Pytanie 1. Różnica między wyjaśnianiem wg. Bogusławskiego a Zgółki

U Bogusławskiego:

Wyjaśniania to pewny rodzaj działania, dlaczego jest tak ,a tak. Nie ma przyjętych ograniczeń ,nie każde zdanie formułowane w taki sposób można odnieść. W nauce dąży sie do uzyskania odpowiedzi generalizującej. Podstawą wyjaśniania naukowego są empiryczne prawa i nauki i generalizacja ,sądy ogólne nie mogą być puste. Prawidłowości ogóle:

-deterministyczne(charakter bezwyjątkowy, ogólny , ile należy do kat A tyle do B)

-statystyczne(wykrywanie względnej częstości współwystępowania określonych jednostkowych - stan rzeczy z innymi elementami stanu rzeczy)

Ogólne założenia-istotą jest dobranie do pewnego zdania jego racji logicznej. Są dwa warunki:

1.Następstwo może być konstatacją lub autentyczną hipotezą

2.Racja ma większą zawartość informacyjną niż następstwo(wykluczamy tautologię i nie może być sprzeczność między racją a następstwem)

U Zgółki

Wyjaśnianie - dobranie do pewnego zdania jego racji logicznej, czyli wskazanie relacji wynikania logicznego między tą wlaśnie racja a następstwem. Istnienie tej relacji nie może być interpretowane bez nakładania na tą relacje żadnych ograniczen.

Pytanie 40. Jak Hjemslev przedstawia koncepcję języka

Hjemslev podsumowuje swoje rozważania stwierdzeniem, iż najbliższe znaczenie wyrazu „język” to ujęcie języka jako schematu. (francuski w alfabecie morsa i francuski dla gluchoniemych to ten sam język, co francuski „normalny”). Rozumienie języka jako schematu wg Hjemsleva uwalnia język od wszystkiego co materialne i umożliwia ograniczenie rzeczy istotnych od tych drugorzędnych. Ono jedynie uzasadnia porównanie języka do gry w szachy, w której materialne tworzywo figur nie ma żadnego znaczenia, natomiast o wszystkim decyduje ich liczba oraz rozmieszczenie.

Z drugiej strony Hjemslev zauważa, że pomimo dominującego pojęcia języka jako schematu, nie jest ono wystarczającym składnikiem, ponieważ obraz akustyczny to psychiczne odbicie faktu materialnego, który wiąże język z określoną substancją i utożsamia go z normą. W innych miejscach „Kursu językoznawstwa ogólnego” Hjemslev mówi, że język to ogół zwyczajów językowych (uzus). Ostatecznie Hjemslev stwierdza więc, że jedyną poprawną definicją języka jest ujęcie go jako systemu znaków. Dlatego też próbuje ustalić zależności pomiędzy językiem - schematem, językiem - normą, językiem uzusem.

Hjemslev dochodzi do wniosku, że schemat języka to tylko gra. Zauważa ze wszędzie zmienna determinuje stałą, nie zaś odwrotnie.

Pytanie 13: Teoria paradygmatów Kuhna

Thomas Kuhn(1922-1996) był fizykiem i filozofem amerykańskim (Cambrige) - twórca teorii paradygmatu. Teorii ujmującej w sposób syntetyczny mechanizm rozwoju nauk. Autor dwóch głównych dzieł : ,,Struktura ewolucji naukowych(1962)- pol. 1968,

,,Dwa bieguny .tradycje i nowatorstwo w badaniach naukowych (1977)-pol. 1985. Przed śmiercią udzielił wywiadu, który stanowi pozycję książkową ,,Droga po strukturze -wywiad rzeka z autorem słynnej struktury rewolucji naukowej(2000)-pol. 2003.

