1. BAKTERIE BYTUJACE NA SKÓRZE I BŁONACH ŚLUZOWYCH

Rodzaj: Staphylococcus - gronkowce

1. Staphylococcus aureus - gronkowiec złocisty - chorobotwórczy, nosicielstwo

1. Staphylococcus epidermis - gronkowiec naskórkowy - komensal, patogen oportunistyczny

3. Staphylococcus saprophyticus - gronkowiec saprofityczny - saprofit, patogen oportunistyczny

CECHY:

• GRAMDODATNIE

• WZGLĘDNE BEZTLENOWCE

• Kształt: kuliste grona

• Wymagania pokarmowe: pożywki proste

• Halotoleranty - tolerują duże stęż NaCl (jak Enterococcus i Vibrio cholerae)

• Odporne na wysychanie

• CZYNNIKI CHOROBOTWÓRCZOŚCI: białko A, zewnątrzkomórkowe enzymy pełniące rolę inwazyn (koagulaza, leukocydyna, hemolizyny), toksyny: enterotoksyny, toksyna epidermolityczna (eksfoliatyna), TSST-1

RÓŻNICE POMIĘDZY STAPHYLOCOCCUS AUREUS A NIECHOROBOTWÓRCZYMI GRONKOWCAMI
Staphylococcus aureus	Staphylococcus epidermis Staphylococcus saprophyticus
Żółto-pomarańczowe	Biało- szare
Hemoliza typu β	-
Wytwarza koagulazę (jak Yersinia) (krzepnięcie osocza ,,cytrynianowego'')	-

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ GRONKOWCÓW:

Staphylococcus aureus

• Ropne zapalenie skóry i tkanki podskórnej: liszajec zakaźny, czyraki, ropnie.

• Infekcje głębokie: sepsa, zapalenie płuc, zapalenie szpiku kostnego.

• Zatrucia pokarmowe przez enterotoksyny: wymioty i biegunka.

• Zespół skóry oparzonej noworodków SSS - Scalded Skin Syndrome przez toksynę epidermolityczną: zapalne zmiany na skórze pod postacią pękających pęcherzy; u starszych dzieci i dorosłych: wysypka rumieniowa, liszajec pęcherzowy.

• Zespół wstrząsu toksycznego TSS - Toxic Shock Syndrome przez toksynę zespołu wstrząsu toksycznego TSST-1: gorączka, wymioty, biegunka, spadek ciśnienia tętniczego, wysypka.

Staphylococcus epidermis - infekcje oportunistyczne:

• Zapalenie wsierdzia

• Sepsa (u osób z implantami np. sztuczne zastawki serca)

Staphylococcus saprophyticus - infekcje oportunistyczne:

• infekcje dróg moczowych przważnie kobiet w wieku rozrodczym

RÓŻNICA MIĘDZY STAPHYLOCOCCUS A STREPTOCOCCUS

GRONKOWCE WYTWARZAJĄ KATALAZĘ, A PACIORKOWCE NIE!!!

Rodzaj: Streptococcus - paciorkowce

1. Streptococcus pyogenes - paciorkowiec ropotwórczy (β) GR. A - chorobotwórczy, nosicielstwo

2. Streptococcus agalactiae - paciorkowiec bezmleczności (β) GR. B - chorobotwórczy, komensal na śluzówce układu oddechowego i dróg rodnych kobiet

3. Streptococcus pneumoniae - paciorkowiec (dwoinka) zapalenia płuc, pneumokok (α) - saprofit, patogen oportunistyczny

4. Streptocossus mitior - paciorkowce jamy ustnej (α) - komensale, patogeny oportunistyczne

CECHY:

• GRAMDODATNIE

• WZGLĘDNE BEZTLENOWCE

• Kształt: okrągłe/owalne, tworzą układy w postaci paciorków lub dwoinek

• Wymagania pokarmowe: pożywki wzbogacone

• Hemoliza

• CZYNNIKI CHOROBOTWÓRCZOŚCI:

Streptococcus pyogenes: otoczka i toksyny (Streptolizyna S i O), toksyny immunomodulujące (pirogenne, erytrogenne A i B)

Streptococcus agalactiae: otoczka, zewnątrzkomórkowe enzymy, hemolizyny

Streptococcus pneumoniae: wielocukrowa otoczka, enzymy pełniące funkcje inwazyn, hemolizyna (pneumolizyna)

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ PACIORKOWCÓW:

Streptococcus pyogenes:

• Ropne zapalenie skóry i tkanki podskórnej: liszajec zakaźny, róża, martwicze zapalenie powięzi - toksyna erytrogenna B

• Angina (zapalenie gardła i migdałków)

• Zapalenie ucha środkowego

• Zapalenie płuc

• Sepsa

• Gorączka połogowa

• Szkarlatyna = płonica - toksyna erytrogenna A

• 
  
  Gorączka reumatyczna: zapalenie mięśnia i zastawek serca

• Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek

• Rumień guzowaty

• Wstrząs toksyczny

Streptococcus agalactiae:

• Zakażenia u noworodków i niemowląt: sepsa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i płuc

• Ropne zapalenia gruczołu mlekowego u zwierząt hodowlanych

Streptococcus pneumoniae:

• Płatowe zapalenie płuc

• Zapalenie oskrzeli

• Zapalenie zatok

• Zapalenie ucha środkowego

• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i sepsa

PO INWAZYJNYCH ZABIEGACH W OBRĘBIE JAMY USTNEJ

NAJWIĘCEJ ZGONÓW NA ŚWIECIE: u dzieci - sepsa i zapalenie OMR, u dorosłych - zapalenie płuc

