Rozdział 2. Motywacja do aktywności fizycznej i jej uwarunkowania

2.1 Motywacja a potrzeby uczniów

Potrzeba jest to stan braku czegoś. Obiektywne potrzeby są wspólne wszystkim ludziom, niezależnie od czasu i przestrzeni, i w zasadzie są jednakowe pod względem ilościowym i jakościowym. Przyczyną tego jest natura ludzka, wspólna wszystkim ludziom, niezależnie od epoki i terytorium. Niemożliwe jest ustalenie siły potrzeb według ich rodzajów.

Jest to następstwem zmiennej intensywności każdej z nich zależnie od stopnia zaspokajania. Każda potrzeba jest w pewnym okresie nasycalna, czyli zmienna siła odczuwania jej przez człowieka, zależnie od wielkości jej zaspokajania. Jest to wynikiem materialnej ograniczoności ciała ludzkiego przy potrzebach cielesnych, a ograniczoności siły nerwów przy innych. Stanowi to ta zwane prawo nasycalności potrzeb, zwane w pierwszym prawem Gossena. Zjawisko to występuje w bardzo różny sposób u różnych ludzi, jest więc bardzo subiektywne. Tym mniej jednak owy spadek intensywności potrzeb w pewnym okresie w mirę ich zaspokajania zawsze występuje, doprowadzając do zera przy pełnym nasyceniu, a nawet wywołuje w końcu uczucie niechęci.

Odnośnie związku potrzeb ludzkich z aktywnością fizyczną, to potrzebą nazwać można biologiczny lub psychiczny stan braku w organizmie, który wzbudza motywację do działania zmierzającego do jego zaspokojenia. Człowiek zmęczony całoroczną pracą, nauką, szuka odpoczynku, dąży do zmiany rytmu życia, środowiska, rodzaju aktywności.

Dla człowieka aktywność fizyczna, ruch, czynny wypoczynek i aktywny sposób spędzania wolnego czasu, jest nie tylko okazją do zapewnienia dobrej kondycji fizycznej, ale również poznawania świata, nowych miejsc, kultur oraz krajobrazów.

W jednym i drugim przypadku zaspokajamy nasze potrzeby, a aktywność ruchowa jest podstawą, źródłem tego zaspokojenia. Potrzeby człowieka posiadają biologiczny, jak i społeczny kontekst, wymiar. Wynikają zarówno z funkcjonowania organizmu ludzkiego, poddanego prawom fizjologii, jak również ze społecznej natury człowieka regulowanej standardami określonych środowisk kulturowych.

Dla wyjaśnienia istoty ludzkich potrzeb przydaje się teoria hierarchii potrzeb Abrahama Maslowa. Jego zdaniem potrzeby ludzkie tworzą swoistą hierarchię, która warunkuje kolejność ich zaspokojenia. Maslow wyróżnił pięć podstawowych, najważniejszych syndromów potrzeb. Podstawę tej piramidy tworzą potrzeby fizjologiczne, jak między innymi potrzebę snu, pragnienia, aktywności ruchowej, dodatnich doznań zmysłowych bądź wypoczynku.

Z kolei drugą pozycję zajmują tutaj potrzeby związane z zapewnieniem poczucia bezpieczeństwa. Przejawiają się one w potrzebach na tle opieki i poczucia wsparcia, pewnego porządku i ładu, wolności od strachu czy lęku. Kiedy potrzeby tego rodzaju zostaną zaspokojone, następnie pojawiają się te, dotyczące przynależności oraz miłości. Według wymienionego wcześniej autora, każdy z nas odczuwa potrzebę nawiązania więzi emocjonalnej z innymi ludźmi, bowiem nie można funkcjonować poza granicami wytyczonymi przez dane społeczeństwo.

Kolejną grupę potrzeb, stanowią potrzeby szacunku. Są one wynikiem funkcjonowania jednostki w grupie społecznej i porównywania siebie z innymi ludźmi. Zaliczyć wiec można tutaj potrzebę wyczynu, znaczenia, uznania ze strony innych, sławy czy dominacji. Piątą zaś grupę tworzą potrzeby samo urzeczywistnienia. Wyrażają się one w dążeniu jednostki do rozwoju swych możliwości, umiejętności, do wykorzystania posiadanej wiedzy.

Wyszczególnione przez Maslowa rodzaje potrzeb mają odzwierciedlenie w aspekcie aktywności ruchowej człowieka. Aktywności tej, bowiem towarzyszy nieustannie system potrzeb danej osoby, jakie mają bezpośredni wpływ na przebieg danej formy uprawianej aktywności. Potrzeby człowieka odbijają się w celach podejmowania aktywności, w motywach ich podjęcia, w wyborze sposobu spędzania wolnego czasu, miejsc, do których decydujemy się udać, sportów, które chcemy uprawiać.

Ma to odniesienie chociażby w przepadku potrzeb fizjologicznych. Powszechnie znany jest pogląd o negatywnym wpływie rozwoju cywilizacji na funkcjonowanie psychiczne człowieka. Żyjący w wielkich aglomeracjach ludzie nieustannie narażeni są na hałas, zanieczyszczenia środowiska, nadmierne zagęszczenie, pozbawieni są zielni, czystego powietrza oraz kontaktu z naturą.

