MAKROEKONOMIA

ĆWICZENIA I 19.03.2005

MAKROEKONOMIA

To głównie teoria tworzenia i podziału dochodu narodowego z uwzględnieniem polityki pieniężnej Banku Centralnego i polityki fiskalnej państwa. Zajmuje się ona funkcjonowaniem całej gospodarki i formułowaniem polityki rządowej.

W rozważaniach tych nie można uniknąć polityki dokładnie tak jak polityka nie może obejść się bez ekonomii.

Makro - całość

• państwo

• bezrobocie

• polityka fiskalna

• polityka pieniężna

• inflacja

• polityka makroekonomiczna (oddziaływanie państwa na gospodarkę jako całość np. wzrost gosp. , inflacja, bezrobocie)

1929 r. - krach na giełdzie * Początek nauki makroekonomicznej.

John Maynard Keynes (1883-1946) Anglik

Podaż produkcji (poziom wytworzonego dochodu narodowego, a zatem i stan zatrudnienia) zależy od poziomu globalnego popytu.

*Teoria popytowa.

FUNKCJE MAKROEKONOMII

1. Poznawcza (teoria poznawcza)

Makroekonomia stara się wyjaśnić, określić procesy gospodarcze.

2. Aplikacyjna

Sformułowanie wskazówek, rozważań pod adresem polityki ekonomicznej państwa.

3. Dydaktyczno - Wychowawcza

Podnoszenie wiedzy ludzi na temat problemów gospodarczych i metod ich rozwiązywania.

4. Prognostyczna

Próbuje znaleźć rozwiązanie pewnych zjawisk w przyszłości.

MODEL RUCHU OKRĘŻNEGO

Strumień przepływów pieniężnych - w zewnątrz

Strumień przepływów realnych ( nie pieniężnych) - w wewnątrz.

Czynniki produkcji:

• Praca, Ziemia, Kapitał

• Wiedza

• Technologia

• Informacja

• Pomysłowość

• Przedsiębiorczość

Dochody z czynników produkcji:

• Płaca P

• Czynsz, renta gruntowa Z

• Dywidenda, zyski K

Trzy sposoby mierzenia skali działalności gospodarczej:

1. Wartość wytworzonych dóbr i usług

2. Wartość wydatków na dobra i usługi

3. Poziom dochodów czynników produkcji, która reprezentuje wartość dostarczonych przez nie usług.

PKB

Jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju nie zależnie od tego, kto jest ich właścicielem.

Dobra finalne - przeznaczone do ostatecznej konsumpcji np. samochód

Dobra pośrednie - będą dalej przetwarzane w procesie produkcji np. stal

Inwestycje - zakupy nowych dóbr kapitałowych przez przedsiębiorstwa

Oszczędności - część dochodu, która nie została wydana na konsumpcję.

ĆWICZENIA II

20.03.2005

S - oszczędności

C - konsumpcja

I - inwestycje

Y - PKB tożsame z wartością dochodów gospodarstw domowych

S = Y - C S + C = Y

Y = C + I C + I = S + C

I = S

PAŃSTWO

Dochody:

1. Podatki T

1. Bezpośrednie T_d ( PIT, CIT) od dochodów.(płace, czynsze, odsetki i zyski)

2. Pośrednie T_e ( VAT, akcyza) wliczone w cenę dóbr i usług.

Wydatki:

1. Płatności transferowe B ( zasiłki, zapomogi, renty, stypendia)

2. Dobra i usługi G ( szkolnictwo publiczne, budowa dróg urzędników szpitali, płace urzędników państwowych i żołnierzy, zakupy maszyn do pisania, czołgów i samolotów bojowych)

PKB - w cenach rynkowych

To miara produkcji krajowej łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi.

PKB - w cenach czynników produkcji

To miara produkcji krajowej z pomniejszeniem podatków pośrednich.

ROZPORZĄDZALNE DOCHODY OSOBISTE

To dochody gospodarstw domowych po uwzględnieniu podatków bezpośrednich T_d i płatności transferowych B.