Pojęcie paradygmatu nie jest zdefiniowane, kłopoty te są uzasadnione (paradygmat to rodzaj wspólnoty przekonań założeń, modeli przekonania badawczego, charakterystyczny dla przedstawicieli danej dyscypliny). Paradygmat jest podzielony przez czołowych przedstawicieli. Funkcjonowanie paradygmatu umożliwia kumulację i rozwój postępu. Każdy następny paradygmat będzie reprezentował wyższy etap rozwoju niż poprzedni. Rozwój nauki odbywa się według ściśle określonych etapów: powtarzalność. Zmiana paradygmatu wg Kuhna:

-proces kształtowania się dyscypliny (prenauka), sukcesywne kształtowanie się paradygmatu (nauka normalna), kryzys, rewolucja naukowa, zaczyna się kształtować nowa nauka. Badacze nie potrafią rozwiązywać zasadniczych problemów jakie stawia im dyscyplina. Dla każdego paradygmatu charakterystyczne jest to że ma swoja metodologię. Wypracowanie nowej metodologii nie może powstać szybko. W tym czasie kiedy upada paradygmat, dochodzi do głębszej krytyki. Nowe metody kształtują sie przez dłuższy czas. Metodologia nie wyklucza ewentualności występowania w danym czasie czy jednego czy więcej paradygmatów. Metodologia Kuhna sprawdza się w naukach przyrodniczych, które dysponują prawami ściśle ogólnymi. Im większa jest konkurencyjność programów badawczych, tym większe jest ścieranie się paradygmatów na niższych szczeblach dyscypliny. Program metodologiczny Kuhna wykorzystywał spojrzenie na naukę jakie cechowało Ludwiga Wittgensteina-1953. Ta różnica jest głęboka, że trudno jest znaleźć takiego uczonego, który by tak zanegował program badawczy. Wittgenstein operuje pojęciem - gra. Nie ma możliwości odpowiedzieć na pytanie jakie są wspólne cechy wszystkich gier (ogranicza się do rozważań o niektórych grach). Służy to temu by pokazać ogromne zróżnicowanie ludzkich działań, by pokazać co określa mianem podobieństwa rodzinnego. Przeszło to do historii nauki (teoria podobieństwa, wszystkie gry są do siebie podobne jak członkowie rodziny. Różnice, które istnieją uniemożliwiają charakterystyczną całość. Podobnie jest u Kuhna z paradygmatem. Nie potrafił podać ścisłej definicji tego pojęcia. W kształtowaniu paradygmatu ściera się to, co należy do historycznego punktu widzenia (tradycja ściera się z nowatorstwem). Kuhn uważał, że bardzo trudno jest mówić czym jest paradygmat.. Łatwiej odnosić tą kategorię do poszczególnych dyscyplin.

Pytanie 24. Jaka jest różnica pomiędzy poprawną definicją terminu naukowego a poprawną definicją jednostki leksykalnej?

Definicja jednostki leksyklanej - właściwości wyrażeń językowych

Definicja terminu naukowego - opisuje świat, rzeczywistość pozajęzykową a nie samo wyrażenie języka

Tej odp nie jestem pewna na 100 %'

Pytanie8. Na czym polega asymetria pomiędzy weryfikacjonizmem a falsyfikacjonizmem? Kto, kiedy i w jakim dziele (+ gdzie) zauważył i opisał to zjawisko?

Asymetria weryfikacji i falsyfikacji Zachodzi stosunek oparty na asymetrii zdań uniwersalnych nie da się wyprowadzać ze zdań jednostkowych, mogą być ze zdaniami jednostkowymi sprzeczne. Fałszywość można wykryć na podstawie określonej wartości logicznej zdań jednostkowych

Autor: K. Popper

Dzieło:”Logika ogólna”

Ja jestem pewna tej odpowiedzi!!!

Pytanie 40. Destrukcjonizm (co to, kto,gdzie)

Destrukcjonizm polega na dążeniu do negowania, demaskowania, demitologizowania, podważania, kwestionowania i destrukcji w stosunku do całej zastanej kultury, w stosunku do wszystkich istniejących w niej struktur, schematów, instytucji itd. Chociaż moderna odrzucała tzw. przesądy, zwłaszcza religijne i obyczajowe, to wysoko jednak ceniła prawo, ład , porządek i rozum naukowy. Postmoderna natomiast wszystko to odrzuca a stawia na nieograniczoną niczym wolność, otwartość, tolerancję, pluralizm i globalizm.

