DZIAŁALNOŚĆ KREDYTOWA BANKU

1. Działalność kredytowa a działalność banku.

• Historia kredytu

• Podstawy prawne działalności banków

• Rynek kredytowy w Polsce

• Zróżnicowanie działalności bankowej

2. Ryzyko kredytowe i formy jego ograniczania

• ryzyko płynności

• ryzyko stopy procentowej

• ryzyko walutowe

• ryzyko kredytowe

3. Podstawy prawne działalności kredytowej i etyka kredytowania

• regulacje Prawa Bankowego,

• normy koncentracji kredytowej,

• współczynnik wypłacalności ,

• ograniczenia w zakresie inwestycji kapitałowych,

• określenie zdolności kredytowej

• rezerwy celowe

• kodeks dobrej praktyki bankowej

• tajemnica bankowa

• zakres obowiązków inspektora kredytowego

4. Produkty parakredytowe i rodzaje kredytów,

- kredyty szczególne (dla rolników, na restrukturyzację, mieszkaniowe).

• sprawozdania kredytowe

• ewidencja kredytów

• analizy kredytowe

5. Procedura kredytowania i rozpatrywania wniosku kredytowego a współpraca klienta z bankiem.

• instrukcje kredytowe

• regulaminy kredytowania

• procedura udzielania kredytu

• cykl kredytowy

• ocena wniosku kredytowego

• kompetencje kredytowe

• decyzje kredytowe

6. Analiza ekonomiczno-finansowa,

• podmioty kredytowane a dostępność informacji,

• ryzyko kredytowe,

• metody naliczania odsetek,

• analiza rentowności klienta

• opinia kredytowa.

7. Ocena zdolności kredytowej podmiotu gospodarczego

- podstawowe wskaźniki i analizy

• model Altmana

8. Ocena wniosku o kredyt inwestycyjny.

• analiza zdyskontowanych przepływów pieniężnych

9. Ocena zdolności kredytowej osoby fizycznej.

• baza informacyjna o klientach

• scoring

10. Ustanowienie zabezpieczenia kredytowego.

• zabezpieczenia osobiste

• zabezpieczenia rzeczowe

11. Przyczyny złych kredytów,

• windykacja kredytów,

• kontrola wewnętrzna i zewnętrzna kredytów,

• restrukturyzacja kredytów,

• ugody bankowe,

• Controling kredytów

12. Repetytorium.Zaliczenie

DZIAŁALNOŚĆ KREDYTOWA BANKU

Wstęp.

Jeśli ktoś sądzi, że działalność kredytowa banku polega tylko na przyjęciu wniosku kredytowego jego rozpatrzeniu i udzieleniu kredytu to myli się z pewnością.

Działalność kredytowa a wielokierunkowość działalności bankowej.

Działalność kredytowa banku jest związana ściśle z wieloma czynnościami bankowymi, wymaga pracy wielu departamentów banku w zasadzie wszystkich jego struktur organizacyjnych od prezesa banku poczynając do służb administracyjnych, dostarczających odpowiedniego sprzętu, informatyków dbających o funkcjonowanie systemu ewidencji itd.

1. Działalność kredytowa banku ma odzwierciedlenie i jest zaznaczona już na samym początku powstawania instytucji finansowej. Instytucja finansowa jaką jest bank powstaje na podstawie regulacji Prawa bankowego. Odpowiednie artykuły tego prawa mówią, iż nowo tworzony bank aby uzyskać licencję musi spełnić określone warunki, tj.:

- posiadać kapitał,

- odpowiedni zarząd i przygotowany personel,

- plan działania.

W planach tych określone muszą być podstawowe dokumenty finansowe tj. bilans, rachunek wyników i strat. W bilansie zaś zakłada się pozycje aktywne i pasywne oraz proporcje w aktywach bankowych. W zasadzie kredyty w tradycyjnych bankach handlowych, detalicznych mają największy udział w normalnych warunkach rozwijającej się gospodarki. Inaczej rzecz się ma w warunkach recesji gospodarczej, gdy udział kredytów w aktywach spada na rzecz papierów wartościowych, Inaczej sprawa wygląda w bankach inwestycyjnych, gdzie większą rolę odgrywają produkty parakredytowe a nie klasyczne kredyty.

2. Działalność banku opiera się również o zapisy statutowe, w których to określane są podstawowe zadania i zakres działalności.

3. Ponadto banki w swojej działalności określają plany długoletnie, strategiczne jak również krótkookresowe, w których określają źródła finansowania poszczególnych pozycji aktywów.