Y + B - Td - rozporządzalne dochody osobiste

C + I + G = PKB w cenach rynkowych

Y = C + I + G - Te = PKB w cenach czynników produkcji

S = Y + B - Td - C

S - B + Td + C = Y

C + I + G - Te = Y = S - B + Td + C

I + G - Te = S - B + Td

I + G + B = S + Td + Te

∑ Wpływów = ∑ Wypływów

EKSPORT X

IMPORT Z

EKSPORT NETTO NX = X - Z

Y = C + I + G + X - Z - Te

Y = C + I + G +NX - Te

PNB

PNB = PKB + dochody netto z tytułu własności zagranicą.

Jest miernikiem całkowitych dochodów osiągniętych przez obywateli danego kraju nie zależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług przez czynniki produkcji.

Zadanie

Podana tabela przedstawia składniki PKB gospodarki Zambii w danym roku wyrażone w cenach bieżących.(kwachy).

Składniki PKB	Wartości w kwachach
C I G Te Dochody netto z tytułu własności zagranicą X Z Amortyzacja	300 000,00 182 000,00 95 000,00 65 000,00 12 000,00 90 000,00 120 000,00 50 000,00

Oblicz:

1) PKB w cenach rynkowych

PKB = C + I + G + NX

PKB = 300 000 + 182 000 + 95 000 - 30 000 = 547 000

2) PKB w cenach produkcji

1) - Te

547 000 - 65 000 = 482 000

3) PNB w cenach rynkowych

1) + dochody netto

547 000 + 12 000 = 569 000

4) PNB w cenach czynników produkcji

2) + dochody netto

482 000+ 12 000 = 494 000

5) PNN = dochód narodowy

PNB w cenach czynników produkcji - amortyzacja ( zużycie kapitału trwałego).

Per capita - w przeliczeniu na jednego mieszkańca.

Pozwala na porównywanie wielkości ekonomicznych pomiędzy krajami i oblicza się je poprzez podzielenie danej wielkości (np. PNB) przez liczbę mieszkańców.

Wskaźnik dobrobytu ekonomicznego netto

Miernik uwzględniający takie zjawiska jak wielkość produkcji szarej strefy - plagi przemysłu.

DEFLATOR PNB

Jest to stosunek nominalnego PNB do realnego PNB wyrażony w postaci wskaźnika.

Deflator PNB = ^{·· ·*} 100 * 100

Nominalny - wyrażony w cenach bieżących (ceny z danego roku).

Realny - w cenach stałych.

Dobro	Ilość wytworzona		Cena za szt. w mln zł		Wartość produkcji (ceny bieżące)		Wartość produkcji Ceny stałe z 2000r
	2000	2004	2000	2004	2000	2004	2000	2004
Czołgi Samoloty	100 100	150 140	2 4	4 6	200 400	600 840	200 400	300 560
				∑	600	1440	600	860

NOMINALNY REALNY

PNB PNB

Deflator 2000 = 600/600 * 100 = 100

Deflator 2004 = 1440/860 *100 = 167,3

I rozdział - Begg

ĆWICZENIA III

02.04.2005

Państwo i jego rola w gospodarce.

Państwo jako instytucja - najwyższa forma organizacji społeczeństwa.

POLITYKA PAŃSTWA

3 główne nurty.

1. XVI/XVII w. do XVIII w. Protekcjonizm

Ochrona krajowych podmiotów, własnej gospodarki. Bariery dla towarów zagranicznych

(np. cła- podatki pośrednie). Neoprojekcjonizm 1870-1871

2. XIX do '20, '30 XX w. Leseferyzm - (pozwól czynić, stróż nocny)

Daje wolną rękę podmiotom na rynku. Państwo czuwa nad ogólnym ładem. Nie stosuje nakazów, zakazów. Państwo wycofuje się na tyle na ile jest to możliwe.

3. XX w. '20, '30 kryzys gospodarczy - koniec Leseferyzmu.

Państwo prawie całkowicie wycofało się z gospodarki. Tworzyły się wielkie przedsiębiorstwa (monopol) - wchłaniały mniejsze przedsiębiorstwa.

