DYSKRYMINACJA RASOWA

Traktatowa OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA W SYSTEMIE NZ:

1. KONWENCJE

2. KOMITETY( ciała traktatowe - działają na podst konwencji.- korzystają z pomocy Urzędu Wys Komisarza NZ ds. PCz oraz z innych agend NZ i NGOs)

3. PROCEDURY

• Rozpatrywanie i ocena sprawozdań

• Procedury śledcze

• Skargi państwowe

• Skargi indywidualne

Dyskryminacja rasowa

XII 1965 - ZO NZ - Konw. W sprawie LIKWIDACJI WSZELKICH FORM DYSKRYMINACJI RASOWEJ

To jeden z najważniejszych instrumentów prawno - mnr ochrony praw czł.

Jest traktatem mnr, tworzy prawa i obowiązki dla stron

Opis:

Odrzuca wszelkie doktryny o wyższości jednej rasy nad drugą.

Definicja Dyskr Rasowej:

• wszelkie zróżnicowanie, wykluczenie, ograniczenie lub uprzywilejowanie z powodu rasy, koloru skóry, urodzenia, pochodz narodowego, lub etnicznego - mające związek z uznaniem lub korzystaniem z praw czł. i podstaw. Wolności.

• Potępia wszelkie formy dyskryminacji (szczeg segregacji i apartheidu)

• Panstwa - strony potępiają i zobowiąz się prowadzić wszelkimi środkami politykę likwidacji dyskryminacji rasowej oraz popierania zrozumienia między państwami

Kontrola mnr wykonań konw:

• utworzenie KOMITETU DS. LIKWIDACJI DYSKRYMINACJI RASOWEJ - 18 ekspertów/na 4 lata

• państwa-strony zob się do przedkładania SG NZ, dla rozpatrzenia przez KOMITET - SPRAWOZDANIA ze środków ustawod, sądowych, administr i innych - jakie przyjęły

• SKARGA PAŃSTWOWA - 1 PAŃSTWA NA INNE pań -strona - nie wprowadza w życie postanowień konwencji

• Fakultatywnie - możliwość zgody na uznanie kompetencji komitetu do rozpatrzenia SKARG INDYWIDUALNYCH

• spory państw mogą oddawać jednostronnie do MTS

INNE KONW dot DYSKRYMINACJI:

XI 1973 - ZO NZ - Konw O ZWALCZANIU I KARANIU ZBRODNI APARTHEIDU

• Konw kwalifikuje Apartheid jako zbrodnię w obliczu prawa mnr i zbrodnię przeciwko ludzkości

• KONTROLA: 3 członków KPCz NZ

• KPCz upoważniona do : sporządzania list osóg, org, instytucji - podejrzanych o popełnienie tej zbrodni.

1981 -ZO NZ - DEKLARACJA O ELIMINACJI WSZELKICH FORM NIETOLERANCJI I DYSKRYMINACJI NA PODST RELIGII LUB WYZNANIA

• swoboda wyboru religii, zakaz dyskrym przez państwo, instytucje, a nawet indywid osoby.

• brak instrum kontroli, tylko „przedmiot zainteresowania KPCz i Podkomisji

XII 2000 -UE - KARTA PRAW PODSTAWOWYCH - SZCZYT NICEJSKI

Nie jest prawnie wiążąca.

• rozszerzenie kryteriów na podstawie których zakazuje się dyskryminacji:

• cechy genetyczne

• niepełnosprawność

• wiek

• orientację seksualną

Zagadnienie mniejszości narodowych

Szczyt KBWE KOPENHAGA 1990 - II spotkanie Ludzkiego Wymiaru

• przełomowe postanowienia dot mniejszości narod:

• „kwestie dot mniejszości narodowych można rozstrzygnąć jedynie w demokratycznych strukturach politycznych opartych na praworządności, z funkcjonującym niezawisłym sądownictwem”

• „przynależność do mniejsz narod jest sprawą indywidualnego wyboru osoby, z dokonania takiego wyboru nie może wynikać żadne upośledzenie”

• prawo so swobody wyrażania, zachowania i rozwij kultury, tożsamości etnicznej, kult, język, relig.

• Państwa zobowiąz się do ochrony tożsamości dzięki stwarzaniu możliwości w zakresie oświaty, języka, kultury, religii oraz respektowaniu praw osób z mn nar do uczestnictwa w życiu publicznym.

• NZ

• W Powsz Dekl PCz - tylko w trakcie prac

• A 27 Pakt Polityczny

• XII 1992 - ZO NZ - DEKLAR O PRAWACH OSÓB NALEŻĄCYCH DO MNIEJSZOŚCI NAROD LUB ETNICZN, RELIGIJNYCH LUB JĘZYKOWYCH.

• 1995 - KPCz - Tworzy przy PODKOMISJI SPECJALNĄ GRUPĘ ROBOCZĄ, ma za zadanie ochronę praw osób należących do mniejszości.

RE - KONWENCJA RAMOWA DOT OCHRONY MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH

• najnowszy instrument systemu RE

• zainteres od samego początku istnienia - zwł w pracach zgromadzenia RE

• od pocz lat 90 prace studyjne

• I projekt - komisji Weneckiej - Europejskiej Komisji na rzecz Demokracji Przez Prawo

• Inspiracja dokumentem Kopenhaskim KBWE z 1991

• 1992- RE- Europejska Karta Języków regionalnych i mniejszościowych

• szczyt wiedeński RE z 1994 - DEKLARACJA SZCZYTU NA TEMAT MNIEJSZ NARODOWYCH - mniejsz narod, powstałe w Europie w wyniku wstrząsów dziejowych, powinny być chronione i szanowane tak, by przyczyniać się do stabilizacji i rozwoju.

• Komitet Ministrów przygotowuje dokument ramowy

• XI 1995 KONWENCJA WY ŁOŻONA DO PODPISU

KONW. Jest wiążącym dokumentem, lecz nie formułuje konkretnych praw lecz zasady, do których przestrzegania zobowiązują się państwa- sygnatariusze.

Państwa mają możliwość stopniowej implementacji. NIE MA DEFINICJI MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH. Ochrona mn narod oraz praw i wolności jest integralną częścią mnr ochrony praw człowieka. ( Str 192 ) Oprócz praw dokument zawiera też obowiązki przedstaw mniejszości.

Nadzór - Komitet Ministrów RE wspomagany przez Komitet Doradczy. Państwa mają na życzenie składać informacje dot implement konwencji. Konw otwarta dla państw spoza RE.

DYSKRYMINACJA KOBIET

ONZ poświęca wiele uwagi

Ogłaszała MNR Rok Kobiet:

4 razy Światowe Konferencje: PEKIN 1995 -------- 1985 NAIROBII - „strategia na rzecz Awansu Kobiet” oraz Fundusz Rozwojowy NZ nrz. Kobiet - UNIFEM

NZ ma zwłaszcza na uwadze: promocję równości kobiet i mężczyzn, zwalczanie dyskryminacji w sferze zatrudnienia, edukacji, upośledzenie ekonomicznego, zwalczanie przemocy i eksploatacji

Konwencje

• Konw o prawach politycznych kobiet - 1952

• Konw o obywatelstwie kobiet zamężnych 1957

• ZO NZ Deklar o eliminacji dyskryminacji kobiet i na jej podstawie

• XII 1979 - KONWENCJA O ELIMINACJI WSZELKICH FORM DYSKRYMINACJI KOBIET

Def dyskryminacji kobiet, potępienie dyskrym, podjęcie przez państwa zobowiązań do przyjęcia wszelkich środków eliminujących dyskr i wprowadzających faktyczną równość

Zobow państw do podjęcia środków we wszelkich dziedzinach życia społecznego.

