Rozrachunki są to rozliczenia pieniężne wynikające z realizacji umów kupna-sprzedaży i umów innego rodzaju z osobami prawnymi i fizycznymi oraz z tytułu świadczeń określonych prawem i z innych tytułów - w rezultacie których powstają należności i zobowiązania. Charakteryzują się one tym, że jednostka zobowiązana do prowadzenia ksiąg rachunkowych - w zależności od skutków prawnych wynikających z zawartych przez nią umów oraz przepisów prawa regulujących różnego rodzaju świadczenia o charakterze publicznoprawnym - występuje w rozrachunkach jako wierzyciel lub dłużnik, a w rozrachunkach z tytułu umów kupna-sprzedaży także jako sprzedawca lub nabywca.

Należność wyraża uprawnienie jednostki do pobrania przez nią zapłaty w określonej kwocie i wyznaczonym terminie za wykonane przez nią świadczenia: rzeczy, dostawy, usługi, prace pieniężne, roboty lub z innych tytułów zagwarantowanych prawem. Jednostka występuje w tym przypadku jako wierzyciel mający prawo do należnej mu kwoty środków pieniężnych od dłużnika. A zatem należności są to środki pieniężne jednostki w rozrachunkach, które na określony moment (dzień) nie zostały jeszcze przez nią wyegzekwowane; należą się jej z mocy przepisów prawa. Należności zalicza się do składników majątku obrotowego danej jednostki. Stanowią one jej aktywa i są pojęciem przeciwstawnym do zobowiązań.

Zobowiązanie wyraża obowiązek jednostki, występującej w tym przypadku jako dłużnik, zapłacenia wierzycielowi określonej kwoty środków pieniężnych w oznaczonym przepisami prawa terminie za wykonane na jej rzecz świadczenia w postaci dostaw, robót i usług, albo obowiązek świadczeń o charakterze publicznoprawnym w postaci podatków, cła , składek na ubezpieczenia społeczne. W tym wypadku wierzyciel ma prawo żądać od dłużnika zapłaty, a ten - z mocy prawa - ma obowiązek ten spełnić. Oznacza to, że jednostka będąca dłużnikiem jest zobowiązana zapłacić wierzycielowi określoną kwotę środków pieniężnych w wyznaczonym terminie. Do czasu uregulowania (spłaty) zobowiązania, stanowi ono kapitał (fundusz) obcy, finansujący aktywa jednostki i w związku z tym w rachunkowości występuje jako pasywa.

DOKUMENTACJA ROZRACHUNKÓW

Operacje gospodarcze powodujące powstawanie należności i zobowiązań mają być udokumentowane w sposób pozwalający dokonywać prawidłowych rozliczeń z kontrahentami, a zarazem - jeśli obejmują zakup lub sprzedaż - mają zapewnić prawidłowe rozliczenie się jednostki z tytułu podatku od towarów i usług. Rozrachunki obejmują te operacje, które są rozliczane w tzw. Obrocie bezgotówkowym, gdzie sprzedaż i zakup są rozliczane na podstawie faktur (rachunków).

W rachunkowości zasadę dokumentacji zapisów w księgach rachunkowych, wyrażającą się w tym, że zapisów w tych księgach można dokonywać wyłącznie na podstawie dokumentów (dowodów) księgowych sporządzanych według zasad określonych przepisami. Dokumentacja rozrachunków z kontrahentami (osobami prawnymi i fizycznymi) - analogicznie jak inne dowody księgowe - powinna spełniać równocześnie dwie funkcje:

informacyjna wyraża się w tym, że ma ona zapewnić wiarygodne dane do ustalenia należności od nabywców towarów i usług i zarazem do rozliczenia dokonanych zakupów, a w zakresie operacji obejmujących VAT - także prawidłowe rozliczenie tego podatku z urzędem skarbowym

kontrolna polega na tym, że faktury (rachunki) stosowane w rozrachunkach z kontrahentami stanowią podstawę kontroli legalności, rzetelności i celowości dokonywanych operacji zakupu i sprzedaży w obrocie bezgotówkowym, w których powstają należności i zobowiązania

Aby poszczególne dokumenty mogły spełniać skutecznie funkcję informacyjną i kontrolną, konieczne jest zapewnienie:

• zgodności poszczególnych dokumentów z wymogami formalno-prawnymi, ustalającymi podstawowe zasady ich sporządzania, od których przestrzegania zależy wiarygodność informacji w księgach rachunkowych w zakresie rozrachunków z kontrahentami i z urzędem skarbowym z tytułu VAT,

• zgodności danych zawartych w dokumentach (fakturach, rachunkach i dowodach płatności) ze stanem faktycznym dokonanych operacji zakupu, sprzedaży, zapłaty oraz innych mających wpływ na ustalenie powstających w rozrachunkach należności i zobowiązań,

• kontroli formalno-rachunkowej i pod względem merytorycznym w celu wyeliminowania błędów w dowodach stanowiących podstawę zapisów w księgach rachunkowych,

• ochrony dowodów dokumentujących rozrachunki przed uszkodzeniem, zniszczeniem, zaginięciem i kradzieżą.