Wzrasta, więc rola i znaczenie racjonalnego wypoczynku w czystym ekologicznie środowisku, jako czynnika warunkującego odnowę fizyczną i psychiczną. Aktywność fizyczna i ruchowa, głównie w swej aktywnej postaci, zaspokaja również potrzebę ruchu, często zaniedbywaną w codziennym życiu. Uwzględniając zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa, to jest to przesłanka niejednokrotnie warunkująca podjecie decyzji o wyborze danego celu uprawianej aktywności.

Oznacza to, iż człowiek ma świadomość bezpieczeństwa osobistego w miejscu uprawiania sportu czy też innej formy aktywności. Można więc stwierdzić, iż człowiek pragnie wiedzieć, czy będzie przebywał w przyjaznym, w szerokim tego słowa znaczeniu, środowisku.

Specyfika zaspokajania potrzeb kontaktów społecznych i przynależności grupowej poprzez aktywność fizyczną wynika głównie z tego, że wspólne wędrowanie, uprawianie sportów, i związane z tym przeżycia emocjonalne integrują ludzi, sprzyjają budowaniu między nimi trwałych więzi. Przykładowo, dla klasy szkolnej dobrze zorganizowana wycieczka jest czynnikiem spajającym tak naprawdę zespół.

Fakt ten został dostrzeżony przez różne instytucje, które dla swych pracowników organizują konferencje lub szkolenia w atrakcyjnych miejscach za granicą, aby tym samym związać ich emocjonalnie z danym przedsiębiorstwem i stworzyć zgrany zespół. Wspólne spędzanie wakacji integruje także rodzinę, szczególnie zaś rodziców z dziećmi, którym można wówczas poświecić więcej czasu. Również i dla turystów trzeciego wieku, czyli starszych, wyjazd turystyczny stwarza szansę kontaktu z innymi osobami, nawiązana nowych znajomości lub ponownego spotkania się chociażby z personelem pensjonatu, do jakiego regularnie przyjeżdżają.

Pozostając w omawianym kontekście, należy zwrócić uwagę na potrzeby poznawcze oraz estetyczne. Czynność poznawcza jest nieustannie dynamizowana przez napięcie, które pojawia się na skutek samego faktu istnienia czegoś, co wymaga dokładnego poznania. Czynnikiem różnicującym poziom uzewnętrzniania się potrzeby poznawczej bywa wykształcenie jednostki.

We współczesnej aktywności fizycznej obserwuje się nasilenie się nurtu poznawczego. Obserwacja zachowań człowieka przekonuje o ich wrażliwości na przeżycia i doznania estetyczne. Związane są albo z obcowaniem z naturą albo też z widokami inscenizowanymi przez człowieka. Znajomość systemu potrzeb człowieka jest przydatną, ale niewystarczającą podstawą przy tworzeniu oferty aktywności ruchowej.

Tuż obok potrzeb, w aspekcie podejmowania aktywności fizycznej, decydujące znaczenie posiadają motywy towarzyszące człowiekowi w podjęciu danej aktywności. Motywy te wpływają w znaczącym stopniu na proces kształtowania i formowania współczesnej oferty aktywności fizycznej.

Motywacja odnosi się przede wszystkim do wewnętrznych przeżyć psychicznych człowieka, od jakich zależy możliwość rozwoju kierunku i kształtowanie ludzkiej aktywności. Jest ona procesem regulacji, który pełni rolę sterowania konkretnymi czynnościami w sposób, by prowadziły one bezpośrednio do uzyskania określonego, oczekiwanego wyniku bądź celu.

Jako mechanizm psychologiczny motywacja stanowi wewnętrzną siłę, pewien atut człowieka, dzięki jakim ma on możliwość podjęcia różnych działań. Od wielkości oraz struktury motywacji zależy ogólna aktywność psychofizyczna jednostki, rozmiar mobilizacji jej sił i energii, intensywność i trwałość nakładanych wysiłków. Oprócz tego, postrzegając motywację przez pryzmat procesu, można powiedzieć, że wpływa ona i steruje w pewien sposób wyborami, jakich dokonuje jednostka spośród wielu dostępnych kierunków oraz form działania.

Motywacja to ogół motywów, a motyw to przyczyna, dla której człowiek zachowuje się w określony sposób.

Motywacja to ogół różnych czynników wpływających bezpośrednio na ludzi, by w rezultacie zachowywali się oni w określony, pożądany sposób. Zazwyczaj wymienia się trzy podstawowe jej składniki, którymi są kierunek, wysiłek oraz wytrwałość, a sam proces motywacji rozpoczyna się od niezaspokojonej potrzeby, co w efekcie powoduje napięcie i skłania do poszukiwania oraz wynajdywania rozwiązań, jakie pomogą zaspokoić i jednocześnie zredukować stan niezadowolenia.

Motywacja to proces regulacji, który pełni funkcję sterowania czynnościami tak, aby doprowadziły one do osiągnięcia określonego wyniku, którym może być zarówno zmiana zewnętrznego stanu rzeczy, jak i zmiana w sobie czy też zmiana własnego położenia. Motywacja wyznacza kierunek ludzkich czynności, a także ilość energii, jaka człowiek jest gotów wydatkować, aby osiągnąć swój cel.