Zobow państw do prowadzenia polityki likwidującej dyskryminację

Zobow do zapewnienia równych praw politycznych i obywatelskich

Też do ekonom, społecznych i kulturalnych

Podjęcie środków znoszących handel i wykorzystyw kobiecej prostytucji...

A 14 - poświęcony kobietom żyjącym i pracującym na wsi

KONTROLA:

• sprawozdania / 4 lata - do KOMITETU DS. ELIMINACJI DYSKRYMINACJI KOBIET (23 ekspertów)

• można przekazywać spór do MTS

• KOMITET zbiera się to w Wiedniu, to w NY - analizuje raporty, formułuje sugestie i zalecenia oraz zalecenia ogólne do wszystkich rządów

• 1999 ZO NZ przyjęło PROTOKÓŁ OPCYJNY - rozpatrywanie SKARG INDYWID.

PRAWA DZIECI:

• 1924 Genewska Deklaracja praw dziecka

• NZ - UNICEF

• 1958 - ZO NZ - Deklaracja praw dziecka

• 1978 - Polski projekt Konwencji w KPCz

• 20 XI 1989 KONWENCJA PRAW DZIECKA

o konwencji:

dziecko - każda istota poniżej 18 r ż

ogólna zasada: KAŻDA DECYZJA DOT DZIECKA MUSIA BRAĆ POD UWAGĘ WYŻSZY INTERES DZIECKA

• art. o odpowiedzialności, prawach i obowiązkach rodziców

• zakaz oddzielenia od rodziców

• do życia, do tożsamości

• wolności myśli, sumienia, poglądów, informacji...

• ochrona zdrowia, pr do wypoczynku

• pr do info o regułach adopcji

• ochrona przed wyzyskiem ekonomicznym

• przeciwko formom eksploatacji, torturom ,

• handlowi dziećmi

• PAŃSTWO MA CHRONIĆ DZIECI PRZED WSZELKIMI FORMAMI PRZEMOCY

KONTROLA:

• KOMITET PRAW DZIECKA ( 18 ekspertów)

• Sprawozdania / 5 lat (rozpatrywać może pomagać UNICEF I INNE AGENCJE WYSPECJAL

• DEBATA- zauważenie słabości i uchybień - Komitet formułuje wnioski, sugestie, rekomendacje

PROTOKOŁY FAKULTATYWNE DO KONW PR DZIECKA:

I - 1994 - KPCz - podniesienie limitu udziału w konfliktach zbrojnych z 15 do 18 lat

II - cel- zwalczanie dziecięcej prostytucji, pornografii i handlu dziećmi

PRACA DZIECI w ramach Systemu MOP

Pod wpływem alarmujących wiadomości z różnych części świata

Ogromna rola NGOs oraz mediów - Globalnych Marsz Dzieci - dotarł do Genewy podczas Mnr Konf Pracy

1998 - I projekt konwencji o najgorszych formach pracy dzieci wraz za zaleceniem ( obecnie w konsultacji) ( obejmuje: niewolnictwo, prostytucję, pornografię. Zmuszanie dzieci do takich prac i innych - byłoby uważane za podlegające karaniu przestępstwo. Głównym zadaniem rządów- podjęcie narodowych programów zwalczania najgorszych prac dzieci.

XII 2000 -UE - KARTA PRAW PODSTAWOWYCH - SZCZYT NICEJSKI

• symptomatyczne ujęcie praw dziecka a zwł relacji dzieci - rodzice

• odmiennie od Konw Pr Dz 1989 - w wychowaniu dziecka przyznaje się prymat „anonimowym władzom publicznym”, które są uprawnione do określania interesów dziecka

• nie ma ani słowa o odpowiedzialności bądź prawach rodziców w kontekście ochrony czy opieki nad dzieckiem

• rodzice występują w postaci prawa dziecka do utrzymywania za nimi stałych związków o ile nie jest to sprzeczne z jego interesami.

ZBRODNIA LUDOBÓJSTWA:

XII 1948 ZO NZ - KONW W SPR ZAPOBIEGANIA I KARANIA ZBRODNI LUDOBÓJSTWA

• popełnione podczas pokoju i wojny - stanowi zbrodnię

• def: czyny dokonane w „zamiarze zniszczenia w całości lub w części grup narod, etnicz, rasowych, religijnych

• karze podlega też : podżeganie, usiłowanie, zmowa, współudział

• państwa zob się do wprowadzenia odpowiednich przepisów prawnych

• SĄDZENIE CZYNÓW: przed trybunałem państwa gdzie dokonano czynu lub w

mnr Tryb Karnym

NIE Ma SKUTECZNYCH MECHANIZMÓW MNR

MTK - RZYM 1998

XI 1968 ZO NZ - KONW O NIESTOSOWANIU PRZEDAWNIENIA WOBEC ZBRODNI WOJENNYCH I ZBRODNI PRZECIWKO LUDZKOŚCI.

XII 2000 -UE - KARTA PRAW PODSTAWOWYCH - SZCZYT NICEJSKI

- PRAWO DO ŻYCIA -prawo do życia wyłącznie w kontekście - zakazu kary śmierci - otwiera to drogę do zadawania śmierci w inny sposób- np. eutanazja

TORTURY:

XII 1984 ZO NZ - KONW PRZECIWKO TORTUROM I INNYM FORMOM OKRUTNEGO, NIELUDZKIEGO ALBO PONIŻAJĄCEGO TRAKTOWANIA LUB KARANIA.

Def tortur: każde działanie, poprzez które świadomie powoduje się u osoby dotkliwy ból lub cierpienie, fiz lub psychiczne, szczeg w celu uzyskania od niej lub od osoby 3 informacji albo zeznania.

Żadne WYJĄTKOWE OKOLICZNOŚCI NIE MOGĄ BYĆ USPRAWIEDLIWIENIEM DLA TORTUR!!!

KONTROLA:

• możliwość składania SKARGI PAŃSTWOWEJ LUB INDYWID. - FAKULTATYWNIE

• sprawozdania

• organ kontrolny: KOMITET PRZECIWKO TORTUROM (10 ekspertów)

• NEW!!! Komitet ma INICJATYWĘ w zakresie zbierania informacji w razie uzyskania uzasadnionych danych o stosowaniu tortur. - procedura ma poufny charakter.

• Spory przez każdą ze stron do MTS

2002 - Protokół fakult do konw przeciwko torturom - ustanawia mechanizm kontrolny ad hoc (niezależne inspekcje mnr i narodowe)

1987 - Rada Europy - KONWENCJA O ZAPOBIEGANIU TORTUROM ORAZ NIELUDZKIEMU TRAKTOWANIU LUB KARANIU

• nie tworzy nowych praw czy zasad

• nowy mechanizm weryfikacji przestrzegania zapisanego w art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka zakazu tortur., nieludzkiego traktowania lub karania

• powołuje EUROPEJSKI KOMITET ZAPOBIEGANIA TORTUROM

• KOMITET dokonuje wizyt, bada jak są traktowane osoby pozbawione wolności, ma je chronić przed torturami

• Pań strony są zobowiązane zezwolić Komitetowi na podejmowanie wizyt wszędzie gdzie na obszarze ich jurysd przebywają osoby pozbawione wolności

• Wizyty ad hoc lub okresowo

• Z wizyty - poufne sprawozdanie- z zaleceniami przekazywane stronie rządowej

• Gdy rząd odmawia współpracy 0 Komitet może upublicznić

• Raport ogólny raz do roku - do głównych organów RE

EUROPEJSKA KONW O OCHRONIE PRAW CZŁOWIEKA- 4 XI 1950

• zakaz tortur

Etyka w sm

Prawa czł są - głównym komponentem wspólnego, mnr obszaru wartości, niezależnie od wciąż skromnych rozmiarów tego obszaru

W polit zagran i SM wyraźna jest obecność czynnika etycznego.