OGÓLNE ZASADY EWIDENCJI BILANSOWEJ ROZRACHUNKÓW

Ewidencję bilansową rozrachunków prowadzi się do każdego konta syntetycznego objętego wykazem tych kont w danej jednostce - według poszczególnych osób prawnych i fizycznych, tzn. imiennie według poszczególnych kontrahentów, także instytucji publicznych, pracowników i osób doraźnie zatrudnionych w sposób umożliwiający ustalenie stanu należności lub zobowiązania i sprawowanie kontroli rozrachunków oddzielnie w odniesieniu do każdej osoby fizycznej i prawnej lub innej jednostki będącej kontrahentem krajowym lub zagranicznym. Ewidencja ta ma zapewnić równocześnie dane niezbędne do sporządzenia bilansu, a zatem należności i zobowiązania powinny być w niej grupowane w taki sposób, by umożliwiały ustalenie odpowiednich ich wielkości w pasywach (zobowiązań) i w aktywach (należności). Ponadto ewidencja rozrachunków ma zapewnić wiarygodne dane dla ustalenia zobowiązań i rozliczeń z tytułu podatków, w tym celu ustala się w wykazie kont syntetycznych potrzebne konta księgi głównej i określa ewidencję szczegółową, która ma zapewnić niezbędne dane. Konta rozrachunków wyróżniają się tym, że mogą wykazywać równocześnie dwa salda:

- debetowe, które wyraża należność,

- kredytowe, które wyraża zobowiązanie.

INWENTARYZACJA NALEŻNOŚCI I ZOBOWIĄZAŃ

Należności i zobowiązania wynikające z rozrachunków mają być inwentaryzowane co najmniej na ostatni dzień roku obrotowego. Inwentaryzacji dokonuje się w drodze uzyskania od kontrahentów potwierdzenia wykazanego w księgach rachunkowych stanu należności lub zobowiązania. Potwierdzenie to powinno być dokonane na piśmie. W związku z tym jednostka zobowiązana jest wysłać do kontrahentów informację na piśmie ostanie figurujących w jej księgach należności od kontrahentów lub zobowiązań wobec nich. Inwentaryzacja rozrachunków (należności i zobowiązań) poprzez pisemne uzyskanie potwierdzenia nie dotyczy należności i zobowiązań wobec pracowników z tytułów publicznoprawnych, a także dostaw nie fakturowanych wykazywanych w bilansie wraz z zobowiązaniami ewidencjonowanymi na przeznaczonych do tego celu kontach rozrachunków („Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”, „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”, „Pozostałe rozrachunki”). Te należności i zobowiązania, które nie podlegają inwentaryzacji w drodze uzgodnienia i potwierdzenia salda, inwentaryzuje się w drodze porównania danych wynikających z ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami i weryfikacji realnego stanu na określony dzień.

Należności i zobowiązania powinno się weryfikować co najmniej w terminach obligujących jednostkę do złożenia zeznania podatkowego (deklaracji podatkowej). Podobną zasadę należy przyjąć do weryfikacji rozrachunków z kontrahentami z tytułu dostaw towarów i usług powinna także odbywać się systematycznie w ciągu roku, a nie tyko na koniec roku obrotowego. Stosując zasadę ISTOTNOŚCI można zrezygnować z potwierdzenia sald należności i zobowiązań niewielkiej wartości (np. kilku czy nawet kilkunastu złotych), zaliczając je - na podstawie decyzji kierownika jednostki - do pozostałych kosztów lub przychodów operacyjnych.

Inwentaryzacja rozrachunków z kontrahentami, z którymi jednostka dokonuje dość często operacji zakupu lub sprzedaży, powinna być przeprowadzona nie tylko na dzień bilansowy, lecz także w ciągu roku. Pozwala to uniknąć spiętrzenia prac związanych z zamknięciem ksiąg na koniec roku obrotowego. Należności i zobowiązania wobec jednego kontrahenta, zarówno w ewidencji, jak i podczas inwentaryzacji w drodze uzgodnienia i potwierdzenia sald, mogą być kompensowane, jeśli jest to dopuszczalne w świetle przepisów Kodeksu cywilnego. Kompensowanie nie jest dozwolone w odniesieniu do należności i zobowiązań przedawnionych.