F. de Saussure'a

„Kurs językoznawstwa ogólnego”

Pytanie 29. Różnica miedzy WYJAŚNIANIEM nomotetycznym a idiograficznym

Wyjaśnianie nomotetyczne: klasyczne podejście naukowe mające za cel wykrywanie i formułowanie ogólnych praw naukowych

Wyjaśnianie idiograficzne: zajmujemy się opisem i wyjaśnianiem zjawisk zaistniałych jednorazowo i niepowtarzalnych, nie formułujemy ogólnych praw, natomiast  koncentrujemy się na konkretnych faktach jednostkowych

Wyjaśnianie nomotetyczne: hipotetyczne, konstatacyjne

Wyjaśnianie idiograficzne : analogizujące i rozwijające: inkorporujące i specyfikujące

Pytanie 11 Klasyfikacja poprawna logicznie

Klasyfikowanie - przeprowadzanie wielostopniowych podziałów logicznych

Podział logiczny - tj. operacja na zbiorze w wyniku której otrzymuje się przeciwstawne podzbiory, a podział, który został przeprowadzony musi być adekwatny i rozłączny. Adekwatny czyli suma podzbiorów, które są członami podziału równa się dzielonemu zbiorowi. A rozłączny tzn uzyskane podzbiory nie mają elementów wspólnych.

Pytanie 16. 4 podstawowe paradygmaty

Paradygmat indukcjonistyczny - czyli indukcjonizm, dominował w nauce drugiej polowy XIX wieku i pierwszej polowy XX. Głównym zadaniem nauki w ramach tego paradygmatu było dochodzenie od faktów i zdań bardziej szczegółowych do uogólnień. Sformułowanie zdania ogólnego można było osiągnąć poprzez obserwacje i eksperymenty. W związku z tym podstawą tej nauki były zdania obserwacyjne.

Paradygmat weryfikacjonistyczny, czyli weryfikacjonizm zadomowił się w nauce w okresie międzywojennym. Jest odwrotnością indukcjonizmu. Polega więc na potwierdzeniu zdań ogólnych, zdaniami szczegółowymi (zastąpienie indukcji dedukcją). Tworząc naukę w ramach paradygmatu weryfikacjonistycznego należy wyjść od hipotetycznego zdania ogólnego, zdanie to następne trzeba potwierdzić empirycznie. Jeśli poprze prowadzeniu wielu prób sprawdzających zdanie ogólne nie znajdzie się żadnego zdania szczegółowego, które byłoby z nim sprzeczne, to sprawdzane zdanie ogólne staje się zdaniem ogólnym potwierdzonym

Paradygmat falsyfikacjonistyczny czyli falsyfikacjonizm swoją obecność zaznaczył po II wojnie światowej i do lat 70 tych XX wieku był paradygmatem dominującym. Źródła tego paradygmatu pojawiły się w teorii Karla Poppera. W falsyfikacjonizmie naukę uznaje się za zbiór hipotez, obowiązujących do momentu znalezienia faktów sprzecznych z daną hipotezą. Po odnalezieniu tych faktów, hipotezę dotychczasową należy zastąpić nową hipotezą lub ją odrzucić. Nowa hipoteza powinna być ogólniejsza od poprzedniej, a tym samym bardziej falsyfikowana.

Paradygmat postmodernistyczny czyli postmodernizm. Istotne są tu dwie koncepcje: tzw. anarchistyczna koncepcja wiedzy oraz tzw. koncepcja dekonstrukcji. Ta pierwsza polega na odejściu od zasad racjonalizmu i stosowaniu niekonwencjonalnych środków rozumienia rzeczywistości. Druga koncepcja spostrzega naukę jako zbiór tekstów, w których wbudowane są inne teksty. Nauka polega więc tutaj na nieustannym tworzeniu nowych tekstów, które można uznać za teksty naukowe. Zadaniem dekonstrukcji jest rozłożenie tego zbioru tekstów na poszczególne sensy, a potem konstruowanie łagodnych przejść od sensu A do całkowicie innego od sensu a sensu B.

Pytanie 20 . Które założenia F. de Saussure'a dotyczą weryfikacjonizmu?

- weryfikowanie

tj. potwierdzanie zdań ogólnych zdaniami szczegółowymi.

Przejawem tego paradygmatu w językoznawstwie jest

Strukturalizm, którego przedstawicielem był właśnie F. de Saussure.

