Stopa podatkowa może przybierać wartości od )do 100%. Zerowa stopa procentowa oznacza brak dochodów z tytułów podatków. Ale 100% stopa podatkowa również bark dochodów z tytułów podatków. Wynika stąd, że stopa podatkowa powinna być na poziomie od 0do t0 bo w tedy do banku wpływa najwięcej dochodów z tytułów podatków.

PRZYCZYNY DEFICYTU BUDŻETOWEGO:

zbyt małe dochody budżetowe

zbyt duże albo zbyt małe stopy podatkowe

zbyt duże wydatki (np. susze)

nieprzewidywalne wydatki

zasięg szarej strefy

luki w prawie podatkowym

FINANSOWANIE DEFICYTU BUDŻETOWEGO:

kredyty bankowe- państwo zaciąga kredyt w bankach komercyjnych

emisja obligacji skarbowych

deficyt budżetowy jest to nierównowaga między dochodami a wydatkami państwa D<W (dochody <mniejsze od wydatków)

DŁUG PUBLICZNY jest to całkowita kwota zadłużenia państwa z tytułu zaciągania kredytów oraz innych form działalności w wyniku których państwo jest zobowiązane do wypłaty pewnych kwot pieniężnych np. odszkodowań. Wyróżniamy: dług publiczny krajowy i zagraniczny

PODATEK VAT LICZYMY ZAWSZE OD WARTOŚCI NETTO

STAWKI PODATKU VAT: 22%stwaka podstawowa, 7%, 3%,0%

PODATEK VAT zostaje potrącony w każdej fazie produkcji i obrotu. W rezultacie każdy płaci podatek od wartości dodanej w swoim przedsiębiorstwie lecz tylko konsument nie może potrącić podatku który jest wliczony w cenę nabywanego towaru. Natomiast każdy pośrednik odlicza sobie VAT należny- VAT naliczony

DROGA UCHWALENIA BUDŻETU projekt budżetu opracowuje Rada Ministrów. Rada ministrów przekazuje projekt wraz z uzasadnieniem do Sejmu i Senatu. Komisja Koordynuje prace w Sejmie jest Komisja Finansów Publicznych a w Senacie Komisja Gospodarki Narodowej . Projekt budżetu uchwalany jest w trakcie 3czytań . w trakcie 2 czytania posłowie mają możliwość zgłoszenia poprawki. Trwa debata nad budżetem. W przypadku zgłoszenia poprawek projekt wraca do komisji które nad nim pracowały. W Sejmie odbywa się 3czytanie. Poseł sprawozdawca przedstawia zgłoszone poprawki i następuje głosowanie nad przyjęciem budżetu. Po uchwaleniu budżetu przez Sejm projekt trafia do Senatu. Senat ma 20 dni na uchwalenie poprawek. Po przyjęciu ustawy przez Sejm i Senat. Jest ona przekazywana do Prezydenta RP. Prezydent w ciągu 7dni podpisuje ustawę i nie może odmówić jej podpisania. Jedynie może zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności jej z Konstytucją. Po podpisaniu ustawa budżetowa ogłaszana jest w dzienniku ustaw.

Za założenie sprawozdania z wykonania ustawy budżetowej odpowiada Rada Ministrów. Sejm rozpatruje przedłużone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli NIK podejmuje w ciągu 3 miesięcy decyzje o udzieleniu lub odmowie udzielenia Radzie Ministrów Absolutorium (zatwierdzenie)

NA CO WYDAJE SIĘ PIENIĄDZE Z BUDŻETU:

Dotacje na finansowanie zadań gospodarczych 1,9%

Oświata i wychowanie 1,3%

Szkolnictwo wyższe 3,5

Kultura i sztuka 0,4%

Ochrona zdrowia 2,8%

Kultura fizyczna, sportowa, turystyka i wypoczynek 0,1%

Administracja państwowa 4,4%

Opieka Społeczna 7,9%

Wymiar sprawiedliwości i prokuratura 2,7%

Bezpieczeństwo publiczne 4,7%

Finanse 13,6%

Ubezpieczenie społeczne 24,3%

Obrona narodowa 6,6%

NAJWIĘCEJ BUDŻETU PAŃSTWA OBOWIĄZUJĄ NASTĘPUJĄCE WYDATKI: Ubezpieczenie społeczne 24,3%, Finanse 13,6% Opieka Społeczna 7,9%

NAJMNIEJ WYDATK OW BUDŻET PAŃSTWA PONOSI NA:

Kultura fizyczna, sportowa, turystyka i wypoczynek 0,1% Kultura i sztuka 0,4% Oświata i wychowanie 1,3%

WYDATKI MOŻNA PODZIELIĆ NA :

a) finansujące : działalność nieprodukcyjna, opieka społeczna, interwencja

podatek od towarów i usług VAT jest podatkiem pośrednim konsumpcyjnym

podatek akcyzowy jest podatkiem pośrednim konsumpcyjnym

podatek dochodowy od osób prawnych jest podatkiem bezpośrednim dochodowym

podatek dochodowy od osób fizycznych jest podatkiem bezpośrednim dochodowym

podatek rolny jest podatkiem bezpośrednim majątkowym

podatek od spadków i darowizn jest podatkiem bezpośrednim majątkowym

podatek od nieruchomości jest podatkiem bezpośrednim majątkowym

podatek od psa jest podatkiem bezpośrednim majątkowym

NOWY DZIAŁ

CYKLE GOSPODARCZE

Z cyklem mamy do czynienia wówczas gdy jakieś zdarzenie powtarza się w regularnych odstępach czasu. W przyrodzie ten rytm funkcjonuje już od dawna np. dzień noc miesiąc godziny wakacje.

Cykliczne zmiany aktywności gospodarczej są przedmiotem zainteresowania ekonomi. Ekonomiści zajmowali się szukaniem odpowiedzi na pytanie: jakie są regularności w zmianach aktywności gospodarczej i jakie są tego przyczyny.

Z CYKLEM MAMY DO CZYNIENIA WÓWCZAS gdy jakieś zdarzenie powtarza się w regularnym odstępie czasu. W przyrodzie ten rytm funkcjonuje już od dawna np. dzień noc, miesiąc godzina, wakacje

Cykliczne zmiany aktywności gospodarczej są przedmiotem zainteresowania ekonomi. Ekonomiści zajmowali się szukaniem odp na pytanie jakie są regularności w zmianach aktywności gospodarczej i jakie są tego przyczyny

W fazie ożywienia wzrastają wskaźniki produkcji, konsumpcja, inwestycje, ceny, zatrudnienia

W fazie boom bardzo wysokie wskaźniki produkcji, konsumpcja, inwestycje, ceny, zatrudnienia . w tej fazie następują przesłanki kryzysu powstaje problem nadprodukcji.

W fazie kryzysu spadek wskaźników produkcji, konsumpcja, inwestycje, ceny, zatrudnienia

W fazie depresji bardzo niskie wskaźniki produkcji, konsumpcja, inwestycje, ceny, zatrudnienia

CYKL KONIUKTURALNY następuje po sobie periodycznie, wzrosty i spadki aktywności gospodarczej. W poszczególnych fazach cyklu wahaniu podlegają następujące składniki: produkcja konsumpcja, inwestycje, ceny, zatrudnienie

We współczesnej gospodarce zamiast 4faz wyróżnia się dwie faza recesji (kryzys depresja) ekspansji(ożywienia i boom)

RODZAJE CYKLI KONIUKTURALNYCH ZE WZGLĘDU NA CZAS TRWANIA:

Krótkie (Kitchina)obejmują ok. 3,5lat. Średnie (Juglara) obejmują 8-11lat. Długie (Kondratiewa) obejmują ok. 40-60lat.