Obecność moralności na różnych poziomach SM:

1. moralność jednostki, polityka, dyplomaty - kieruje się w działaniu poczuciem moralnym

2. moralność obywateli - opinia publiczna i presja moralna na polityków i rządy - transmisja wartości moralnych do polityki zagr państw

3. występowanie czynnika moralnego w sferze prawa mnr i nkt instytucji mnr - od prawa humanitarnego po sojusze

4. specyficzne pierwiastki moralne odnajduje się w polityce różnych grup (systemów) państw

działania polityczne s sferze mnr implikują ocenę wybór wartości oraz uzasadniane są na potrzeby wewnętrzne i zewnętrzne - w kategoriach dobra, zła, słuszności, niesprawiedliwości.

KOŚCIÓŁ KATOLICKI

główne doktrynalne źródło pierwiastków etycznych w SM w kontekście praw człowieka

Stało się tak za sprawą papieży: JANA XXIII, PAWŁA VI i JANA PAWŁA II

W obliczu powszechnej laicyzacji polityki zagr głos STOLICY AP. - W FORMIE encyklik, orędzi, apeli zachowuje mnr autorytet moralny.

Encykl: Pacem in terris: „ Narody mają wogec siebie wzajemne prawa i obowiązki, dlatego stosunki między nimi winny układać się wedle zasad PRAWDY, SPRAWIEDLAIWOŚCI, ŻYCZLIWEJ SOLIDARNOŚCI DUCHOWEJ I WOLNOŚCI. To samo prawo naturalne, które rządzi zasadami współżycia poszczególnych obywateli między sobą, powinno kierować również wzajemnymi stosunkami międy państwami.

Częstymi tematami papieskich wystąpień są:

• pr człow

• sprawiedliwy pokój

• samostanowienie narodów

• solidarność wobec ubóstwa i nieszczęść dotykających ludzi w różnych regionach Świata

JAN PAWEŁ II od początku pontyfikatu wypowiada się na rzecz nowej etyki publicznej obejmującej:

• sprawy ochrony środowiska nat

• biogenetykę

• problem energii jądrowej

Wielką rolę odegrał w doprowadzeniu do upadku komunizmu - siła moralna jego przesłania

Czynniki rozwoju składnika etycznego i powolna uniwersalizacja jego treści:

Dlaczego? (s 287)

• rosnąca współzależność państw- wymusza na państwach etykę powściągliwości

• globalizacja - sprzyja umacnianiu moralności

• pojawienie się problemów i zagrożeń globalnych -ich rozwiązanie wymaga zgodnego postępowania i przestrzegania wspólnego kodeksu wartości

• od końca ZW zmniejszenie czy wręcz załamanie się roli ideologii w SM - oczyszczenie wartości i norm etycznych z ideologicznego wymiaru - ostatnie spektakularne odwołanie się do wymiaru moralnego w SM - Reagan - 1984 „imperium zła”

• umacnianie roli wartości i norm moralnych poprzez - uspołecznienie Stosunków zewnętrznych państw oraz rosnący wpływ społeczeństwa na politykę zagr państwa np. opinia publiczna

w rezultacie ww zjawisk tworzą się normy i postawy tworzące w sferze moralności mnr wspólne minimum podzielane przez całą społeczność mnr:

+ odrzucenie wojny - właśnie w sensie moralnym

Liga Narodów , NZ, konwencje, instytucje ochrony p. czł, mnr agendy świadczące pomoc gosp, techniczną, żywnościową, humanitarną są formalnym wyrazem UNIWERSALIZACJI WARTOŚCI I NORM MORALNYCH, nawet jeśli ograniczają się do ww minimum.

REGIONALNE Mechanizmy ochrony praw Człowieka.

Ameryka:

System regionalny ma znaczenie SUBSYDIARNE - jak w Europie

W ramach OPA - karta z Bogoty 1948

Amerykańska DEKLARACJA PRAW I OBOWIĄZKÓW CZŁOWIEKA

NEW!!! - obowiązki wobec społeczeństwa, rodziców, dzieci i vice versa, kształcenia się, udziłau w głosowaniu, posłuszeństwa wobec prawa, służby wspólnocie narodowi, płacenia podatków itd.

1959 - utw MIĘDZYAMERYKAŃSKIEJ KPCz - w 1970 stała się częścią OPA

1969 - amerykańska KONWENCJA PRAW CZŁOWIEKA

• powtórzenie Europejskiej Konwencji -

• różnice w sferze implementacji

• obowiązkowa SKARGA INDYWIDUALNA

• SKARGA PAŃSTWOWA - FAKULTATYWNIE

• Komisja rozpatruje skargi i formułuje zalecenia dla rządu

• Skarga indywid może trafić na forum ZO OPA

AFRYKA

OJA

• 1981 - AFRYKAŃSKA KARTA PRAW CZŁOWIEKA I NARODÓW

• pkt ciężkości przesunięty na prawa ludów, obowiązki człowieka jego prawa ekonom i społeczne

• o „koniecznych” ograniczeniach praw człowieka

• podkreśl zasady niedyskryminacji i równości w korzystaniu z praw

• charakteryst: obowiązki są ujmowane w sposób ograniczający prawa - obowiązek ochrony wartości kulturowych Afryki, społecznej czy narodowej solidarności czy moralnego popierania dobrobytu społeczności

kontrola:

• słabe mechanizmy

• brak organów sądowniczych

• sprawozdania / co 2 lata

--rozpatrywane przez AFRYKAŃSKĄ KOMISJĘ PRAW CZŁ I NARODÓW

KOMISJA MOŻE: interpretować, rozstrzygać spory, działać na rzecz upowszechniania

• możliwość SKARGI PAŃSTWOWEJ I INDYWID

- SKARGA PAŃSTWOWA: spór rozstrzygnąć 2 stronnie lub - posłużyć się Komisją Komisja ma za zad rozstrzygnąć polubownie fiasko raport do Zgromadzenia Szefów Państw i Rządów (głównemu organowi OJA)

• SKARGA INDYWID: Komisja może rozpatrywać tylko wtedy, gdy są liczne - prawdopodobieństwo masowych naruszeń praw człow.

ISLAM

• inna rzeczywistość i kultura

• wszelkie sfery życia społ reguluje KORAN

• specyfika uniemożliwia utworzenie regionalnego systemu ochrony

• podejmuje się nieformalne próby islamizacji praw człowieka np.

