WIRUSY

Tabela Przykłady wirusów wnikających przez skórę

Wirus	Choroba
Wnikanie przez otarcie naskórka
Papillomawirusy	brodawki
Poksywirusy	zmiany pęcherzykowe lub guzowate na palcach (krowiarka, niesztowica wirusowa) dojarek
Wirusy herpes simplex	zmiany opryszczkowe na twarzy, palcach, narządach płciowych
Wnikanie przez otarcie naskórka lub wprowadzenie wirusa zakażoną igłą
Hepadnawirus	wirusowe zapalenie wątroby typu B
Lentywirus (HIV)	AIDS
Wniknięcie na skutek ugryzienia przez owada lub ssaka
Arbowirus	różne gorączki tropikalne
Lyssawirus	wścieklizna

Tabela Przykłady wirusów wnikających przez błony śluzowe

Wirus	Choroba
Wnikanie przez układ oddechowy
Ortomyksowirusy	grypa
Paramyksowirusy	odra, świnka, zakażenia wirusem RS
Rinowirusy	przeziębienia
Wirus ospy wietrznej i półpaśca	ospa wietrzna
Wnikanie przez układ pokarmowy
Poliowirus	poliomyelitis
Inne lub o.u.n	enterowirusy choroby gorączkowe z zajęciem mięśni
Rotawirusy	zapalenie żołądka i jelit
Wnikanie przez spojówki
Enterowirus typ 70	zapalenie spojówek
Adenowirus typ 8	zapalenie rogówki i spojówek
Wnikanie przez układ moczowo-płciowy
Lentiwirus (HIV)	AIDS
Hepadnawirus	zapalenie wątroby typu B
Wirus herpes simplex	zmiany opryszczkowe w szyjce macicy i cewce moczowej
Papillomawirus	brodawki szyjki macicy, prawdopodobnie rak

Tabela Typowy model replikacji i rozprzestrzeniania się wirusa w ostrych uogólnionych zakażeniach wirusowych

Zdarzenie	Umiejscowienie
Zakażenie i wstępna replikacja Replikacja - pierwszy etap powielania wirusa	nabłonek układu oddechowego lub pokarmowego miejscowa tkanka chłonna - okoliczne węzły chłonne, kępki Peyera
Pierwotna wiremia krew Replikacja - drugi etap powielania wirusa	narządy układu siateczkowo-śródbłonkowego wątroba, śledziona, szpik kostny
Wtórna wiremia krew Replikacja w narządzie docelowym	skóra, narządy jamy brzusznej, ośrodkowy układ nerwowy itd.

Tabela Przykłady chorób wirusowych z wysypką na skórze

Choroba	Typ wysypki
Różyczka, rumień zakaźny (parwowirus), zakażenia enterowirusami i wirusami ECHO, denga	plamisty
Odra, mononukleoza zakaźna, zakażenia enterowirusami i wirusami ECHO	grudkowo-plamista
Opryszczka zwykła, ospa wietrzna/półpasiec zakażenia wirusami Coxsackie (zwłaszcza typami A9 i A16), zakażenia enterowirusami i wirusami ECHO	pęcherzykowa lub pęcherzykowo - grudkowa
Różyczka wrodzona	plamicowa
Wirusowe gorączki krwotoczne	wybroczynowa/krwotoczna

Tabela 4.5. Choroby wirusowe z wysypką na błonie śluzowej jamy ustnej

Wirus	Główne cechy wysypki
Zakażenia herpeswirusami
Opryszczka zwykła (zwykle zakażenie pierwotne)	zapalenie jamy ustnej z pęcherzykami i owrzodzeniami na silne zapalenie zmienionej błonie śluzowej, zwłaszcza przedniej części jamy ustnej
Ospa wietrzna	pęcherzyki szybko ulegające owrzodzeniu, występujące przede wszystkim w gardle i na podniebieniu
Mononukleoza zakaźna	wybroczyny występujące czasami na podniebieniu
Zakażenia wirusami Coxsackie A
Herpangina	małe pęcherzyki ograniczone zwykle do tylnej części jamy ustnej (podniebienie miękkie i gardło)
Zespół ręki, stopy i ust	pęcherzyki i owrzodzenia występujące na błonie śluzowej jamy ustnej, przede wszystkim w jej przedniej części
Zakażenia paramyksowirusem
Odra	plamki Koplika na obrzękniętej błonie śluzowej, w pobliżu ujścia przewodów ślinianek ; pojawiają się dzień lub dwa przed wysypką na skórze