SZCZEGÓLNE ZASŁUGI W ROZWOJU CYKLU KONIUKTURALNEGO ODNIEŚLI : Samuelson (otrzymał nagrodę Nobla) Michał Kalecki. Hicks

PAŃSTWO stara się przeciwdziałać kryzysom za pomocą polityki monetarnej i fiskalnej. Stosując odpowiednie narzędzia: polityka monetarna: stopa procentowa, stosowanie operacji otwartego rynku, obniżanie stóp rezerw obowiązkowych. Polityka fiskalna: obniżanie stawek podatkowych, świadczenia z budżetu państwa (zasiłki stypendia).

Politykę antycykliczną państwa wspomagają tzw. Automatyczne stabilizatory które tłumiąc automatycznie wahania koniunkturalne ograniczając do minimum potrzebę podejmowania decyzji przez Rząd. Należą do nich: progresywny system podatkowy. Zasiłki i programy pomocy dla bezrobotnych. Wydatki na badania naukowe i rozwój. Zatrudnienie w sektorze usług

WZROST GOSPODARCZY jest to długo okresowy proces powiększania produkcji dóbr i usług w danym kraju mierzy się go za pomocą wskaźnika PKB największy wzrost gospodarczy przeszł Chiny.

Rozwój gospodarczy jest długofalowym procesem przemian dokonujących się w gospodarce. Obejmuje zarówno zmiany ilościowe, dotyczące wzrostu produkcji, zatrudnienia, inwestycji, rozmiarów funkcjonującego kapitału, dochodów, spożycia i in. wielkości ekonomicznych charakteryzujących gospodarkę od strony ilościowej (wzrost gospodarczy), jak również towarzyszące im zmiany o charakterze jakościowym. Jest terminem szerszym, ponieważ oprócz zmian ilościowych obejmuje zmiany jakościowe (zmiany organizacji społeczeństw).Korzyścią ze wzrostu rozwoju gospodarczego jest podwyższenie standardu życia, zwiększenie produkcji, lepsza sytuacja socjalna, większe bezpieczeństwo publiczne

TEORIA MALTHUSA teoria przeludnienia w XVIII w wysuwano katastroficzne wizje rozwoju ludzkości . jedną z nich była prognoza Thomasa Malthusa. Uważał on że rezultatem zwiększającej się liczby ludności i stałej ilości ziemi będzie trudność w nadążeniu produkcji rolniczej ze wzrostem ludności. Miało to spowodować głód a w następstwie zmniejszenie liczby ludności do poziomu który zapewnił by dostateczną ilość żywności przy ograniczonym areale ziemi. Kraje rozwinięte uniknęły tej pułapki dzięki: wzrostowi wydajności w rolnictwie, postępowi technicznemu oraz niskiemu przyrostowi naturalnemu. W tych krajach ziemia zastępowana jest innymi czynnikami np. kapitałem.

Czynniki wzrostu gospodarczego: postęp technologiczny, zasoby naturalne, nakłady pracy i jej wydajności, kapitał produkcyjny (maszyny urządzenia), kapitał finansowy (środki pieniężne papiery wartościowe), technologie (wiedza o tym jak wykorzystać prace i kapitał do wytwarzania dóbr i usług), nauka, polityka gospodarcza państwa, stabilność polityczna.

Wzrost gospodarczy nie zawsze niesie ze sobą tylko pozytywne skutki. Wśród kosztów wzrostu wymienia się: zdominowany przez stres tryb życia, zanieczyszczenie środowiska naturalnego, zatłoczenia. Najlepszym rozwiązaniem jest obniżenie tempa wzrostu PKB do zera.

produkt pośredni- produkt służący do wytworzenia innych dóbr i usług stanowią nakład w procesie produkcji i nie uwzględnia się ich w pomiarze produktu społecznego by uniknąć wielokrotnego ich liczenia np. węgiel służący do wytworzenia energii elektrycznej czy cieplnej. Jabłka służące do wyprodukowania soków.

Dobra i usługi finalne dobra które są nabywane przez ostatecznego użytkowników np. konsumenta bądź przedsiębiorstwa i nie podlegające dalszemu przetwarzaniu lub odsprzedaży np. węgiel do ogrzewania mieszkań, papier toaletowy.

Produkt krajowy brutto PKB jest miarą produkcji finalnej wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju nie zależnie od tego kto jest ich właścicielem.

Produkt narodowy brutto PKN mierzy całkowitą produkcje finalną (końcową) osiągniętą przez czynniki wytwórcze danego kraju nie zależnie od miejsca (kraju) świadczenia przez nie usług.

Częściej stosowaną miarą jest PKB.

Produkcja globalna obejmuje wszystkie wytworzone w danym okresie produkty finalne oraz pośrednie.

PKB per capita - PKB przeliczone na jednego mieszkańca jeden z najczęściej stosowanych na świecie mierników zamożności państwa (na jednego mieszkańca).

Najbogatsze kraje pod względem PKB per capita: Luksemburg Irlandia, Norwegia, Stany Zjednoczone,

Polska zajmuje na 55/182

Kraje najbiedniejsze: Burundia, Malavia, Jamen, Gwinea Bissu, Tanzania.

PKB nominalne oblicza się według bieżącej wartości pieniądza.

PKB realne obliczane jest według realnej wartości pieniądza a więc z uwzględnieniem inflacji. Przeliczenie polega na podzieleniu PKB nominalnego przez indeks cen.

W zestawieniach statystycznych PKB realny najczęściej przedstawiony jest w cenach stałych z wybranego roku bazowego.

Wartość wytworzonych dóbr i usług finalnych oblicza się odejmując od produkcji całkowitej wartość dóbr i usług zużytych do tej produkcji. W skali przedsiębiorstw jest to więc wartość dodana a PKB jest sumą wartości dodanej do wytworzonej przez wszystkie podmioty gospodarujące. Zgodnie z tym od strony produkcyjnej: PKB = produkcja globalna krajowa - zużycie pośrednie= suma wartości dodanej ze wszystkich gałęzi gospodarki narodowej. Obliczanie PKB na podstawie powyższej formuły jest uciążliwe gdyż statystyka państwowa nie podaje ani bezpośrednich miar produkcji globalnej ani zużycia pośredniego. Dlatego w praktyce stosuje się inne formuły. Najpopularniejsza z nich ma podstawę w postrzeżeniu ze PKB jest w dobrym przybliżeniu równy finalnym wydatkom wszystkich nabywców wartości dodanej na terenie kraju. Zatem od strony popytowej: PKB= konsumpcja+ inwestycja+ wydatki rządowe+ eksport- import + zmiana stanu zapasów. W praktyce rzadko zdarza się aby przedsiębiorstwo i instytucje publicznie znacznie powiększały zapasy albo pozbywały się ich więc zmiana stanu zapasów w gospodarce jest wielkością niedużą i na ogół pomija się ją w obliczeniach. Trzecia forma wynika z faktu że suma wydatków musi być równa sumie dochodów ze wszystkich źródeł. Zatem od strony dochodowej PKB = dochód z pracy + dochód z kapitału + dochód państwa + amortyzacja.

Handel zagraniczny to odpłatna wymiana towarów lub usług z partnerami posiadającymi stałą siedzibę poza granicą celną państwa.

Charakterystyka cech handlu zagranicznego: odpłatność, przemieszczenie towarów , towary muszą pochodzić z innych krajów

Eksport dobro które zostało wytworzone w danym kraju a następnie sprzedane zagranicą. Dla krajów należących do UE eksport dotyczy sprzedaży towarów lub usług poza UE. Sprzedaż towarów w odrębie państw należących do UE to tzw. Sprzedaż wewnątrz wspólnoty a nie eksport.