• Rada Islamska dla Europy -proklamowała w 1981 UNESCO - POWSZECHNĄ ISLAMSKĄ DEKLAR PRAW CZŁ

• Inny projekt - KARTA Pr CZł i narodów świata islamskiego - eksperci arabscy w 1986 - Syrakuzy we Włoszech

Jedyny dokum międzyrządowy: ARABSKA KARTA PR CZŁOWIEKA - LPA - IX 1994

NIE WESZŁA DO TEJ PORY W ŻYCIE, nie jest rozpowszechniona

Opiera się w znacznym stopniu na Powsz Dekl Pr Czł

Odstępstwa od Powsz Deklaracji:

• brak zakazu niewolnictwa

• brak swobód religijnych w tym prawa do zmiany wyznania

• kontrola: raporty rządowe rozpatrywane przez komitet ekspertów praw człowieka

AZJA

• małe postępy

• nie stanowi jednolitego regionu ze wzgl na swą wielkość, cywilizacyjną, religijną złożoność i różnorodność

• wyjątkowo mało ratyfikacji mnr instrumentów w tej dziedzinie

• brak wspólnego podłoża cywiliz- kulturowego

Determinanty specyfiki:

1. kolektywistyczne pojmowanie jednostki

2. brak tradycji prawa, zwł określającego status jednostki w społeczeństwie tylko rel władza-jednostka

3. funkcje i struktura państwa oraz stosunek społeczeństwa do państwa - ucisk wobec jednostki pochodził ze struktur niższego rzędu, państwo jawiło się jako obrońca ludności przed represjami lokalnych struktur władzy

4. istniało przyzwolenie na interwencjonizm- ingerencja w sferę prywatną jednostki

5. niski stopień aspiracji politycznych ludności, polityczna apatia społeczeństwa

pozytywne cechy podejścia azjatyckiego:

• pragmatyzm

• preferowanie mechanizmów krajowych

• poleganie na społecznej solidarności

• uznanie dla praw kolektywnych

koncepcja „azjatyckich wartości” - przemawiały na rzecz odrębności Azji w dziedzinie praw człowieka, łącznie z zakwestionowaniem uniwersalizmu

lata 70/80 - próby stworzenia w NZ namiastki regionalnego systemu - opór państw

w ramach LAWASIA -istnieje od 1979 - STAŁY KOMITET PRAW CZŁ

1982- powstała REGIONALNA RADA PR CZŁ AZJI S-E - siedziba w Manili

w Azji działa wiele NGOs - też AI - monitorują, kontrolują i promują.

MNR PRAWO HUMANITARNE I CZERWONY KRZYŻ

Rozwój prawa humanitarnego od 2giej poł XIX w - pojawienie się aktywności Czerwonego Krzyża.

MCK i Prawo Humanitarne - to system zajmujący się ochroną praw człowieka w czasie konfliktów zbrojnych mnr / umiędzynarodowionych / niemiędzynarodowych / a także coraz częściej wewnętrznych.

PRAWA CZŁOWIEKA - regulują w zasadzie stosunki w relacji : człowiek i obywatel, a własne państwo w OKRESIE POKOJU

PRAWO HUMANITARNE - Człowiek - obca władza w czasie konfliktów,

• chodzi szczególnie o osoby i grupy osób w wyjątkowych sytuacjach.

• Nie ma tak rozwiniętych systemów kontroli jak inne systemy ochrony praw czł

• W syt konfliktu zapewnia znacznie lepszą ochronę tych praw (lepsze dostosowanie do okoliczności i opierając się na zas. Wzajemności)

Podstawy MNR PRAWA HUMANITARNEGO:

W Przeszłości :

• Rozwój prawa humanitarnego - KONW GENEWSKIE

• ROZWÓJ PRAWA WOJWENNEGO - KONW HASKIE

PRAWO HUM: reguluje prawa ludzi, żołnierzy, cywilów itd. Podczas konfliktów zbrojnych

PRAWO WOJENNE: wprowadza ograniczenia w odn do środków i sposobów prowadzenia działań zbrojnych

I KONW MNR PRAWA HUM:

1864 - Konw genewska o polepszeniu losu rannych w armiach lądowych - znosi rozróżnienie: w traktowaniu rannych żołnierzy wojska własnego i obcego

1899 i 1907 - HASKIE Konferencje pokojowe - kilkanaście konwencji dotycz. Praw i zwyczajów wojennych

IV Konw HASKA dot praw i zwyczajów wojny lądowej - 1907 - Klauzula MARTENSA - „...w wypadkach nie objętych przepisami obowiązującymi - strony uważają za właściwe - aby ludność i strony wojujące pozostawały pod opieką i władzą ZASAD PRAWA NARODÓW, wypływających ze zwyczajów między cywilizowanymi narodami oraz z zasad humanitarności w wymagań społecznego sumienia”

Współcześnie obowiązujące prawo humanitarne opiera się na:

• 4 konwencje GENEWSKIE z 1949

1. polepszenie losu rannych i chorych w armiach czynnych

2. polepszenie losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu

3. traktowania jeńców wojennych

4. ochrony osób cywilnych podczas wojny

• 1977 - Genewa - 2 protokoły dodatkowe do Konw z 1949

1. dot ochrony ofiar mnr konfliktów zbrojnych

2. dot ochrony ofiar NIEMIĘDZYNARODOWYCH KONFLIKTÓW ZBROJNYCH

• 1954 KONWENCJA HASKA - O OCHRONIE DÓBR KULTURALNYCH W CZASIE KONFLIKTÓW ZBROJNYCH

• 1980 KONW o zakazie lub ograniczeniu użycia nkt broni konwencjonalnych (zwł o miny przeciwpiechotne)

• 1972 konw o zakazie broni biologicznych i ich zniszczeniu

• 1997 Oslo - Konw o zakazie użycia, magazynowania, produkcji, transferu min przeciwpiechotnych.

II pierwsze konw GENEWSKIE:

• liczne techniczne dyspozycje

• regulują sprawy personelu medycz, formacji sanitarnych, transportu rannych, znaku rozpoznawczego

• też przepisy zobow strony konw do karania sprawców ich naruszeń: umyślne zabójstwo, torturowanie, niszczenie lub przywłaszczanie mienia

III konw- o traktowaniu jeńców

• sprawy związane z pomieszczeniami, odzieżą, higieną, opieką lekarską

• reguluje sprawy pracy jeńców

• prawo do korespondencji ze światem zewn

• umożliwia wybór przedstawicieli jeńców

• regul sprawy sankcji dyscyplinarnych i postępowania sądowego wobec jeńców

• określa tryb działań związanych z zakończeniem niewoli i repatriacją

IV konw- o ochronie osób cywilnych w czasie wojny

• możliwość stworzenia stref sanitarnych i zneutralizowanych

• ochronę rannych i chorych

• reguluje ich syt prawną

• zakaz „żywych tarcz” , tortur/ kar zbiorowych / braniu zakładników / odwetu / rabunku

• gwarantuje swobodę zaspok potrzeb religijnych

• zapewnia prawo do sprawiedl procesu sądowego

• zasady traktowania osób internowanych

I PROTOK . DODATK (1977) DO KONW Z 1949

• zawiera podstawowe gwarancje dla osób znajdujących się „we władzy strony konfliktu

• zas niedyskryminacji, nietykalności fizycznej

• gwarancje procesowe

• gwar. Poszanow czci i nietykaln cielesnej dla kobiet

• gwar dla osób internowanych

• nakaz ścigania osób podejrznych o zbrodnie wojenne i przeciwko ludzkości

Wspólny dla 4 KONW GENEWSKICH ART. 3 - MINIKONWENCJA

Każda ze stron konfliktu NIE MAJĄCEGO charakteru mnr będzie zobow stosować się przynajmniej do następujących postanowień:

• osoby nie biorące udziału w dział wojennych będą we wszystkich okolicznościach traktowane w sposób humanitarny

• zakazane są wszelkie zamachy na życie i nietykalność cielesną - w tym tortury

• zakazane branie zakładników

• zakazane arbitralne egzekucje

• NAKAZANE jest zapewnienie opieki chorym i rannym

II PROT. DODATK (1977) s 469

Rozwija i uzupełnia art. 3 konwencji, a dla sytuacji nie przewidzianych przez obowiązujące prawo mnr odwołuje się do „KLAUZULI MARTENSA Z 1907” - „Zasad ludzkości i wymagań społecznego sumienia”

System weryfikacji postępowania państwa i osób w zakresie norm prawa humanitarnego: obejmuje 2 podstawowe instytucje:

1. mocarstwo opiekuńcze

• zgodnie z I Protok: państwo neutralne lub inne nie będące stroną w konflikcie” wyznaczone przez strony w konfl i uznane przez stronę przeciwną oraz zgodziło się na wykonywanie funkcji.