Rodzaj: Corynebacterium - maczugowce

1. Corynebacterium diphteriae - maczugowiec błonicy - chorobotwórczy, nosicielstwo

2. Corynebacterium pseudodiptheriticum - maczugowiec rzekomobłoniczy - komensal bytujący na błonach śluzowych układu oddechowego, patogen oportunistyczny

CECHY:

• GRAMDODATNIE

• WZGLĘDNE BEZTLENOWCE

• Kształt: postać zgrubiałych na jednym końcu pałeczek tworzących układy w kształcie litery : X, V, Y lub palisady

• Posiadają wolutynę - ziarna polifosforanowe (barwienie metodą Neissera)

• Wymagania pokarmowe: pożywki wzbogacone (podłoże Loefflera)

• Wytwarzają katalazę (jak Propionibacterium, Neisseria, Moraxella, Listeria i Bacillus)

• CZYNNIKI CHOROBOTWÓRCZOŚCI: zewnątrzkomórkowa cytotoksyna (toksyna błonicza)

• Odpowiada za nieprzyjemny zapach potu

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ MACZUGOWCÓW:

Corynebacterium diphteriae:

• Uszkodzenie mięśnia sercowego, nerek, nerwów obwodowych przez cytotoksynę (toksynę błoniczą)

• Dyfteryt = błonica układu oddechowego lub skóry: szare naloty na błonie śluzowej gardła, migdałów, krtani

DO ZAKAŻENIA DOCHODZI DROGĄ KROPELKOWĄ

Corynebacterium pseudodiptheriticum:

• Zakażenia układu oddechowego i krążenia

Rodzaj: Propionibacterium

1. Propionibacterium acnes - komensal

CECHY:

• GRAMDODATNIE

• MIKROAEROFILE (do życia wymagają tlenu występującego w stężeniu mniejszym niż w ziemskiej atmosferze, tj. ok. 20%), najlepiej w warunkach beztlenowych

• Kształt: pałeczkowate komórki tworzących układy w kształcie litery : X, V, Y

• Wymagania pokarmowe: pożywki wzbogacane

• Wytwarzają katalazę (jak Corynebacterium, Neisseria, Moraxella, Listeria i Bacillus)

• CZYNNIKI CHOROBOTWÓRCZOŚCI: zewątrzkomórkowe enzymy: lipazy (rozkładają tłuszcz w łoju)

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

• Zapalenie mieszków włosowych

• Trądzik pospolity

• Zapalenie wsierdzia

Rodzaj: Neisseria

1. Neisseria gonorrhoeae - dwoinka rzeżączki (gonokok) - chorobotwórcza (brak możliwości nosicielstwa)

2. Neisseria meningitidis - dwoinka nagminnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (meningokok) - chorobotwórcza, nosicielstwo na śluzówkach gardła

CECHY:

• GRAMUJEMNE

• TLENOWCE

• Kształt: owalne (fasolowate) komórki tworzące dwoinki lub układy nieregularne. Dwoinki znajdują się wewnątrz GRANULOCYTÓW

• Wymagania pokarmowe: pożywki wzbogacone

Neisseria gonorrhoeae: bogate w białko (pożywki Roiron)

Neisseria meningitidis: agar z krwią, agar czekoladowy

• Wytwarzają katalazę (jak Corynebacterium, Propionibacterium, Moraxella, Listeria i Bacillus)

• Wytwarzają oksydazę cytochromową (jak Pseudomonas, Moraxella i Vibrio)

• CZYNNIKI CHOROBOTWÓRCZE:

Neisseria gonorrhoeea: fimbrie, białka błonowe, otoczka, LOS (lipooligosacharyd) i enzymy (proteaza IgA)

Neisseria meningitidis: fimbrie, otoczka, LOS, enzymy (proteazy IgA)

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

Neisseria gonerrhoeae:

• Rzeżączka - ropne zapalenie błony śluzowej narządów moczowo-płciowych, którym towarzyszy ropna wydzielina; u mężczyzn - dolegliwości bólowe, u kobiet - bezobjawowa; nie leczona przechodzi w postać przewlekłą na inne narządy miednicy malej i może prowadzić do bezpłodności

PRZENOSI SIĘ DROGĄ PŁCIOWĄ

• U noworodków rzeżączkowe zapalenie gałki ocznej

OD MATKI W TRAKCIE PORODU

Neisseria meningitidis

• Ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

• Sepsa meningokokowa: krwotoczna wysypka z wybroczynami, zmiany martwicze na skórze

• Wstrząs septyczny

PRZENOSI SIĘ DROGĄ KROPELKOWĄ

W PL DOMINUJĄ SEROTYPY B I C

Rodzaj: Moraxella

1. Moraxella catarrhalis - komensal dróg oddechowych i układu moczowo-płciowego, patogen oportunistyczny.

CECHY

• GRAMUJEMNE

• TLENOWCE

• Kształt: owalne, układają się w pary

• Wytwarzają katalazę (jak Corynebacterium, Propionibacterium, Neisseria, Listeria i Bacillus)

• Wytwarzają oksydazę (jak Neisseria, Pseudomonas i Vibrio)

