Bezpieczeństwo i higiena pracy w magazynie.
Tutaj poznamy podstawowe wiadomości z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, oraz zasady BHP przy obsłudze urządzeń stosowanych w magazynie.
Wiemy już, jakie maszyny i urządzenia stosowane są do realizacji procesów związanych z przeładunkiem, składowaniem, czy też kompletacją. Wśród nich szczególną rolę odgrywają te urządzenia, które najczęściej spotyka się w praktyce magazynowej. Można do nich zaliczyć regały, wózki jezdniowe unoszące i podnośnikowe, mostki ładunkowe, platformy ładunkowe, bramy.
Rozwiązania konstrukcyjne urządzeń magazynowych (szczególnie ruchu ich elementów roboczych) mogą być źródłem szeregu zagrożeń dla bezpieczeństwa i zdrowia zatrudnionych w magazynie pracowników, bezpieczeństwa obsługiwanego mienia oraz środowiska naturalnego.
Magazyn, podobnie jak każde inne miejsce pracy, podlega wytycznym zawartym w Kodeksie pracy. Zgodnie z tą ustawą pracodawca jest zobowiązany do ochrony zdrowia i życia pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Wymusza to na pracodawcy następujące działania:
organizację pracy w taki sposób, aby zapewniała bezpieczne i higieniczne warunki pracy;
zapewnienie przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad BHP, wydawanie poleceń usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolowanie wykonywania tych poleceń;
zapewnienie wykonywania nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy;
zapewnienie wykonywania zaleceń społecznego inspektora pracy.
Przestrzeganie przepisów i zasad BHP jest także podstawowym obowiązkiem pracowników, którzy zobowiązani są m.in. do:
zdobywania wiedzy na temat przepisów i zasad BHP, uczestnictwa w szkoleniach z tego zakresu oraz poddawania się wymaganym egzaminom sprawdzającym;
wykonywania pracy zgodnie z zasadami i przepisami BHP oraz stosowania się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych;
dbanie o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy;
stosowania wszelkich środków ochrony, zarówno zbiorowej jak i indywidualnej oraz poddawania się wstępnym, okresowym i kontrolnym badaniom lekarskim.
Z uwagi na fakt, że w procesie magazynowania często korzysta się z różnego rodzaju maszyn i urządzeń, muszą one spełniać określone wytyczne ustawowe. Powinny być tak konstruowane i budowane ażeby:
zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi wstrząsami, działaniem wibracji i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy;
uwzględniały zasady ergonomii.
Obok ogólnych wytycznych dotyczących BHP maszyn i urządzeń każdy z pracowników powinien odbyć przeszkolenie na temat zasad bezpiecznej i efektywnej pracy z urządzeniem, które będzie bezpośrednio obsługiwał.
Warunki bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze regałów.
Obsługa regałów magazynowych powinna przebiegać w oparciu o szereg wytycznych optymalizujących bezpieczeństwo i efektywność pracy. Szczególną uwagę należy zwrócić na następujące aspekty obsługi regałów:
regały powinny mieć odpowiednio wytrzymałą i stabilną konstrukcję, zmontowaną zgodnie z wymaganiami BHP, instrukcji montaży (np. niewywoływanie nadmiernych naprężeń lub nieprzekraczanie dopuszczalnych odchyłek) i eksploatacji producenta wraz z załączoną deklaracją;
każdy regał powinien być wyposażony w tabliczkę (montowaną trwale, na ogół na czole regału) prezentującą informacje na temat nominalnej nośności jego gniazd oraz kolumn;
szerokość korytarzy roboczych między regałami powinna być dostosowana do wymiarów przemieszczanych jednostek ładunkowych i stosowanych środków transportu, umożliwiając jednocześnie bezpieczną manipulację tych środków wraz z ładunkiem;
aby nie stwarzać zagrożenia podczas manipulacji środkami transportu, posadzka zastosowana w korytarzach roboczych między regałami powinna być równa, nie stwarzać zagrożenia poślizgu i pylenia, bez żadnych pęknięć oraz uskoków;
zabroniona jest eksploatacja regałów:
niezgodnie z przeznaczeniem;
posiadających trwałe odkształcenia, przekraczające wartości określone wymaganiami instrukcji montażu i eksploatacji producenta;
pozbawionych wymaganych elementów konstrukcyjnych;
gniazda i kolumny regału, które z jakiegoś powodu nie powinny być obciążone jednostkami ładunkowymi, należy wyraźnie oznakować;
wskazane jest prowadzenie bieżących oraz okresowych przeglądów stanu technicznego eksploatowanych regałów zgodnie z instrukcją montażu i eksploatacji producenta.
Warunki bezpieczeństwa i higieny pracy przy eksploatacji wózków jezdniowych z napędem silnikowym.