Szczególne znaczenie w tych planach ma określenie:

• - uzyskanie odpowiedniej dynamiki kredytowej i dynamiki aktywów,

• - osiągnięcie odpowiedniego wskaźnika wypłacalności banku,

• - określenie założeń odnośnie udziału w rynku i specjalizacji kredytowej,

• - sprecyzowanie polityki stopy procentowej i uzyskiwanie odpowiedniej marży odsetkowej, czyli określenie stopy procentowej od kredytów i stopy procentowej od depozytów,

• - określenie założeń odnośnie polityki rezerw,

• - założenia odnośnie oczekiwanej rentowności działalności kredytowej.

Działalność kredytowa ma więc odzwierciedlenie:

1/ w planach banków,

2/ polityce stopy procentowej, tworzeniu rezerw, bezpośrednim zarządzaniu ryzykiem bankowym,

3/ tworzeniu instrukcji i procedur bankowych, regulaminów kredytowania i metodyki oceny zdolności kredytowej,

4/ przyjmowaniu i rozpatrywaniu wniosków kredytowych, ocenie zdolności kredytowej,

5/ przygotowywaniu decyzji kredytowych,

6/ uruchamianiu kredytu, ewidencji kredytu i przyjmowaniu zabezpieczenia,

7/ controlingu kredytu, kontroli wewnętrznej i zewnętrznej,

8/ sprawozdawczości kredytowej na potrzeby wewnętrzne i zewnętrzne,

9/ windykacji kredytów,

10/ restrukturyzacji kredytów.

HISTORIA PIENIĄDZA I KREDYTU

Historia kredytu powiązana jest z historią pieniądza, gdyż najefektywniejszy sposób udzielania kredytu występuje w gospodarce pieniężnej. Kredyt jest zjawiskiem starszym niż pieniądz i gospodarka pieniężna. Historia przypisuje wynalazek pieniądza Sumerom, tj. 3100 lat pne. Sumerowie wybierali metale szlachetne do określenia wartości pieniądza. Istniał również pieniądz towarowy np. w Babilonii w postaci srebrnej kaczki o określonej wadze. Również w XIX wieku w Etiopii stosowano pieniądz towarowy, były to płytki soli. Szczególną formą pieniądza towarowego były sztuki metali szlachetnych w starożytnej Sparcie i starożytnych Chinach. W VII w pne wprowadzono do obiegu monety kruszcowe, które przyczyniły się do rozwoju handlu między Europą i Azją.

Kredyt zgodnie z pochodzeniem słowa wywodzi się od słowa łacińskiego credere co oznacza ufać, wierzyć. A więc kredyt oznacza na podstawie zaufania udostępnienie w użytkowanie składników majątku w zamian za ekwiwalent. Historia kredytu nieodłącznie związana jest z historią bankowości.

Nazwa bank pochodzi od słowa banca, oznaczającego stół do wymiany pieniędzy. Historia mówi, iż banki znane były już w starożytności, istniały domy bankowe w Babilonii w VI w pne. Banki te zajmowały się głównie wekslarstwem, czyli wymianą pieniędzy, w mniejszym zakresie kredytowaniem. Upadek starożytnej kultury spowolnił rozwój bankowości, dopiero rozkwit handlu w miastach włoskich w XII w powoduje powstanie wielu firm bankierskich w Genui. Obok firm prywatnych powstają banki zakładane przez miasta, np. Bank Wenecki w roku 1171, Bank Genueński w roku 1320, w 1619 powstaje Bank Amsterdamski. Trudniły się one przede wszystkim wymianą pieniędzy, ponieważ kościół krytykował pobieranie opłat za kredyt, kredyty były w bardzo niewielkim stopniu udzielane przez te banki.

Dopiero w XVII w powstają banki ery nowożytnej, na początku w Londynie w roku 1694 Bank Angielski i banki w XIX obsługujące rozwijający się przemysł i handel. W 1852 r. bank francuski Societe Generale, następnie bank w Austrii, Niemczech /Deutsche Bank w 1870 r./, a słynny Allgemeine Deutsche Kreditanstalt w 1856 r.

HISTORIA KREDYTU W POLSCE

Historia rozpoczyna się od powstania zakładów zastawczych, lombardowych, pierwszy został założony w Krakowie z inicjatywy księdza Skargi w 1585 r. przy Arcybractwie Miłosierdzia, drugi we Lwowie w 1772 r. W 1825 r. powstało pierwsze Towarzystwo Kredytowe Ziemiańskie z siedzibą w Warszawie a 1828 r. z inicjatywy ówczesnego ministra skarbu Królestwa Polskiego, Lubeckiego powstał Bank Polski. Bank ten miał w swoim zarządzie górnictwo, opiekował się przemysłem tkackim i żelaznym, przyczynił się do budowy sieci kolejowych i drogowych oraz Kanału Augustowskiego. Był pośrednikiem w handlu z Anglią i kredytował handel zbożem. W 1870 r. powstał Bank Handlowy z siedzibą w Warszawie. Bank ten utrzymywał także oddziały w Rosji i reprezentował interesy przemysłu i handlu Królestwa z Cesarstwem Rosyjskim. W tym okresie powstają również następne banki takie jak Bank Dyskontowy, Bank Przemysłowy Warszawski, Bank Kupiecki Łódzki, Polski Bank Przemysłowy i Polski Bank Krajowy.