KLASYFIKACJA ROZRACHUNKÓW

D

O

R

O

Z

R ROZRACHUNKI Z ODBIORCAMI I DOSTAWCAMI

A

C

H

U

N

K

Ó

W ROZRACHUNKI PUBLICZNOPRAWNE

- ROZRACHUNKI Z BUDŻETEM PAŃSTWA

J - ROZRACHUNKI Z ZUS

E

D

N

O

S

T

K

I

G ROZRACHUNKI Z PRACOWNIKAMI

O - ROZRACHUNKI Z TYTUŁU WYNAGRODZEŃ

S - ROZRACHUNKI Z TYTUŁU ZALICZEK

P

O

D

A

R

C

Z

E POZOSTAŁE ROZRACHUNKI

J

N

A

L

E

Ż

Ą

KLASYFIKACJA ROZRACHUNKÓW W BILANSIE

ROZRACHUNKI

Należności - aktywa

1

I. Zaliczane do aktywów trwałych

1. Zaliczki na poczet:

a) wartości niematerialnych i prawnych

b) inwestycji

2. Udzielane pożyczki długoterminowe

3. Należności długoterminowe

II. Zaliczane do aktywów obrotowych

1. Należności z tytułu dostaw i usług

2. Należności z tytułu podatków, dotacji i ubezpieczeń społecznych

3. Należności wewnątrzzakładowe

4. Pozostałe należności

5. Należności dochodzone na drodze sądowej

6. Zaliczki na poczet dostaw

Zobowiązania - pasywa

2

I. Zobowiązania długoterminowe

1. Długoterminowe pożyczki, obligacje i inne papiery wartościowe

2. Długoterminowe kredyty bankowe

3. Pozostałe zobowiązania długoterminowe

II. Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne

1. Pożyczki, obligacje i papiery wartościowe

2. Kredyty bankowe

3. Zaliczki otrzymane na poczet dostaw

4. Zobowiązania z tytułu dostaw i usług

5. Zobowiązania wekslowe

6. Zobowiązania z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych

7. Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń

8. Zobowiązania wewnątrzzakładowe

9. Pozostałe zobowiązania krótkoterminowe

10. Fundusze specjalne

ROZRACHUNKI Z PRACOWNIKAMI

Rozrachunki z pracownikami mogą dotyczyć dwóch dziedzin:

rozrachunki z tytułu wynagrodzeń rozrachunki z innych tytułów np. zaliczek

ROZRACHUNKI Z TYTUŁU WYNAGRODZEŃ

Do rozrachunków z tytułu wynagrodzeń zalicza się rozliczenia z pracownikami i innymi osobami fizycznymi z tytułu należnych im wynagrodzeń, określonych umową o pracę, umową o dzieło, umową zlecenia i innymi im podobnymi umowami. Rozrachunki te obejmują: wynagrodzenia brutto, pieniężne i w naturze (w postaci deputatów), zasiłki chorobowe obciążające koszty działalności operacyjnej jednostki, wartość wyżywienia pracowników zakładów gastronomicznych w części pokrywanej przez zakład pracy, nagrody i premie z zysku po opodatkowaniu, pozostającego do podziału, potrącenia wynagrodzeń z tytułu zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych i inne potrącenia na mocy przepisów (np. na mocy tytułów egzekucyjnych) a także potrącenia dokonywane za zgodą pracowników (np. z tytułu: opłacenia składek na rzecz związków zawodowych, kasy zapomogowo-pożyczkowej, spłaty należności).

W zakres tych rozrachunków wchodzą także rozliczenia z tytułu wypłaconych przez jednostkę zaliczek na poczet wynagrodzeń. Do wynagrodzeń nie zalicza się i nie traktuje jako rozrachunków z tytułu wynagrodzeń:

• równowartości posiłków regeneracyjno-wzmacniających wydawanych pracownikom w części pokrywanej - na mocy przepisów - przez zakład pracy,

• odszkodowań należnych pracownikom z tytułu wypadków przy pracy,

• ekwiwalentów pieniężnych wypłacanych pracownikom z tytułu zużycia przez nich własnych narzędzi, odzież lub użycia samochodu osobowego do celów służbowych,

• innych wypłat nie zaliczanych - na mocy przepisów prawa - do wynagrodzeń.

Ewidencję rozrachunków z tytułu wynagrodzeń można prowadzić w księgach rachunkowych w dwojaki sposób:

1. z zastosowaniem tylko jednego konta syntetycznego, na którym ujmuje się naliczenie należnych wynagrodzeń, potrącenia dokonywane na listach płacy oraz wypłatę tych wynagrodzeń ,

2. z zastosowaniem dwóch kont syntetycznych, z których jedno służy jedynie do rozliczenia wynagrodzeń, zaś drugie do rozliczenia zobowiązań jednostki z tytułu wynagrodzeń.

Rodzaje wynagrodzeń:

wynagrodzenia osobowe - wszelkie wypłaty pieniężne i deputaty za pracę pracowników stale zatrudnionych w zakładzie pracy należne z tytułu stosunku pracy

wynagrodzenia bezosobowe - wynagrodzenia z tytułu umów-zlecenia lub umów o dzieło

wynagrodzenia z zysku do podziału - nagrody i premie wypłacane z zysku, dywidendy

Wynagrodzenia spełniają dwie funkcje:

dochodową kosztową, gdyż wszystkie wynagrodzenia

osobowe i bezosobowe są elementami kosztów

działalności jednostki

Wynagrodzenia brutto pomniejsza się o potrącenia, które dzieli się na:

1. przymusowe - to te, na które nie musi wyrazić zgody np. podatek dochodowy od dochodów osobistych, zasądzone należności za niedobory, zaległe podatki, grzywny, kary itp.