Uwaga: wymienionym chorobom, a także wielu innym ostrym zakażeniom wirusowym, może towarzyszyć zapalenie gardła

Tabela . Latentne zakażenia wirusowe

Wirus	Miejsce latencji
Herpeswirusy
Opryszczka pospolita typu 1 i 2; ospa wietrzna/półpasiec	neurony w zwojach korzeni tylnych
Wirus Epsteina-Bara	limfocyty B
Cytomegalowirus	limfocyty; makrofagi (?)
Ludzki herpeswirus typ 6	prawdopodobnie limfocyty
Hepadnawirus
Zapalenie wątroby typu B	hepatocyty
Papowawirusy
Papillomawirus	Nabłonek
Retrowirusy
Endogenne onkonawirusy	komórki somatyczne i rozrodcze
Lentiwirusy
Wirus HIV	limfocyty T, makrofagi, komórki mózgowe

Tabela . Wirusy powodujące powstawanie raków u człowieka

Wirus	Rak	Prawdopodobny kofaktor
Retrowirus
Ludzki wirus T-limfotropowy Typu 1 (HTLV-1)	białaczka/chłoniak z dojrzałych limfocytów T
Wirusy DNA
Wirus Epsteina-Barr (EBV)	chłoniak Burkitta	malaria
EBV	rak jamy nosowo-gardłowej
Wirusy herpes simplex (HSV)	rak szyjki macicy (?)
Wirusy papilloma	rak skóry, rak szyjki macicy	światło słoneczne nikotynizm, zakażenia innymi wirusami (np.HSV)
Wirus hepatitis B (HBV)	rak wątroby	aflatoksyna, alkohol
Wirus hepatits C (HCV)

ADENOWIRUSY (DNA)

Tabela . Klasyfikacja i chorobotwórczość adenowirusów patogennych

dla człowieka

Podgrupa	Reprezentatywne wirusy	Narząd/Układ	Epidemiologia
A	12, 18, 31	układ pokarmowy	endemiczne
B	3, 7, 11, 21	gardło, płuca układ moczowy, spojówki	epidemiczne
C	1, 2, 5, 6	gardło	Utajone zakażenia gardła
D	8, 9, 19	oko (kerato- conjunctivitis)	epidemiczne
E	4	górne drogi oddechowe	epidemiczne
F	40, 41	układ pokarmowy	endemiczne

Rodzina Paramyxooviridae (RNA)

Rodzaj	Choroby człowieka	Choroby zwierząt
Morbillivirus	odra	nosówka psów; zakażenia błony śluzowej jelit i układu oddechowego u bydła, owiec, kóz i świń (księgosusz)
Pneumowirus	wirus RS zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych u niemowląt, zwłaszcza zapalenie oskrzelików	zakażenia dróg oddechowych u drobiu i gryzoni
Paramyxovirus	świnka wirusy parainfluenzy krup (typy 1 i 2) zakażenia oskrzelików zapalenie górnych dróg oddechowych(typ 3); zakażenia górnych dróg oddechowych (typy 1-4)	u różnych gatunków, w tym choroba Newcastle u drobiu