- relatywizm: (strukturalizm) wyodrębnił

się dzięki rozpatrywaniu języka jako społecznie relewantnego

systemu kodowania informacji, w którym immanentne funkcje

jednostek językowych mniejszego formatu mają pierwszeństwo

wobec jednostek większego formatu. Strukturaliści wprowadzili

nowe zasady opisu lingwistycznego: klasyfikację synchroniczną,

analizę dystrybutywną, modelowanie, formalizację, opis kwantytatywno-

statystyczny, eksperyment psycholingwistyczny i in.

Pytanie 3. Konotacja wg. Buhlera.

U Buhlera konotacja jest interpretowana na zasadzie asocjacji. Ta istota konotacji z lat 30 - tych dopiero w ostatnich latach jest wykorzystywana.

U Buhlera konotacja rozumiana jest jako współnazywanie, współoznaczanie.

Np. nie ma białości jako takiej, jest biały przedmiot./

Pytanie 21. Falsyfikacjonizm Poppera

Falsyfikacjonizm jest to zbiór procedur metodologicznych, które, w opinii autorów tego stanowiska, chcący się przyczynić do rozwoju wiedzy naukowej badacz musi stosować. Osią tego ujęcia jest przekonanie, że dla teorii naukowych nie należy szukać potwierdzenia (weryfikacji), lecz kontrprzykładów, mogących badanej teorii zaprzeczyć. Należy zatem dążyć do sfalsyfikowania teorii (wykazania jej niezgodności z doświadczeniem), a jeśli próba się nie powiedzie uznać, tymczasowo, teorię, aż do następnej próby falsyfikacji, która dla teorii skończyć się może obaleniem. Falsyfikacjonizm występuje w trzech odmianach: dogmatycznej, naiwnej i wyrafinowanej. Niekiedy używa się też określenia "hipotetyzm", zwłaszcza dla późniejszych wersji falsyfikacjonizmu.

Falsyfikacjonizm Poppera scharakteryzować można za pomocą następującego zespołu fundamentalnych twierdzeń:

1. Myślenie to rozwiązywanie problemów, dokonujące się drogą dedukcji. Umysł nasz konstruuje pojęcia, domysły, teorie i hipotezy które później poddaje krytycznej obróbce. Ta praca umysłu nie ma ani początku ani końca.

2. Nie istnieją ani żadne pojęcia pierwotne, ani pierwotne elementy poznania, które umysł ma wydobyć na jaw. Wszelka praca umysłu ma tymczasowy charakter, w tym sensie, że nie tworzy on, ani nie odkrywa żadnych niezmiennych praw. To, co dziś uznane zostało za pewne, może jutro zostać poddane krytycznej dyskusji, bowiem struktury jakie podmiot narzuca na świat są zmienne. Ich narzucanie dokonuje się metodą prób i błędów. Poznający podmiot odpowiada na wynikłe w trakcie rozwoju wiedzy pytania - sytuacje problemowe. Wiedza mająca tymczasowy charakter służy przetrwaniu gatunku ludzkiego i przystosowaniu się do wrogiego środowiska.

3. Celem nauki jest tworzenie nowych, coraz bardziej śmiałych, bo opisujących większą klasę zjawisk, teorii.

4. Krytyczny racjonalizm

Pytanie 22. De Saussure i jego język w znaczeniu formy a nie substancji.

Język jako system relacji jest formą, a nie substancją. Forma ta dotyczy z jednej strony płaszczyzny fonicznej, a z drugiej pojęciowej, które ze swej strony są warunkowane naturą znakową języka. Do formy danej płaszczyzny (fonicznej lub pojęciowej) należy tylko to, co wywołuje konsekwencje na płaszczyźnie przeciwstawnej, reszta należy do substancji. Wynika to z zasady:

1. nierozerwalności signifiant i signifie.

2. istniejącej między nimi proporcjonalności

W ten sposób język jako forma referencjalna pośredniczy między dźwiękami a myślami.

Język jako urządzenie pośredniczące między obu substancjami: foniczna i pojęciową jest

Równocześnie czynnikiem kształtującym i porządkującym w ich zakresie.