• Strony mają obowiązek umożliwienie wypełniania mu funkcji

• Funkcje: zapewnienie poszanow i stosowania norm prawa humanitarnego oraz obrona interesów stron w konflikcie

• Obowiązki: oferowanie dobrych usług, opieka nad obywatelami i własnością państwa wojującego w drugim państwie wojującym, opieka nad jeńcami czy czynności kontrolne

2. org Czerwonego Krzyża

Nkt problemy praw człowieka: s .34

1. kwestia wolności

2. status i znaczenie praw naturalnych

3. postępujące odrywanie się od odpowiedzialności

4. problem tolerancji i jej granic

5. rozrywanie się wcześniej bliskich zjawisk i pojęć - praw czł i moralności - pr człow, ustawodawstwo i życie publ odrywają się stopniowo od norm etycznych

6. próby kwestionowania samej idei uniwersalizmu praw człowieka

7. dyskusja o miejsce praw ekonomicznych i społ, ich zakres i relacje z innymi kategoriami praw

8. do debaty o pr człow. Weszły i ciążą rozmaite deformacje roszczeniowe i formalistyczne

9. stale rośnie liczba wypaczających zasady ogólne deformacji formalistycznych w zakresie praw człowieka:

• zagadnienie eutanazji

• klonowanie ludzi

• koncepcja „parity democracy” - demokracji równościowej

10. Pytanie o granice tych praw: niekoniecznie każde nowe „prawo jest postępem w sferze praw człowieka

3 generacja praw człowieka:

I gen : prawa

• Fundamentalne

• Obywatelskie

• Polityczne

II gen:

• Ekonomiczne

• Społeczne

• Kulturalne

III gen: Prawa kolektywne - solidarności (str 51- 57)

• Prawo do pokoju

• Do rozwoju

• Do środowiska naturalnego

• Do komunikowania się

• Do wspólnego dziedzictwa ludzkości

• Do pomocy humanitarnej

Organizacje pozarządowe i ochrona praw człowieka

Org pozarząd. są -obok instytucji prawa wewnętrznego oraz prawa i instytucji mnr - istotnym elementem najszerzej pojętego syst och praw człow.

żywiołowy rozwój: ostatnie 20-30 lat.

NGOs stanowiąc swoiste grupy nacisku, odgrywają rosnącą rolę i mają ogromne zasługi w ochronie pr. człow. w wielu krajach świata

podział NGOs:

• o zasięgu narodowym i mnr (uniwersalnym i regionalnym)

te mnr-to często federacje organizacji krajowych.

• org. zajmujące się wyłącznie prawami człow

• org prowadzące szerszą działalność np. Kościół Katolicki

• org wyspecjalizowane w ochronie pewnych kategorii, specyficznych praw człow.

• Org. O podejściu uniwersalnym

Najwięcej NGOs skupia się na obronie tradycyjnych praw - wolności i praw obywatelskich, ale obecnie pojawiają się nowe, zajmujące się najnowszymi kategoriami praw.

Nie ma uzgodnionej def orga pozarządowej: ogólnie: org niezależna od rządu, dobrowolne członkostwo, nie nastawiona na zysk, nie dążąca do władzy.

Geneza NGOS:

Czasy średniowiecza: kościoły i towarzystwa dobroczynne,

Powstanie nowożytnych systemów państwowych: pojawiają się org. Mające za zadanie: krytykę rządów oraz wywieranie zorganizowanej presji na parlamenty i rządy (w kwestiach praw człowieka)

Po II wśw: rozkwit odzwierciedla naturę rozwoju społecznego i politycznych praw społeczeństw, zwł wyżej rozwiniętych tendencje tego rozwoju: decentralizacja SM, wzrost znaczenia więzi społecznych, nowoczesne systemy demokratyczne są wrażliwe na presję oddolną-zorganizowanych grup społecznych i opinii publicznej. Problemy praw człow rozpatrywane w SM ulegają upolitycznieniu.

Rozwój NGOs jest niezbędne dla utrzymania pewnej „demokratyczności” życia mnr. - zapobiegają one nadmiernej koncentracji władzy oraz zwracają uwagę na konkretne problemy w rodzaju ochrony środowiska, statusu kobiet, syt dzieci.

NGOs uzyskały mnr legitymizację dla swej działalności na mocy:

Art. 71 KNZ: „Rada G-S może wydać odpowiednie dyspozycje w sprawie zasięgania opinii pozarządowych org, które zajmują się sprawami wchodzącymi w zakres jej właściwości”

(mogą to być org o hcarakterze krajowym bądź mnr)

ONZ(ECOSOC), UNESCO, RE,OPA,OJA - ustanowiły status konsultacyjny(lub obserwatora) dla org najbardziej znanych i zasłużonych.

ONZ - REZ nr 1296 - 23 maja 1968 - reguluje status konsultacyjny - określa kryteria dla org, aby mogły uzyskać taki status.(zgodność z celami i zasad NZ, prywatne, niedochodowe, struktura, siedziba, zasięg reputacja mnr)

ONZ: kategorie statusu konsultacyjnego dla NGOs:

• KAT I - org, które interesują się wieloma dziedzinami działalności NZ i wnoszą istotny wkład, zasięg szeroki

• KAT II - org, które koncentrują się na wybranych dziedzinach np. na prawach człowieka, zasięg szeroki

Status konsult: nadaje specjalny komitet: organ międzyrządowy przy ECOSOC

Przynależność do określ KAT wyznacza zakres uprawnień do uczestnictwa w prazach organó: zabierania głosu, prezentacja pisemna stanowiska (w praktyce różnice między KAT są mało widoczne)

Status konsult. Jest niezwykle pomocny też dla NGOs- stanowi parasol ochronny wobec władz w miejscu działań.

Amnesty International (AI) - powst: 1961 aby bronić tzw więźniów sumienia, (tych którzy, ze wzgl na swe polityczne, religijne czy inne poglądy, manifestowane bez użycia przemocy, zostali osadzenia w więzieniu, aresztowani lub ich wolność ograniczono w inny sposób)

Działania AI:

• zapewnić więźniom politycznym uwolnienie, sprawiedliwą procedurę sądową zgodnie z normami mnr

• sprzeciwia się stosowaniu kary śmierci, innego niehumanitarnego traktowania

metody działania AI:

• opieka nad osobami

• więzień adoptowany: mnr kampania: upublicznienie sytuacji więźnia, pisanie listów, pomoc materialna dla rodziny, pomoc prawna

• wizyty w różnych państwach: „śledczo- badawcze” : rozmowy z przedstawicielami władz, nagłaśnianie procesów więźniów politycznych

• ulotki, broszury opisujące naruszenia praw

• roczny Raport AI - opis syt w każdym kraju świata

struktura AI: Mnr Sekretariat(LONDYN) ; sekcje narodowe ( 70 krajów)

Międzynarodowa Federacja LIG praw Człowieka (FIDH) - założ w 1922

Można uznać za I szą mnr organizację pozarządową (jeśli nie liczyć MKCK)

Struktura:

Tworzy ją ok. 90 lig krajowych (Polska Lig Praw Człowieka)

Centrala(Paryż) oraz ligi krajowe.