W latach '30 - Keynes

Teoria interwencjonizm - państwo staje się ważnym podmiotem w gospodarce (posiada przedsiębiorstwa, bierze udział w grach rynkowych)

Po II wojnie świtowej powstawało wiele nowych nurtów.

Państwo - integracje w gospodarkę

• przeciwdziałanie monopolistom

• sprawiedliwy podział dochodu narodowego

• dobra publiczne (szkoły publiczne, szpitale, zabytki, lasy itd.), dobra fizyczne - np. ulica, ławka, radiowóz - nie płacimy za nie bezpośrednio.

• Efekty zewnętrzne * negatywne oddziaływanie podmiotów na otoczenie (np. fabryka, która zanieczyszcza środowisko - poziom emisji zanieczyszczeń, hałasu),

* ekrany dźwiękoszczelne

• Podatki pośrednie (VAT, cła, akcyza)- na dobra luksusowe wyższe np. papierosy, alkohol (społecznie mniej pożądane).

FUNKCJE EKONOMICZNE PAŃSTWA

1. Legislacyjna

Tworzenie prawa, utrzymywanie reguł gry na rynku w odniesieniu do podmiotów gospodarczych.

2. Stabilizacyjna

Zmniejszenie amplitudy wahań koniunkturalnych (wzrost bezrobocia, inflacji)

3. Alokacyjna

Strefy ekonomiczne, przebieg autostrad, przesuwanie środków finansowych.

4. Redystrybucyjna

Ponowna dystrybucja dochodów państwa. Podział dochodów państwa.

USTROJE GOSPODARCZE

Reguły prawne, które określają warunki funkcjonowania podmiotów na rynku. UG decyduje o racjonalności działań w danej gospodarce. UG decyduje również o możliwości przeanalizowania jak największej wiązki celów makroekonomicznych.

ĆWICZENIA IV

16.04.2005

BEZROBOCIE

ZASOBY SIŁY ROBOCZEJ

Obejmują wszystkich tych, którzy jako pracownicy najemni wykonują jakiś zawód lub są zarejestrowani jako chcący i będący w stanie podjąć pracę.

STOPA BEZROBOCIA

Jest to odsetek siły roboczej, która nie ma pracy, lecz jest zarejestrowana jako chcąca i będąca w stanie pracować.

BEAL - badania aktywnej ekonomicznie ludności.

Zadanie 1

Ludność Zimbabwe to 50 mln ludzi, z czego:

7mln - emeryci i renciści

4mln - uczniowie

6mln - dzieci

2mln - osoby nieczynne zawodowo

0,5ml - „armia”

1,5ml - działalność na własny rachunek

25mln - pracujący

Oblicz stopę bezrobocia.

Zadanie 2

Bezrobotni zarejestrowani a Polsce w 1999r. w tyś osób to 2349,8, pracujący (w tyś.) 15691,7.

Oblicz stopę bezrobocia rejestrowanego.

Zadanie 3

Bezrobocie rejestrowane w Kenii w roku 2025 wyniosło 18,5% co stanowi 3 200 000 osób.

Ile w tym momencie osób pozostaje przy pracy?

18,5% 3200000

100% x

18,5%*x=100%*3200000

x=100%*3200000/0,185

x=17297297-3200000=14097297

Jak można stać się bezrobotnym?

RODZAJE BEZROBOCIA

1. Bezrobocie frykcyjne

• Osoby o ułomnościach fizycznych i psychicznych

• Zmiana zawodu

2. Bezrobocie strukturalne

• Powstaje ze względu na rozbieżność ludzkich kwalifikacji i rodzaju oferowanej pracy w warunkach zmieniającego się popytu i produkcji

Bezrobocie wynikające z niedostatku popytu

4. Bezrobocie klasyczne

• Duży wpływ związków zawodowych na wysokość płac.

5. Bezrobocie dobrowolne

• Płatności transferowe, czas na wychowanie dzieci, powiększać swoje kwalifikację i znaleźć lepszą pracę)

6. Bezrobocie przymusowe

SPOSOBY PRZECIWDZIAŁANIA BEZROBOCIU

1. polityka aktywna państwa - likwidowanie przyczyn bezrobocia

2. polityka pasywna państwa - likwidowanie skutków bezrobocia (zasiłki, dodatki mieszkaniowe, pomoc socjalna)

INFLACJA

Wzrost ogólnego poziomu cen dóbr i usług w jakimś czasie.

