdy oznaczenie korzysta z ochrony w kraju jego pochodzenia.
Oznaczeniami geograficznymi są:
1) nazwy regionalne jako oznaczenia służące do wyróżniania towarów, które:
a) pochodzą z określonego terenu oraz
b) posiadają szczególne właściwości, które wyłącznie lub w przeważającej mierze zawdzięczają oddziaływaniu środowiska geograficznego obejmującego łącznie czynniki naturalne oraz ludzkie - których wytworzenie lub przetworzenie następuje na tym terenie;
2) oznaczenia pochodzenia jako oznaczenia służące do wyróżniania towarów:
a) pochodzących z określonego terenu oraz
b) posiadających pewne szczególne właściwości albo inne cechy szczególne przypisywane pochodzeniu geograficznemu, czyli terenowi, gdzie zostały one wytworzone lub przetworzone.
Przez oznaczenia geograficzne rozumie się także oznaczenia stosowane dla towarów, które są wytworzone z surowców lub półproduktów pochodzących z określonego terenu, większego niż teren wytworzenia lub przetworzenia towaru, jeżeli są one przygotowywane w szczególnych warunkach i istnieje system kontroli przestrzegania tych warunków.
Za oznaczenia geograficzne uznaje się również określenia o charakterze geograficznym nieodpowiadające dosłownie terenowi, z którego towar pochodzi, lub inne określenia używane tradycyjnie, jeżeli są one stosowane dla towarów pochodzących z danego terenu.
Na oznaczenie geograficzne może być udzielone prawo z rejestracji. Ochrona oznaczenia geograficznego jest bezterminowa i trwa od dnia dokonania wpisu do rejestru oznaczeń geograficznych, prowadzonego przez Urząd Patentowy.
Urząd Patentowy wydaje decyzję o udzieleniu prawa z rejestracji na oznaczenie geograficzne po stwierdzeniu, że zgłoszenie zostało sporządzone prawidłowo.
Udzielenie prawa z rejestracji następuje pod warunkiem uiszczenia opłaty za ochronę. W razie nieuiszczenia opłaty w wyznaczonym terminie Urząd Patentowy stwierdza wygaśnięcie decyzji o udzieleniu prawa z rejestracji. Udzielenie prawa z rejestracji na oznaczenie geograficzne stwierdza się przez wydanie świadectwa rejestracji.