Status konsult przy: ONZ, UNESCO Status obserwatora: RE, Afrykańska Komisja Praw Człowieka i Narodów.

Działalność:

• prawa człowieka w szerokim ujęciu

• opiera się na Powsz Deklar.

• Priorytet prawom obywatelskim i politycznym

• 1927 - sformułowała światową Deklarację Praw Człowieka

Formy działania:

• wysyłanie misji do krajów, gdzie ma miejsce pogwałcenie praw człow. (mogą mieć charakter „śledczy”)

• następstwem jest mobilizacja zagranicznej opinii publicznej na rzecz praw człowieka

• wysyła obserwatorów, ekspertów prawnych - starają się brać udział w procesach politycznych

• angażuje się w obronę praw mniejszości narodowych i społeczności autonomicznych

• działalność edukacyjna i szkoleniowa

• przedstawia propozycje rozwiązań i reform instytucjonalnych na forum OM

• biuletyny co tydzień

Human Rights Watch (HR Watch) powst w 1978 w związku z procesem KBWE

Bardzo znana i wpływowa org amerykańska: Siedziba w NY

Działalność:

• skrupulatnie śledzi naruszenia pr człow w wielu krajach świata(stała obserwacja 70 krajów)

• silnie nagłaśnia przypadki naruszeń

• ma silne wpływy w administracji i Kongresie USA - szansa na wpływ na politykę(jej działalność silnie wpłynęła na zainteresowanie USA procesem KBWE)

• ujawnia naruszenia także w samych USA

• zainteresowana całością praw człow, ale specjalizuje się w obronie WOLNOŚCI SŁOWA I PRZEKONAŃ, sprawiedliwością procesu sądowego, prewencji zabójstw na tle politycznym, zapobieganiu torturom, arbitralnemu pozbawianiu wolności, w sprawach cenzury, azylu.

Struktura:

• 5 wydziałów obejmujących Afrykę/obie Ameryki/ Azję/ Bliski E/ obszar KBWE

Metody:

• misje śledcze w ramach wlk projektów HR W dotycz ważnych problemów tych praw np. prawa kobiet, dotycz więziennictwa, swobody wypowiedzi, prawa dzieci, przekazywania broni reżimom lub organizacjom.

• Z misji - publikuje raporty

• Działalność edukacyjna i popularyzacyjna

• Co roku - HR W Raport

Międzynarodowa Federacja Helsińska na rzecz Praw Człowieka

Struktura:

Zrzesza krajowe KOMITETY HELSIŃSKIE - powstałe w wielu krajach, które podpisały AKT Końcowy KBWE (1 VIII 1975 Helsinki)

Komitety krajowe istnieją w 40 państwach

Cel:

Nakłonić państwa-strony Aktu do wykonywania wynikających z niego zobowiązań w sferze praw człowieka. Oraz z zobowiązań późniejszych.

Działalność:

• Komitety i Federacja wydają raporty o naruszaniu praw człowieka w krajach KBWE

• Uczestniczą w procesach sądowych

• Organizują misje do innych krajów w celu śledzenia konkretnych przypadków

• Działalność edukacyjna

• Oddziałują na MASS MEDIA w mobilizowaniu opinii publicznej

• Uczestniczą w spotkaniach KBWE

Komitet Helsiński w Polsce: ( poprzednikiem był KOR i ROPCiO)

• publikuje Raporty co roku

• organizuje seminaria na szczeblu krajowym i mnr

• śledzi poszanowanie praw człow w Polsce

• nakłania agendy rządowe do ratyfikacji ważnych mnr instrumentów ochrony praw czł

• uczestn w przygotowaniu aktów legislacyjnych

Międzynarodowa Liga na rzecz Praw Człowieka - założ w 1942

• Wywarła duży wpływ na rozwój ochrony praw człow w ramach ONZ, zaczynając od sformuowań w KNZ

• Pewna rola w procesie dekolonizacji(w zakresie praw człow na terytoriach niesamodzielnych)

• Zajmuje się gł SWOBODAMI OBYWATELSKIMI I STOSOWANIEM ZASADY RZĄDÓW PRAWA

Międzynarodowa Komisja Prawników (ICJ) - powst w 1952

• skupia prawników z wielu państw

• działa też przez sekcje krajowe

• koncentruje się na Upowszechnianiu i Urzeczywistnianiu RZĄDÓW PRAWA

• rozległa działalność od edukacyjnej po misje śledcze

Stowarzyszenie przeciw Niewolnictwu - 1839

Działalność:

• początkowo na rzecz eliminacji wszelkich form niewolnictwa, póżniej pracy przymusowej, obecnie na rzecz: PRAW LUDNOŚCI TUBYLCZEJ - ABORYGENÓW

• zwalczanie „nowoczesnego” niewolnictwa (praca dzieci , prostytucja)

Organizacje Humanitarne - oddzielna grupa NGOs

Starają się nieść pomoc dla ofiar masowych naruszeń praw człowieka zwł w sytuacjach różnego rodzaju konfliktów zbrojnych.

Lekarze bez Granic i Lekarze Świata

• początek - inicjatywa francuskich lekarzy oburzonych obojętnością społeczności mnr wobec konfliktu na tle próby secesji Biafry (Nigeria 1967-1970)

działalność:

• pomoc rannym ofiarom konfliktów i prześladowań

• pomoc ofiarom epidemii

Polska Akcja Humanitarna - założ przez Janinę Ochojską

- słynie za konwojów humanitarnych w Jugosławii czy Czeczenii

Inne NGOs: aktywne in the field oraz w pracy Komisji Praw Człow NZ

• Caritas Int, Pax Romana, Pax Christi...

Funkcje i metody Org Pozarządowych;

• wielka ilość tych organizacji ( 1993 Wiedeń - 7000tys!)

• status konsult przy ONZ - 1600

Metody działalności NGOs:

• własne ( „prywatne”) śledztwa,

• monitoring,

• analiza sytuacji praw człow w konkretnych krajach, regionach czy okolicznościach

• zbieranie informacji

• ogłaszanie raportów

• obecność na procesach sądowych

• pomoc bezpośrednia i pośrednia ofiarom

• składanie skarg do instyt mnr

• lobbyng w kręgach politycznych

• organizowanie publicznych debat

• uwrażliwianie w różny sposób - gł przez mass media

• organizowanie opinii publicznej

Funkcje NGOs procesie mnr ochrony praw człowieka:

1. normotwórcza

• uczestnictwo w wypracowywaniu nowych standardów

• inicjatywa lub gotowe projekty aktów do OM

• aktywność w toku prac

• wywieranie presji na rządy w celu podjęcia prac nad traktatową regulacją jakiegoś problemu

• aktywne wspieranie międzyrządowych instytucji lub popieranie tworzenia nowych (przyczyniły się do powołania Wys Kom ds. P CZŁ czy sukcesu konferencji mnr - zakaz stosowania min przeciwpiechotnych czy MTK)

2. implementacyjna

• wczesne ostrzeganie

• monitoring

• misje śledcze

• informują o pogwałceniach szczeg gdy rządy odmawiają współpracy „mobilizacja wstydu”

3. promocyjno- edukacyjna

• kształtowanie postaw jednostek, społeczności, władz

• kursy, seminaria, publikacje, media - dostarczanie inform jednostkom i zbiorowościom o ich prawach

4. f. Prewencyjna

• do naruszenie dochodzi, gdy obecne NGOs

5. f. Humanitarna

• pomoc ofiarom naruszeń praw czł - NGOs samodzielnie lub we współpracy z org międzyrządowymi

NGOs stanowią dodatkowy, uzupełniający reżim implementacyjny wzmacniający skuteczność ochrony praw człow w wymiarze narodowym i mnr.