2.2 Wychowanie fizyczne w świetle edukacji zdrowotnej

Szkoła bez wątpienia spełnia ważną, bardzo szczególną, a przy tym również specyficzną rolę, nieustannie odgrywa ona funkcje istotne dla potrzeb rozwoju oraz procesu kształtowania życiowych postaw, jakie są przyjmowane przez człowieka. Szkoła prócz tego, wpływa także w bezpośredni sposób na przyjęcie przez uczniów, dzieci, pewnych określonych i pożądanych w społeczeństwie wartości oraz zasad, różnych norm moralnych.

Niezwykle ważnym, więc staje się to, żeby szkoła zawsze funkcjonowała we właściwy, zgrany sposób. Nie można dopuścić do tego, by pod wpływem wielu niesprzyjających czynników, została zachwiana i zburzona panująca w niej równowaga, by nie doprowadzono przez to do zniszczenia, wręcz zatracenia jej wszystkich najważniejszych priorytetów. Jeśli bowiem człowiek dopuści do takiej sytuacji, konsekwencje tego stanu rzeczy mogą okazać się być bardzo bolesne, brzemienne w skutki zwłaszcza dla dzieci, uczniów.

Szkoła niezaprzeczalnie od długich lat zajmuje dominującą pozycję wśród wszystkich innych instytucji, a także różnych placówek prowadzących odpowiednio zaplanowaną działalność o charakterze oświatowo - wychowawczym. Także i dzisiaj jedni ludzi skłonni są dopatrywać się w szkole tych instytucji, od których zależy ciągłość rozwoju kultury oraz cywilizacji, a nawet i racjonalna przebudowa stosunków społeczno-ekonomicznych, z kolei już inni, eksponując jej różne niedociągnięcia i braki, są zdania, że jest to placówka wręcz anachroniczna, od której powinno się jak najszybciej uwolnić społeczeństwo.

Niepochlebne opinie funkcjonują w społeczeństwie na temat zajęć z wychowania fizycznego we współczesnych szkołach. Realizowany w minionych latach program wychowania fizycznego nie spełniał wszystkich oczekiwań, czego dowodzą wyniki przeprowadzonych badań oraz teoretyczne prace krytyczne. Badanie te przeprowadzane są systematycznie co kilka lat. Fakty empiryczne w sposób jak stawy i konsekwentny już od dłuższego czasu wykazują, że:

• dla zdecydowanie większej części współczesnej młodzieży, lekcje z wychowania fizycznego w szkołach są nieciekawe, nie wzbudzają zadowolenia i rzadko są lubiane,

• im starsza jest młodzież, a więc im większy zasób doświadczeń wyniosła młodzież z lekcji, to tym gorszy posiadają stosunek do spraw związanych z wychowaniem fizycznym w szkołach.

Dzieci w wieku szkolnym powinny być zadowolone z lekcji wychowania fizycznego, bowiem z założenia lekcje te są bardzo istotne dla sposobu funkcjonowania dzieci i młodzieży. Posiadają one duży wpływ na kształtowanie się pozalekcyjnych form aktywności ruchowej uczniów.

Kultura fizyczna obejmuje te wszystkie wartości, jakie ściśle wiążą się z przyjmowaną, fizyczną postawą oraz fizycznym funkcjonowaniem człowieka, zarówno w jego własnym, subiektywnym odczuciu, jak również w obrazie społecznie zobiektywizowanym. Wszystkie te wartości, w najogólniejszym znaczeniu, maja odniesienie do zdrowia, oraz budowy postawy ciała, jak i odporności bądź wydolności czy sprawności, w końcu i urody.

W sposób analogiczny do innych wartości kulturowych. Posiadają one charakter dynamiczny, bowiem kształtują poglądy oraz postawy ludzkie, a więc stanowią integralną część światopoglądu oraz obyczaju. Krzewić kulturę fizyczną oznacza, więc tyle, co ukształtowanie świadome mej, alternatywnej postawy w stosunku do ciała oraz jego potrzeb, a przy tym również uczyć tego, jak poprawiać naturę oraz zmieniać obyczaj i doskonalić się.

Wychowanie fizyczne powinno, więc wprowadzać w świat tak szeroko pojętej kultury fizycznej, a przy tym także powinno stanowić jej kurs propedeutyczny, będący dostosowany odpowiednio do poszczególnych etapów rozwoju, oraz do płci czy w końcu i środowiska czy przyszłego zawodu. Wychowanie fizyczne nie jest wiec jedynie szeregowym składnikiem kultury fizycznej, a raczej jej zasadniczym fundamentem.

Celem kształcenia i wychowania w zakresie wychowania fizycznego, staje się stworzenie optymalnych warunków do zapewnienia dzieciom oraz młodzieży:

• harmonijnego rozwoju fizycznego, głównie przez właściwy dobór bodźców bezpośrednio działających na poszczególne cechy somatyczne, a także Skaldy krążenia, oddychania oraz nerwowy,

• kształtowanie psychomotoryki, zwłaszcza poprzez dobór właściwych środków rozwijających cechy motoryczne, a także nauczanie3 oraz doskonalenie wielu różnych form aktywności ruchowej, czy w końcu i eksponowanie wielu indywidualnych możliwości upodobań , zainteresowań bądź też umiejętności ruchowych ucznia,

• wyposażenia w niezbędny zasób potrzebnej wiedzy z zakresu kultury fizycznej

• kształtowanie charakteru oraz pożądanych postaw w działaniu zarówno indywidualnym, jak również zespołowym czy integracją socjalną, a także współpracę i współdziałanie z nauczycielami oraz rodzicami,

• kształtowanie estetyki ruchu, poprzez rytmikę oraz ekspresję artystyczną, szczególną dbałość o elegancję postawy, harmonię i piękno, swobodę wykonywanego ruchu.