• CZYNNIKI CHOROBOTWÓRCZE: fimbrie, białka błonowe, LOS

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

• Wtórne zapalenie górnych dróg oddechowych i oskrzeli po chorobach wirusowych

Rodzaj: Haemophilus

1. Haemophilus influenzae - pałeczka grypy (nazwa historyczna, grypę powodują wirusy) - chorobotwórcze szczepy otoczkowe (6 głownych, np. b), szczepy bezotoczkowe są komensalami górnych dróg oddechowych

2. Haemophilus parainfluenzae - komensal

CECHY:

• GRAMUJEMNE

• WZGLĘDNE BEZTLENOWCE

• Kształt: pałeczki od form ziarenkowatych do nitkowatych

• Czynniki chorobotwórcze: otoczka polisacharydowa, fimbrie, LOS, enzymy (proteazy IgA)

• Wymagania pokarmowe: pożywki wzbogacone z czynnikami wzrostowymi: X-hemina, V- NAD

Haemophilus influenzae: X + V

Haemophilus parainfluenzae: V

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

Haemophilus influenzae:

• 
  Ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych z sepsą

• 
  Zapalenie nagłośni

• Zapalenie stawów i kości

• Zapalenie szpiku

• 
  
  Zapalenie oskrzeli i płuc

• Zapalenie ucha

• Zapalenie zatok

Rodzaj: Bordetella

1. Bordetella pertussis - pałeczka krztuśca - chorobotwórczy

2. Bordetella parapertusis - pałeczka rzekomokrztuścowa - chorobotwórczy

3. Bordetella bronchiseptica - pałeczka oskrzelowa - chorobotwórczy

CECHY:

• GRAMUJEMNE

• TLENOWCE

• Kształt: bardzo drobne, prawie ziarenkowate

• Wymagania pokarmowe:

Bordetella pertussis: pożywki wzbogacone np. z 30% krwią (Bordet-Gengou)

Pozostałe: proste

• Wrażliwe na wysychanie

• CECHY CHOROBOTWÓRCZOŚCI:

Bordetella pertussis: czynnik warunkujący kolonizację - pertaktyna, toksyny: krztuścowa (pertussigen), cytotoksyna tchawicza, LPS

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

Bordetella pertussis

• Krztusiec=koklusz - zakaźna choroba wieku dziecięcego: gwałtowne napady kaszlu prowadzące do wymiotów

PRZENOSI SIĘ DROGĄ KROPELKOWĄ

Pozostałe gatunki

• krztuścopodobne zapalenie oskrzeli o łagodniejszym przebiegu

2. BAKTERIE W PRZEWODZIE POKARMOWYM

Rodzina: Enterobacteriaceae (pałeczki jelitowe)

• GRAMUJEMNE

• WZGLĘDNE BEZTLENOWCE

• Wymagania pokarmowe: małe (prototrofy)- podłoża proste

• Komórki duże, urzęsione, często mają otoczki

• Wszystkie rodzaje fermentują glukozę

• Wszystkie rodzaje NIE wytwarzają oksydazy cytochromowej

CECHY RÓŻNICUJĄCE RODZAJE I GATUNKI ENTEROBACTERIACEAE

• Fermentacja laktozy

• Wytwarzanie indolu z tryptofanu

• Rozkładanie mocznika

• Wytwarzanie siarkowodoru

Rodzaj: Escherichia

1.Escherichia coli - pałeczka okrężnicy - komensal; składnik flory jelitowej ludzi i zwierząt.

PAŁECZKA OKRĘŻNICY JEST UWAŻANA ZA DROBNOUSTRÓJ WSKAŹNIKOWY W MIKROBIOLOGII SANITARNEJ, FARMACEUTYCZNEJ I BADANICH ŻYWNOŚCI (znajduje się w każdej próbce kału)

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE DLA ESCHERICHIA:

• Rozkłada laktozę!

• Wytwarza indol

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

Gdy znajdują się poza naturalnym miejscem bytowania powodują:

• Infekcje w obrębie układu moczowego (szczepy uropatogenne UPEC)

• Zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych u noworodków

• Zapalenie pęcherzyka żółciowego

• Zapalenie ucha środkowego

• Zapalenie płuc

• Biegunki wywołane przez serotypy chorobotwórcze

SEROTYPY CHOROBOTWÓRCZE

• ETEC - enterotoksyczne

• EIEC - enteroinwazyjne

• EPEC - enteropatogenne

• EHEC - enterokkrwotoczne

• EAEC - enteroadherentne

Rodzaj: Shigella

CHOROBOTWÓRCZE PAŁECZKI CZERWONKI:

1. 
   
   Shigella dysenteriae - wytwarza toksynę

2. Shigella flexneri

3. Shigella boydii

4. Shigella sonnei

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE DLA SCHIGELLA

• Nie rozkładają laktozy

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

Chorobotwórczość pałeczek czerwonki jest związana ze zdolnością wnikania i niszczenia komórek nabłonka jelita grubego prowadzi to do:

• Owrzodzeń

• Biegunek (którym towarzyszy ból brzucha i gorączka)

• Kał zawiera krew, śluz i ropę

PAŁECZKI SHIGELLA PRZENOSZĄ SIĘ DROGĄ FEKALNO-ORALNĄ CHOROBA BRUDNYCH RĄK



Rodzaj: Klebsiella

1. Klebsiella pneumoniae - pałeczka zapalenie płuc

2. Klebsiella oxytoca

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PAŁECZKE KLEBSIELLA

• Rozkładają laktozę

• Wielocukrowa otoczka (wykrywanie: metoda pozytywno-negatywna)