Pytanie 18. Wyjaśnianie naukowe i jego schemat

Wyjaśnianie - dobranie do pewnego zdania jego racji logicznej, czyli wskazanie relacji wynikania logicznego między tą właśnie racją a następstwem. Istnienie tej relacji nie może być interpretowane bez nakładania na tą relacje żadnych ograniczeń.

Schemat:

Typy wyjaśnień

Nomotetyczne idiograficzne

- hipotetyczne - anologizujące

- konstatacyjno hipotetyczne - rozwijające

• Inkorporujące

• specyfikujące

Pytanie 23. Dlaczego zdaniem A. Bogusławskiego w językoznawstwie nie może istnieć wyjaśnianie nomotetyczne?

W językoznawstwie możemy mieć doczynienia tylko z wyjaśnieniami idiograficznymi. Powodem tego jest to, że nie ma takich tez językoznawczych, które mogłyby się odnosić do zbiorów otwartych, gdzie zależność między R a N byłaby przesądzona przez odwołanie się do zdania ogólnego. Każda generalizacja językowa jeżeli nie jest tautologią, to musi odnosić się do pewnych rzeczywistości jednostkowych stanów rzeczy. Chodzi tu o wykluczenie wyjaśnień, które nazywamy pseudowyjaśnieniami np: zdania fałszywe, bo nie są prawdziwe-takie są sądy tautologiczne.

To tez mam z tego meila ogólnego wysłanego do wszystkich

 

Odpowiedzi:

Pytanie 7:

WYJAŚNIANIE NAUKOWE. PODAJ RÓŻNICE MIĘDZY IDIOGRAFICZNYM A NOMOTETYCZNYM.

Wyjaśnianie-operacja, która ma na celu odpowiedzieć na pytanie ,,dlaczego jest tak a tak?”. Przedmiotem wyjaśniania naukowego jest ogólne zdanie, które można wyjaśniać w bardzo różny sposób.

WYJAŚNIANIE

Nomotetyczne Idiograficzne

Hipotetyczne konstatacyjno- rozwijające analizujące

Hipotetyczne inkorporujące specyfikujące

Wyjaśnianie idiograficzne- prawdziwość zdań, które są racją i następstwem musi być przesądzona. Nie może być zdań ogólnych negatywno-egzystencjalnych. O co tu chodzi?

Wyjaśnianie nomotetyczne-dąży do formułowania ogólnych twierdzeń

Istota wyjaśniania-szuka się racji logicznych, z których wynika twierdzenie, które względem racji jest następstwem. Racja to zdanie, z którego wynikałoby, dlaczego np., dąb traci liście, bo....z racji wynika następstwo, nie odwrotnie

.

Wyjaśnianie idiograficzne a nomotetyczne

Wyjaśnianie to pewien rodzaj działania ,dlaczego jest tak i tak. Podstawą wyjaśniania naukowego są empiryczne prawa i nauki, generalizacja, sądy ogólne nie mogą być puste .

Wyjaśnianie nomotetyczne: hipotetyczne, konstatacyjne

Wyjaśnianie idiograficzne: analogizujące i rozwijające: inkorporujące i specyfikujące

W językoznawstwie możemy mieć tylko do czynienia z wyjaśnieniami idiograficznymi. Powodem tego jest fakt, że nie ma takich tez językoznawczych, które mogłyby sie odnosić do zbiorów otwartych, gdzie zależność między R a N byłaby przesądzona przez odwołanie się do zdania ogólnego. Każda generalizacja językowa jeżeli nie jest tautologią to musi odnosić się do pewnych rzeczywistości jednostkowych stanów rzeczy. Chodzi tu o wykluczenie wyjaśnień, które nazywamy pseudowyjaśnieniami np. zdania fałszywe (tautologia).

Pytanie 30

CARL POPPER I JEGO TEORIA METODOLOGII.

Karol Popper (1902-1994), autor ,,Logiki odkrycia naukowego” wydanej w 1934r.”Wiedza obiektywna” 1972r. Hipotetyzm, Falsyfikacjonizm i racjonalny krytycyzm to podstawy jego metodologii. Według Poppera całą wiedza jest hipotetyczna, należy ją magazynować poprzez 3 poziomy („Wiedza obiektywna”)

1. istnieje świat przedmiotów i stanów fizycznych

2. istnieje świat stanów psychicznych człowieka

3. świat obiektywny ( wytworów ludzkiego myślenia).