Zasady BHP związane z wykorzystaniem podczas pracy w magazynie wózków jezdniowych z napędem silnikowym zostały uregulowane ustawowo. (Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 4 kwietnia 2003 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie BHP przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym). Zgodnie z tymi dokumentami, przy eksploatacji wózków jezdniowych silnikowych konieczne jest dostosowanie się do szeregu wytycznych, w tym m.in. do następujących:
obsługę wózka może prowadzić pracownik, który ukończył 18 lat i uzyskał uprawnienia operatora zgodnie z odrębnymi przepisami lub imienne zezwolenie do obsługi wózka wystawione przez pracodawcę, ważne na terenie zakładu pracy tego pracodawcy;
przed przekazaniem wózka do użytkowania pracodawca powinien zapewnić kontrolę jego stanu technicznego, ze szczególnym uwzględnieniem:
prawidłowości działania układu kierowniczego, hamulcowego i napędowego, mechanizmów podnoszenia oraz osprzętu;
sprawności oświetlenia i sygnalizacji, prawidłowości działania urządzeń pomiarowo - kontrolnych oraz elementów i urządzeń zabezpieczających kierowcę i inne osoby uczestniczące w operacjach transportowych;
przed przystąpieniem do pracy z użyciem wózka operator powinien zostać poinformowany o warunkach pracy, czyli o:
masie ładunków, ich właściwościach fizycznych i chemicznych oraz rodzaju zastosowanych opakowań;
ewentualnych zagrożeniach pożarowych, wybuchowych bądź chemicznych, mogących powstać podczas eksploatacji wózków w określonych warunkach;
stanie technicznym dróg w magazynie przewidywanej trasie przejazdu;
sposobie organizacji pracy magazynu, która powinna uwzględniać w swojej strukturze wózki i charakterystyczne dla nich parametry obsługowe (np. prędkość, wysokość podnoszenia, udźwig nominalny);
uwzględniając panujące warunki pracy (np. natężenie ruchu, rodzaje wózków, parametry ładunków), pracodawca powinien określić dopuszczalne prędkości wózków na drogach w magazynie;
w pomieszczeniach zamkniętych zabroniona jest praca wózków z silnikami spalinowymi zasilanymi benzyną etylizowaną. Dopuszczalne jest stosowanie silników spalinowych zasilanych innym paliwem, pod warunkiem nieprzekraczania dopuszczalnych stężeń substancji szkodliwych i hałasu.
W praktyce magazynowej wprowadza się często dodatkowe zasady związane z BHP przy eksploatacji wózków. Przykłady mogą być następujące:
przemieszczanie się wózka w magazynie powinno być zawsze sygnalizowane przez włączenie oświetlenia ostrzegawczego (zwłaszcza podczas jazdy tyłem);
podczas jazdy wózka ładunek powinien znajdować się w dolnym położeniu, na wysokości umożliwiającej jego transport.
Warunki bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze mostków ładunkowych.
W oparciu o informacje zawarte w normie i praktyczne zasady związane z bezpieczną eksploatacją mostków ładunkowych sformułować można następujące wytyczne:
każdy mostek ładunkowy powinien posiadać w miejscu łatwo widocznym trwale naniesione informacje o jego obciążeniu nominalnym. Obciążenia tego nie wolno przekraczać w czasie eksploatacji mostka;
najazd uchylny mostka (tzw. klapa) powinien przylegać do podłogi skrzyni ładunkowej pojazdu na całej swojej szerokości i wspierać się na długości minimum 100 mm;
w czasie prowadzenia prac przeładunkowych, przy połączeniu podłogi skrzyni ładunkowej z mostkiem, pojazd powinien być zabezpieczony przed wzdłużnym przesunięciem;
jeżeli położenie podłogi skrzyni ładunkowej pojazdu wykracza poza zakres poziomu pracy mostka, prowadzenie prac przeładunkowych jest zabronione;
nachylenie mostka w warunkach pracy nie powinno przekraczać ± 12,5% (ok. ± 7O);
jeżeli na platformie mostka znajduje się jakakolwiek osoba, jednostka ładunkowa lub urządzenie jego przemieszczenie jest zabronione. Z podobną sytuacją mamy do czynienia wtedy, gdy wymienione obiekty znajdują się w pobliżu klapy mostka.
Ciekawostka: Niektóre urządzenia transportu wewnętrznego (wśród nich m.in. wózki jezdniowe z napędem silnikowym) podlegają dozorowi technicznemu. Działania te wykonywane są przez specjalny organa - tzw. Urząd Dozoru Technicznego, który ma na celu m.in.:
prowadzenie ewidencji eksploatowanych urządzeń technicznych;
nadzór i kontrolę przestrzegania przepisów o dozorze technicznym, a także przepisów i zasad z zakresu BHP przy obsłudze urządzeń technicznych;
analizowanie przyczyn i skutków uszkodzeń urządzeń technicznych oraz stałą ocenę stopnia zagrożenia stwarzanego przez te urządzenia.
Podsumowanie: Praca w magazynie wiąże się z użytkowaniem różnych maszyn i urządzeń, które stanowić mogą potencjalne źródło zagrożeń dla życia i zdrowia ludzkiego, obsługiwanych dóbr materialnych, a także dla środowiska naturalnego. Zagrożenia te mogą mieć różnoraki charakter i wynikają ze specyfiki konstrukcji stosowanego urządzenia oraz parametrów przemieszczanych jednostek ładunkowych. Aby obsługa urządzeń magazynowych była bezpieczna, opracowano szereg zasad dotyczących ich pracy i zestawionych w różnych dokumentach (ustawy, normy, instrukcje itd.).
Zapamiętaj: Przestrzeganie zasad BHP dotyczących obsługi urządzeń pracujących w magazynie przyczynia się nie tylko do optymalizacji bezpieczeństwa prowadzonych prac, ale również do zwiększenia ich efektywności. Dlatego też każdy pracownik magazynu jest bezwzględnie zobowiązany do przestrzegania zasad BHP zawartych w ustawach i innych aktach prawnych, normach, a także instrukcjach wewnątrzzakładowych.
Pytania:
Wymień obowiązki pracownika dotyczące BHP, jakie narzuca na niego Kodeks pracy.
Jakie są podstawowe zasady BHP podczas eksploatacji wózków jezdniowych z napędem silnikowym?
Jakich czynności nie wolno wykonywać przy obsłudze mostków ładunkowych?
1
Źródło - Podstawy Logistyki. Praca zbiorowa. ISBN 978-83-87344-48-1. ILiM, Poznań 2008