2. dobrowolne - np. spłata rat pożyczki zaciągniętej w kasie zapomogowo-pożyczkowej, składki na rzecz różnych organizacji i związków.

DOKUMENTACJA ROZRACHUNKÓW Z PRACOWNIKAMI

Podstawowymi dokumentami źródłowymi, które służą do ewidencji płac pracowników fizycznych są:

1. karty zarobkowe (karty wynagrodzeń) - obejmuje się w nich wszystkie prace wykonywane przez pracowników w ciągu pewnego okresu. Stosowane są, gdy pracownik wykonuje stale takie same czynności

2. karty zleceniowe - są stosowane, gdy kilku pracowników (brygada) wykonuje jeden wyrób lub serię wyrobów

3. karty robocze (karty pracy) - są wystawiane na poszczególne operacje produkcyjne zgodnie z obowiązującym procesem technologicznym.

Na podstawie dokumentów źródłowych sporządza się dokumenty wtórne :

1. listy płac

2. rozdzielniki płac

Za podstawę sporządzania list płac przyjmuje się:

1. dla pracowników umysłowych - miesięczne płace podstawowe powiększone o płace uzupełniające np. premie - wówczas są one dokumentami źródłowymi

2. dla pracowników fizycznych - zarobki wynikające z uprzednio sporządzonych kart zarobkowych

EWIDENCJA ROZRACHUNKÓW Z TYTUŁU WYNAGRODZEŃ

Rozrachunki z tytułu

Rozrachunki z ZUS wynagrodzeń Wynagrodzenia

2a, 2b, 2c 1

2e

Rozrachunki z tytułu

podatku dochodowego Kasa

3

2d

Rozrachunki z tytułu

potrąceń wynagrodzeń

2f

1. Zarachowanie wynagrodzeń obciążających koszty działalności operacyjnej

2. Potrącenia na liście płac:

1. składki na ubezpieczenie emerytalne

2. składki na ubezpieczenie rentowe

3. składki na ubezpieczenie chorobowe

4. zaliczka na podatek dochodowy

5. odliczona od podatku składka na ubezpieczenie zdrowotne

6. przelewy ROR

3. Wypłata wynagrodzeń gotówką

ROZRACHUNKI Z PRACOWNIKAMI Z TYTUŁU SUM DO ROZLICZENIA

Najpoważniejszą pozycję wśród rozrachunków z tytułu sum do rozliczenia stanowią rozrachunki z tytułu podróży służbowych.

W każdym przypadku koszty podróży służbowych składają się z dwóch elementów:

1. zwrotu poniesionych przez pracowników kosztów przejazdu oraz kosztów noclegu

2. diet, które mają zrekompensować wyższe koszty wyżywienia poza domem

Koszty delegacji służbowych zaliczane są do kosztów działalności jednostki gospodarczej i obciążają konto 407 „Podróże służbowe”.

Dokumentacja rozrachunków z tytułu sum do rozliczenia:

• wniosek o zaliczkę

• rozliczenie zaliczki

• polecenie wyjazdu służbowego

EWIDENCJA ROZRACH. Z PRACOWNIKAMI Z TYTUŁU SUM DO ROZLICZENIA

Inne rozrachunki

Kasa z pracownikami Podróże służbowe

1 2

3

5

4 Materiały

6

1. Wypłacono zaliczkę na koszty podróży służbowych

2. Koszty delegacji obciążające działalność eksploatacyjną

3. Wypłacone pracownikowi wyrównanie, jeżeli koszty podróży służbowej były wyższe niż wypłacona zaliczka

4. Zwrot przez pracownika sumy wynikającej z rozliczenia delegacji, jeżeli wypłacona zaliczka była wyższa od kosztów podróży służbowej

5. Wypłacono zaliczkę na zakup materiałów

6. Przyjęcie zakupionych materiałów przez pracownika

ROZRACHUNKI WĄTPLIWE I SPORNE

Rozrachunki wątpliwe i sporne dotyczą między innymi roszczeń przedsiębiorstwa wobec pracowników z tytułu niedoborów uznanych za zawinione. Niedobory i szkody zawinione to takie, które powstały na skutek przywłaszczenia mienia lub spowodowania szkody przez osoby materialnie odpowiedzialne.