Eksport bezpośredni oznacza że wywóz towarów poza granice UE i Polski dokonywany jest bezpośrednio przez eksporterów bądź osoby działające w jego imieniu

Eksport pośredni oznacza że towary wydawane są zagranicznym odbiorcy w kraju dostawcy np. w Polsce a ich wywóz poza granice RP i WE spoczywa już na nabywcy bądź osobie działającej w jej imieniu.

Import przewóz towarów usług lub kapitału z zagranicy w celu wykorzystaniu ich na rynku wewnętrznym- innymi słowy zakup towarów lub usług produkowanych za granicą z zagranicy swojego państwa

Autarkia- samowystarczalność gospodarcza to cecha gospodarki lub cel polityki gospodarczej prowadzonej przez państwo lub grupę państw dążące do zaspokojenia wszelkich potrzeb gospodarki zarówno konsumpcyjnych jak i produkcyjnych w ramach własnych możliwości np. w okresie między wojennym USA Chiny, Niemcy Czechosłowacja.

monokultura to jednostronny rozwój gospodarczy kraju w kierunku zwiększenia produkcji wyłącznie jednego lub kilku dóbr przeznaczonych na eksport np. Dominikana Ekwador specjalizują się w produkcji bananów

przyczyny handlu zagranicznego: brak dostępu do niektórych surowców materialnych niedogodne warunki klimatyczne. Zaspokojenie zróżnicowanego popytu. Możliwość szybkiego wdrażania postępu technicznego. Poprzez import nowych technologii które są efektem pracy laboratoriów i instytutów badawczych. Rozszerzenie konkurencji. Zwiększenie skali produkcji- osiąganie korzyści dzięki produkcji na potrzeby rynków zagranicznych a nie tylko wewnętrznego.

W gospodarce światowej obserwuje się dwie przeciwstawne tendencje: dążenie do liberalizacji wymiany międzynarodowej zespół środków mających na celu ułatwienie wymiany handlowej poprzez obniżenie stawek celnych lub zniesienie systemów limitów (kontyngentów) zgłoszenie lub zniesienie. Złagodzenie lub zniesienie restrukturyzacji ilościowych dotyczących importu czy też eksportu. Protekcjonizm - polityka ochrony produkcji i handlu krajowego przed konkurencją zagraniczną, głównie za pomocą ceł nakładanych na przywożone towary oraz koncesji i zakazów

Cło jest opłatą pobieraną od towaru zagranicznego w związku z przekroczeniem przez niego granicy celnej. Cła są liczącym źródłem dochodów budżetowych.

Rodzaje ceł

autonomiczne i umowne
2. cło minimalne i maksymalne
3. cła preferencyjne i dyskryminacyjne
4. cła importowe, eksportowe i tranzytowe
5. cła ochronne i fiskalne cła od wartości, ilości i cła kombinowane

Cła preferencyjne - stosowane są z krajami, które są korzystniej traktowane, niż gwarantuje to klauzula największego uprzywilejowania. W przypadku gdy preferencyjna stawka celna jest ustalona na poziomie zerowym, mają miejsce tzw. Preferencje celne. Cła preferencyjne nie przysługują krajom, które uzyskały ww. klauzulę. Przykładem takich preferencji jest traktowanie się wzajemnie krajów należących do ugrupowań integracyjnych typu strefa wolnego handlu czy unia celna

Cła retorsyjne - stosowane jako odwet za nieprzyjazne ekonomicznie działania kraju lub grupy krajów.
Cła wyrównawcze - stosowane są w celu neutralizacji efektu ekonomicznego subsydiów zastosowanych przez eksportera zagranicznego.
Cła antydumpingowe - maja na celu zniwelowanie negatywnych dla importera skutków eksportu poniżej kosztów produkcji

Cła tranzytowe nie są z reguły współcześnie stosowane. Rzadkie są też cła eksportowe, bo krajom zależy zazwyczaj na zwiększaniu eksportu, a nie na jego zmniejszaniu.

Kontygenty jest to ilość lub wartość towaru dopuszczona do przewozu w określonym czasie bez cła lub z obniżonym cłem np. import samochodów.

Rodzaje kontygentów gospodarcze transportowe.

Opłaty wyrównawcze są to opłaty o zmiennej wysokości wynikające z różnicy między minimalną ceną określoną dla rynku krajowego a ceną towaru importowanego powiększoną o cło.

Subwencje eksportowe (subsydia) są instrumentem popierania eksportu i są jednym z ważnych instrumentów polityki ekonomicznej państwa. Precyzyjne zdefiniowanie subsydium (subwencji, dotacji) nie jest jednak łatwe. Ogólnie oznacza ono pomoc finansową udzieloną beneficjentowi w celu wspierania określonej działalności. Jedną z form tej działalności jest eksport. Dlatego świadczenia ze strony państwa na rzecz przedsiębiorstw produkujących i sprzedających swoje towary za granicę określamy jako subsydia eksportowe. Wyrównują one różnicę między wyższą ceną krajową towaru a jego niższą ceną na rynku zagranicznym. W zakres tych subsydiów wchodzą różne formy pomocy, które umożliwiają eksporterom obniżenie cen bez zmniejszania ich zysków. Subwencje eksportowe dzieli się na bezpośrednie i pośrednie

Unia Europejska w skrócie UE to gospodarczo polityczny związek 27 państw.

Motto UE jedność w różnorodności

Państwa UE:  Austria Belgia Dania Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia  Irlandia Luksemburg Niemcy Portugalia Szwecja Wielka Brytania Włochy Cypr  Czechy Estonia  Węgry Łotwa Litwa Malta Polska Słowacja Słowenia Bułgaria Rumunia

Symbole UE: Flaga Unii Europejskiej: 12 złotych pięcioramiennych gwiazd ułożonych koliście na niebieskim tle. Kolor niebieski to niebo zarazem symbol boskości prawdy i czystości. Liczba 12 gwiazd symbolizuje marzenia i dążenia godziny miesiące znaki zodiaku i apostołów. Hymn UE to „Oda do młodości” Bethoven. Dzień UE 9 Maja. Przypomina o dacie 9 maja 1950r kiedy Robert Schuman, francuski minister Spraw zagranicznych ogłosił swoją deklaracje- plan Schumana.

Polityka UE: 13.12.1981 stan wojenny. 10.11.89 Niemcy burzą mór berliński. 12.11.89. kanclerz Niemiec składa wizytę w Polsce. 9.12.90 prezydent L.Wałęsa. 7 lutego 1992 r. został podpisany traktat z Maastricht, na mocy którego 1 listopada 1993 r. powstała Unia Europejska. Traktat nie likwidował Wspólnot Europejskich, zmienił jedynie nazwę EWG na Wspólnota Europejska w 11.95 prezydentem A. Kwaśniewski . 12 i 13grudnia 02 Kopenhaga spotkanie Rady Europejskiej. 16.04.04 roku przedstawiciele rządów 15 państw członkowskich i 10 kandydujących podpisali w Atenach traktat akcesyjny rozszerzający Unię. Referendum 7 i 8 czerwca 2004. wstąpienie do UE 1 maja 2005

Budżet UE w 1999r w ramach negocjacji zwanych „ Ageda 2000” odnoszących się do przyszłych priorytetów Unii przyjęto perspektywy finansowe na 7lat obejmujące okres 2000-2006r. Ramy te ustanawiają głównie kierunki budżetowe ułatwiają coroczne uchwalenia budżetu. Wieloletni pulap pozwala panować nad rozwojem wydatków Unii.

Budżet roczny UE: komisja europejska opracowuje Komisja Europejska opracowuje „projekt wstępny budżetu” na podstawie szacunków potrzeb i priorytetów Unii na nadchodzący rok. Dokument jest przedstawiany Radzie która po dokonaniu poprawek uchwala go jako „ projekt budżetowy”. Projekt przekazywany jest do Parlamentu Europejskiego. Definitywna wersja budżetu jest uchwalana przez Parlament i sygnowana przez jego przewodniczącego.