ISTOTA DZIAŁALNOŚCI INSTYTUCJI FINANSOWYCH

W gospodarce rynkowej opartej ma podziale pracy i pieniądzu podmioty gospodarcze można podzielić na deficytowe i nadwyżkowe. Podmioty deficytowe do szczególnie sektor publiczny i sektor przedsiębiorstw, natomiast sektor gospodarstw domowych jako całość występuje jako sektor nadwyżkowy. Instytucje finansowe są pośrednikami finansowymi pomiędzy podmiotami deficytowymi i nadwyżkowymi:

- przyjmują one środki płatnicze od pierwotnych dawców w zamian za obietnicę późniejszej spłaty,

- udostępniają pierwotnym biorcom środki pieniężne w zamian za późniejszą spłatę.

Na przykład w systemie niemieckim pośrednikami finansowymi są instytucje kredytowe:

• banki uniwersalne,

• banki hipoteczne,

• banki spółdzielcze,

• banki kredytu ratalnego,

• banki inwestycyjne,

• kasy budowlano-oszczędnościowe,

• przedsiębiorstwa factoringowe,

• spółki leasingowe,

• spółki lokacyjne,

• fundusze inwestycyjne i powiernicze,

• instytucje ubezpieczeniowe.

Pośrednikami finansowymi w szerszym sensie są również podmioty, które ułatwiają i czynią efektywniejszymi bezpośrednie zawieranie kontraktów finansowych. Wyróżnia się trzy rodzaje takich usług:

1/ pośrednictwo w zawieraniu umów finansowych,

2/ informowanie potencjalnych dawców środków o istnieniu potencjalnych możliwości inwestowania,

3/ przejmowanie pewnych, określonych rodzajów ryzyka.

Usługi pośrednictwa świadczą:

- maklerzy finansowi,

- agenci i maklerzy ubezpieczeniowi,

- maklerzy reasekuracyjni /przejmowanie ryzyka instytucji ubezpieczeniowych/.

Usługi informacyjne świadczą agencje wydające biuletyny giełdowe, oceniające zdolność kredytową, centrale ewidencyjne. Przejmowanie ryzyka oferują ubezpieczyciele kredytów, banki komercyjne.

Ogólnie operacje bankowe dzielą się na aktywne i pasywne. Operacje aktywne to przede wszystkim udzielanie kredytów, inwestowanie w akcje i udziały oraz zakup papierów rządowych. Operacje pasywne polegają na przyjmowaniu depozytów od osób fizycznych i podmiotów gospodarczych, także na zaciąganiu zobowiązań w banku centralnym.

Operacje pośredniczące w tych podstawowych operacjach aktywnych i pasywnych polegają na:

1/ prowadzeniu rachunków bankowych,

2/ prowadzeniu rozliczeń pieniężnych,

3/ doradztwie finansowym i inwestowaniu wolnych środków klientów,

4/ pośrednictwo w operacjach papierami wartościowymi,

5/ usługi różne.

PŁYNNOŚĆ

⇐ ⇐

⇐ ⇐

⇐

⇐ ⇐

Aktywa generują Pasywa generują

dochody koszty

Operacje bankowe wg L.Jaworskiego i Zb.Krzyżkiewicza:

bilansowe:

- aktywne,

- pasywne,

- pośredniczące operacje usługowe;

1. prowadzenia rachunków bankowych,

2.prowadzenia rozliczeń pieniężnych,

3. doradztwo finansowe,

4. pośrednictwo w operacjach papierami wartościowymi,

5. usługi różne, wystawianie opinii bankowych.

Literatura:

*

1. Michael Bitz, Produkty bankowe. Rynek usług finansowych, Poltext, Warszawa 1996.

2. Witold Bień, Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 1997.

3. Robert Patterson, Poradnik kredytowy dla bankowców, Twigger, Warszawa 1995.

4. Donald R. Fraser, Lyn M. Fraser, Ocena wyników działalności banku komercyjnego. Analiza finansowa, Związk Banków Polskich, Warszawa 1996.

5. Ewa Popowska, Włodzimierz Wąsowski, Rachunkowość bankowa /wyd. drugie/, Biblioteka Menedżera i Bankoiwca, Warszawa 1996.