System specyficznych celów do zrealizowania w ramach wychowania fizycznego w szkołach, można odpowiednio zhierarchizować, poprzez nadanie im następującej rangi:

1. Naczelny cel, czyli cel o najwyższym stopniu uogólnienia, będący realizowany w trakcie całego pobytu ucznia w danej szkole.

2. Cele etapowe, czyli:

• cele w okresach rozwoju osobniczego,

• cele wychowania w kulturze fizycznej,

3. Cele operacyjne, a mianowicie cele kształcenia orz wychowania dotyczące konkretnych działań praktycznych, inaczej zadań, będących realizowanych przy pomocy właściwe dobranych metod oraz środków dydaktyczno - wychowawczych.

2.3 Czynniki motywujące do podjęcia aktywności fizycznej

Motywacja jest procesem dynamicznym, ulęgającym przeobrażeniom i ciągłym modyfikacjom. Kiedy rozpoczynamy aktywność fizyczną powodowani jesteśmy najczęściej innymi motywami od tych, które w przyszłości będą nas skłaniać do kontynuowania tej formy działania.

Tak, więc dla młodzież szkolnej aktywność fizyczna jest to okazja do uwolnienia się od opieki dorosłych, wyżycia się, wspólnej zabawy, ale również do sprawdzenia własnych umiejętności, kondycji czy sprawności.

Osoby starsze są aktywne, by wypocząć, leczyć się, a dzięki temu zapewnić opiekę wnukom. Źródła motywacji aktywności fizycznej mogą mieć zarówno wewnętrzny, jak i wewnętrzny charakter. Jeśli motywacja wynika z naszego systemu potrzeb, zainteresowań, aspiracji, mówimy wtedy o jej wewnętrznym charakterze. Ale czasem jesteśmy inspirowani zewnątrz, na przykład przez reklamę w kolorowym folderze, opowiadania znajomych czy krewnych albo też program telewizyjny, wtedy obiekt, rodzaj portu itp., przyciąga nas swoja atrakcyjnością

Rola oraz znaczenie różnego rodzaju czynności motywujących, opiera się przede wszystkim na skierowaniu uwagi, zainteresowania oraz sił uczniów na wykonywanie zadań. Wszystkie czynności motywujące, zawsze są ściśle powiązane z procesami uczuciowymi. Bowiem więź pomiędzy nauczycielem a dziećmi, uczniami, jest głównym warunkiem dla pomyślnych oddziaływań w trakcie realizacji procesu kształcenia oraz wychowania zamierzonego.

Najważniejszym warunkiem oraz jednocześnie wyznacznikiem skuteczności wszelkich zabiegów nauczania - uczenia się, są więc odpowiednio strzeżone wzajemnie procesy uczuciowo - motywacyjne, przy czym należy zaznaczyć, iż czynności motywujące stanowią czynnik wzbudzania u uczniów napięcia uczuciowego, tuż przed oraz w czasie wykonywanych przez dzieci zadań.

Wszelkie objawy niechęci oraz lekceważenia obowiązku bądź niedbałego wykonywania poszczególnych zadań przez uczniów podczas lekcji wychowania fizycznego, przede wszystkim wynikają zazwyczaj z nieumiejętnego stosowania różnych zabiegów motywujących przez nauczyciela prowadzącego zajęcia z w- f. Motywy, bowiem wskazują nie tylko na silny związek z emocjami, lecz również z konkretnym działaniem.

W odróżnieniu chociażby od innych czynności nauczycielskich, jakich zasadniczym celem jest znaczne usprawnienie działania uczniów, wszelkiego rodzaju czynności motywujące sukcesywnie uruchamiają siły wewnętrzne drzemiące w uczniach, skłaniając go do podejmowania działań oraz jednocześnie poprawnego ich wykonywania, co następnie przejawia się w podejmowanych przez nich czynnościach właśnie.

Koniecznym warunkiem do uruchomienia ukierunkowanego działania uczniów, bez wątpienia jest sprecyzowanie tego, co uczniowie muszą wykonać, a także zaobserwować czy też w końcu i zrozumie, opanować orz rozwiązać. W skald prawidłowo skonstruowanej struktury czynności o charakterze motywującym, wchodzą istotne, następujące elementy, czyli:

• wywołanie zainteresowania określonym zadaniem poprzez ukazanie jego ważności bądź tez przydatności,

• indywidualne wywołanie potrzeby do podjęcia pracy nad zadaniem,

• zastosowanie rożnych dodatkowych bodźców motywujących, a wiec pochwał, uwag czy nakazów,

• ocenianie ponoszonego wysiłku uczniów oraz zachęcanie ich do systematycznego pokonywania wszelkich trudności poprzez pomaganie oraz dodatkowe wyjaśnienia.