Dochody do Budżetu Unii: cła- część pobranych przez państwa członkowskie opłat celnych. Opłaty rolne i cukrowe- część opłat rolnych i cukrowych pobranych przez państwa członkowskie. Wpływy oparte na przychodzie z tytułu VAT. Bezpośrednie wpłaty członkowskie liczone jako część dochodów Narodowego Brutto, które uzupełniają źródło dochodów UE. Państwa członkowskie płacą proporcjonalnie do ich udziału w Dochodzie Narodowym Brutto UE.

Wydatki z budżetu UE: wydatki rolne, polityka spójnościowa i fundusze strukturalne. Polityka wewnętrzna- badania naukowe, edukacja. Polityka zagraniczna. Przygotowanie do rozszerzenia. Wydatki administracyjne.

Płatnik netto są to państwa wpłacające do unijnego budżetu więcej niż otrzymują z niego: Niemcy W.Brtytania, Holandia, Szwecja, od 2007r grupę tą zasila Cypr, Malta, Słowenia.

Komisja Europejska. Komisja jest politycznie niezależną instytucją która reprezentuje i dba o interesy całej UE. Jest siłą napędzającą systemu instytucjonalnego UE: zgłasza projekt aktów prawnych, proponuje kierunki polityki i programy działania, jest odpowiedzialna za uzyskanie decyzji Parlamentu, Rady. Komisja europejska została powołana do życia w latach 50 na mocy traktatów założycielskich UE. Członkowie Komisji znani są jako „Komisarze”. Co 5lat powoływana jest komisja w nowym składzie. Siedziba komisji mieści się w Brukseli (Belgia). W Komisji Europejskiej znajduje się 27 komisarzy. Funkcje komisji Europejskiej: Przedstawia Parlamentowi i Radzie projektów aktów prawnych. Zarządza i realizuje politykę budżetu UE. Egzekwuje prawo wspólnotowe (razem z Trybunałem Sprawiedliwości). Reprezentuje UE na arenie międzynarodowej.

Parlament Europejski. Depozytowani w Parlamencie (MEPs) zasiadają według ogólnoeuropejskich frakcji politycznych które skupiają wszystkie główne partie polityczne działające w państwach członkowskich UE. Wybory parlamentarne odbywają się co 5lat. Do głosowania uprawniony jest każdy obywatel UE zarejestrowany jako wyborca. Siedziba Parlamentu jest Strasburg (Francja). Parlament pełni trzy ważne funkcje: dzieli z Radą władzę legislacyjną, sprawuje demokratyczny nadzór nad wszystkimi instytucjami UE a zwłaszcza nad Komisją. Jest uprawniony do zatwierdzania lub odrzucania kandydatur Komisarzy a także ma prawo zgłaszania wotum nieufności wobec całej Komisji. Dzieli z Radą kompetencje w zakresie uchwalania budżetu UE i może w związku z tym wpływać na wydatki dokonywane przez UE. Na końcu procedury przyjmuje lub odrzuca cały projekt budżetu.

Rada Unii Europejskiej. Rada jest głównym organem decyzyjnym UE. Reprezentuje państwa członkowskie a w jego obradach uczestniczy jeden minister z każdego rządu krajowego UE. W sumie Rada może obradować w dziewięciu różnych konfiguracjach: sprawy ogólne i stosunki zewnętrzne. Sprawy gospodarcze i finansowe („ECOFIN”). Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne. Zatrudnienie, polityka społeczna, ochrona zdrowia i konsumenta. Konkurencyjność (rynek wewnętrzny przemysł i badania). Transport, telekomunikacja i energetyka. Rolnictwo i rybołudztwo. Ochrona środowiska. Edukacja Młodzieży i kultury. Do funkcji Parlamentu należą: koordynuje ogólną politykę gospodarczą państw członkowskich. Uchwala Europejskie akty prawne- dzieli władzę ustawodawczą z Parlamentem Europejskim.

Trybunał Sprawiedliwości: ma siedzibę w Luksemburgu. Trybunał Sprawiedliwości i Wspólnota Europejska powstały na mocy traktatu EWWiS w 1952r. Jego zadaniem jest zapewnienie by legislacja UE była interpretowana w ten sam sposób w każdym państwie członkowskim- by była zawsze identyczna dla wszystkich stron i w każdych okolicznościach. Trybunał jest uprawniony do rozstrzygania sporów prawnych wynikłych między państwami członkowskimi instytucjami UE, przedsiębiorstwami i osób fizycznymi. W skład trybunału wchodzi jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego.

Trybunał Obrachunkowy. Bada zgodność z prawem i prawidłowość wszystkich uzyskiwanych przez UE przychodów i wszystkich ponoszonych wydatków oraz czy rozsądnie zarządzano budżetem UE. Siedziba tego trybunału jest w Luksemburgu .

Europejski Bank Centralny. Siedzibą jest Franfurkt nad Nemem. Europejski Bank Centralny został utworzony w 1998r na mocy traktatu o Unii Europejskiej w celu wprowadzenia nowej waluty i zarządzania nią- przeprowadzania transakcji walutowych i zapewnienie bezpośredniego funkcjonowania systemów politycznych.

Europejski Komitet Ekonomiczno- Społeczny jest organem doradczym reprezentującym pracodawców, związki zawodowe, rolników, konsumentów i pozostałe grupy interesów które razem tworzą „zorganizowane społeczeństwo obywatelskie”

Komitet regionów. Dba o poszanowanie regionalne i lokalne tożsamości, jest organem doradczym.

Traktaty Unii Europejskiej:  Traktat Paryski, Traktaty Rzymskie, Jednolity Akt Europejski, Traktat o Unii Europejskiej, Traktat Amsterdamski, Traktat Nicejskiraktat Nicejski

Traktat Paryski- Traktat o utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali

Do jego podpisania doszło w dniu 18 kwietnia 1951 roku z inicjatywy Roberta Schumana. Ustanowił on Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS). Traktat ten wszedł w życie 25 lipca 1952 roku. Według Traktatu Paryskiego, do głównych zadań Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali należy racjonalizacja produkcji oraz dystrybucji w ramach wspólnego rynku węgla, stali i żelaza. Traktat o EWWiS podpisano na 50 lat od momentu wejścia w życie, wygasł on w dniu 23 lipca 2002 roku

Traktat Rzymski- Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Euratomu Traktaty zostały podpisane w Rzymie w marcu 1957 r. przez Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, RFN i Włochy. Obowiązują na czas nieokreślony

Oba Traktaty Rzymskie zostały ratyfikowane przez sześć państw - sygnatariuszy pomiędzy wrześniem a grudniem 1957 r. i weszły w życie z dniem 1 stycznia 1958 r. 1 lipca 1968 roku w ramach EWG utworzono unię celną (zniesiono cła we wzajemnym handlu i ustanowiono wspólną taryfę wobec państw trzecich). Traktat o Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej (EURATOM) sprecyzował jeden bardzo ważny cel, mianowicie przyczynienie się do stworzenia i rozwoju europejskiego przemysłu nuklearnego

Jednolity Akt Europejski

Jednolity Akt Europejski - nowelizacja Traktatu Rzymskiego, uchwalona podczas konferencji rządowej w Luksemburgu i w Brukseli (9 IX 1985 - 27 I 1986) o zmianie i uzupełnieniu trzech Traktatów założycielskich: EWWIS (1951), EWG (1957) i Euratomu (1957). Układ wszedł w życie 1 lipca 1987 roku . Jednolity Akt Europejski zawarty został w Luksemburgu (17.02.1986) oraz Hadze (28.02.1986). Cele: - 12 państw członkowskich zobowiązało się do utworzenia "jednolitego rynku europejskiego" do dnia 31 grudnia 1992 roku Akt określa rynek wewnętrzny jako "obszar bez granic wewnętrznych, na którym zapewnia się swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału

Traktat z Maastricht- Traktat o Unii Europejskiej

Traktat o Unii Europejskiej podpisany w Maastricht 7 lutego 1992 roku; wszedł w życie 1 listopada 1993 roku (po referendach przeprowadzonych w państwach członkowskich czyli Belgia, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Portugalia, RFN, Wielka Brytania i Włochy) Traktat ustanowił Unię Europejską opartą na Wspólnotach Europejskich i uzupełnioną o nowe polityki, tzn. Unię Gospodarczą i Walutową, wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, współpracę w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i wymiaru sprawiedliwości (trzy filary Unii Europejskiej).