6. Marian Wysocki, Poradnik inspektora kredytowego /wyd. drugie/, Twigger SA, Warszawa 1997.

7. Jordi Canals, Strategie konkurencyjne w europejskiej bankowości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.

8. Erhard Glogowski, Manfred M*nch, Nowe usługi finansowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.

9. Paweł Wyczański, Marta Gołajewska, Polski system bankowy 1990-95, Fundacja im. Friedricha Eberta, Warszawa 1996.

10. Izabela Heropolitańska Elżbieta Borowska, Kredyty i Gwarancje Bankowe, , Twigger, W-wa 1995r.

11. Zofia Zawadzka , Ryzyko Bankowe , Ryzyko stopy procentowej i ryzyko walutowe, SGH, Studia Finansowo - Bankowe, W-wa ,Poltext, 1995.

12. W. L. Jaworski, Bankowość ,Podstawowe założenia, SGH, Studia Finansowo - Bankowe, Poltext, W-wa 1995.

⇐ ⇐ & ⇒ ⇒

UWAGA !

ZALICZENIE PRZEDMIOTU W DNIU 26.05.1998 r.

FORMA: odpowiedź ustna na zadane 2-3 pytania.

dr Krystyna Mościbrodzka

PODSTAWY PRAWNE DZIAŁALNOŚCI KREDYTOWEJ

USTAWY:

• PRAWO BANKOWE

• USTAWA O NBP

• USTAWA O RACHUNKOWOŚCI

Rozporządzenia prezesa NBP

STATUTY BANKOWE WYMAGANIA LICENCYJNE

ZARZĄDZENIA ZARZĄDU BANKU,

INSTRUKCJE,

REGULAMINY,PROCEDURY

UPROSZCZONY BILANS BANK

AKTYWA	PASYWA
I. Kasa	I. Zobowiązania
II. Papiery dłużne	1. Banku centralnego
III. Należności - od osób fizycznych - od podmiotów gospodarczych - od budżetu	2. Innych instytucji finansowych
IV. Akcje udziały	3. Zobowiązania wobec osób fizycznych (lokaty złotowe i dewizowe)
V. Wartości niematerialne i prawne	4. Zobowiązania wobec podmiotów gospodarczych ( lokaty złotowe i dewizowe)
VI. Majątek trwały	5. Zobowiązania z tytułu papierów wartościowych
VII. Rozliczenia międzyokresowe czynne	II. Fundusze specjalne Rezerwy
	III. Kapitał własny: podstawowy, zapasowy,
	IV. Rozliczenia międzyokresowe bierne
Zobowiązania pozabilansowe, z tytułu: 1. weksli akceptowanych, indosowanych, czeków, akredytyw, 2. udzielonych gwarancji i poręczeń, 3. pozostałe /zobowiązania z tytułu operacji kupno-sprzedaż z klauzulą odkupu.

ROZWÓJ SYSTEMU BANKOWEGO W POLSCE

PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ

W gospodarce centralnie planowanej pieniądz służył do rejestrowania zdarzeń gospodarczych. Nie istniał rynek pieniężny a przedsiębiorstwa państwowe nie koncentrowały się na racjonalności ekonomicznej w swojej działalności. Środki były centralnie rozdzielane pomiędzy podmioty gospodarcze w ilości niezbędnej do zadań, w takiej sytuacji zbędny był rynek bankowy i konkurencja. Funkcję banku gospodarczego spełniał Narodowy Bank Polski. Oprócz tego istniały również PKO, która w latach 70-tych została włączona do NBP, Bank Handlowy /obsługujący handel zagraniczny/ oraz PKO S.A. obsługujący operacje dewizowe ludności. Ponadto funkcjonował BGŹ oraz Bank Gospodarstwa Krajowego i Bank Inwestycyjny.

W latach 1980-81 okazały się niezbędne reformy gospodarcze. Przyjęto więc w 1982 roku Prawo bankowe umożliwiające tworzenie nowych banków z udziałem kapitału niepaństwowego. Jednak jedynie Rada Ministrów była upoważniona do decydowania o działalności banku. Na mocy tej ustawy powstał w 1986 r. Bank Rozwoju Eksportu a w 1989 r. Bank Inicjatyw Gospodarczych oraz Łódzki Bank Rozwoju. Prawo bankowe z 1982 r. oddzieliło NBP od Ministerstwa Finansów. W następnych latach zaczęły powstawać nowe banki. Z NBP wydzielono 9 banków komercyjnych oraz uchwalono w 1989 r. nowe prawo bankowe. Banki uzyskały prawo o przedmiocie swojej działalności, wielkości akcji kredytowej oraz wysokości stóp procentowych od kredytów i depozytów. Wprowadzono zasadę dobrowolności w nawiązywaniu kontaktów bank - przedsiębiorstwo. Wprowadzono także możliwość zakładania nowych banków, posiadając kapitał w 1989 r. w wysokości 4 mld. zł. W 1990-91 podniesiono wymogi kapitałowe do 10 i 20 mld. zł. W 1992 minimum kapitałowe wynosiło 70 mld. zł, obecnie wynosi 5 mln ECU.