NGOs wg Kuźniara:

Powinny być uważane za jeden z 3 niezbędnych filarów uniwersalnego syst popierania i ochrony praw człow, obok uniwersalnego systemu i filaru państwowego oraz prawa org mnr.

IDEA opracowania mnr dokumentu, który określa status i zapewnia prawną ochronę NGOs

1980 - Komisja P Czł - pracuje nad projektem Podkomisja

1985 - specjalna Grupa Robocza ( powoł Komisja) do projektu deklaracji -1986 I posiedzenie - GR stała się najdłużej pracującą grupą roboczą w K P CZł NZ

pocz'90 - projekt deklaracji -

każdy ma prawo wspólnie : propagować i zabiegać o ochronę i realizację pr człow na szczeblu mnr i krajowym, znać swoje prawa, poszukiwać, upowszechniać, poglądy i wiedzę ble ble ble... s 276

projekt nakłada obowiązki na państwa: (zapewnienie ochrony przed ewentualnymi represjami wobec obrońców pr człow.

trudności - opór nkt państw południa , opóźnianie rozmów.

Przełom: 50 rocznica Powsz Dekl Praw Człow 1998 - opór przełamany

9.12.1998 - ZO NZ przyjęło w formie rezolucji: DEKLARACJĘ O OBROŃCACH PRAW CZŁOWIEKA

2000r KPCz przyjęła rezol w spr powołania - specjalnego przedstawiciela SG NZ ds. obrońców Pczł

I szy - HINA JILIANI - Z PAKISTANU

Zadania:

-sporządzanie raportów o syt działaczy i sposobach zapewniania im ochrony

zbieranie informacji

prowadzenie dialogu z rządami nt Deklaracji

Błędy i słabości NGOs;

• brak koordynacji

• współzawodnictwo

• nadużywanie mediów

• przeprowadzanie spektakularnych akcji dla rozgłosu

• nieprzestrzeganie pewnych reguł

• uwikłanie w politykę

• NGOs bywają wykorzystywane przez rządy

• Korzystając z wolności słowa i przekonań - robią z nich zły użytek: np. pod pozorem swobód religijnych bronią sekt.

Prawo do samostanowienia: s 325

1. Od momentu uchwalenia KNZ stała się normą pozytywnego prawa mnr

2. Oba Pakty praw 1966: art. 1

Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych - ZO 16.XII 1966

• art. 1 PRAWO WSZYSTKICH NARODÓW DO SAMOSTANOWIENIA: swoboda wyboru statusu politycznego, określania rozwoju gospodarczego, w tym rozporządzania swoimi bogactwami naturalnymi.

• Dominacja zewnętrzna - brak samostanowienia

• Droga do niezawisłości - samostanowienia

3. ZO NZ w XII 1960 DEKLARACJA O PRZYZNANIU NIEPODLEGŁOŚCI KRAJOM I LUDOM KOLONIALNYM - polityczne potwierdzenie zasady prawa i SM - kontekst - dekolonizacja „ uznanie dla słuszności walki narodów kolonialnych i narodów znajdujących się pod obcym panowaniem o realizację ich prawa do samostanow i niepodległości za pomocą wszelkich niezbędnych środków znajdujących się w ich dyspozycji”

4. najszersza definicja zasady SŁYNNA REZOLUCJA 2625!!!!:

ZO NZ z X 1970 - Deklaracja dot ZASAD PRAWA MNR DOT PRZYJAZNYCH STOSUNKÓW MIĘDZY PAŃSTWAMI -zgodnie z KNZ

• potwierdza prawo wszystkich narodów do swobodnego decydowania o swoim statusie polit, gospod, w ujęciu podobnym jak w paktach oraz wylicza następujące sposoby realizacji tego prawa:

1. utworzenie suwerennego i niepodległego, stowarzyszanie się lub połączenie z innym niepodległym państwem

2. bądź obranie jakiegokolwiek innego statusu politycznego , o którym zdecydował swobodnie sam naród

• wszelka próba mająca na celu całk lub częściowe naruszenie jedności narodowej lub terytorialnej któregokolwiek państwa lub kraju, albo jego niepodległości politycznej jest sprzeczna z celami i zasadami KNZ.

Ingerencja Humanitarna: s 308

-prawo do niej wywodzi się z art. 51 KNZ - o nieodłącznym prawie do indywidualnej i zbiorowej samoobrony

Głównymi przeciwnikami tej zasady są kraje IIIgo świata - podejrzewające kraje które dokonują ingerencji o realizację własnych interesów (np. utrzymanie wpływów)

Humanitaryści - uważają to za zagrożenie upolitycznienie prawa humanitarnego czy nawet jego militaryzacja.

System Międzynarodowej Organizacji Pracy

organizacja wyspecjalizowana ONZ

System MOP - powstał 1919

• Konstytucja MOP (rozdz XIII Traktatu Wersalskiego)

• Konwencje i zalecenia przyjęte przez MOP

• Rezolucje Mnr Konferencji Pracy

• Jurysprudencja organów kontroli MOP

Zasady, struktura, mechanizmy

1. Deklaracja Filadelfijska - stała się aneksem do Konstytucji MOP

Rozdz. I -podstawowe zasady działalności organizacji:

• Praca nie jest towarem

• Wolność słowa i zrzeszania się jest podstawowym warunkiem postępu

• Ubóstwo, gdziekolwiek jest - stanowi zagrożenie dla dobrobytu wszystkich

• Walkę z niedostatkiem należy prowadzić zarówno w granicach kraju jak i współpracy mnr

Każdy człowiek ma prawo do postępu i rozwoju duchowego w warunkach wolności, godności i bezpieczeństwa ekonomicznego, a stworzenie tych warunków powinno stanowić cel wszelkiej polityki narodowej i mnr. MOP ma obowiązek koordynacji współpracy mnr w tym zakresie.

Ograny MOP:

• Konferencja Ogólna ( MNR KONFER. PRACY) - 3 stronne delegacje / 1raz na rok

• Rada Administracyjna - 56 os - 3 stronność ( 2:1:1) - ( przedstawiciele 10 najw potęg przemysłowych mają stałe miejsce)

• Sekretariat

• Mnr Biuro Pracy + Dyrektor Generalny

Działalność MOP:

• Przyjmuje konwencje(koniec 1997- 181) i zalecenia do konwencji - po uzysk określ liczby ratyfikacji stają się prawem mnr

Fakt wystąpienia z MOP nie zwalnia państwa od obowiązku dalszego stosowania norm w konwencjach

Wypowiedzenie konwencji - możliwe raz na 10 lat od chwili ratyfikacji

Spory dot wykładni i interpretacji - rozstrzyga MTS - ale w praktyce akceptowanej przez państwa członkowskie - interpretacji dokonuje Międzynarod. Biuro Pracy

Wyjątkowość Systemu MOP:

Rozbudowany i stale udoskonalany mechanizm kontroli realizacji przyjętych konwencji.