*Deflator

inflare(łac.) - nadymać

inflatio (łac.)- wzdymać

PODZIAŁ INFLACJI

1. ze względu na tempo wzrostu

1. pełzająca

2. krocząca

3. galopująca

4. hiperinflacja

2. ze względu na przyczyny powstania

1. ciągniona przez popyt

2. pchana przez koszty

3. strukturalna

3. ze względu na źródło powstania

1. zewnętrzna - egzogeniczna - źródła poza krajem (wojna w Iraku, kraje ropy naftowej -benzyna- koszty transportu).

2. Wewnętrzna - endogeniczna - źródła leżą w wewnątrz kraju

*inflacja ukryta

*inflacja jawna

*inflacja przewidywalna

TRZY TEORIE INFLACJI

1. Teoria monetarna - Milion Friedman

MV = PY

VY - w krótkim okresie czasu są stałe.

Przyczyną inflacji jest zbyt duża ilość pieniądza w obiegu, zła polityka BC.

Skutki przyczynowo-skutkowe ( zwiększenie podaży pieniądza- niższe stopy - więcej kredytów, mniej oszczędności).

2. Teoria popytowa J.M.Keynes

Zakłada wystąpienie „luki inflacyjnej” - różnica pomiędzy tym, co przedsiębiorstwa mogą wyprodukować, a tym, co konsumenci chcą kupić.

„wąskie gardła” - brak technologii, fachowców

3. Teoria kosztowa

Wzrost kosztów produkcji niezależny od zagregowanego popytu na towary.

(np.. inflacja placowa, rosnące koszty, ceny surowców, ceny energii)

KRZYWA PHILIPS'A

DEFLACJA - w krótkim okresie czasu, ceny spadają.

07.05.2005r.

ĆWICZENIA V

BUDŻET I POLITYKA FISKALNA PAŃSTWA

Nasiłowski (10.01-10.05)

Fiskalny - podatkowy, skarbowy, dotyczy Skarbu Państwa

POLITYKA FISKALNA

Polityka dochodów i wydatków państwa. Polityka fiskalna obejmuje wszystkie posunięcia rządu w sferze wpływów i wydatków budżetowych w celu uzyskania kontroli i oddziaływania na podział dochodów oraz na ogólny poziom aktywności gospodarczej kraju.

a) pasywna - bierna

Państwo wprowadza samoczynnie działające instrumenty zwane - automatyczne stabilizatory koniunktury. SA to instrumenty, które raz wprowadzone działają samoczynnie bez konieczności podejmowania przez państwo żadnej dodatkowej ingerencji.

b) aktywna

Polityka, która wymaga ciągłych zmian, ciągłych regulacji instrumentów polityki fiskalnej. W realizacji polityki fiskalnej występuje ogromna ilość ograniczeń.

Wydatki publiczne - na różnych szczeblach - rządowym, centralnym, wojewódzkim, lokalnym, gminnym.

PODZIAŁ PAŃSTW - wg struktury polityczno-administracyjnej

I FEDERALNE

*Niemcy, GB, USA, Austria, Szwajcaria, była Jugosławia, była ZSRR

II UNITARNE

*Polska, Litwa, Francja, Czechy, Węgry

BUDŻET

Budżetem nazywamy zestaw wszystkich dochodów i wydatków nie zależnie od szczebla struktury polityczno-administracyjnej państwa.

Budżet państwa- zestaw dochodów i wydatków na różne cele publiczne.

ĆWICZENIA VI

21.05.2005

Sposoby finansowania deficytu budżetowego:

• Emisja obligacji (zaciąganie długu publicznego)

• Prywatyzacja

• Polityka podatkowa

• Wprowadzanie nowych podatków i opłat

• Cła, kary grzywny

• Zyski-dywidendy z przedsiębiorstw państwowych

• Opłaty skarbowe

DŁUG PUBLICZNY

Długiem publicznym nazywamy całkowitą kwotę zadłużenia rządu w formie należnej zapłaty z tytułu sprzedanych papierów wartościowych skarbu państwa w celu pokrycia deficytu budżetu.