Pod koniec 1990 roku istniało 61 banków ogólnokrajowych oraz 1562 małe banki spółdzielcze. Większość banków miała bardzo niskie kapitały. Na koniec 1996 roku istniało 79 funkcjonujących banków, w tym 23 z przewagą kapitału zagranicznego, 42 w przewagą kapitału polskiego, 7 banków wyłonionych z NBP oraz 6 banków specjalistycznych.

Działalność banku nieodłącznie związana jest z ryzykiem

Ryzyko bankowe dzieli się na :

• - ryzyko płynności,

• -ryzyko kredytowe,

• - ryzyko stopy procentowej,

• -ryzyko walutowe.

Wszystkie wymienione ryzyka są ze sobą powiązane i nie występują samodzielnie oraz są związane z kredytowaniem.

Ryzyko płynności występuje wtedy, gdy zagrożona jest zdolność banku do spłacania zobowiązań. Następuje to wtedy gdy część kredytobiorców nie spłaca kredytów, a część klientów wycofuje swoje depozyty.

Ryzyko kredytowe może wynikać ze złej oceny zdolności kredytowej, polega na nie spłacaniu przez klienta zobowiązania kredytowego. Staje się wyjątkowo niebezpieczne ,gdy dotyczy wielu klientów, gdyż wywołuje utratę płynności przez bank.

Ryzyko stopy procentowej polega na negatywny wpływie stopy procentowej na sytuację finansową banku. wynikającą z niedopasowania wysokości stóp procentowych i struktury pasywów i aktywów banku.

Ryzyko walutowe to niebezpieczeństwo pogorszenia sytuacji finansowej banku na skutek zmian kursu walutowego, wynikające z niedopasowania pozycji aktywnych i pasywnych wyrażonych w walutach.

Rozmiary ryzyka zależne są od wielu zmiennych,

czynników zewnętrznych - ogólnogospodarczych , polityki państwa, polityki stopy procentowej i kursu walutowego NBP, stopy inflacji , zachowań konsumentów, deficytu budżetowego, rozwoju przedsiębiorstw, dynamiki inwestycji, konkurencyjności polskiej gospodarki itp.

oraz

czynników wewnętrznych - wewnętrznego zarządzania ,strategii działania , rozwoju nowych produktów, zakresu działalności, sprawności kontroli wewnętrznej.

Ryzyko kredytowe bezpośrednio powoduje powstanie kredytów wątpliwych i straconych.

Wartość należności wątpliwych i straconych w bankach w latach 1991-1995 w mld zł.

Rok	Należności wątpliwe	Należności stracone	Udział w kredytach ogółem w %
1991	8819,3	5097,1	8,5
1992	21668,4	27275,2	22,0
1993	18167,1	53689,4	35,2
1994	19001,2	66474,9	32,2
1995	17298,7	67170,2	18,5

Relacja odsetek zapłaconych za depozyty do odsetek otrzymanych za kredyty w %

1990	1991	1992	1993	1994	1995
55,2	67,2	80,1	98,2	107,0	65,7

Wzrost ryzyka bankowego i kredytowego w szczególności spowodowane jest liberalizacją rynków finansowych, integracją ekonomiczną gospodarek, rozwojem nowych instrumentów finansowych.

Ryzyko stopy procentowej wynika ze zmniejszenia się różnicy pomiędzy odsetkami otrzymanymi a odsetkami płaconymi przez bank.

Ryzyko związane z pozycjami o stałej stopie procentowej.

stopy procentowe rosną

aktywa - nie ma możliwości podniesienia stóp pasywa - rosną koszty

stopy spadają

aktywa - spadają odsetki czyli dochody pasywa stałe

Ryzyko to wynika z przewartościowania także papierów wartościowych o stałym oprocentowaniu , gdyż przy rosnącej stopie procentowej spada kurs sprzedaży tych papierów.

Ryzyko związane z pozycjami o zmiennej stopie procentowej

Polega na zmniejszaniu się różnicy między kwotą otrzymanych odsetek a odsetek zapłaconych przy zmianach rynkowej stopy procentowej i różnej elastyczności dopasowania się aktywów i pasywów na skutek tych zmian.

Wielkość ryzyka stopy procentowej zależy od:

- wielkości zmian stopy procentowej

- wolumenu transakcji dla których terminy zmiany oprocentowania

nie zostały zsynchronizowane

• długości czasu na który zostały transakcje zawarte

Metoda zarządzania ryzykiem stopy procentowej metodą luki ( gap).

Polega na zestawieniu niedopasowania aktywów i pasywów w określonych okresach zapadalności i wymagalności oraz obliczenia wskaźnika luki.

• Następuje podział pozycji bilansowych na : niezależne od wahań stopy i zależne od wahań stopy %.

• Ustalenie terminów zapadalności i wymagalności.