Traktat Amsterdamski Traktat Amsterdamski podpisany 2 października 1997 r. w Amsterdamie przez 15 państw członkowskich Unii Europejskiej(Austria, Belgia, Dania, Francja, Grecja, Finlandia, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Portugalia, RFN, Szwecja, Wielka Brytania i Włochy.) . Wszedł w życie 1 maja 1999 r. Traktat wprowadza poprawki do Traktatu o Unii Europejskiej, Traktatów Rzymskich oraz innych aktów wspólnotowych. Traktat ustanowił Unię Europejską opartą na Wspólnotach Europejskich i uzupełnioną o nowe polityki, tzn. Unię Gospodarczą i Walutową, wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, współpracę w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i wymiaru sprawiedliwości Odpowiedzialność za swobodne przemieszczanie się osób w ramach UE

Wzmocnienie współpracy policji (Europol) i wymiaru sprawiedliwości • Wzmocnienie federacyjnego charakteru UE

Traktat Nicejski Traktat Nicejski wynegocjowany przez piętnastu szefów rządów UE, obradujących w Nicei w dniach 7 - 11 grudnia 2000r Podpisany został 26 lutego 2001 r. przez ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich. Strony porozumienia: Austria, Belgia, Dania, Francja, Grecja, Finlandia, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Portugalia, RFN, Szwecja, Wielka Brytania i Włochy Zasadniczym celem konferencji międzyrządowej w Nicei w grudniu 2000 r. było opracowanie reform instytucjonalnych, które nie zostały przyjęte w Amsterdamie w 1997 r. Reformy te miały na celu przygotować struktury unijne do planowanego rozszerzenia Unii Europejskiej o kraje Europy Środkowowschodniej

Proklamowanie Karty Praw Podstawowych - zbioru praw człowieka i swobód obywatelskich. Reforma Parlamentu Europejskiego (zwiększenie liczby eurodeputowanych do 732) przygotowanie instytucji Unii Europejskiej do poszerzenia o 12 nowych państw

Kryteria Konwergencji: kryteria które trzeba spełnić aby otrzymać walutę euro. : zmniejszenie poziomu inflacji - inflacja obserwowana przez cały rok przed procesem kwalifikacyjnym nie może być wyższa od poziomu wyznaczonego przez średnią inflację obniżona dla trzech państw o niższej inflacji wśród państw aspirujących do UGW powiększoną o 1,5p procentowego. Obniżenie stóp procentowych- długoterminowa stopa procentowa nie może być wyższa niż 2punkty procentowe od średniej odpowiednich stóp procentowych w trzech państwach UE o najniższej inflacji. Zmniejszenie deficytu budżetowego- do wartości nie niższej niż 3%PKB. Ograniczenie długu publicznego- do wartości nie wyższej niż 60%PKB. Ustabilizowanie kursu wymiany waluty- kurs waluty powinien być stabilny przez 2 lata poprzedzające przystąpienie danego państwa do UGW i w ciągu co najmniej 2lat przed procesem kwalifikacyjnym nie może z własnej inicjatywy zdeklarować swojej waluty wobec waluty innego kraju członkowskiego.

Do strefy Euro należy 15 państw: Austria Belgia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Irlandia Portugalia Włochy Malta, Słowenia Luksemburg Niderlandy (holandia) Niemcy Cypr. Banknoty są takie same we wszystkich krajach monety natomiast biją własne. Od 1 stycznia 2002 banknoty i monety Euro zostały wprowadzone do obiegu gotówkowego, natomiast od 1999 funkcjonowały w obiegu bezgotówkowo. Aby wejść do strefy Euro trzeba spełnić wszystkie 5 kryteriów konwergencji (zbieżności) wymienione wyżej. Euro Banknoty Euro mają siedem nominałów: 5, 10, 20, 50, 100, 200,500 na każdym z nich figuruje jeden z trzech elementów architektonicznych: okna, bramy, lub most. Reprezentujący jeden ze stylów w architekturze np. antyk.

Konsekwencje wprowadzenia Euro: większa przydatność cen, tendencji do ujednolicenia cen i przedstawienia w jednej walucie zaostrzenie konkurencji a klientom ułatwi wybór najtańszych ofert. Wspólny pieniądz wyeliminuje koszty wymiany walut oraz doprowadzi do powstania zunifikowanego rynku finansowego unii. Unia gospodarczo walutowa ma doprowadzić do powstania zunifikowanego rynku finansowego Unii. Unia gospodarczo walutowa ma doprowadzić do wzmocnienia gospodarki Europejskiej i światowej konkurencji.

Integracja gospodarcza oznacza tworzenie jednego scalonego wewnętrznie organizmu gospodarczego w oparciu o trwałe powiązania między przedsiębiorstwami branżami gałęziami produkcji i różnymi dziedzinami życia.

Etap integracji I: sfera wolnego handlu: np. CEFTA- środkowo europejskie stowarzyszenie wolnego handlu zawarte w Krakowie porozumienie z Chorwacją, Hiszpanią, Macedonią, Serbia, Bośnia i Hercegowina, Mołdawia, Czarnogóra, Albania, Kosewo.

EFTA Europejska Wspólnota Wolnego Handlu Należą do niej Lichtensztejn , Norwegia, Szwajcaria, Islandia. etap II Unia Celna: brak ceł wewnętrznych + wspólne taryfa celna. Unia celna tworzą Belgia z Luksemburgiem oraz Szwajcarie z Lichtensztejn. etap III

Wspólny rynek Unia Europejska: brak ceł wewnętrznych + wspólne taryfa celna + swobodny przepływ ludzi towarów usług i kapitału etap IV brak ceł wewnętrznych + wspólne taryfa celna + swobodny przepływ ludzi towarów usług i kapitału+ Harmonizacja polityki gospodarczej+ jednolita polityka pieniężna+ wspólna waluta.

Powstanie Pierwszej Polskiej Giełdy po II wojnie światowej związane było ze zmianami w systemie gospodarczym polski, giełdę utworzono w kwietniu 1991r w Warszawie. GPW jest spółką akcyjną założoną przez skarb państwa, zasady działania giełdy Francuskiej (Lyon). W porównaniu do giełd światowych obroty giełdy Warszawskiej są znikome a jej głównym zadaniem jest umożliwienie pozyskiwania przez notowane spółki kapitałów od potencjalnych inwestorów. Wraz z Giełdą powstała Komisja Papierów Wartościowych, która ma przede wszystkim chronić interesy osób i instytucji inwestujących w papiery wartościowe. Dokonywanie transakcji kupna, sprzedaży papierów wartościowych odbywa się za pośrednictwem domów maklerskich, których właścicielami są najczęściej banki. Klienci składają zlecenie dokonania transakcji w biurze maklerskim, w którym wcześniej muszą założyć rachunek inwestycyjny.