EWIDENCJA ROZRACHUNKÓW Z PRACOWNIKAMI WĄTPLIWYCH I SPORNYCH

Rozliczenie Nal. z tytułu

Materiały niedoborów i szkód niedoborów i szkód Kasa

2 3

1

7 Rozrachunki z tyt.

wynagrodzeń

4

Roszczenia sporne

z tytułu Straty

niedoboru i szkód nadzwyczajne

6

5

Pozostałe przychody Rezerwa na Pozostałe koszty

operacyjne niedobory i szkody operacyjne

3a 5a

1. Stwierdzenie niedoboru materiałów

2. Pracownik wyraża zgodę na pokrycie wartości niedoboru

3. Spłata należności gotówką

1. rozwiązanie rezerwy

4. Potrącenie wartości niedoboru z wynagrodzenia

5. Pracownik nie wyraża zgody na zapłatę sprawę skierowano do sądu

1. umorzenie rezerwy na niedobory i szkody

6. Wyrok sądowy uniewinniający pracownika

7. Sąd przysądza zapłacenie pracownikowi szkody

ROZRACHUNKI PUBLICZNO-PRAWNE

Rozrachunki publiczno-prawne są to należności wobec różnych instytucji (np. jednostek administracji terenowej, Skarbu Państwa, urzędów celnych) z tytułu podatków, opłat, ceł, składek ZUS i innych rozrachunków co do których obowiązują przepisy o zobowiązaniach podatkowych i zrównanych z nimi płatnościach. Zakres tych rozrachunków oraz zasady ich ustalania, a także terminy ich płatności reguluje prawo podatkowe.

Obejmują one dwa rodzaje rozrachunków ewidencjonowanych na odrębnych kontach:

ROZRACHUNKI Z TYTUŁU VAT

INNE ROZRACHUNKI PUBLICZNO-PRAWNE

ROZRACHUNKI Z TYTUŁU VAT

W jednostkach objętych podatkiem, ujęcie VAT w ewidencji syntetycznej prowadzone jest na koncie „Rozrachunki z tytułu VAT”.

Na tym koncie:

• po stronie Dt ujmuje się kwoty podatku zapłaconego przy zakupach (VAT naliczony)

• po stronie Ct kwoty podatku należnego od dokonanej sprzedaży ?(VAT należny)

Saldo konta może być debetowe lub kredytowe.

SALDO DEBETOWE oznacza należność od urzędu skarbowego z tytułu VAT, która jest odliczana od przyszłych zobowiązań lub podlega zwrotowi.

SALDO KREDYTOWE oznacza zobowiązanie wobec urzędu skarbowego z tytułu VAT.

Dokumentacja:

a) faktura VAT - faktura zawiera takie dane jak:

• numery identyfikacyjne sprzedającego i kupującego oraz ich nazwy i adresy

• datę sprzedaży

• wartość towarów i usług bez podatku

• stawkę i kwotę podatku

b) rachunek uproszczony

c) faktura korygująca VAT lub rachunek korygujący (w przypadku korekty wartości sprzedaży)

EWIDENCJA ROZRACHUNKÓW Z TYTUŁU VAT

Rozrachunki Rozrachunki

Rozliczenie zakupu z tytułu VAT z odbiorcami i dost.

2a, 2b, 4 1

3d

Pozostałe koszty

3a

Kasa

Rachunki bankowe

6 Pozostałe koszty

operacyjne

7

3b

Przychody Przychody

Finansowe przyszłych okresów

8 3c

Środki trwałe

5b

5a

1. Należny podatek VAT, ujęty w fakturach VAT (rachunkach uproszczonych), za sprzedane produkty, towary i usługi

2. Podatek VAT naliczony, ujęty w fakturach VAT dostawców lub wykonawców:

1. potrącony od podatku należnego lub podlegający zwrotowi

2. rozliczony po uzyskaniu lub spełnieniu określonych warunków (np. po otrzymaniu dostawy)

3. Należny podatek VAT od:

1. kosztów reprezentacji i reklamy

2. wartości rynkowej darowizny według rachunku uproszczonego

3. kwoty przedpłaty za dostawy lub usługi przekraczające 50% wartości dostawy

4. importowanych towarów i usług

4. Korekta „in plus” naliczonego VAT z tytułu podwyższenia ceny (po wystawieniu faktury VAT) na podstawie faktury korygującej VAT

5. Rozliczenie naliczonego podatku VAT:

1. podlegającego zwrotowi lub odliczeniu od VAT należnego

2. nie podlegający zwrotowi lub odliczeniu od VAT należnego zwiększający wartość środków trwałych

6. Zapłata zobowiązań z tytułu VAT

7. Zwrot podatku VAT

8. Należne jednostce odsetki za zwłokę dotyczące zwrotu podatku VAT

EWIDENCJA FAKTUR ZAKUPU I SPRZEDAŻY

Rozrachunki Przychody

z dostawcami Materiał ze sprzedaży

2

1

2.1a

1.1a

1.1

2.1

Rozrachunki

z tytułu VAT

1.1b 2.1b

W JEDNOSTKACH NIE OBJĘTYCH VAT

1. Faktura otrzymana od dostawcy za zakupione i przyjęte towary

2. Faktura wystawiona dla odbiorcy za sprzedane wyroby

W JEDNOSTKACH OBJĘTYCH VAT

1. Faktura VAT za zakupione i przyjęte materiały (kwota brutto)

a) wartość zakupu netto (bez podatku)

b) podatek naliczony

2.1 Faktura VAT za sprzedane wyroby (kwota sprzedaży brutto)

a) wartość sprzedaży netto (bez podatku)

b) podatek należny

PRZYKŁAD

W P.P.U. „Lamba” w ciągu miesiąca wystąpiły następujące operacje zakupu i sprzedaży:

1) otrzymano wraz z fakturą dostawę materiałów „X”

- wartość netto zakupionych materiałów 100

- naliczony w fakturze VAT 22

wartość zakupu brutto 122

2) Wysłano do odbiorcy fakturę za sprzedane wyroby gotowe

- wartość netto sprzedanych wyrobów 300

- należny VAT 66

wartość sprzedaży brutto 366

Rozrachunki Przychody

z dostawcami ze sprzedaży Rozrachunki

i odbiorcami Materiały produktów z tytułu VAT

(2) 366 122 (1) (1a) 100 300 (2a) (1b) 22 66 (2b)

ROZRACHUNKI Z URZĘDEM SKARBOWYM Z TYTUŁU VAT NALEŻNEGO

Ewidencja rozrachunków ma zapewnić wiarygodne dane wymagane ustawą o VAT do sporządzenia deklaracji podatkowej, dotyczące zarachowanego podatku należnego, kwoty podatku naliczonego obniżającego podatek należny oraz kwoty podatku należnego podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu. Rozrachunki z tego tytułu ujmuje się na przeznaczonym do tego celu koncie „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego”.

EWIDENCJA ROZRACHUNKÓW Z URZĘDEM SKARBOWYM Z TYTUŁU VAT NALEŻNEGO

Rozrachunki z urzędem

Rozrachunki z dostawcami skarbowym z tytułu Pozostałe koszty

i odbiorcami VAT należnego operacyjne

3

7a

1b, 7b, 8b

Konta zespołu 4 lub 5

2

VAT naliczony i jego

Rozliczenie Kasa

9

4, 6a

Przychody przyszłych

okresów Sprzedaż towarów

10a 5

Pozostałe przychody

operacyjne Środki pieniężne w drodze

11 6b

Rachunek bieżący

12

1. VAT należny wynikający z faktur i rachunków uproszczonych oraz sporządzonych na ich podstawie rejestrów sprzedaży :

1. wartość sprzedaży netto (bez VAT)

2. VAT należny

3. razem należność od nabywców (a+b)

2. VAT należny wynikający z rachunków uproszczonych dokumentujących przekazanie towarów i świadczenie usług na potrzeby reprezentacji i reklamy (w koszty księguje się także wartość towarów lub usług w cenie zakupu, nabycia lub kosztów wytworzenia)

3. VAT należny wynikający z rachunków uproszczonych dokumentujących darowizny rzeczowych składników majątku i nieodpłatne świadczenie usług

4. VAT należny ustalony na podstawie bieżąco księgowanych wydruków z kas rejestrujących przystosowanych do potrzeb rozliczenia VAT

5. VAT należny zawarty w utargach ze sprzedaży towarów w placówkach handlu detalicznego, ustalony po zakończeniu miesiąca

6. VAT należny ustalony i księgowany bieżąco na podstawie wydruków z kas rejestrujących w zakładach gastronomicznych, prowadzących sprzedaż posiłków i towarów w stanie nie przetworzonym:

1. jeżeli utargi inkasuje kasa rozliczana jako odrębny punkt kasowy

2. jeżeli utargi odprowadza się na rachunek bankowy za pośrednictwem trezora bankowego, poczty lub inkasentów

7. Korekta VAT należnego udokumentowana fakturą korygującą lub rachunkiem korygującym rachunek uproszczony:

1. zmniejszająca uprzednio zarachowany podatek należny

2. zwiększająca uprzednio zarachowany podatek należny

8. Zarachowanie VAT należnego z faktury VAT lub rachunku uproszczonego, dokumentujących z góry opłacone usługi lub wpłacenie przez nabywcę zaliczki, zadatku, wynoszące co najmniej 50 % ceny, podlegające zaliczeniu do przychodów przyszłych okresów:

1. według cen sprzedaży netto

2. VAT należny

3. razem należność

9. Przysługujące na mocy ustawy odliczenie VAT naliczonego od podatku należnego

10. Obniżenie VAT należnego o przysługujący podatnikowi zwrot środków pieniężnych wydatkowanych na częściowe sfinansowanie zakupu kas fiskalnych:

1. zarachowanie przysługującej ulgi do przychodów przyszłych okresów

2. naliczanie odpisu amortyzacyjnego kasy rejestrującej od wartości początkowej w cenie nabycia (pełna kwota odpisu amortyzacyjnego)

3. zarachowanie ulgi do przychodów bieżącego okresu w odpowiedniej części odpisu amortyzacyjnego, ustalonej według proporcji w jakiej zakup kasy został sfinansowany kwotą ulgi (np. 50 %)

11. Zaniechanie - na mocy przepisów - poboru podatku należnego w zakładach pracy chronionej

12. Przelew podatku należnego na rachunek bankowy urzędu skarbowego

ROZRACHUNKI Z ZAKŁADEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

Jednostki gospodarcze rozliczają z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych:

1. naliczone w ciężar kosztów składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe,

2. potrącone z wynagrodzenia pracownika składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe,

3. potrącone z podatku dochodowego od osób fizycznych składki na ubezpieczenie zdrowotne,

4. kwoty wypłaconych zasiłków chorobowych, rodzinnych i pielęgnacyjnych podlegających rozliczeniu w ciężar składek na ubezpieczenie społeczne,

5. kwoty przysługujących płatnikowi (pracodawcy) wynagrodzeń: za ustalanie prawa doświadczeń i ich wysokości oraz wypłaty świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, za terminowe naliczanie i odprowadzanie składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz przekazywanie związanych z tym informacji,

6. kwoty należnych składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń pracowniczych.