Odra Morbilli

okres od zakażenia do wysypki - 2 tygodnie

okres prodromalny - -3 dni przed wysypką:ostry nieżyt spojówek i błony śluzowej nosa, kaszel, umiarkowana gorączka, plamki Koplika (na wysokości zębów trzonowych), wysypka bladoczerwona, grudkowo-plamista najpierw na twarzy, w ciągu 2 dni na tułowiu i kończynach temperatura 40oC

objawy zapalenia oskrzeli i płuc (zawsze), biegunka czasem we wczesnym stadium 2-3 po pojawieniu wysypka blednie

rekonwalescencja krótka

Powikłania występujące po odrze

Umiejscowienie	Powikłanie
Układ oddechowy	krup (w okresie prodromalnym); zapalenie oskrzeli; wielokomórkowe zapalenie płuc (u pacjentów z upośledzeniem odporności)
Oko	zapalenie spojówek; owrzodzenie rogówki (rzadko)
Ucho	zapalenie ucha środkowego; możliwość wtórnych zakażeń bakteryjnych
Przewód pokarmowy	zapalenie jelit z biegunką
Ośrodkowy układ nerwowy	drgawki gorączkowe (faza ostra); poekspozycyjne zapalenie mózgu (rzadko; 1:1000) ; podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSE; bardzo rzadko; 1:1000 000)

Profilaktyka atenuowane szczepionki MMR 13-15 mc życia

Wirus RS

Bardzo zakaźny

Początek jak przeziębienie Po 24 h sinica, zaburzenia oddechowe Zapalenie oskrzelików Zapalenie płuc

Przewlekłe choroby ukł. Oddechowego w wieku niemowlęcym, ryzyko zgonu

Sezon zimowy (w klimacie umiarkowanym)

Epidemie, zakażenia szpitalne

Leczenie: ew. rybawiryna

Świnka

Złe samopoczucie, gorączka, po 24h powiększenie 1 lub obu przyusznic

Obrzęk - kilka dni

Powikłania - zapalenie jąder (nawet jeśli nie było zap. Ślinianek) 4-5 dni po zap. Ślinianek - ból i obrzęk

gorączka, ból głowy

Konieczny lek przeciwbólowy

Ustępuje po 3-6 dniach

U 30% zanik jąder (różne nasilenie) bezpłodność rzadka, Zapalenia jajnika, trzustki, Zapalenie opon mózg.-rdzeniowych ostre 0,3-8%, Poekspozycyjne zapalenie mózgu, Głuchota

Ortomyksowirusy Grypa

Hemaglutynina H

Neuraminidaza N

Wymiana - reasortacja genów

Skok antygenowy

Przesunięcie antygenowe

Wirusy grypy A:

H1N1

Powszechny H3N2

Wirusy grypy B i C

Objawy:

Inkubacja 2-3 dni,

Dreszcze, złe samopoczucie, ból głowy, mięśni, pleców i kończyn, Znaczne osłabienie, Temp. Do ok. 39oC, Zaczerwienienie skóry policzków, zap. Spojówek, zap. Gardła, Umiarkowana leukopenia (niekoniecznie),Wtórne zakażenia bakteryjne ( wzrost neutrofili)

Temp. Spada po 3 dniach, po tyg - zdrowienie

Przebieg zależy od wieku

Powikłania zespół Reye'a (zwł. Gyypa B) + salicylany (aspiryna)

Inaktywowana szczepionka przeciwgrypowa

Typ	Uwagi	Możliwość podawania dzieciom
Cały wirus	dobry immunogen, ale może powodować reakcje miejscowe lub uogólnione	nie
Szczepionka „rozszczepiona	cały wirus ekstrahowany eterem	tak
„Podjednostki” czyli antygen „powierzchniowy”	oczyszczone HA i NA ekstrahowane detergentami; rzadziej powoduje reakcje niepożądane	tak

Tabela Pokswirusy zakażające ludzi

Rodzaj	Wirus	Pierwotny (i) gospodarz (e)	Objawy kliniczne u ludzi
Orthopoxvirus	ospa prawdziwa	człowiek	ospa prawdziwa
		krowianka	człowiek	pęcherzykowa zmiana poszczepienna
		ospa krowia	bydło, koty, gryzonie	zmiany na rękach
		ospa małpia	małpy, wiewiórki	przypomina ospę prawdziwą
	Parapoxvirus	rzekoma ospa krowia	bydło	umiejscowione zmiany guzkowate (guzek dojarki, „milker's nodule)
		ospa owcza	owce, kozy	umiejscowione zmiany pęcherzykowo-ziarniniakowe
	Niesklasyfikowany	Tanapox	małpy	pęcherzykowe zmiany skórne i gorączka
		mięczak zakaźny	człowiek	liczne małe guzki skórne