• Czynniki chorobotwórczości: otoczka, LPS, białkowe adhezyjny

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

Zakażenia oportunistyczne:

• Odoskrzelowe zapalnie płuc

• Infekcje dróg moczowych

• Zakażenia szpitalne noworodków (sepsa)

Rodzaj: Salmonella



CHOROBOTWÓRCZE:

1. Salmonella enterica - odmiany serologiczne:

Salmonella Thypi - pałeczka duru brzusznego

Salmonella Thypimurium - pałeczka duru mysiego

Salmonella Enteritidis - pałeczka salmonellozy

• Czynnik chorobotwórczości pałeczek Salmonella: LPS

• Posiada cechy metaboliczne umożliwiające przeżycie w kwaśnym środowisku żołądka i w komórkach makrofagów oraz inwazyjny warunkujące kolonizację i penetrację nabłonka jelita cienkiego.

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE DLA SALMONELLI

• Nie rozkłada laktozy

• Wytwarza siarkowodór

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

Salmonella Thypi

• dur brzuszny ( tylko u ludzi!)

Pozostałe serowary powodują:

• Inwazyjne zatrucia pokarmowe

• Zapalenie błony śluzowej jelita cienkiego i grubego objawiające się biegunką i gorączką

• Zapalenie płuc

• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i sepsa

• Zapalenie kości

PRZENOSZONE DROGA FEKALNO-ORALNĄ, PRZEZ ZAKAŻONĄ FEKALIAMI WODĘ I ŻYWNOŚC (MIĘSO,JAJA, NABIAŁ POCHODZĄCE OD ZWIRZĄT HODOWLANYCH U KTÓRYCH BYTUJĄ PAŁECZKI W PRZEWODZIE POKARMOWYM)

Rodzaj: Enterobacter



1. Enterobacter aerogenes

2. Enterobacter cloacae

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

• Zakażenia szpitalne : sepsa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE:

• Rozkładają laktozę.

Rodzaj: Yersinia

CHOROBOTWÓRCZE:

1. Yersinia pestis - pałeczka dżumy

2. Yersinia enterocolitica - pałeczka jersiniozy

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PAŁECZEK YERSINIA

• Nie rozkładają laktozy

• Kształt: postać ziarenek

• Czynniki chorobotwórcze:

CZYNNIKI CHOROBOTWÓRCZE
Yersinia pestis	Wytwarzają: pestycynę i koagulazę (jak Staphylococcus)
Yersinia enterocolitica	Wytwarzają: enterotoksynę ST i inwazyny
U obu gatunków	Wytwarzają: adhezyjny, toksyczne i transportowe biała ściany komórkowej YOP

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

Yersinia pestis

• Dżuma

Yersinia enterocolitica

• Biegunka i gorączka

• 
  Zapalenie węzłów chłonnych jamy brzusznej

CHOROBY PRZENOSZONE PRZE PAŁECZKI YERSINIA SĄ ZOONOZAMI

DŻUMA JEST PRZENOSZONA NA LUDZI PRZEZ PCHŁY OD GRYZONI, A OD OSÓB CHORYCH DROGĄ KROPELKOWĄ

YERSINA ENTEROCOLITICA MOŻE WYSTĘPOWAĆ W PRODUKTACH SPOŻYWCZYCH POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO (MELKO), ALE NIE ZAKAŻAMY SIĘ DROGĄ POKARMOWĄ

Rodzaj: Serratia

1. Serratia marcenscens - pałeczka cudowna - saprofit lub komensal (może być składnikiem flory jelitowej ludzi i zwierząt)

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PAŁECZEK SERRATIA

• Nie rozkłada laktozy

• Wytwarza czerwony barwnik (w temp. Pokojowej) PRODIGIOZYNĘ



CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

• Sepsa

• Infekcje dróg moczowych

• Zapalenie wsierdzia

Rodzaj: Proteus - pałeczki odmieńca





1. Proteus mirabilis

2. Proteus vulgaris

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PAŁECZEK PROTEUS

• Nie rozkłada laktozy

• Liczne rzęski aktywny ruch. Na pożywkach wzrost pałeczek jest rozpełzliwy (mgławicowy) (jak Campylobacter i Helicobacter)

• Wytwarza siarkowodór

• Wytwarza ureazę

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

Proteus mirabilis

• Zapalenie dróg moczowych

• Zakażenia ran pooperacyjnych i pooparzeniowych

INFEKCJE NABYWANE W SZPITALACH

3. INNE BAKTERIE ZWIĄZANE Z UKŁADEM POKARMOWYM

Rodzaj: Vibrio - przecinkowce

CHOROBOTWÓRCZE:

1. Vibrio cholerae - przecinkowiec cholery

2. Vibrio parahaemolyticus

Naturalnym środowiskiem są zbiorniki wód słodkich i słonych (owoce morza w nich żyjące)

• GRAMUJEMNE

• Wymagania pokarmowe: pożywki proste o alkalicznym pH

• Halotoleranty Vibrio cholerae (jak Staphylococcus i Enterococcus)

• Halofile Vibrio parahaemolyticus

• Wytwarzają oksydazę cytochromową (w odróżnieniu od Enterobacteriaceae, a tak samo jak Neisseria, Moraxella i Pseudomonas)

• Czynnik chorobotwórczy: enterotoksyna (choleragen)

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

Vibrio cholerae

• Cholera - ostre zapalnie błony śluzowej jelita cienkiego, charakteryzuje się wodnisto-śluzową biegunką odwodnienie