Akcje są to własnościowe papiery wartościowe. Posiadanie akcji uprawnia do dywidendy czyli udziału w zysku akcjonariuszy w spółce. Posiadacz akcji ma prawo do wyboru władz spółki oraz prawo uczestnictwa w podziale majątku firmy w przypadku jej likwidacji.

Rodzaje akcji: akcje zwykłe upoważniają właściciela tylko do jednego głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Akcje uprzywilejowane możliwość głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, akcjonariusz posiada więcej niż jeden głos maksymalnie do pięciu głosów, ma pierwszeństwo w otrzymaniu dywidendy i temu co ma uprzywilejowanie płaci pierwszemu i pierwszeństwo w podziale spółki w przypadku jej likwidacji.

Obligacje są to dłużne papiery wartościowe emitowane są przez skarb państwa, przedsiębiorstwa, jednostki samorządu terytorialnego.

Obligacje mogą być: jednoroczne, dwuletnie, trzyletnie, pięcioletnie, dziesięcioletnie. Są to papiery długo terminowe.

Emitent zobowiązuje się po wyznaczonym terminie wykupić obligacje wraz z odsetkami.

Rodzaje obligacji: krajowe- emitowane na rynek krajowy. Zagraniczne- emitowane na rynki zagraniczne.

Indeksy giełdowe: WIG- Warszawski Indeks Giełdowy obejmuje wszystkie spółki notowane na rynku podstawowym. WIG 20 obejmuje 20 największych spółek na GPW. MWIG40 obejmuje 40 średnik spółek notowanych na rynku podstawowym. TechWIG odnosi się do spółek notowanych technologii. sWig80 obejmuje 80 małych spółek jest indeksem ciągłym jego wartość publikowana jest co minutę.

Instytucje jakie należy odwiedzić aby zarejestrować działalność gospodarczą: urząd gminy/miasta. Urząd statystyczny. Bank prowadzący rachunki dla podmiotów gospodarczych. Zakład ubezpieczeń społecznych. Urząd skarbowy.

Czynnością którą należy wykonać po podjęciu decyzji o rozpoczęciu działalności gospodarczej jest zgłoszenie jej do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez urząd gminy/miasta. Musi go dokonać każdy przedsiębiorca jeśli jest osobą fizyczną lub prowadzi działalność w formie spółki cywilnej. W przypadku spółki cywilnej wpis do ewidencji działalności gospodarczej musi być poprzedzony sporządzeniem na piśmie umowy spółki do której należy zapłacić podatek od czynności cywilno prawnych. Zgłoszenie sporządza się na ustalonym formularzu i składa w urzędzie gminy/ miasta właściwym wg miejsca zamieszkania.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej przewiduje określone rodzaje działalności których wykonanie nie wymaga zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej. I takiemu zgłoszeniu nie podlega działalność: wytwórcza w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt. Ogrodnicza warzywna, leśnictwo i rybołustwo śródlądowe. Wynajmowanie przez rolników pokoi i miejsc na ustawienie namiotów sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych , innych usług związanych z pobytem turystów - agroturystyka.

Dokument który będziesz musiał wypełnić w urzędzie gminy/ miasta formularz wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.

Dokument którym będziesz musiał się okazać w Urzędzie gminy/ miasta dowód osobisty

Zgłaszając działalność gospodarczą we właściwym urzędzie skarbowym należy: złożyć formularz NIP1 (Zgłoszenie identyfikacyjne/ zgłoszenie aktualizacyjne osoby fizycznej prowadzącej samodzielnie działalność gospodarczą) lub NIP 2(zgłoszenie identyfikacyjne/ zgłoszenie aktualizacyjne osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej będącej podatnikiem lub płatnikiem np. spółka cywilna) oraz załącznik NIP- D (informacja o wspólnikach). Wybrać formę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zarejestrować się dla celów podatku VAT w przypadku obowiązku bądź rezygnacji ze zwolnienia z tego podatku.

Zasady opodatkowania przedsiębiorców podatkiem dochodowym od osób fizycznych : sposoby odliczania podatku: zasady ogólne: wg skali podatkowej przychód- koszty= stawka (19% 30% 40%) kwota zmniejszająca podatek (tabela podatkowa). Podatek. Wg 19% stawki podatkowej przychód- koszty= dochód * stawka(19%)= podatek Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Przychód stawka( 3%5,5% 8,5% 17%20%)= podatek Karta podatkowa kwota podatku ustalona decyzją urzędu skarbowego.

19% podatkiem dochodowym pozbawia podatnika praw m.in. do : wspólnego opodatkowania z małżonkiem lub preferencyjnego rozliczenia na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci. Kwoty wolnej od podatku (w 2005r 2790zł). Odliczeń od dochodu (ulgi rehabilitacyjne, ulgi odsetkowej, darowizn na cele społeczne użyteczne i kultu religijnego). Odliczeń od podatku(ulgi uczniowskie, ulgi rentownej) przysługujących na zasadzie praw nabytych. Możliwości skorzystania z tzw. „kredytu podatkowego” dla podatników którzy po raz pierwszy rozpoczęli prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.

Rejestracja dla celów podatku od towarów i usług. W Polsce obowiązują cztery stawki podatku : stawka podstawowa 22% stawka obniżona 7% stawka obniżona 3% stawka 0%

Każdy podatnik rozpoczynający działalność gospodarczą z wyjątkiem osób wyżej opisanych jest ustawowo zwolniony z płacenia podatku VAT chyba że dobrowolnie zarejestruje się jako płatnik tego podatku.

Zwolnione od podatku VAT są m.in. ulgi w zakresie edukacji. Zwolnione od podatku VAT dotyczy to m.in. podatników dokonujących dostaw niektórych towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, wyrobów z metali szlachetnych, ulg jubilerskich.

Podatnik jest wówczas zobowiązany dokonać rejestracji dla celów podatku VAT (formularz VAT-R).

W zakładzie ubezpieczeń społecznych należy wypełnić formularze: ZUS ZFA- zgłoszenie/ zmiana danych płatnika składek osoby fizycznej. ZUS ZPA- zgłoszenie/ zmiana składek- osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej. ZUS ZUA- zgłoszenie do ubezpieczeń/ zgłoszenie zmiany danych osoby ubezpieczonej. ZUS ZZA- zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego/ zgłoszenie zmiany danych.

Do ubezpieczeń społecznych należą ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe. Wyróżniamy jeszcze ubezpieczenia zdrowotne.

W urzędzie statystycznym należy wypełnić: wniosek o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej lub o zmianę cech objętych wpisem -( RG-1)

Regon niepowtarzalny statystyczny nr identyfikacyjny, nadawany przez urzędy statystyczne podmiotą prowadzącym działalność gospodarczą.

Prawo to uprawnienie przysługujące określonej osobie, słuszne roszczenie, przywilej.

Obowiązek to konieczność zrobienia czegoś wynikająca z nakazu wewnętrznego (moralnego) administracyjnego, prawnego.

„Ignorantia iuris nocet” - „nieznajomość prawa szkodzi”

podstawowe źródła praw i obowiązków podatnika są w Konstytucji rzeczpospolitej i Ordynacji podatkowej (Konstytucja podatkowa).

Obowiązki podatnika: obowiązek rejestracji w urzędzie skarbowym, złożenie rocznego zeznania podatkowego, obowiązek przechowywania przez 5lat dokumentów, przestrzeganie terminów, obowiązek złożenia deklaracji.

Prawa podatnika: prawo podatnika do żądania okazania przez kontrolującego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz legitymacji służbowej, prawo domagania się od kontrolujących przedstawienia praw i obowiązków podatnika, podatnik ma prawo wyznaczyć osobę fizyczną. Innym ważnym uprawnieniem kontrolowanego podatnika jest prawo do informacji o miejscach i terminach przeprowadzanych w trakcie kontroli oblędzin przesłuchań świadków i opinii biegłych.