Nauczyciel w - f, podczas prowadzenia zajęć z grupą uczniów, musi indywidualizować zabiegi motywacyjne w stosunku do poszczególnych wychowanków, uczniów. Jest to konieczne miedzy innymi ze względu na fakt, iż praktycznie każde dziecko przejawia różny, odmienny poziom motywacji w stosunku do tego samego rodzaju zadań.

Czynności, mające za zadanie zmobilizować uczniów do pracy, muszą być szczególnie dobrze przemyślane oraz zaplanowane. I to nie tylko w odniesieniu do całego zespołu uczniów, ale również w stosunku do każdego ucznia z osobna, przede wszystkim tych trudnych bądź też niechętnych.

2.4 Rola mediów w popularyzowaniu aktywności fizycznej wśród młodzieży szkolnej

We wszystkich społeczeństwach ludzie angażują się w produkcję i wymianę informacji oraz treści symbolicznych. Od najwcześniejszych form użycia języka i gestów, po najnowsze osiągnięcia technologii komputerowych, wytwarzanie, przechowywanie oraz obieg informacji i treści symbolicznych były centralnymi aspektami życia społecznego.

Wraz z rozwojem wielu instytucji medialnych od końca XV wieku aż po dzień dzisiejszy procesy wytwarzania, przechowywania i obiegu informacji uległy pewnym znaczącym zmianom. Zostały pochwycone w serię przekształceń instytucjonalnych bardzo charakterystycznych dla obecnych czasów. Dzięki tym przekształceniom skala wytwarzania i odtwarzania form symbolicznych znacznie się zwiększyła, a one same stały się artykułami rynkowymi, dostępnymi dla wszystkich i wszędzie, w każdym miejscu. W nieodwołalny sposób media przyczyniły się do zmiany charakteru treści symbolicznych oraz samych metod ich przekazywania w nowoczesnym, współczesnym świecie .

O mediach mówi się, że tworzą je wszelkiego rodzaju środki masowego przekazu, które w czasach dzisiejszych stanowią nieodłączny element otaczającej nas rzeczywistości. Są one nieodłączną częścią społecznej komunikacji, relacji nawiązujących się między ludźmi. Nowoczesne media postrzega się jako „czwartą władzę”, ponieważ funkcje przez nie pełnione odnoszą się praktycznie do każdej dziedziny ludzkiego życia - kształtują w człowieku sposób myślenia, oddziaływają na jego charakter, postępowanie, przyjmowane wzorce i ideały, rozwijają w nim kreatywność i pozwalają jednocześnie w niektórych przypadkach na samorealizację, biorą aktywny udział w edukacji i rozwoju młodego człowieka.

Odbierając, bowiem i jednocześnie przyswajając medialne przekazy, pozostając pod wpływem działania mediów wszelkiego rodzaju, człowiek, a wraz z nim całe społeczeństwo, zaczyna się angażować w proces samo zrozumienia oraz samo tworzenia, czego z reguły nawet nie jest świadomy i nie zauważa, kiedy do takiej sytuacji dojdzie.

Przejmując przekazy i rutynowo wykorzystując je w życiu, pośrednio angażujemy się w tworzenie poczucia własnego „ja”, własnej tożsamości oraz miejsca w czasie i przestrzeni. Ciągle kształtujemy i przekształcamy nasze umiejętności, pokłady wiedzy, testujemy uczucia i gusty oraz rozszerzamy horyzonty naszych doświadczeń. Aktywnie tworzymy nasze „ja” za pomocą przekazu medialnego i treści symbolicznych dostarczanych prze produkty medialne. Proces ten nie jest zjawiskiem nagłym, zdarzającym się raz na zawsze, gdyż zachodzi on powoli, niedostrzegalnie, z dnia na dzień .

Należy podkreślić, że media mają nieredukowalny wymiar symboliczny: to one zajmują się wytwarzaniem, przechowywaniem oraz obiegiem materiałów, stanowiących dla jednostek, które je tworzą i odbierają, nośniki znaczenia. Łatwo nie zauważyć tego symbolicznego wymiaru, jeśli mocno zaabsorbują nas walory techniczne mediów.

Są one istotne, ale nie można pozwolić, by przyćmiły fakt, iż rozwój mediów jest z gruntu przetworzeniem symbolicznego charakteru życia społecznego, reorganizacją sposobów wytwarzania i wymiany informacji oraz treści symbolicznych w świecie społecznym, jak również restrukturyzacją sposobów odnoszenia się jednostek do siebie samych i do innych. Komunikowanie mediów jest kołem napędowym nowoczesnego świata, a istoty ludzkie, korzystając z niego, same tworzą swoją rzeczywistość .

Media umożliwiają swobodny przebieg informacji, dostarczają społeczeństwu bieżących, aktualnych wiadomości, biorą nieustanny udział w przebiegu zdarzeń i obracaniu zdobytych danych. Dotyczy to także rozpowszechniania przez media mody na aktywny tryb życia, na promocję sportu, kulturoznawstwa czy turystyki.

Istnieje bardzo wiele typów mediów. Jedne z nich są wykorzystywane znacznie częściej niż inne, są bardziej popularne i powszechne. Niektóre media mają charakter tradycyjny, jak chociażby radio czy telewizja, ale są także takie, które pojawiły się stosunkowo niedawno, a dotyczy to Internetu. Są również i takie media, które dopiero zostaną wprowadzane na rynek, jak przykładowo telewizja interaktywna. W zasadzie wszystkie media istniejące na całym świecie, obecne są także w Polsce .