Vibrio parahaemolyticus

• Biegunka

• Wymioty

• Gorączka

• Bóle brzucha

• Zakażenia ran

DO ZAKAŻENIA DOCHODZI DROGĄ POKARMOWA ( WODA, SKAŻONA ŻYWNOŚĆ, OWOCE MORZA)

Rodzaj: Campylobacter

CHOROBOTWÓRCZE:

1. Campylobacter jejuni - pałeczka kampylobakteriozy naturalnym miejscem bytowania jest przewód pokarmowy zwierząt (u dzieci w skrajnych przypadkach)

• GRAMUJEMNE

• Kształy: zakrzywione pałeczki tworzące układy dwóch pałeczek przypominające skrzydło mewy

• Wymagania pokarmowe: pożywki wzbogacone (z krwią) w warunkach mikroaerofilnych w temp 43 (jak Helicobacter)

• Cechy chorobotwórcze: ruchliwość (jak Proteus i Helicobacter), entero- i cytotoksyny

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

• Kampylobakterioza - ostre zapalenie żołądka i jelit: krwawa biegunka, gorączka, ból brzucha, czasem sepsa

KAMPYLOBAKTERIOZA JEST ZOONOZĄ (TAK JAK PAŁECZKI YERSINIA I KRĘTKI BORRELIA). ŹRÓDŁEM ZAKAŻENIA JEST ŻYWNOŚĆ POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO. Z CZŁOWIEKA NA CZŁOWIEKA PRZENOSI SIĘ DROGĄ FEKALNO-ORALNĄ.

Rodzaj: Helicobacter

1. Helicobacter pylori - może występować w błonach śluzowych żołądka i dwunastnicy u zdrowych ludzi (nosicielstwo).

• GRAMUJEMNE PAŁECZKI

• Wymagania pokarmowe: pożywki wzbogacone krwią, warunki mikroaerofilne i temp. 43 ( jak Campylobacter)

• Czynniki chorobotwórcze: ruchliwość( jak Proteus i Campylobacter)

• Wytwarza inwazyjny, m.in. UREAZĘ, oraz cytotoksyny wakuolizujące.

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

• ODPOWIEDZIALNY ZA CHOROBĘ WRZODOWĄ ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY, w wyniku których może dojść do powstania nowotworów

Rodzaj: Bacterioides

1. Bacterioides fragilis - główny składnik fizjologicznej flory jelita grubego. Patogen oportunistyczny.

• GRAMUJEMNE

• BEZTLENOWIEC

• Kształt: drobne pałeczki

• Otoczka

• Wymagania pokarmowe: pożywki wzbogacone, warunki beztlenowe

• Czynniki chorobotwórcze: enzymy ( kolagenaze, hialuronidaza) i toksyny (hemolizyny, enterotoksyna - fragilizyna)

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

• Ropne i zgorzelinowe stany zapalne, gdy przedostanie się z jelita grubego do innych narządów zapalenie wyrostka, otrzewnej , ropnie płuc jajników

• Zatrucia pokarmowe (enterotoksyny)

Rodzaj: Bifidobacterium i Lactobacillus - pałeczki kwasu mlekowego

Układ pokarmowy noworodka wkrótce po porodzie jest zasiedlany przez bakterie Bifidobacterium i Lactobacillus pochodzące z dróg rodnych matki




1. Lactobacillus acidophilus

2. Lactobacillus casei

3. 
   Bifidobacterium sp.

• GRAMDODATNIE

• WZGLĘDNE BEZTLENOWCE Lactobacillus

• BEZTLENOWCE Bifidobacterium

• Kształt: polimorficzne paleczki

Korzyści jakie przynoszą pałeczki mlekowe:

1. Metabolity pałeczek zakwaszają środowisko przewodu pokarmowego i pochwy zapobiegając namnażaniu i kolonizacji bakterii

2. Kwas mlekowy sprzyja wchłanianiu wapnia

3. Wchodzą w skład probiotyków (Lakcid)- leczenie biegunek i zakażeń pochwy

Regulują mechanizmy odpornościowe

4. Bifidobacterium syntetyzuje bakterie: B1, B2 i K

Gatunki Lactobacillus i Bifidobacterium bytujące w pochwie tradycyjnie nazywamy pałeczkami Doederleina



Rodzaj: Enterococcus - paciorkowece kałowe (enterokoki) D

1. Enterococcus faecalis

2. Enterococcus faecium

• GRAMDODATNIE

• WZGLĘDNE BEZTLENOWCE

• Kształt: owalne ziarenkowce

• Nie wytwarzają katalazy (jak inne paciorkowce- Streptococcus)

• Hydrolizują es kulinę (jak Listeria)

• Halotoleranty (jak Staphylococcus i Vibrio cholerae)

• Wymagania pokarmowe: wyrastają w obecności 40% żółci, w szerokim zakresie temp. ( 10-45 C). Przeżywają ogrzewanie 60 C/30min

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

Enterokoki są przyczyną oportunistycznych infekcji

• Układu moczowego

• Układu krążenia (sepsa)

• Dróg żółciowych

• Ran oparzeniowych

ZAKAŻENIA SZPITALNE

• OBECNOŚĆ ENTEROKOKÓW W WODZIE ŚWIADCZY O ZAKAŻENIU WODY KAŁEM LUDZI LUB ZWIERZĄT

Rodzaj: Clostridium - laseczki beztlenowe

1. Clostridium botulinum- laseczka jadu kiełbasianego

2. Clostridium tetani- laseczka tężca

3. Clostridium difficile- laseczka rzekomo błoniastego, poantybiotykowego zapalenia jelit

4. Clostridium perfrinfers- laseczka zgorzeli gazowej

• GRAMDODANIE

• BEZTLENOWE

• WYTWARZAJĄ PRZETRWALNIKI

• Kształt: ze względu położenie przetrwalników (owalne, okrągłe) nadają komórkom kształt: ,,rakiety tenisowej”, „pałeczki dobosza” lub ,,osełki”.