Tabela Pikonarviridae

Rodzaj	Najważniejsze zespoły chorobowe
Enterovirus	zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, serca, mięśni szkieletowych, skóry i błon śluzowych; zapalenie wątroby typu A
Rhinovirus	przeziębienia
Aphthovirus	pryszczyca (rzadko u ludzi)
Cardiovirus	zapalenie mózgu i zapalenie mięśnia sercowego wyłącznie u gryzoni

HAV

OKRES WYLĘGANIA 2-6 TYG

Wiele bezobjawowych (głównie małe dzieci)

Objawy: złe samopoczucie, gorączka, dyspepsja

Ciemny mocz, jasne stolec

Żółtaczka, świąd

Poprawa po 1 tyg., żółtaczka zanika po 1 m-cu

Uodpornienie bierne immunoglobulina ludzka (HIG)

Tabela Systematyka retrowirusów zakażających ludzi i naczelne

Podrodzina	Choroba	Naturalny gospodarz
Oncovirinae
Ludzki wirus białaczki z komórek T (HTLV-I)	białaczka z dojrzałych komórek T chłoniak, tropikalny niedowład spastyczny	ludzie
Ludzki wirus białaczki z komórek T (HTLV-II)	białaczka włochatokomórkowa	Ludzie
Spumaviriane	przewlekłe zakażenia utajone	naczelne i inne zwierzęta
Lentiviriane
Ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV-1)	niedobór immunologiczny, encefalopatia; wirus może zakażać szympansy, ale bez objawów chorobowych	Ludzie
Ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV-2)	niedobór immunologiczny; miej patogenny niż HIV-1	ludzie i naczelne
Małpi wirus upośledzenia odporności (SIV-1)	niedobór immunologiczny; brak choroby u dzikich zielonych małp afrykańskich, ale AIDS u rezusów	małpy

Tabela Kliniczna klasyfikacja objawów chorobowych w przebiegu zakażenia HIV

Kategoria*	Objawy kliniczne**
1	bezobjawowo
2	immunologiczna plamica małopłytkowa
3	nie wyjaśniona limfadenopatia trwająca pond 4 miesiące; nawracające stany podgorączkowe (<38,5oC); nocne poty
4	łagodniejsze zakażenia oportunistyczne, takie jak pleśniawki lub półpasiec , u osób poniżej 60 roku życia bez (a) limfadenopatii
5	nawracająca lub stale utrzymująca się gorączka (>38,5oC) przez 1 miesiąc; wodnista biegunka przez 2 tygodnie lub utrzymująca się utrata masy ciała
6 i 7	AIDS bez (z) mięsaka Kaposiego

* Fazy 3, 4 i 5, razem lub oddzielnie, są nazywane zespołem związanym z AIDS (ARC).

** Faza bezobjawowa jest często poprzedzona ostrą, lecz łagodną chorobą grypopochodną o okresie wylęgania około 1 miesiąca

Tabela Leczenie HIV-1 i towarzyszących zakażeń oportunistycznych

Czynnik zakaźny	Lek
HIV-1	zydowudyna sama lub z didanozyną
Opryszczka pospolita	acyklowir
Ospa wietrzna-półpasiec	Acyklowir
Wirus cytomegalii	foskarnet (zapalenie siatkówki), gancyklowir (zap. płuc)
Cryptosporidium	oktreotyd, paromomycyna, azytromycyna
Toxoplasma gondii	sulfadiazyna, pirymetamina
Pneumocystis carinii	trymetoprym, sulfametoksazol, pentamidyna
Mykobakterie	streptomycyna, izoniazyd, ryfampicyna, kwas aminosalicylowy (PAS)

5

---