Wiedza obiektywna ma zasadniczy wpływ na kształtowanie stanu świadomości poszczególnych ludzi. Dochodzi się do tej wiedzy poprzez poszukiwanie dobrych wyjaśnień.

1. Hipotetyzm - twierdzenia naukowe podlegają krytyce i rewizji, trzeba je eliminować, zastępując lepszymi twierdzeniami.

2. Racjonalny krytycyzm - podstawą jest rozwój ludzkiej wiedzy. Najpierw wysnuwa się problem badawczy, później formułuje się hipotezę, poddaje się ją krytyce. Krytyka hipotezy prowadzi doi nowego problemu. Cykl nie ma końca.

3. Pierwotność teorii względem doświadczenia- najpierw ustała się zasady postępowania badawczego i aparat, później odnosi się aparat do danych, które stanowić mają przedmiot badań

4. Realizm, antypsychologizm, historycyzm - trzeba znać stan badań w odniesieniu do problemu i wiedzieć jak proponowano wcześniej rozwiązanie problemu. Teorie wcześniejsze powinny być zawsze traktowanie jako konkurencyjne

5. Antyindukcjonizm i redukcjonizm, dedukcjonizm - Popper odrzuca metody indukcyjne.

6. Asymetria weryfikacji i falsyfikacji - falsyfikowalność to kryterium rozstrzygalności w naukach empirycznych (jakich?) hipotezy falsyfikowane można uważać za naukowe! Jeden sąd niezgodny z hipotezą jest wystarczający, żeby uznać sąd za fałszywy, przy weryfikacji na odwrót.

7. Falsyfikacjonizm

8. Wewnętrzna niesprzeczność teorii jako warunek jej naukowości. - teoria wewnętrznie sprzeczna jest informacyjnie pusta, dlatego można z niej wyprowadzić dowolny sąd

9. Uniwersalność, ścisłość i prostota teorii jako warunku jej naukowości

10. Obiektywizm i tymczasowość teorii - istotą obiektywizmu teorii polega na tym, że teoria lub twierdzenie naukowe mogą podlegać sprawdzaniu.. każde twierdzenie naukowe musi pozostać tymczasowe - można je uznać za prawdziwe tylko w określonym czasie

Nauki podlegają krytyce, dlatego mają charakter hipotetyczny.

Odp 32

1. KLASYFIKACJA POPRAWNA LOGICZNIE

1. Musi być oparta na wielostopniowych podziałach logicznych

2. Podział logiczny musi być rozłączny i adekwatny (ja mam rozłączny i wyczerpujący)

3. Podział rozłączny i adekwatny jest podziałem dychotomicznym wg cech kontradyktorycznym.

Rozłączny czyli - żadne dwa podzbiory nie mogą mieć wspólnych elementów, suma podzbiorów, które powstaną musi być równa temu zbiorowi, który stanowił punkt wyjścia. Istotą podziału logicznego jest podział dychotomiczny - na 2 części wg cech wykluczających się (wzajemnie sprzecznych). Drugi człon podziału względem pierwszego to dopełnienie logiczne, jeżeli pierwszy człon jest bez negacji - drugi musi zawierać negację. Podziły oparte na wyliczeniu nie zgodne z podziałem logicznym, bo wyliczenie nie ma końca.

odp 23

1. DLACZEGO WEDŁUG BOGUSŁAWSKIEGO W JĘZYKOZNAWSTWIE NIE MOŻNA STOSOWAĆ WYJAŚNIANIA NOMOTETYCZNEGO?

Wyjaśnianie to operacja mająca na celu odpowiedzieć na pytanie DLACZEGO JEST TAK A TAK. Wyjaśnianie nomotetyczne

(hipotetyczne i konstatacyjno- hipotetyczne) jest wyjaśnianiem idiograficznym. Wyjaśnianie nomotetyczne formułuje prawa ściśle ogólne (wykrywanie i formułowanie ogólnych prawdziwości). Według Bogusławskiego nie ma praw ściśle ogólnych opisujących język. Istnieją reguły od których mogą być wyjątki. Nie może być zdań ogólnych negatywno-egzystencjalnych.