Ilustracja deficytu, równowagi i nadwyżki budżetu państwa.

Nadwyżka budżetowa jest zjawiskiem rzadkim, natomiast w przeważającej większości krajów świata po II wojnie światowej występuje zjawisko deficytu budżetowego.

Deficyt ten może wynikać z:

• Nadmiernych wydatków budżetowych (rozbudowa administracji państwowej, inwestycje publiczne, transfery, wysokie koszty obsługi długu zagranicznego i długu wewnętrznego itp.)

• Zbyt niskie dochody (mogą wynikać bądź z niskiej stopy opodatkowania, bądź z nieefektywnego i mało skutecznego systemu ściągania podatków, bądź ze spadającego poziomu produkcji i dochodu narodowego).

Dlatego deficyt jest z reguły większy w okresie recesji gospodarczej, gdy dochód narodowy spada i mniejszy w okresie ożywienia, a tym bardziej w okresie wysokiej koniunktury, kiedy dochód narodowy wykazuje znaczny wzrost.

Budżet Państwa - jest bezpośrednio związany z bankiem centralnym, który prowadzi rachunek bieżący dla budżetu państwa. Przyjmuje wszystkie jego wpływy, realizuje jego wypadki oraz przechowuje czasowo wolne środki pieniężne.

Stan finansów publicznych określony jest głównie przez 3 wielkości strategiczne:

1. STOPA PODATKOWA (T/Y, T- podatki, Podatki- PKB, dochód narodowy)

2. WIELKOŚĆ WYDATKÓW BUDŻETU PAŃSTWA (Rz, G)

3. PKB=Y - poziom wytworzonego dochodu narodowego w kraju.

CYKLE KONIUNKTURALNE

Wahania koniunkturalne w gospodarce rynkowej.

*faza, rodzaje

WAHANIA - ZMIANY

1. Długookresowe - trendy

Długotrwała tendencja zniżkowa lub zwyżkowa.

2. Sezonowe

Mogą dotyczyć pór roku (np. ubrania), zmiany sezonowe

3. Cykliczne

4. Przypadkowe

Zmiany przypadkowe - klęski żywiołowe, tsunami, powodzie, susza, śmierć ważnej osoby.

CYKL KONIUNKTURALNY

Obserwacje:

• Czas trwania jednego cyklu

• Jakie fazy po sobie następują

• Max, Min - punkty zwrotne koniunktury

• Jaka jest amplituda odchylenia

FAZA OŻYWIENIA

Charakteryzuje się rosnącą stale sumą wydatków inwestycyjnych. Towarzyszy temu:

• wzrost dochodu narodowego,

• wzrost zatrudnienia,

• wzrost wydatków konsumpcyjnych.

Globalny popyt wykazuje tendencję do szybszego wzrostu w stosunku do wzrostu podaży produkcji. Towarzyszy temu pewien wzrost cen. Ekspansja inwestycyjna powoduje wzrost zapotrzebowania na kredyt. Upowszechnia się wśród inwestorów i producentów atmosfera optymizmu. Rośnie obrót na rynku nieruchomościami oraz obrót papierami wartościowymi na rynku kapitałowym. Występuje w tym okresie wzrost zapasów w produkcji i w handlu, gdyż w okresie wzrostu cen gromadzenia zapasów staje się przedsięwzięciem opłacalnym.

SZCZYTOWY STAN KONIUNKTURY

Gospodarka wykazuje wówczas, gdy inwestycje osiągają swój najwyższy poziom i dalej już przestają rosnąć. Wysoki poziom wydatków inwestycyjnych doprowadza po pewnym czasie do wzrostu zdolności produkcyjnych gospodarki narodowej. W tym okresie obserwuje się stopniowy wzrost kosztów produkcji w stosunku do wzrostu cen. Szybki wzrost kosztów wytwarzania wynika stąd, iż w szczytowym okresie koniunktury wykorzystuje się:

• gorsze urządzenia wytwórcze,

• zatrudnia się także pracowników o niższych kwalifikacjach,

• zwiększa się pracę w godzinach nadliczbowych (wyższe płace).