• Wybór okresów dla których wykonuje się zestawienie.

• Zestawienie niedopasowania.

zmiana dochodu netto z odsetek = gap * zmiana stopy % * czas

Graniczna stopa % to minimalna stopa którą w przypadki nadwyżki po stronie pasywów powinien uzyskać bank aby nie ponieść strat.

ra * q a - rp * q p

G = --------------------------------------------

 qa -q p

ra- przeciętne oprocentowanie aktywów o stałej stopie %

rb - przeciętne oprocentowanie pasywów o stałej stopie procentowej

qa- suma aktywów o stałej stopie %

q p- suma pasywów o stałej stopie %

Analiza okresowa jako metoda duration

∑ t * PV t

d = ------------------------

∑ PV t

PVt jest to wartość teraźniejsza instrumentu finansowego, czyli zdyskontowana wartość odsetek i spłaty kapitału

t - wagi okresowe

d - wskaźnik duration jest to przeciętny czas zaangażowania środków finansowych dla danego produktu

Jeśli wskaźnik duration dla aktywów o stałej stopie jest wyższy niż wskaźnik dla pasywów to wystąpi zagrożenie dla banku w przypadku wzrostu stóp procentowych.

Jeśli duration jest mniejszy dla aktywów niż dla pasywów to wystąpi zagrożenie dla banku w przypadku spadku stóp procentowych.

Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej

• wyznaczanie limitów zaangażowania,

• zmiana struktury aktywów i pasywów,

• dążenie do zawierania umów o zmiennym oprocentowaniu,

• stosowanie terminowych transakcji finansowych opcje odsetkowe transakcje futures.

		Stan na
Wyszczególnienie	31 XII 1993 r.	30 VI 1994 r.	31 XII 1994 r.
Aktywa Papiery wartościowe o stałej stopie procentowej Należności od podmiotów finansowych Należności od klientów Suma	250 150 370 770	200 100 370 670	50 25 220 295
Pasywa Zobowiązania wobec podmiotów finansowych Zobowiązania wobec klientów z tytułu wkładów terminowych Zobowiązania z tytułu papierów wartościowych o stałej stopie Suma Nadwyżka aktywów pasywów	380 200 390 970 200	220 100 190 510 160	60 0 90 150 145

Podstawy prawne działalności bankowej

Prawo bankowe określa zakres działalności banków

Do podstawowych działań banków zalicza się

-przechowywanie środków pieniężnych,

-udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych,

- prowadzenie bankowych rozliczeń pieniężnych.

Bank jest zobowiązany do (art. 8 PB):

• - należytej ochrony mienia,

• - utrzymanie płynności płatniczej,

• - ustalania wskaźników płynności płatniczej dostosowanych do działalności,

• - utrzymywania rezerwy obowiązkowej.

Normy ostrożnościowe odnoszą się do:

Regulacji odnośnie powstania Banku , konieczności uzyskania zezwolenia przez Komisję Nadzoru Bankowego na prowadzenie banku (art. 27-39).

Wymagania odnośnie kapitału założycielskiego, nie może pochodzić z pożyczki , kredytu lub źródeł nieudokumentowanych. Minister Finansów w uzgodnieniu z Komisją Nadzoru. Bankowego ustala w drodze rozporządzenia wymagania co do wyposażenia w kapitał założycielski.

Ograniczenia wnoszenia udziałów i nabywania akcji oraz angażowania się w dowolną działalność gospodarczą (art. 6).

Zgodnie z II dyrektywą bankową Bank może:

1-nabywać akcje i udziały jednego podmiotu o wartości nie większej niż 15 % funduszy własnych banku,

2- Łączna kwota nabytych akcji , udziałów , obligacji i innych papierów wartościowych nie może przekroczyć 60% funduszy własnych banku.

Informowania o nabywaniu akcji uprawniających do ponad 5% głosów na ZW ( art. 22)

Konieczne jest zezwolenie Komisji Nadzoru Bankowego na nabycie akcji do wykonywania 10%, 20%, 25%, 33%, 50%, 66%, 75% głosów ZW.

Określenia wymagań co do obrotu dewizowego i kontroli dewizowej sprawowanej przez Prezesa NBP (art. 94).

W razie nie spełniania wymagań Prezes NBP może zakazać wykonywania czynności dewizowych.

Banki są zobowiązane do posiadania odpowiednich funduszy własnych , dostosowanych do rozmiarów prowadzonej działalności (art. 121-123).

Bank jest zobowiązany do utrzymywania Funduszy własnych w wysokości co najmniej 8% aktywów i zobowiązań pozabilansowych banku ważonych ryzykiem.

Bank rozpoczynający działalność obowiązany jest utrzymywać współczynnik wypłacalności na poziomie nie niższym niż 15% przez pierwsze 12 miesięcy i 12% przez następne 12 miesięcy.