• Wymagania żywieniowe: pożywki specjalne

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

Cloctridium botulinum: wytwarza neurotoksynę - jad kiełbasiany (np. w konserwach), powoduje wiotkie porażenie mięśni. Toksyna ulega inaktywacji: 80 C/ 20 min. Toksyna ta może być bronią biologiczną, ale jest także stosowana w bardzo małych dawkach jako środek leczniczy w kosmetologii (likwidacja zmarszczek i potliwości) i w leczeniu przykurczu mięśni np. w porażeniu mózgowym.

• Botulizm niemowląt/ przyranny

Clostridium tetani: wytwarza toksyny: hemolizynę i neurotoksynę (tetanospasminę) powodującą porażenie spastyczne mięśni

• Tężec- namnożenie laseczek w ranie

OBECNOŚĆ CLOSTRIDIUM W WODZIE MOŻE ŚWIADCZYĆ O SKAŻENIU WODY ŚCIEKAMI

INNE BAKTERIE BYTUJĄCE W ŚRODOWISKU

Rodzaj: Listeria

1. Listeria monocytogenes - pałeczka listeriozy

• GRAMDODATNIA

• WZGLĘDNE BEZTLENOWCE

• Kształt: pałeczki układające się w łańcuszki

• Bytuje w glebie, gnijących roślinach, zbiornikach wodnych i ściekach

• Wymagania pokarmowe: podłoża proste, namnażają się w obecności 10%soli i w temp. 4 C mogą namnażać się w chłodniach

• Ruchliwe

• Wytwarzają katalazę! (jak Corynebacterium, Propionibacterium, Neisseria, Moraxella, Bacillus)

• Hydrolizują eskulinę ( jak Enterococcus )

• Pasożyt wewnątrzkomórkowy, adhezyjny, enzymy i toksyny pozwalają pałeczkom listeriozy przetrwać w makrofagach

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

• Listerioza w 3 klinicznych postaciach: listerioza noworodków, dzieci starszych i dorosłych oraz pracowników laboratoryjnych i weterynarzy

DO ZAKAŻENIA DOCHODZI DROGA POKARMOWĄ (U NIEMOWLĄT OD MATKI)

Rodzaj: Bacillus- laseczki tlenowe- wytwarzają przetrwalniki

CHOROBOTWÓRCZE:

1. Bacillus anthracis - laseczka wąglika

• GRAMDODATNIE

• TLENOWCE LUB WZGLĘDNE BEZTLENOWCE

• Kształt: różnej wielkości laseczki, cylindryczne (pałeczkowate), często układają się w łańcuszki, przetrwalniki nie wpływają na kształt komórki (w odróżnieniu od Clostridium)

• Wymagania pokarmowe: pożywki proste, kolonie matowe, w płynnych kożuszek

• Wytwarzają katalazę! (jak Corynebacterium, Propionibacterium, Neisseria, Moraxella, Listeria, Mycobacterium)

• Czynniki chorobotwórcze: polipeptydowa otoczka i trójskładnikowa białkowa toksyna

• Wąglik występuje gł. u zwierząt trawożernych, człowiek zaraża się produktami pochodzącymi od padłych zwierząt (skóra, wełna, futra, mączka kostna)

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

Trzy postacie choroby, ze względu na drogę wtargnięcia przetrwalników

1. postać skórna (,,czarna krosta”) - najłagodniejsza

2. postać płucna (,,choroba sortowaczy wełny”)

3. postać jelitowa

INNE - PATOGENY OPORTUNISTYCZNE:

2. Bacillus cereus - laseczka woskowa często w artykułach spożywczych np. ryżu, enterotoksyny

3. Bacillus subtilis - laseczka sienna

Niektóre laseczki ( B. brevis, B. licheniformis, B.polymyxa ) wytwarzają antybiotyki

PRZETRWALNIKI Bacillus subtilis i Geobacillus stearothermophilus ZE WZGLĘDU NA DUŻĄ CIEPŁOOPORNOŚĆ SĄ STOSOWANE DO KONTROLI AUTOKLAWÓW

Rodzaj: Pseudomonas

Stenotrophomonas

Acinetobacter




1. 
   Pseudomonas aeruginosa - pałeczka ropy błękitnej

(może bytować w przewodzie pokarmowym)

2. Strnotrophomonas maltophilia

3. Acinetobacter calcoaceticus

4. Acinetobacter baumanie

• GRAMUJEMNE

• TLENOWCE

• Naturalnym siedliskiem jest gleba, woda, ścieki,

• Wymagania pokarmowe: małe, wykorzystują niekonwencjonalne substancje odżywcze, namnażają się w szerokim zakresie temp. 5-45 C

• Ruchliwe

• Pseudomonas wytwarza oksydazę cytochromową (jak Neisseria, Moraxella i Vibrio)

• Pseudomonas wytwarza barwniki: niebieską piocjaninę, zielonożółtobrązowej piowerdyny i zielonej fluoresceiny

• Cechy chorobotwórcze Pseudomonas: otoczka, fimbrie, LPS, enzymy (proteazy, fosfolipaza C) i cytotoksyny.