Termin media odnosi się do różnych aspektów, dotyka wielu zagadnień i posiada liczne określenia stosowane zarówno w literaturze, jak i praktyce. Do jednych z nich zalicza się określenie mass media.

Mass media to jedno z kluczowych pojęć z obszaru medioznastwa. Polska literatura fachowa posługuje się wieloma nazwami w odniesieniu do wszelkiego rodzaju mediów masowych. W Polsce pojęcie to służy do określenia przede wszystkim prasy oraz radia, a także Internetu i telewizji. Jest ono tutaj najczęściej postrzegane po prostu jako środek służący do masowego przekazu. Jednak nie posiada ono właściwych odpowiedników w innych, obcych językach. Popularne jest także określenie znacznie skrócone, czyli media masowe lub też po prostu same media .

Internet jest bez wątpienia jednym z najmłodszych przedstawicieli mediów istniejących we współczesnym świecie. Jego rozkwit rozpoczął się na świece zaledwie kilkanaście lat temu, a w Polsce obecnie korzysta z niego już prawie całe społeczeństwo. Jest to najszybciej rozwijające się medium, co powoduje, że Internet powoli wypiera wiele tradycyjnych mediów komunikacji i nie tylko. Internet to przyszłość, w którą warto inwestować .

Nowe media oparte na cyfrowym przetwarzaniu i przesyłaniu informacji zaczęły funkcjonować od 1945 r., kiedy to powstał pierwszy komputer ENIAC. Jednakże dopiero masowy rozwój komputerów osobistych oraz początek działania Internetu, zwanego jeszcze wówczas Arpanetem powołały do życia tzw. społeczeństwo informacyjne .

W dzisiejszych czasach coraz więcej szkół, a nawet zdecydowana ich większość ma trwały i stały dostęp do Internetu. Kadra nauczycielska posiada dzięki temu możliwość swobodnego posługiwania się i wykorzystania Internetu w celach typowo edukacyjnych. Nauczyciele mogą również poszerzać i pogłębiać posiadaną przez nich wiedzę, zdobywać nowe kompetencje i umiejętności oraz efektywnie przeprowadzać proces nauczania wśród swych uczniów. Dzięki Internetowi możliwe staje się również motywowanie uczniów do podejmowania aktywności fizycznej, głownie poza szkołą.

Internet dostarcza miedzy innymi ważnych dla potrzeb lekcyjnych informacji, jest nieocenionym źródłem bieżących i aktualnych wiadomości z całego świata, może wzbudzić w uczniach zapał do nauki i pozyskiwania wiedzy, ich kreatywność, lecz nie tylko. Może on bezpośrednio uczestniczyć w procesie dydaktycznym, jeśli nauczyciele wykorzystają go do przeprowadzenia lekcji na „żywo”.

Zabieg ten wymaga jednak zaznajomienie się przez nauczycieli ze wszystkimi aspektami i zasadami swobodnego, właściwego poruszania się po Internecie - ma to związek z umiejętnością posługiwania się wszelkimi programami do przeglądania informacji, zaznajomieniem się z szybkością transferu wiadomości i przekazów internetowych, przewidzieć ewentualne trudności, jakie mogą wystąpić przy transmisji danych i pracy z wykorzystaniem zasobów Internetu. Biorąc pod uwagę mogące wystąpić trudności w trakcie prowadzenia lekcji przy zastosowaniu Internetu na „żywo”, występujące zazwyczaj w postaci kłopotów z połączeniem, należy zapobiegawczo, o wiele szybciej wyszukać, a następnie zapisać niezbędne adresy internetowych stron i umieścić je albo w odpowiednich folderach, albo tez nagrać je na dysk twardy.

Internet jest narzędziem medialnym, które w niezwykle znaczący i wyraźny sposób oddziałuje na proces edukacyjny i kształtowanie, rozwijanie postaw ludzkich, w tym zamiłowanie do aktywności fizycznej wśród uczniów. Z jednej strony jest znakomitym sposobem przekazywania, gromadzenia, zasięgania informacji, z drugiej zaś - świetnie służy różnego rodzaju zadaniom związanym z komunikacją między ludźmi, grupami czy instytucjami. Potencjał możliwości zastosowania sieci komputerowej w praktyce edukacyjnej i nie tylko, jest bardzo duży. Rola Internetu praktycznie w każdej dziedzinie życia wydaje się mieć charakter progresywny - każdy niemal miesiąc przynosi nowe zastosowania sieci komputerowej, nowe narzędzia, metody oraz środki .

Internet, dzięki swoim dużym zasobom i możliwościom, wszechstronności, pozwala przygotować oraz następnie przeprowadzić zajęcia lekcyjne praktycznie na wszystkie tematy, w zależności od danego typu zajęć, przedmiotu i zainteresowań. Posługując się witrynami i stronami internetowymi możliwe staje się przeprowadzenie lekcji, zrealizowanie tematów lekcyjnych dotyczących ważnych wydarzeń politycznych, narodowych bądź poświęconych znanym osobistościom. Internet daje dużo możliwości edukacyjnych, pozwala uczniom wzbogacić ich wiedzę i zapewnia swobodny dostęp o wiadomości, których w danej sytuacji są nam potrzebne.