Pracodawcy wykazują większą skłonność do ustępstw na rzecz związków zawodowych domagających się wyższych płac. Wzrostowi dochodów towarzyszy wzrost skłonności do oszczędzania. Maleje tym samym skłonność do konsumpcji. Banki komercyjne wykazują coraz większą ostrożność w udzielaniu kredytów inwestycyjnych. To wszystko powoduje stopniowe wygasanie optymistycznych nastrojów wśród przedsiębiorców.

ZAŁAMANIE GOSPODARCZE

Nazywane jest kryzysem nadprodukcyjnym. Pierwszym sygnałem zbliżającego się kryzysu jest z reguły spadek kursów papierów wartościowych, który może przekształcić się w panikę na giełdzie. Pojawienie się punktu zwrotnego w szczytowym okresie koniunktury zaczyna się od kurczenia zamówień na urządzenia wytwórcze i wycofania się z wielu zawartych kontraktów budowlanych. Spowodowane jest to zahamowaniem wzrostu cen, a nawet ich pewnym spadkiem, co przy wysokich kosztach produkcji powoduje zmniejszenie się zyskowności. Banki w obawie przed rosnącym ryzykiem upadłości wielu firm ograniczają kredyt inwestycyjny i żądają spłaty istniejących zobowiązań.

PRZEJŚCIE W FAZĘ DEPRESJI GOSPODARCZEJ

Spowodowane jest dalszym kurczeniem się wydatków inwestycyjnych. Rosnące trudności sprzedaży powodują, że marża zysku gwałtownie spada. Wiele małych i słabszych przedsiębiorstw bankrutuje. Banki komercyjne maksymalnie ograniczają kredyt.

Spadkowi produkcji dóbr inwestycyjnych towarzyszy z reguły mniejszy spadek produkcji dóbr konsumpcyjnych. Nawet w okresie kryzysu znaczna część społeczeństwa, jeśli nie straciła pracy, próbuje utrzymać swój poziom konsumpcyjny na dotychczasowym poziomie lub tylko nieznacznie go ograniczyć. Dlatego załamanie w produkcji dóbr inwestycyjnych jest zawsze głębsze aniżeli w produkcji dóbr konsumpcyjnych. Chociaż działalność inwestycyjna została znacznie ograniczona nigdy nie jest tak, aby inwestycje spadły do zera. Utrzymują się również pewne wydatki publiczne finansowane z budżetu państwa i z budżetu władz lokalnych. To wszystko razem wzięte wyznacza dolny poziom dochodu narodowego i zatrudnienia. Gospodarka funkcjonuje na zwolnionych obrotach i dalej już ani inwestycje, ani tym bardziej konsumpcja nie wykazują tendencji malejącej. Dochodzi się w ten sposób do dna kryzysu.

PRZEJŚCIE W FAZĘ OŻYWIENIA

W tym okresie silniejsi przedsiębiorcy, którzy przetrwali kryzys, wykorzystują okres niepomyślnej koniunktury i dokonują stopniowo renowacji swojego kapitału. Wycofują wiele przestarzałych maszyn i urządzeń produkcyjnych i zgłaszają popyt na bardziej nowoczesne maszyny, umożliwiające im wzrost wydajności pracy i obniżkę kosztów wytwarzania, a także poprawę jakości wytwarzanej produkcji. Wszystkie te przedsięwzięcia zmierzają do wzmocnienia pozycji konkurencyjnej firmy w trudnych okresie kryzysowym.

• Popyt restrykcyjny ożywia produkcję w sektorze dóbr inwestycyjnych

• Rośnie powoli zatrudnienie,

• Wyczerpują się stopniowo nagromadzone w przeszłości zapasy

• Zaczyna poprawiać się relacja cen do kosztów wytwarzania, co prowadzi do zwiększenia zysków,

• Nagromadzone środki pieniężne w bankach komercyjnych szukają ujścia handlowego, co powoduje pewne obniżenie stopy procentowej

• Tańsze kredyty zachęcają przedsiębiorców do zwiększenia wydatków inwestycyjnych

• Atmosfera optymizmu przenosi się na rynek papierów wartościowych

• Rosną kursy akcji i obligacji.