SKAŻENIE LEKÓW OCZNYCH PAŁECZKĄ ROPY BŁĘKITNEJ STANOWI DUŻE ZAGROŻENIE UTRATY WZROKU WSKUTEK USZKODZENIA ROGÓWKI PRZEZ PROTEAZY

Rodzaj: Legionella

• GRAMUJEMNE PAŁECZKI

• TLENOWCE

• Naturalnym siedliskiem są zbiorniki wodne, gleba, wilgotne miejsca (natryski,klimatyzacja

• Wytwarzają katalazę! ( jak Corynebacterium, Propionibacterium, Neisseria, Moraxella, Listeria i Bacillus)

• Przeżywają długo w wilgotnym środowisku w temp. 60 C, namnażają się w makrofagach

• Auksotrofy ( musi mieć określone związki na pożywce)

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

• Leginelloza- wywoływana przez bakterie Legionella pneumophila- po przez wdychanie aerozoli z tymi bakteriami (SPA, myjnie, gabinety stomatologiczne, klimatyzacja)

4. BAKTERIE WYWOŁUJĄCE CHOROBY O SWOISTYM PRZEBIEGU, TRUDNE DO HODOWLI I IDENTYFIKACJI

Rodzaj: Mycobacterium- prątki

1. Mycobacterium tuberculosis - prątek gruźlicy ludzki

2. Mycobacterium bovis BCG - prątek gruźlicy bydlęcy (niezjadliwy)

3. Mycobacterium avium - prątek ptasi MOTT

4. Mycobacterium interacellulare - prątek mikobakteriozy MOTT

5. Mycobacterium Kansai - pratek mikobakteriozy MOTT

6. Mycobacterium leprae - prątek trądu (pasożyt wewnątrzkomórkowy- nie rośnie na pożywkach)

• GRAMDODATNIE (ale źle się barwią metodą Grama, stosuje się Neelsena)

• TLENOWCE

• Wytwarzają katalazę! (jak Corynebacterium, Propionibacterium, Neisseria, Moraxella, Listeria, Bacillus)

• Kształt: cienkie pałeczki, często układające się równolegle

• Ściana komórkowa zbudowana gł. z lipidów

• Kwasooporne, oporne na detergenty i barwniki anilinowe, niewrażliwe na wysychanie

• Prątki dzielą się na dwie grupy:

1. wolno rosnące (wszystkie chorobotwórcze)

2. szybko rosnące (saprofityczne)

Mycobacterium bovis BCG - atentowany, niezjadliwy prątek bydlęcy stosowany do szczepionek

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

Mycobacterium tuberculosis, Mycobacterium bovis

• gruźlica

Prątki MOTT

• mikobakteriozy

Mycobacterium leprae

• trąd

PRĄTKI PRZENOSZĄ SIĘ DROGĄ KROPELKOWĄ OD CHOREGO LUB PYŁOWĄ ZE ŚRODOWISKA

Rodzaj: Borrelia

1. Borrelia burgdorferi - krętek boreliozy z Lyme

2. Borrelia recurrentis - krętek duru powrotnego

• GRAMUJEMNE

• Kształt: spiralne

• Mikroaerofile

• Czynniki chorobotwórczości: LPS, peptydoglikan

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

• Borelioza z Lyme ( Borrelia burgdorferi): uogólniona infekcja, zapalenie stawów, zaburzenia neurologiczne- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i kardiologiczne

PRZENOSZONA PRZEZ KLESZCZE, GRYZONIE I JELENIE

• Dur powrotny epidemiczny (B.rucurreris) - PRZENOSZONY PRZEZ WESZ

ZOONOZY (TAK JAK YERSINIA I CAMPYLOBACTER)

Rodzaj: Treponema

1. Treponema palladium- krętek blady występuje tylko u ludzi chorych na kiłę (syfilis)

• GRAMUJEMNE (do barwienia- metoda negatywno-pozytywna)

• Kształt: sprężynki o nieregularnych skrętach

• Ruchliwe

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

• Kiła ( w 4 etapach)

Rodzaj: Brucella

BAKTERIE WYSTĘPUJĄ U PRZEWLEKLE CHORYCH ZWIERZĄT: KOZY, OWCE, BYDŁO, ŚWINIE

• GRAMUJEMNE

• TLENOWCE

• Kształt: drobne, ziarenkowate pałeczki

• Wymagania pokarmowe: pożywki wzbogacone

• Pasożyty wewnątrzkomórkowe

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

• Zakaźne poronienia u zwierząt

• Bruceloza (u ludzi)- atakuje układ kostno-stawowy i narządy wewnętrzne

ZOONOZA

Rodzaj: Mycoplasma, Ureoplasma- mikoplazmy

1. Mycoplasma pneumoniae- wywołuje ,,atopowe,, zapalenie płuc

2. 
   