Prawa i obowiązki podatnika w trakcie postępowania podatkowego prawo podatnika do odwołania się do wyższych instytucji. Urząd (odwołanie od decyzji) izba(skarga) wojewódzki sąd ( skarga kasacyjna) Naczelny sąd.

Obowiązek podatnika obowiązek stawiania się na wezwanie do Urzędu Skarbowego.

Prawa i obowiązki podatnika po przeprowadzonym postępowaniu podatkowym: prawo do zwrotu nadpłaconego podatku. Prawo do ulg w spłacie zobowiązań podatkowych (rozłożenie na raty, umorzenie całości lub części zapłaty podatkowej). Prawo do złożenia korekty w zeznaniu. Prawo do żądania zaświadczenia np. o wysokości zapłaconego podatku, o braku zaległości podatkowych. Prawo do ochrony danych osobowych.

Funkcje ekonomiczne : funkcja alokacyjna, funkcja stabilizacyjna, funkcja redystrybucyjna.

Przykłady funkcji alokacyjnej państwo dąży do jak najlepszego wykorzystania zasobów ekonomicznych w tym celu: wspomaga rozwój prywatnych przedsiębiorstw, wspiera konkurencje, ochrona środowiska naturalnego.

Funkcja stabilizacyjna państwo podejmuje działania mające na celu osiągnięcie i utrzymanie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego poprzez: walkę z bezrobociem, ograniczenie inflacji, łagodzenie skutków kryzysów ekonomicznych.

funkcja redystrybucyjna państwo podejmuje działania mające na celu zmniejszenie nieakceptowanych społecznie różnic dochodowych i majątkowych poprzez: system podatkowy i wydatki budżetowe (zasiłki stypendia).

WTO Światowa Organizacja Handlu rozpoczęła działalność w roku 1995, a jej siedzibą jest Genewa. Głównym zadaniem Światowej Organizacji Handlu jest liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami, prowadzenie polityki inwestycyjnej wspierającej handel, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej, przestrzegania praw własności intelektualnej

OECD Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju powstała 30 września 1961 Celem OECD jest wspieranie państw członkowskich w osiągnięciu jak najwyższego poziomu wzrostu gospodarczego i stopy życiowej obywateli Siedzibą OECD jest Paryż.

GATT Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu podpisane w Genewie dnia 30 października 1947 porozumienie dotyczące polityki handlowej. Układ Ogólny GATT wszedł w życie 1 stycznia 1948 roku Podstawowym zadaniem GATT była liberalizacja handlu międzynarodowego (kontrola, usuwanie przeszkód stojących na drodze rozwoju współpracy, koncyliacja).

MFW Międzynarodowy Fundusz Walutowy Powołana 1-22 lipca 1944 roku, na konferencji w Bretton Woods (New Hampshire) w USA Dostarcza pomocy finansowej zadłużonym krajom członkowskim, które w zamian są zobowiązane do dokonywania reform ekonomicznych i innych działań stabilizujących. Obecnie zrzesza 185 państw.

Bank Światowy (ang.: World Bank) rozpoczął działalność 25 czerwca 1946, Główną przesłanką dla jego stworzenia była przede wszystkim chęć odbudowy zniszczonych II wojną światową Europy i Japonii. Istotnym celem statutowym było również wsparcie dla rozwijających się krajów Azji, Ameryki Łacińskiej i Afryki

EBC EBC jest bankiem centralnym Unii Europejskiej i w tym charakterze odpowiada za nadzorowanie systemów bankowych w krajach Unii, zbieranie danych statystycznych potrzebnych dla prowadzenia polityki monetarnej, funkcjonowanie systemów płatniczych (zwłaszcza systemu TARGET), zapobieganie fałszerstwom banknotów, współpracę z innymi organami w zakresie regulacji rynków finansowych EBC powstał 1 czerwca 1998 r.,

RPMB Rada Państw Morza Bałtyckiego powstała z inicjatywy rządów Polski i Szwecji, które w dniach 2-3 września 1990 roku przyjęły na konferencji w Ronneby w Szwecji Deklarację Morza Bałtyckiego Norwegia  Szwecja  Finlandia  Dania  Litwa  Łotwa  Estonia  Rosja  Polska  Niemcy  Islandia Celem działalności RPMB jest wzmacnianie bezpieczeństwa i stabilności w regonie poprzez współpracę w obszarach takich jak: ochrona środowiska, transport, komunikacja, rybołówstwo, turystyka, współpraca regionalna, ochrona zasobów Bałtyku, energetyka, kultura, edukacja.

NATO Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego organizacja polityczno-wojskowa powstała w wyniku podpisania 4 kwietnia 1949 roku Traktatu Północnoatlantyckiego Początkowym celem istnienia organizacji, na mocy traktatu waszyngtońskiego, była obrona militarna przed atakiem ZSRRGłównym celem Sojuszu jest zagwarantowanie - środkami politycznymi i militarnymi - wolności i bezpieczeństwa wszystkim państwom członkowskim. Do osiągnięcia tego celu NATO wykonuje podstawowe zadania w zakresie bezpieczeństwa Trzy podległe niegdyś Związkowi Radzieckiemu państwa - Węgry, Czechy i Polska - zostały zaproszone do przystąpienia do NATO. Akcesja nastąpiła 12 marca 1999 roku

Do końca 1998r obowiązywał w polsce system repartycyjny polegał on na tym że każda generacja emerytów utrzymywana była przez aktualnie pracujących. Wysokość emerytury nie zależała od wysokości wpłaconych składek , zachęcało to do wcześniejszych składek. Od 1999r wprowadzono nowy system w którym o wysokości emerytury decyduje wiek przejścia na emeryturę, wydajność zgromadzonego kapitału w postaci składek.

Nowy system składa się z 3 filarów: filar I kwota emerytury z I filaru jest minimalna emeryturę wypłaca ZUS składka pobierana przez ZUS wynosi 19,52% podstawy wynagrodzenia- jest to filar obowiązkowy. Filar II 7,3% podstawy wynagrodzenia ZUS przekazuje do wybranego przez pracownika Funduszu emerytalnego. Fundusz ma za zadanie pomnożyć składki emerytalne. Jest to filar obowiązkowy. Filar III filar dobrowolny wysokość dodatkowej emerytury zależy od wysokości składki. Wszyscy którzy po 1 stycznia 1969r musieli obowiązkowo przystąpić do nowego systemu a ci którzy urodzili się do końca grudnia 1948r pozostali w starym systemie(ci po środku mieli wybór)

ce

Urlop wypoczynkowy [edvtui]

Podstawowym rodzajem urlopu jest urlop wypoczynkowy. Zgodnie z przepisem art. 152 kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje prawo do:

corocznego,

nieprzervvanego - w zasadzie pracownik powinien wykorzystywać jednorazowo cały urlop. Jedynie na jego wniosek urlop może być podzielony, jedna z jego części powinna być wtedy nie krótsza niż 14 dni . Art. 167 Kodeksu Pracy stanowi wyjątek od zasady nieprzerywalności urlopu- pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczęcia urlopu- w takim wypadku pracodawca pokrywa koszty odwołania przez pracownika urlopu.

płatnego urlopu wypoczynkowego - za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie takie jakie by otrzymał gdyby w tym czasie pracował i dotyczy to zarówno stałych jak i zmiennych składników wynagrodzenia.

Rozróżnia się dwa rodzaje urlopów wypoczynkowych:

Urlopy podstawowe przysługują wszystkim pracownikom po ustalonym okresie zatrudnienia, Urlopy dodatkowe przysługują niektórym grupom pracowników zatrudnionych w warunkach uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia niezależnie od urlopu podstawowego, mogą one być wprowadzane przez układy zbiorowe pracy.