Do ewidencji rozrachunków z tytułu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych w księgach rachunkowych służy konto „Rozrachunki z ZUS”.

Po stronie WN konta „Rozrachunki z ZUS” ujmuje się:

• wypłaty zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych finansowanych ze środków ZUS

• wynagrodzenie płatników za wykonywanie zadań związanych z zasiłkami chorobowymi i składkami na ubezpieczenie zdrowotne

• przelewy składek na dobro ZUS

• zapłacone dodatkowe opłaty za nie opłacanie składek lub opłacanie ich w zaniżonej wysokości

• zapłacone odsetki za zwłokę i opłaty prolongacyjne

Po stronie MA konta „Rozrachunki z ZUS” ujmuje się:

• naliczone w ciężar kosztów składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe

• zarachowane w ciężar kosztów składki na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

• potrącone z wynagrodzenia pracownika składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe

• potrącone z podatku dochodowego od osób fizycznych składki na ubezpieczenie zdrowotne

• otrzymane przelewy z ZUS

Pozostałe na koncie „Rozrachunki z ZUS” saldo oznacza:

• saldo WN - stan należności od ZUS

• saldo MA - stan zobowiązań wobec ZUS

EWIDENCJA ROZRACHUNKÓW Z ZUS

Świadczenia na rzecz

Rachunek bankowy Rozrachunki z ZUS pracowników

6 1a, 1b, 1c

2

Pozostałe

przychody operacyjne

5

Rozrachunki z tytułu Rozrachunki z tytułu podatku dochodowego wynagrodzeń

3a, 3b, 3c

4

1. Obciążające pracodawcę składki na:

1. ubezpieczenie emerytalne

2. ubezpieczenia rentowe

3. ubezpieczenie wypadkowe

2. Należne składki na Fundusz Pracy

3. Potrącone z wynagrodzenia pracownika składki na:

1. ubezpieczenie emerytalne

2. ubezpieczenie rentowe

3. ubezpieczenie chorobowe

4. Potrącone z podatku dochodowego składki na ubezpieczenie zdrowotne

5. Należne płatnikowi wynagrodzenie za terminowe opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne

6. Przelew składek na dobro ZUS

ROZRACHUNKI Z DOSTAWCAMI I ODBIORCAMI

Kontrahentami firmy, jej odbiorcami i dostawcami, mogą być zarówno podmioty (osoby) krajowe, jak i zagraniczne . Całość należności, roszczeń i zobowiązań z tytułu dostaw materiałów, towarów, dóbr inwestycyjnych, robót i usług, w tym także zaliczek na poczet dostaw, robót i usług oraz kaucji gwarancyjnych, a także przychodów finansowych i zobowiązań z tytułu weksli własnych ujmuje się na koncie „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”. Wierzytelności te mogą być regulowane gotówką, czekami rozrachunkowymi, poleceniem przelewu, a także za pomocą weksli i akredytywy.

Na koncie „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami” księguje się należności i zobowiązania z tytułu:

• przyjętych i zrealizowanych dostaw, robót i usług

• materiałów i towarów pobranych ze składów celnych kontrahentów zagranicznych

• udzielonych i otrzymanych bonifikat oraz uznanych reklamacji wynikających z błędów w fakturach, różnic w dostawach, stosowanych cen itp.

• prawomocnych tytułów egzekucyjnych dotyczących dostaw, robót i usług

• odpisanych, przedawnionych i nieściągalnych należności oraz przedawnionych i umorzonych zobowiązań

• odszkodowań, odsetek za zwłokę w zapłacie i kar związanych z dostawami, robotami i usługami

• otrzymanych lub udzielonych zaliczek na poczet dostaw, robót i usług oraz kaucji gwarancyjnych

• wydatków wyłożonych za kontrahenta (nie objętych ceną sprzedaży)

• wystawionych i wykupionych weksli własnych

Podstawowe dokumenty w rozrachunkach z odbiorcami i dostawcami

• faktury VAT i faktury korygujące VAT - dla podatników podatku od towarów i usług

• rachunki uproszczone i korygujące rachunki uproszczone - dla jednostek nie będących podatnikami VAT

Do konta „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami” prowadzi się ewidencję szczegółową, która umożliwia:

• wyodrębnienie przebiegu rozrachunków

• ustalenie stanu należności i roszczeń oraz zobowiązań, (wyodrębnienie zobowiązań wekslowych , wypłaconych zaliczek na inwestycje, na poczet dostaw, robót i usług)

• wyodrębnienie rozrachunków według poszczególnych kontrahentów z uwzględnieniem rodzaju waluty (w odniesieniu do kontrahentów zagranicznych)

• ustalenie rozrachunków długoterminowych i krótkoterminowych

W zależności od zakresu występowania rozrachunków z odbiorcami i dostawcami dla potrzeb jednostki uzasadniona może być „rozbudowa” konta i utworzenie kont syntetycznych dla poszczególnych grup (rodzajów) rachunków (np. na dotyczące: kontrahentów krajowych i zagranicznych, zaliczek otrzymanych i zapłaconych).

Konto „Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami” może wykazywać dwa salda, które ustala się na podstawie ewidencji analitycznej:

• saldo WN - oznacza stan należności i roszczeń

• saldo MA - oznacza stan zobowiązań.

Jeżeli otrzymana od kontrahentów krajowych i zagranicznych zaliczka na poczet przyszłych dostaw, robót i usług przekracza 50% wartości transakcji, wówczas wystawia się fakturę zaliczkową (lub rachunek uproszczony) obejmujący należności netto oraz podatek VAT. Rozliczenie transakcji następuje po wykonaniu świadczenia, przez wystawienie:

1. faktury uzupełniającej (gdy kwota faktury zaliczkowej była niższa od wartości świadczenia)

2. faktury korygującej (gdy odstąpiono od umowy)

EWIDENCJA ROZRACHUNKÓW Z ODBIORCAMI I DOSTAWCAMI

Rozrachunki z odb.

Sprzedaż produktów i dostawcami Rozliczenie zakupu

1a

8a 7

Rozrachunki z tytułu VAT Pozostałe koszty operac.

1b

9

2b

8b

Koszty finansowe

10a

Przych. przyszłych okresów

2a 11b

4

6b Inwestycje

Pozostałe przychody operac. 10b

3

11a

Przychody finansowe

6a

5

1. Należności według faktur lub rachunków uproszczonych z tytułu sprzedaży wyrobów:

1. suma przychodów netto

2. podatek VAT

2. Faktura zaliczkowa (rachunek uproszczony) - w przypadku zaliczek przekraczających 50% wartości transakcji:

1. kwota zaliczki netto

2. podatek VAT

3. Odpisane zobowiązania przedawnione i umorzone

4. Naliczenie należnych odsetek za zwłokę w zapłacie

5. Wydanie weksla własnego na pokrycie zobowiązań

6. Różnice kursowe dodatnie na dzień:

1. rozliczenia rozrachunków

2. bilansowy, gdy dodatnie różnice kursowe po kompensacie z ujemnymi są wyższe w ramach jednej waluty

7. Zobowiązania według faktur i rachunków uproszczonych (w tym także za udzielone zaliczki powyżej 50% wartości transakcji z tytułu dostaw, robót i usług)

8. Uznane reklamacje (i inne zmniejszenia należności) z tytułu sprzedaży wyrobów na podstawie faktur lub rachunków uproszczonych w zakresie:

1. wartości sprzedaży netto

2. podatku VAT

9. Odpisane należności przedawnione, umorzone i nieściągalne

10. Zarachowanie odsetek od zobowiązań dotyczących:

1. działalności operacyjnej

2. inwestycji w okresie realizacji

11. Różnice kursowe ujemne:

1. dotyczące inwestycji w okresie realizacji

2. dotyczące pozostałej działalności

WNIOSKI

W celu ustalenia, jakimi środkami i w jakiej wysokości dysponuje przedsiębiorstwo, jak środki te są wykorzystywane i z jakich źródeł pochodzą, jak wykonuje ono swoje zadania, konieczne jest posiadanie stosownych informacji, wynikających z odpowiedniej ewidencji. Podstawą tej ewidencji są dokumenty, opisujące w określonej formie poszczególne cząstkowe transakcje zewnętrzne (sprzedaż produktów, zakup materiałów, ustalenie wynagrodzeń, wpływu i wypłaty środków pieniężnych). Dokumenty są zatem ważnym elementem w działalności przedsiębiorstwa.

Ewidencja rozrachunków ma za zadanie pomóc w zarządzaniu przedsiębiorstwem poprzez ustalanie, informowanie oraz ocenę przebiegu działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, jego wyników i sytuacji finansowej.

BIBLIOGRAFIA

1. RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA PRZEDSIĘBIORSTW - praca zbiorowa pod redakcją Kazimierza Sawickiego Ekspert Wydawnictwo i Doradztwo, WROCŁAW 1998

2. ZESZYT METODYCZNY RACHUNKOWOŚCI

Wydano ZdiO Gorzów Wlkp. 1998

3. PRAWO PRZEDSIĘBIORCY - INFOR 1999

4. BUCHALTER 1999

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

1

1

---