   Mycoplasma hominis

3. Mycoplasma urealyticum

• Brak ściany komórkowej

• Kształt: polimorficzne- od drobnych ziarenek do nitek

• Wymagania pokarmowe: pożywki wzbogacone (cholesterol)

• Wytwarza ureazę i proteazę

PRZENOSZĄ SIĘ DROGĄ PŁCIOWĄ

Rodzaj: Chlamydia i Chlamydophila

1. Chlamydia trachomatis - wywołuje jaglicę i choroby przenoszone drogą płciową

Dwa biotypy TRIC i LGV

2. Chlamydophila pneumoniae - powoduje zakażenia układu oddechowego

• Bezwzględne pasożyty wewnątrzkomórkowe

• Pasożyty ,,energetyczne''- mogą syntetyzować ATP

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

• TRIC - jaglica (choroba oczu), zapalenie spojówek, zapalenie spojówek i płuc noworodków oraz choroby przenoszone drogą płciową: nierzeżączkowe i porzeżączkowe zapalenie cewki moczowej

• LVG - ziarniniak weneryczny

• Zapalenie płuc i oskrzeli, gardła oraz zatok (Chlamydophila pneumoniae) PRZENOSZONY DROGĄ KROPELKOWĄ

Rodzaj: Rickettsia- riketsje

• Bezwzględne pasożyty wewnątrzkomórkowe

• GRAMUJEMNE (METODA Giemzy i Gimenza)

• Kształt: bardzo drobne, polimorficzne pałeczki

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

• Dur wysypkowy:

1. dur plamisty epidemiczny (Rickettsia prowazekii) - wszy odzieżowe

2. dur plamisty endemiczny - szczurzy (Rickettsia typhi) - pchły szczurze

• Gorączka plamista

ZOONOZA - PRZENOSZONA PPRZEZ WSZY, PCHŁY, ROZTOCZA, KLESZCZE, A TAKŻE LUDZI

MIKOLOGIA

1. GRZYBICE POWIERZCHNIOWE

• Pityrosporum ovale (Malassezia furfur) łupież pstry

• Trichosporon beigelli (Trichosporon cutaneum) biała piedra (łupież pstry)

GRZYBICE SKÓRY I BŁON ŚLUZOWYCH

Grzybice skóry i przydatków są wywołane przez dermofity, pleśnie i grzyby drożdżopodobne

Dermatofity:

1. Trichophyton

2. Epidermophyton

3. Microsporum

• Trichophyton rubrum grzybica stóp i paznokci

• Epidermophyton flocccosum grzybica stóp i paznokci oraz pachwin i tułowia

• Microsporum canis grzybice (atakują owłosione miejsca)

• Scopulariopsis brevicaulis pleśnica paznokci i stóp

• 
  Candida albians

• 
  Candida tropicalis

• 
  Aspergillus

• Fusarium

• Penicillium marneffei

• 
  Candida

GRZYBICE TKANKI PODSKÓRNEJ

Grzyby bytują w glebie i dostają się do organizmu przez uszkodzoną skórę

• Sporotix schenkii sporotrichoza

GRZYBICE UKŁADOWE

Obejmują dwa typy schorzeń:

1. Zakażenia patogenami układu oddechowego

• Histoplazmoza

• Blastomykoza

Do zakażenia dochodzi drogą oddechową

2. Grzybice oportunistyczne

• Kandydoza ( Candida albicans)- infekcja endogenna ( przez układ pokarmowy)

• Aspergiloza (Aspergillus flavus)- przez wdychanie zarodników

• Zygomikoza (mukormikoza) (Mucor, Rhizopus, Absidia)- zygomikoza układu oddechowego i pokarmowego

• Kryptokokoza (Cryptococcus neoformans- drożdże bytujące w odchodach zwierząt)- drogą inhalacyjną

MIKOTOKSYKOZY

Zatrucia miko toksynami- wtórnymi metabolitami grzybów pleśniowych :

• Aspergillus

• Penicillium

• Tzw. czarne grzyby

Najważniejsze mikotoksyny:

1. aflatoksyna

2. ochratoksyna A

GRZYBY MAJĄCE ZNACZENIE DLA CZŁOWIEKA

1. Saccharomyces cerevisiae- fermentacja alkoholowa oraz szczepionki

2. Aspergillus Niger- kwas cytrynowy- producent kwasów organicznych

3. Penicillium griseofulvus

4. Penicillium chrysogemum (G)

Choroby wtórne, nieropne, będące następstwem pierwotnych infekcji paciorkowcowych

Szczepy otoczkowe

Szczepy bezotoczkowe - są to powikłania po infekcjach wirusowych np. grypie

Pałeczki czerwonki, które mogą występować w jelicie grubym u nosicieli

Mogą występować w przewodzie pokarmowym nosicieli zarówno u ludzi jak i u zwierząt

Komensale, wchodzą w skład fizjologicznej mikroflory jelita grubego. Bywają przyczyną zakażeń oportunistycznych

Występują w środowisku nieożywionym; rzadziej w przewodzie pokarmowym u ludzi. Patogeny oportunistyczne.

Spowodowane skażeniem sprzętu szpitalnego i roztworów dezynfekcyjnych

Komensale w przewodzie pokarmowym ludzi i zwierząt. Występują też w środowisku (woda, gleba). Patogeny oportunistyczne.

Komensale. Składnik naturalnej flory fizjologicznej przewodu pokarmowego (gł. niemowląt) i pochwy kobiet.

Komensale bytujące w jelicie grubym człowieka i zwierząt

Powodują zakażenia szpitalne, bytują w wilgotnych miejscach

np. krany, zlewy

Oportunistyczne infekcje dróg moczowo-płciowych

Grzyby drożdżopodobne- wywołują grzybice skóry i błon śluzowych

Powodują grzybice wtórne (grzyby są rozsiewane drogą krwi, w przebiegu grzybicy rozsianej)

---