Komisja Nadzoru Bankowego określa w drodze rozporządzenia sposób obliczania współczynnika wypłacalności oraz procentowe wagi ryzyka.

Bank poddany jest kontroli Rady Nadzorczej , Biegłego rewidenta , Najwyższej Izby Kontroli, oraz Nadzorowi Bankowemu.

Nadzór bankowy sprawuje Komisja Nadzoru Bankowego.

Ustalone są normy koncentracji kredytowej (art. 71).

Suma udzielonych kredytów, pożyczek pieniężnych , nabytych obligacji , innych niż akcje, wierzytelności z tytułu gwarancji bankowych poręczeń i akredytyw oraz innych wierzytelności banku w stosunku do jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo i organizacyjnie ponoszących wspólne ryzyko gospodarcze nie może przekroczyć 25% funduszy własnych banku.

Suma wierzytelności banku które przekraczają 10% funduszy własnych nie może przekraczać 800% tych funduszy.

Zarząd Banku jest obowiązany do zgłaszania każdorazowo do Komisji Nadzoru Bankowego. Fakt udzielenia kredytu w wysokości przekraczającej 10% funduszy.

Banki we własnym zakresie ustalają i okresowo weryfikują limity koncentracji wierzytelności biorąc pod uwagę specyfikę działalności.

Bank może dokonywać w ciężar kosztów odpisów na fundusz ryzyka z tytułu strat udzielonych pożyczek i kredytów.

Maksymalna wysokość odpisów wynosi 2% średniej kwoty nie spłaconych kredytów i pożyczek na koniec poszczególnych kwartałów roku obrotowego, nie więcej jednak niż kwota odpisu na fundusz ryzyka dokonywana z zysku banku.

Art.69.

1. Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

2. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:

1) strony umowy,

2) kwotę i walutę kredytu,

3) cel, na który kredyt został udzielony,

4) zasady i termin spłaty kredytu,

5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,

6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,

7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,

8)terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,

9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,

10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Art. 70

1. Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i inne informacje niezbędna do dokonania oceny tej zdolności.

2. Osobie fizycznej, prawnej lub jednostce nie posiadającej osobowości prawnej, o ile posiada zdolność prawną, bank może udzielać kredytu pod warunkiem:

1/ ustanowienia szczególnego sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu,

2/ przedstawienia niezależnie od zabezpieczenia, programu naprawy gospodarki podmiotu którego realizacja zapewni według oceny banku uzyskanie zdolności kredytowej w określonym czasie.

3. Kredytobiorca jest obowiązany umożliwić podejmowanie przez bank czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu.

Art. 73.

Banki w celu wspólnego udzielania kredytu mogą zawrzeć umowę o utworzeniu konsorcjum bankowego. Banki ponoszą ryzyko związane z udzielonym kredytem proporcjonalnie do wniesionych środków finansowych.

Art. 74.

W czasie obowiązywania umowy kredytu kredytobiorca jest obowiązany przedstawić na żądanie banku informacje i dokumenty niezbędne do oceny jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz umożliwiające kontrolę i wykorzystanie spłaty kredytu.

Art. 76. Określa zasady oprocentowania kredytu. W przypadku zmiennej stopy oprocentowania bank powinien określić w umowie kredytowej warunki zmiany stopy procentowej oraz powiadomić kredytobiorcę i poręczycieli o tej zmianie. Banki są zobowiązane do określania rocznej stopy oprocentowania dla kredytów konsumpcyjnych.

Art. 77. Określa, iż umowa kredytu może zawierać postanowienie dotyczące prowizji od nie wykorzystanego kredytu.

Art. 79. Określa zasady oprocentowania kredytów dla pracowników banku. Warunki udzielania takiego kredytu nie mogą być dogodniejsze niż pozostałych kredytów. Udzielenie kredytu członkowi zarządu banku nie może przekraczać równowartości 30 tys. ECU.

Udzielenie kredytu członkowi organu banku w kwocie przekraczającej 5 tys. ECU wymaga uchwały zarządu i rady nadzorczej podjętej w głosowaniu tajnym większością 2/3 głosów.

Banki mogą udzielać gwarancji bankowych i poręczeń.

Art. 99. Banki mogą na podstawie upoważnienia prezesa NBP dokonywać określone czynności obrotu dewizowego, m.in. udzielać i zaciągać kredyty w walutach obcych.

Art. 100. Banki upoważnione mają prawo do otwierania i posiadania rachunków bankowych za granicą oraz do lokowania środków dewizowych na tych rachunkach.

Art. 109. Bank w zakresie swojej działalności może wydawać ogólne warunki umów i regulaminy określające m.in. rodzaje udzielanych kredytów oraz warunki umów kredytów i umów pożyczki.