2.5 Popularne formy podejmowanej aktywności fizycznej

2.5.1 Gry sportowe - piłka nożna

Jedną z form rekreacji ruchowej jest piłka nożna. Gra ta cieszy się wciąż niesłabnącą popularnością, tak wśród dzieci i młodzieży, jak i wśród osób dorosłych. Szczególny wpływ ma ona na osoby młode - rozwija ich zainteresowania, daje im możliwość aktywnego spędzania czasu, ucząc przy tym pewnych zachowań i sposobów myślenia, podnosząc sprawność organizmu dziecka i kształcąc jego przyszłą, społeczną postawę.

Piłka nożna, jako gra wykorzystująca zabawę, stanowi jedną z najbardziej atrakcyjnych form ruchu. Walorem jest wywoływanie dużego emocjonalnego zaangażowania, które ułatwia przyswajanie umiejętności i wiadomości. Jest to dobra metoda do nauczenia i doskonalenia określonych elementów techniki, których nauczanie w formie ścisłej jest zbyt nużące. W piłce nożnej pod płaszczykiem fabuły ukryte są konkretne zadania do opanowania.

W piłkę nożną gra się niemal wszędzie i jest to chyba najpopularniejszy sport na całym świecie. Skąd wzięła się ta dyscyplina? Tego dokładnie nie wiado­mo. Prawdopodobnie zaczęło się od tego, że ktoś kiedyś bawił się kopiąc przed sobą różne przedmioty. W końcu każdy z nas kiedyś kopał przed sobą coś, co się toczy lub odbija od ziemi, np. kamyk lub pustą puszkę.

Ludzie w każdym wieku i każdej profesji podczas każdego weekendu dają się porwać fascynacji tą grą. Okrągła piłka staje się w wolne dni od pracy sposobem na podniesienie i podtrzy­manie kondycji dla milionów aktywnie ją uprawiających ludzi. Każdego tygod­nia piłka ściąga miliony widzów na stadiony i boiska sportowe na całym świecie, gdzie w szranki sta­ją amatorzy i zawodowi gracze. Nadawane wieczorem transmisje telewizyj­ne z piłkarskich spotkań budzą emocje na miarę seriali kryminalnych czy nowości kinowych. Oglądane przez uczniów, kolegów z pracy, księży, a nawet kobiet, dają początek gorącym dyskusjom o strzelonych bramkach lub też o zmarnowanych okazjach.

Dzisiejsza piłka nożna nie ma nic wspólnego z tą graną dawno temu. W odległych cza­sach grywano w drużynach, które mogły liczyć nawet 100 osób. Taka gra wcale nie była bezpieczna. Niektóre mecze bywa­ły bardzo brutalne i wielu graczy mogło zostać rannych. Nie było wtedy reguł, których zawod­nicy przestrzegają w dzisiejszych czasach. Dawne piłki też nie były takie, jak dziś. Nie od­bijały się od ziemi, być może niektóre mogły się toczyć, ale niekoniecznie musiało tak być. Nie było też specjalnie wydzielonych boisk do gry. Grano po prostu tam, gdzie znajdowała się jakaś otwarta przestrzeń. Jeśli istniały jakieś zasady gry, w każdym miejscu były inne. Nie miało to jednak większego znaczenia, ponieważ nie rozgrywano meczów pomiędzy różny­mi krajami.

Piłka nożna ma ogromny wpływ na ludzi, ich zdrowie, kondycję psychiczną i fizyczną. Wyraża się to nie tylko w aspekcie zdrowotnym, ale również wychowawczym. Zabawa piłka bowiem wychowuje i uczy przestrzegania norm i reguł gry, współpracy w grupie i umiejętności pogodzenia się z przegraną. W zabawie kształtują się prawidłowe stosunki społeczne pomiędzy poszczególnymi zawodnikami. Uczestnicy gier wykorzystujących piłkę mają szanse poznania własnych wartości motorycznych i intelektualnych. Gra jest nieustanną decyzją, namysłem nastawionym na obmyślanie sposobów prowadzonych do osiągnięcia celu, przy zaangażowaniu całego ciała. Piłka wykazuje wręcz magicz­ną moc w spajaniu społeczeństwa. Fascynacja piłką może prowadzić ku rozwojowi wielostronnych zainteresowań poszczególnych jednostek. Może być całkowitym wypełnieniem wolnego od pracy i szkoły czasu.

Piłka nożna, jako forma rekreacji ruchowej, posiada szerokie walory wychowawczo - dydaktyczne i zdrowotne. Podczas gry w piłkę nożną można zetknąć się z wieloma formami ruchu i stopniowo opanować umiejętności, które opierają się na ruchach celowych, precyzyjnych i skoordynowanych. Wykorzystuje się je w późniejszym okresie w aspekcie współzawodnictwa i współdziałania. Piłka nożna:

• dostarcza radość i satysfakcję ze stosowanych ćwiczeń fizycznych,

• zapewnia wszechstronny rozwój fizyczny,

• dba o zdrowotność i podnosi ją na wyższy poziom,

• kształtuje osobowość i charakter ,

• ukierunkowuje zainteresowania na grę w piłkę nożną,

• wyrabia wyobrażeniach o czynnościach ruchowych stosowanych w piłce nożnej,

• dokonuje selekcji najzdolniejszych ruchowo do dalszego procesu szkolenia,

• przyczynia się do poprawy piłkarskich umiejętności,

• stale utrzymuje indywidualne poczucie radości z zespołowej gry w piłkę, uczy współdziałania,

• stymuluje rozwój psychiczno-fizyczny,

Dzięki uprawianiu gry piłkarskiej można zaspokoić naturalną potrze­bę ruchu oraz zwiększyć aktywność ruchową stanowiącą źródło ochrony zdrowia i pra­widłowego rozwoju.