Prawo do urlopu wypoczynkowego, wchodzące w skład prawa do wypoczynku, stanowi jedno z podstawowych praw pracownika. W Polsce prawo do urlopu jest konstytucyjnym prawem obywatelskim, gwarantowanym przez art. 66 Kon: tvtucii RP. Ma ono na celu przede wszystkim stworzenie warunków dla regeneracji sił pracuwnika. Dlatego też, oraz w celu uniknięcia nacisków ze strony pracodawców, pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu gdyż jest ono jego

Tryb udzielania urlopu wypoczynkowego [edvtui]

W celu zapewnienia prawidłowego toku pracy, urlopy wypoczynkowe pracowników powinny być udzielane zgodnie z ustalonym wcześniej planem urlopów, sporządzonym przez pracodawcę corocznie, uwzględniąjąc wnioski pracowników oraz i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Plan taki jest wiążący dla obu stron stosunku pracy. O terminie udzielenia urlopu decyduje pracodawca i nie jest przy tym związany wnioskiem pracownika. Ponieważ urlop ma zapewniać regenerację sił pracownika, w wypadku, gdy pracownik nie może rozpocząć urlopu np. z powodu choroby, pracodawca jest obowiązany udzielić mu urlopu w innym terminie. Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu, ale tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu; pracownik wówczas musi się stawić w pracy, lecz pracodawca jest obowiązany pokryć koszty związane z odwołaniem pracownika z urlopu. Jeśli pracownik nie wykorzystał urlopu, a rozwiązano z nim stosunek pracy, pracodawca jest obowiązany wypłacić mu ekwiwalent pieniężny. Ponieważ udzielenie urlopu zgodnie z planem urlopu jest prawem pracownika, może on w przypadku nieudzielenia go wystąpić do przeciw pracodawcy. W okresie urlopu nie można pracownikowi Artykuł 154¹ Kodeksu Pracy - Udzielanie Urlopów w wymiarze godzinowym" Urlopu udziela się na dni, które są dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu". Pracownik może wykorzystać część urlopu niższą niż pełny dobowy wymiar czasu pracy pracownika w dniu, w którym ma być udzielony urlop, tylko wtedy, gdy pozostała mu do wykorzystania część urlopu nie obejmuje całego dnia roboczego. Nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego [~]

W roku, w którym pracownik podjął pracę nabywa on prawo do urlopu wypoczynkowego wraz z upływem każdego miesiąca pracy w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po upływie roku. Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym. Przed nowelizacją kodeksu pracy w dniu 1 stycznia 2004 roku, pracownik nabywał prawo do urlopu dopiero po przepracowaniu 6 miesięcy.

Wymiar urlopu wypoczynkowego [edvtui]

Wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi obecnie;

20 dni gdy staż pracy pracownika wynosi mniej niż 10 lat, 26 dni gdy staż pracy pracownika wynosi ponad 10 lat,

Pojęcie dla celów ustalenia wymiaru urlopu jest bardzo szerokie i obejmuje:

okres pozostawania w stosunku pracy i to bez względu na jego wymiar i czasu tego stosunku pracy

oraz okresy poprzedniego zatrudnienia bez względu na przerwy w zatrudnieniu i sposób ich zakończenia jest to tak zwana

okres nauki w pod warunkiem ukończenia w nich nauki -

okresy te nie ulegają sumowaniu, okresy zasadniczej służby woiskowei,

okres urlopu bezpłatnego udzielonego pracownicy opiekują:)ej się małym dzieckiem, okresy pozostawania bez pracy za które pracownik otrzymuje odszkodowanie,

okres za który przyznano odprawy z tytułu zwolnień grupowych,

-Urlop bezpłatny [~]

w przeciwieństwie do urlopu wypoczynkowego, urlop bezpłatny nie ma na celu regeneracji sił pracownika. Za okres tego urlopu pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia, lecz pozostaje nadal w zatrudnieniu i zachowuje część praw pracowniczych. W tym czasie nie można mu

Fakultatywne zwolnienie [~]

Fakultatywne zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy następuje na pisemny wniosek pracownika. Decyzja w tej sprawie należy do pracodawcy i nie podlega zaskarżeniu. Przy udzielaniu urlopu bezpłatnego dłuższego niż 3 miesiace strony mogą przewidzieć odwołanie pracownika z ważnych przyczyn. Długość urlopu bezpłatnego nie jest limitowana i wyznacza ją sam pracownik przy aprobacie zakładu pracy. W razie korzystania z fakultatywnego urlopu bezpłatnego dłużej niż miesiąc urlop wypoczynkowy ulega skróceniu o 1/12 za każdy miesiąc, w którym pracownik przebywał na urlopie bezpłatnym. Urlopu tego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Za zgodą pracownika wyrażona na piśmie pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego celu wykonywania pracy w innym zakładzie pracy przez okres ustalony zawartym w '~ej sprawie porozumieniu pomiędzy zakładami pracy. Urlop ten wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy.

Obligatoryjne zwolnienie [edytuj]

Obligatoryjne zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy ma miejsce gdy pracodawca na podstawie ustawy lub przepisów szczególnych prawa macy jest zobowiązany zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy oraz ze spełnienia innych świadczeń przysługujących pracodawcy z tytułu stosunku pracy.

Urlop macierzyński [~]

Przysługuje pracownicy - kobiecie w związku z urodzeniem dziecka, jego wymiar wynosi 18 tygodni przy pierwszym porodzie i 20 tygodni przy każdym następnym, a 28 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie. Część tego urlopu może przypadać przed datą porodu. Obecnie niewykorzystana część tego urlopu po porodzie, na skutek powrotu pracownicy do pracy, może być udzielona pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko. Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje także pracownikowi lub pracownicy, którzy przyjęli dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza lub wystąpili o adopcje. Za czas urlopu macierzyńskiego nie przysługuje wynagrodzenie, lecz zasiłek macierzyński.

Urlop wychowawczy [~]

Przysługuje pracownikowi lub pracownicy, po przepracowaniu co najmniej 6 miesięcy, w wymiarze do 3 lat, w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, które nie ukończyło 4 roku życia. Urlop ten przysługuje także w celu opieki nad dzieckiem do 18 roku życia, które z powodu niepełnosprawności wymaga opieki pracownika.

Urlop okolicznościowy [~]

Przysługuje pracownikowi lub pracownicy w związku z ważnym wydarzeniem rodzinnym (narodziny dziecka, ślub, pogrzeb). Pracownik za czas trwania urlopu okolicznościowego

otrzymuje wynagrodzenie. W przypadku zaistnienia wydarzenia rodzinnego, z którym wiąże się urlop okolicznościowy, pracownik powinien sam wnioskować o jego otrzymanie (wraz z udokumentowaniem - świadectwo urodzenia dziecka, akt ślubu, czy akt zgonu). Urlop ten powinien być wykorzystany w czasie wystąpienia wydarzenia (tzn. pracodawca nie ma obowiązku uznania wniosku, jeśli czas między wnioskowanym urlopem a wystąpieniem wydarzenia jest zbyt długi).

Urlop taki jest krótkotrwały i wynosi 1-2 dni (w zależności od rodzaju wydarzenia i stopnia pokrewieństwa z osobą, której dotyczy wydarzenie):

narodziny dziecka - 2 dni

ślub własny - 2 dni

ślub dziecka - 1 dzień

śmierć ojca/ matki/małżonka/macochy/ ojczyma/dziecka - 2 dni

śmierć brata/siostry/ teścia/teściowej/babci/dziadka/innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką - 1 dzień

14

---