Art. 111 Bank jest zobowiązany w miejscu wykonywania czynności w sposób ogólnie dostępny stosowane stawki oprocentowania środków i kredytów oraz wysokość stawek prowizji i opłat a także terminy kapitalizacji odsetek oraz kursy walutowe.

Art. 75. Określa postępowanie banku w przypadku nie dotrzymania warunków udzielania kredytu lub pogorszenia sytuacji majątkowej. Bank może wtedy wypowiedzieć umowę kredytu, zażądać dodatkowego zabezpieczenia bądź przedstawienia programu naprawczego i jego realizacji. Okres wypowiedzenia wynosi 30 dni a dla podmiotów zagrożonych upadłością 7 dni.

Art. 93. W celu zabezpieczenia wierzytelności bank może żądać zabezpieczenia przewidzianego w kodeksie cywilnym i prawie wekslowym oraz przyjętymi zwyczajami. Bank może potrącić ze swego długu wierzytelność, której termin płatności jeszcze nie nadszedł, jeżeli podmiot został postawiony w stan likwidacji.

Art. 95 mówi, że księgi rachunkowe banków i wyciągi z tych ksiąg mają moc dokumentów urzędowych i są podstawą do dokonywania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych.

Art. 96 mówi, że na podstawie ksiąg bankowych wystawiane są bankowe tytuły egzekucyjne i bankowy tytuł egzekucyjny jest podstawą egzekucji prowadzonej wg przepisów kodeksu postępowania cywilnego po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności.

Art. 101. Zabezpieczenie wierzytelności banku może być dokonane w drodze przeniesienia na bank prawa własności rzeczy ruchomej lub papierów wartościowych.

Art. 102. Określa możliwość zabezpieczenia wierzytelności poprzez blokadę środków na rachunku jeśli na rachunek banku dokonano wpłaty określonęj kwotę w zł lub w walucie wymienialnej.

Art. 81. Określa: gwarancją bankową jest jednostronne zobowiązanie banku gwaranta, że po spełnieniu przez podmiot określonych warunków bank wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku. Bank pośredniczący lub też gwarant nie są zobowiązani sprawdzać okoliczności jakie wynikają z dokumentów żądania zapłaty. Przyjęcie żądania zapłaty na podstawie wadliwych dokumentów stanowi ryzyko banku, który je przyjął.

Art. 85 i 86. Dotyczą akredytywy. Bank działając na zlecenie klienta (otwierając akredytywę) może zobowiązać się wobec osoby trzeciej że dokona zapłaty określonej kwoty pieniężnej po spełnieniu wszystkich warunków określonych w akredytywie - jest to tzw. Akredytywa dokumentowa. Akredytywa dokumentowa musi zawierać nazwę, adres zleceniodawcy i beneficjenta, kwotę i walutę akredytywy, termin ważności i opis dokumentów. Bank działając na zlecenie klienta może zobowiązać się pisemnie wobec innego banku, że dokona zwrotu kwot wypłaconych beneficjentowi lub skupi weksle trasowane ciągnione przez bebeficjenta na wskazany bank. Jest to akredytywa pieniężna. Akredytywa pieniężna musi zawierać nazwę i adres osoby upoważnionej do dokonywania wypłat, kwotę i walutę akredytywy oraz termin jej ważności.

Art.. 104. Banki i osoby w nich zatrudnione są obowiązane zachować tajemnicę bankową:

1/ dotyczące czynności bankowych i osób będących stroną umowy,

2/ dotyczące osób, które nie będąc stroną umowy dokonały czynności pozostające w związku z zawarciem umowy.

Art. 105. Bank ma obowiązek udzielania informacji stanowiących tajemnicę bankową wyłącznie:

1/ innym bankom w związku z udzielonym kredytem,

2/ na żądanie osób upoważnionych uchwałą Komisji Nadzoru Bankowego (inspektorzy Nadzoru Bankowego),

3/ sądu lub prokuratora w związku z toczącym się postępowaniem prezesa GUC w związku z toczącą się sprawą, prezesa NIK w zakresie postępowania kontrolnego, przewodniczącego Komisji Papierów Wartościowych w zakresie nadzoru, prezesa zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, biegłego rewidenta, Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi.

Banki mogą utworzyć instytucję do zbierania i udostępniania bankom informacji o wierzytelnościach oraz obrotach i stanach rachunków w celach udzielania kredytów.

Bank ponosi odpowiedzialność za szkody wynikające z ujawnienia tajemnicy bankowej i wykorzystania jej niezgodnie z przeznaczeniem.

Art. 106. Bank jest obowiązany przeciwdziałać wykorzystywaniu swojej działalności dla celów mających związek z przestępstwem.

 ρ σρ

 γ ρδ

 σδ 

 σδ δρ γ

 σδ ρ  σρδ 

 σδ ρ ρρ

---