Odp13

Teoria Kuhna

T.Kuhn (1922-1996),twórca teorii paradygmatu, teorii ujmującej w sposób syntetyczny mechanizm rozwoju nauk. ,,Struktura ewolucji naukowych"-1962,pol1968;,,Dwa bieguny ,tradycje i nowatorstwo w badaniach naukowych"-1977,pol1985.

Uważał, że pojęcie paradygmatu nie jest zdefiniowane, a kłopoty są uzasadnione, gdyż paradygmat to rodzaj wspólnoty przekonań ,założeń, modeli przekonania badawczego dla danej dyscypliny. Paradygmat jest podzielony na czołowych przedstawicieli. Funkcjonowanie paradygmatu umożliwia kumulację i rozwój postępu. Każdy następny paradygmat będzie reprezentował wyższy etap rozwoju niż poprzedni. Rozwój według ściśle określonych etapów :powtarzalność. Zmiana paradygmatu wg Kuhna :proces kształtowania się dyscypliny(prenauka),sukcesywne kształtowanie się paradygmatu(nauka normalna),kryzys, rewolucja naukowa, zaczyna się kształtować nowa nauka. Badacze nie potrafią rozwiązywać zasadniczych problemów jakie stawia im dyscyplina. Dla każdego paradygmatu charakterystyczne jest to, że ma swoją metodologię. Wypracowanie nowej metodologii nie może powstać szybko. W tym czasie kiedy upada paradygmat dochodzi do głębszej krytyki. Nowe metody kształtują się przez dłuższy czas. Metodologia nie wyklucza występowania w tym samym czasie jednego czy więcej paradygmatów. Metodologia Kuhna sprawdza się w naukach przyrodniczych, które dysponują prawami ściśle ogólnymi. Program metodologiczny Kuhna wykorzystywał spojrzenie na naukę jakie cechowało Ludwiga Wittgensteina-1953.Operuje on pojęciem gra ,nie ma możliwości odpowiedzieć na pytanie jakie są cechy wszystkich gier> przeszło to do historii nauki(wszystkie gry są do siebie podobne jak członkowie rodziny, różnice, które istnieją uniemożliwiają charakterystyczną całość)Podobne spojrzenie jest Kuhna na pojęcie paradygmatu. Nie potrafił go ściśle określić, w kształtowaniu się paradygmatu ściera się to co historyczne z tym co nowatorskie.

Odp 16

Paradygmaty w językoznawstwie

Cztery paradygmaty

1.Indukcjonizm - zgodnie z główną metodą badawczą (indukcją) istota polegała na przechodzeniu od zdań szczegółowych do ogólnych. Punkt wyjścia obserwacja i elementy dotyczące konkretnych faktów - i tak formułowano hipotezy ogólne.

2.Weryfikacjonizm- ukształtowanie w filozofii Koła Wiedeńskiego (lata XX przez M Schlick,R.Carnapa). Sądy ogólne ,hipotezy w postaci zdań ogólnych. Dążył do potwierdzenia takich sądów za pomocą zdań szczegółowych

3.Falsyfikacjonizm-ukształtowany przez K.Poppera lata 30 XX. ,,Logika odkrycia naukowego"-1934. Obalenie hipotez, które są z nimi sprzeczne

4.Postmodernizm-lata 70 XX w. Różnice między nim a pierwszym paradygmatem- dla pierwszych podstawowy cel sprowadzał się do wyjaśnienia otaczającego ludzi świata. Postmodernizm dążenie do rozumienia i interpretowania rzeczywistości otaczającej człowieka .Ogólne- dekonstrukcjonizm, anarchistyczna koncepcja wiedzy .Takie szkoły badawcze, dla których podstawową rolę odgrywa indywidualne podejście badaczy.

Odp 19 Klasyfikowanie i podział logiczny wyjaśnij na przykładach

Klasyfikowanie- polega na wielokrotnym dokonywaniu podziałów logicznych. Warto uchwycić zasady podziału logicznego, który jest taką operacją na zbiorze w wyniku czego otrzymuje się 2 przeciwstawne podzbiory- rozłączny i adekwatny.