W ten sposób rozwija się ożywienie, obejmując coraz to nowe dziedziny życia gospodarczego, gospodarczego w ciągu 2-3 lat osiąga nową fazę szczytowego rozwoju.

1. CYKL KONDRATIEWA (Rosja) ` 70

Najdłuższy okres trwania ok. 40 lat [30-60]

Cykl zaobserwowany od końca 1790 - 1970 XVIII-XX

2. CYKL JUGLARA

1815 - do II Wojny Światowej, ok. 8 lat [6-10]

Inaczej nazwany cyklem klasycznym.

3. CYKL KICHINA

Lata 20, 30 XX w - w USA i GB, ok. 3,5 roku [3-5]

Połówka cyklu klasycznego

(płody rolne - plamy na słońcu)

ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE

'92 Traktat

Historia UE

OPEC - organizacja krajów eksploatujących ropę, siedziba - Wiedeń

NAFTA, CEFTA, EFTA, LAFTA - stowarzyszenia wolnego handlu

WHO - narodowa organizacja zdrowia

FIFA/UEFA - organizacja sportowa

EWG - europejska wspólnota gospodarcza

RWPG - rada wzajemnej pomocy gospodarczej

UNICEF - organizacja pomocy biednym

EWWiS - węgiel, stal

MFW - międzynarodowy fundusz walutowy

ICC - międzynarodowa izba handlowa

CE - certyfikat europejski

ONZ

17

Gospodarstwa

domowe

Przedsiębiorstwa

S

I

Y

D i U

Wydatki na D i U

Usługi czynników produkcji

Dochody z

Czynników produkcji

C

Dobra kapitałowe dla przedsiębiorstw

GD

P

Państwo

C + I + G

C + I + G - Te

Y + B - Td

B

S

I

C

G

Te

Td

Y

Nominalny PNB

Realny PNB

USA Japonia Europa Zach. Polska Kuba Korea Pn

Ustrój

liberalny

Ustrój

etatystyczny

Co nie jest zabronione jest dozwolone. Im mniej nakazów tym lepiej

Co nie jest dozwolone jest zabronione. Im więcej nakazów, reguł tym lepiej

Ludność w wieku przed -produkcyjnym

Ludność w wieku poprodukcyjnym

OGÓŁ LUDNOŚCI

Ludność nieczynna zawodowo

LUDNOŚĆ W WIEKU PRODUKCYJNYM

LUDNOŚĆ CZYNNA ZAWODOWO

„armia”

Pracujący na własny rachunek

ZASÓB SIŁY ROBOCZEJ

Pracujący

BEZROBOTNI

Zarejestrowani

Niezareje-strowani

Pracujący

Bezrobotni

Osoby poza zasobem siły roboczej

Nowo, ponownie zatrudnieni

Rezygnujący z pracy, tracący pracę, czasowo zwolnieni

Podejmujący pracę

Emeryci, chwilowo niezatrudnieni (niechcący pracować)

Zniechęceni pracownicy

Powracający, nowo wchodzący na rynek pracy

Osoby, które nie chcą podjąć pracy

Skończył szkołę, znalazł pracę

6

4

2

2

4

6

Stopa bezrobocia %

Stopa

Inflacji %

czas

Całkowita

produkcja,

Dochód

narodowy,

1

2

3

4

1

1 - szczyt / wysoka koniunktura

2 - recesja / kryzys

3 - dno / depresja

4 - ożywienie / ożywienie

1

2

3

4

5

6

7

8

1 - kryzys / dno recesji

2 - ożywienie

3 - wysoka koniunktura

4 - „przegrzanie”, przeinwestowanie gospodarki

5 - szczyt koniunktury

6 - spadek koniunktury

7 - recesja

8 - kryzys / dno recesji

200

400

800

E

nadwyżka

deficyt

Dochód narodowy (Y)

Wydatki budżetu (Rz)

Dochód fiskalny (podatki - T)

T

Y

Rz

---