Ratyfikacja zobowiązuje do 3 obowiązków:

• Przyjęcie normy

• Zagwarantowanie jej realizacji

• Okresowe składanie raportów

Dodatkowo:

• Rządy mają obowiązek: przedkładania kompetentnej władzy tekstów tych zaleceń i konwencji, których przyjąć nie ma zamiaru.

• Obowiązek składania do Biura sprawozdań nt rozwiązań prawnych i praktyki w zakresie regulowanym przez konwencje NIE RATYFIKOWANE PRZEZ PAŃSTWO

3 PODSTAWOWE MECHANIZMY KONTROLI

1. PROCEDURY OGÓLNE

• Raporty rządowe / raz na 2 lata --do KOMITETU EKSPERTÓW (20) wyławiają różnice między normami MOP, a legislacją narodową--DO KOMISJI STOSOWANIA NORM skład 3 stronny (dyskutuje różnice zauważone przez Komitet Ekspertów)

• ZAŻALENIA I SKARGI

• Zażalenia - składane przez ORG PRACODAWCÓW lub ORG PRACOWNIKÓW - PRZECIWKO PAŃSTWU (gdy w sposób niezadowalający stosuje określoną konwencję

-----składane do RADY ADM (pomoc Komitetu Ekspertów) ----zajmuje publiczne stanowisko w danej sprawie ( Polska 1994-95 - 2 zażalenia -konw 87 i 122)

• Skargi

• 1 państwa przeciwko innemu państwu - oba ratyfikowały konwencję

• RADA może złożyć

• Jeden z delegatów na Konfer Ogólną

• Przedstawiciel mnr org związkowych

----RADA tworzy KOMISJĘ ŚLEDCZĄ ------ raport z rezultatów

dochodzenia i zalecenia przekazywany przez dyrektora generalnego do -----RADY ADM I RZĄDÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W SPORZE

RADA ADM, KONFER. OGÓLNA czuwają nad wykonaniem zaleceń Komisji Śledczej lub decyzji MTS-u

3. PROCEDURY SPECJALNE - jeden z zasadniczych nurtów działalności

Dot głównie ochrony wolności związkowych

KONW. 87 (1948) - procedura ochrony wolności związkowej

KONW. 98 (1949) - dot stosowania zasad prawa organizowania się i negocjacji zbiorowych

SKARGI dot pogwałcenia wolności związkowych rozpatruje:

KOMITET WOLNOŚCI ZWIĄZKOWEJ

3-stronny

Zgoda państw jest tu ZBYTECZNA, nawet, gdy skarga przeciwko państwu, które nie ratyfikowało KONW 87 czy 98

• KOMITET W Z - formułuje wnioski, zalecenia dla państw

• Zwraca uwagę RADZIE na określone sytuacje

• Zaleca włączenie się KOMISJI ŚLEDCZEJ i POJEDNAWCZEJ ( 9członków) -włączenie się tej Komisji wymaga zgody państwa -strony pozwanej lub uprzedniej ratyfikacji KONW 87

• KOMISJA ŚLEDCZA I POJEDN - może wizytować na miejscu, formułować wnioski i zalecenia - publikowane.

MOP prowadzi też pomoc techniczną na polu stosowania standardów i szkoleniową dla związkowców, ekspertów rządowych i pracodawców.

Normy MOP stanowią swoisty kodeks, wywierający korzystny wpływ na systemy prawa krajowego - wymusza postęp w tej dziedzinie w krajach rozwijających się

NKT konwencje MOP

1. zakaz pracy przymusowej

• 1930 - Konw nr 29 dot pracy przymusowej lub obowiązkowej (def pracy przymusowej)konw nie dot. Wszelkiej prcy lub usług wymaganych w służbie wojskowej, wchodzących w zakres normalnych obowiązków obywatelskich, ani pracy wymaganej w wypadkach siły wyższej- klęsk, wojny, groźby klęsk

• 1957 konw 105 o zniesieniu pracy przymusowej - zobowiązują się znieść pracę przym lub obowiązk i nie korzystać z niej w jakiejkolwiek postaci:

• jako środka nacisku lub wychowania politycznego

• jako metody mobilizowania siły roboczej dla celów rozwoju gosp

• jako środka dyscypliny pracy

• jako kary za udział w strajkach

• jako środka dyskryminacji rasowej, społeczn, narodowej, religijnej

2. prawo do pracy

• 1964 - Konw nr 122 dot polityki zatrudnienia - każde państwo członk określi i będzie stosować aktywna politykę zmierzającą do pełnego, produktywnego, swobodnie wybieranego zatrudnienia.

3. zasada niedyskryminacji

• 1951 -Konw 100 dot równości wynagrodzenia kobiet i mężczyzn

• 1958 - Konw 111 o dyskryminacji w zatrudnieniu i wykonywaniu zawodu - nie są uważane za dyskryminację wszelkie środki dot osoby, która indywidualnie stanie sią przedmiotem uzasadnionego podejrzenia, że oddaje się działalności szkodliwej dla bezpieczeństwa państwa

4. swoboda zrzeszania się i wolności związkowej

• 1948 - Konw 87 o wolności związkowej i ochronie praw związkowych - prawo koalicji mają zarówno pracodawcy jak i pracownicy, prawo do tworzenia, przystępowania do organizacji związkowych(zastrzeż: stosowanie się do ich statutów) pr do tworzenia konfederacji i federacji, przystęp do org mnr pracowników bądź pracodawców

• 1949 - Konw 98 dot stosowania asad prawa w kontekście organizowania się i rokowań zbiorowych - (ochrona pracowników przed dyskryminacją, popieranie procedury dobrowolnych rokowań dla zawierania układów zbiorowych między pracodawc, a pracownikami) wyjątki: Państwo określi zastosow Konw do sił zbrojnych, policji. NIE DOTYCZY: urzędników państwowych

• 1971- Konw 135 dot przedstawicieli pracowników ( ochrona przed aktami krzywdzącymi, ułatwienia w wykonywaniu funkcji)

• 1978 - Konw o stos pracy w służbie publicznej - o organizacjach pracowników publicznych, z zastrzeżeniem ich statusu i funkcji przez nich wykonywanych

Sprawa dot PODSTAWOWYCH STANDARDÓW PRACY:

Rozważana w społeczności mnr.

Fundamentalne prawa człowieka w miejscu pracy:

• pr do stowarzyszania się

• pr do rokowań zbiorowych

• zakaz pracy przymusowej

• zakaz wykorzystywania pracy dzieci

• zakaz dyskryminacji

1998 - Mnr Konfer Pracy

DEKLARACJA O PODST ZASADACH I PRAWACH W PRACY

-mechanizm kontrolny - nie karzący a promocyjny

• składanie raportów/co rok ----- do RADY ADM ----cel określenie pomocy dla kraju

• raport globalny - określa globalną sytuację w odnies do każdej kategorii podstawowych praw i zasad - przygotowuje DYR..GEN Biura MOP

PRACA DZIECI

1998 - I projekt konwencji o najgorszych formach pracy dzieci wraz za zaleceniem ( obecnie w konsultacji)

3

---