Podział rozłączny- polega na tym, że nie ma takich elementów, które by należały równocześnie do 2 podzbiorów(wyklucza elem. wspólne)

Adekwatność- cecha podziału logicznego; suma tych podzbiorów, które wynikają z podziału, jest równa dzielonemu zbiorowi. Zapewnia to, że każdy elem należący do nadrzędnego zbioru znajdziecie się w jakimś podzbiorze.

Istota podziału logicznego sprawdza się do tego, że jest to podział dychotomiczny na wykluczające się podzbiory(wg cech kontradyktorycznych , czyli sprzecznych) Zawsze ma dwie części, które są od siebie niezależne, wykluczają się nawzajem.

• musi być oparte na wielostopniowych podziałach logicznych,

• podział log musi być rozłączny i adekwatny (rozłączność - dwa zbiory które są efektem podziału nie mają żadnych elem. wspólnych, adekwatność - każdy elem. znajdzie miejsce w jednym z dwóch podzbiór, które są efektem podziału - podział „bez reszty”)

• podział r. i a. - jest podziałem dychotomicznym wg cech kontradyktorycznym.

Odp. 2 Kto i kiedy wprowadził kontekst odkrycia i kontekst uzasadniania oraz na czym polegał?

Wprowadzona do metodologii przez H. Reichenbacha w 1949r.w Doświadczenie i przewidywanie. Istotą jest to, że I człon opozycji (kontekst odkrycia ) nie może być brany pod uwagę (usuwa się go), bierzemy tylko kontekst uzasadnienia - to jest antypsychologizm. Kontekst odkrycia może być przedmiotem metodologii nauk.

Odp. 15 zasada redukcjonizmu-kto kiedy i gdzie ja wprowadził, opisać

Zasada redukcjonizmu Wiliam Ockham, nazwa pochodzi od angielskiego XIV w. filozofa; autor „Sumy logicznej” - brzytwa Ockhama, usunięcie, wyrzucenie. Należy eliminować z nauki wszelkie wielkości zbędne, za których istnieniem nie przemawiają racje logiczne ani dane empiryczne. Należy za punkt wyjścia przyjmować realnie istniejące wielkości, a nie aparat opisywany, który do analizy mógłby się nie przydać. Należy wychodzić od zjawisk, a potem je nazywać, odnosić określony aparat. Błędne są wyliczenia wielu typów, podtypów części zdania, za wyróżnieniem części nie stoi nic innego niż termin

Odp. 3 Konotacja wg Buhlera

Konotacja (kategorialna bądź składniową) według Karola Buhlera jest otwieraniem miejsc dla innych wyrazów. Każdy czasownik otwiera co najmniej jedno miejsce dla innego wyrazu- miejsce, w które wstawić można nazwę wykonawcy czynności. W ten sposób powstaje podstawowy związek składniowy, czyli połączenie podmiotu i orzeczenia

Dotyczy wyrazów nazywających, które zawierają w sobie określenie istoty nazwanej rzeczy; współnazywanie

Konotacja jest typem oddziaływań semantyczno-semantycznych. Występują dwa rodzaje konotacji: składniowa i kategorialna .W przypadku konotacji składniowej nadrzędnik wymusza na podrzędniku określonej formy, gdyż podrzędnik nie może samodzielnie występować w pozycji składniowej a jedynie współwystępować, a konotacja kategorialna zachodzi wtedy kiedy nadrzędnik określa podrzędnikowi kategorię i klasę, w której musi wystąpić.

Odp.8 Na czym polega asymetria pomiędzy weryfikacjonizmem a falsyfikacjonizmem. Kto, kiedy i w jakim dziele zauważył i opisał?

Te procedury są względem siebie asymetryczne; jeden fakt zgodny z daną hipotezą nie jest wystarczającym warunkiem jej prawdziwości, natomiast jeden fakt niezgodny z daną hipotezą jest wystarczającym warunkiem jej fałszywości. K. Popper, „Logika ogólna” 1934rok (ale z tym nie jestem pewna!!)

---