Aktywność ruchowa to bardzo ważne zagadnienie dla zdrowia. Zabawa i gra ruchowa to czynniki, które mają istotną rolę do spełnienia, poprzez oddziaływanie na system nerwowy. Piłka nożna, wyrażająca się w swobodzie działania, beztrosce, prostych przepisach, oraz towarzysząca jej radosna atmosfera rozładowuje napięcia nerwowe, zapobiega stresom oraz nerwicom, zmniejsza stan frustracji dziecka. Stosowanie piłce naturalnych ruchów - biegów, rzutów, kopnięć - sprzyja prawidłowości funkcjonowaniu całego organizmu. Dodatkowo wpływa w sposób dodatni na wydolność układu krążenia, oddychanie, przemianę materii i działanie pozostałych układów. Gra w piłkę regeneruje siły, powoduje przypływ energii. Gra tocząca się w różnych warunkach uodparnia organizm dziecka na niekorzystne zmiany środowiska i na choroby.

Aktywność ruchowa ma ogromny wpływ na młodych ludzi. Wyraża się to nie tylko w aspekcie zdrowotnym, ale również wychowawczym. Aktywność, uczestnictwo w aktywności ruchowej wychowuje i uczy przestrzegania norm i reguł gry, współpracy w grupie i umiejętności pogodzenia się z przegraną. W zabawie kształtują się prawidłowe stosunki społeczne pomiędzy poszczególnymi zawodnikami.

Uczestnicy gier mają szanse poznania własnych wartości motorycznych i intelektualnych. Gra jest nieustanną decyzją, namysłem nastawionym na obmyślanie sposobów prowadzonych do osiągnięcia celu, przy zaangażowaniu całego ciała. Fascynacja ruchem, zabawą, sportem może prowadzić ku rozwojowi wielostronnych zainteresowań poszczególnych jednostek. Może być całkowitym wypełnieniem wolnego od pracy i szkoły czasu.

Gry sportowe są środkiem promocji aktywności fizycznej, dbałości o własne ciało, kształ­towania zamiłowań do całożyciowej aktywności ruchowej. Dzięki ich uprawianiu można kształtować cechy osobowości przydatne w dorosłym życiu, jak np. odporność na zmęczenie czy ból, wytrzymałość fizyczna, sprawność ruchowa i zdolność koordynacji.

Na popularność piłki nożnej wpływa wiele elementów:

1. Rozmaitość form „wyżycia się”. Oparta o określone przepisy gra charakteryzuje się dużą dynamicznością i nieustanną zmiennością sytuacji. Zawodnicy atakują i bronią, zmieniając akcje szybko i nie­oczekiwanie.

2. Rywalizacja z przeciwnikiem, ciągły ruch i różnorodność walki sportowej umożliwiają każdemu zawodnikowi maksymalne „wyżycie się” na boisku. Strzelona trafnie bramka, walka o zwycięstwo i dobre miejsce w tabeli rozgrywek dostarczają grającym wielu emocji.

3. Duża dostępność. Gra w piłkę nożną nie potrzebuje ani drogiego sprzętu ani wielkich stadionów, a na podstawowym szczeblu szkole­nia nie wymaga się od początkujących dużych umiejętności rucho­wych i walorów psychicznych. Przepisy gry zaś są stosunkowo proste i zrozumiałe zarówno dla zawodników, jak dla publiczności.

4. Ruch na świeżym powietrzu. Zajęcia szkoleniowe i mecze prowa­dzone są i rozgrywane na boisku. Piłkarze trenują na dworze, bez względu na porę roku i warunki atmosferyczne. Jeśli są możliwości, zmieniają boisko na las, łąkę, park itp. Tylko z powodu złych warunków atmosferycznych lub w pewnych okresach treningowych ćwiczą w sali gimnastycznej lub w hali sportowej. Zimno, deszcz, słońce, mróz hartują, a kontakty z przyrodą zbliżają do niej mieszkańców miast i osiedli.

5. Atrakcyjność form rozgrywek. Rozgrywki w piłce nożnej są rozmaite. Organizuje się spotkania mistrzowskie, ligowe i pucharów, krajowe, międzynarodowe i międzypaństwowe. Wszystkie cieszą się olbrzymim zainteresowaniem publiczności. Gorąca solidarność z drużyną reprezentującą zakład pracy, dzielnicę, miasto, województwo czy kraj, nabiera głębszego znaczenia, a w meczach rozgrywanych za granicą jest ważnym czynnikiem łączności z emigracją.

6. Możliwość wykazania walorów indywidualnych. Gra stawia każde­mu zawodnikowi duże wymagania, angażując go równocześnie fizycz­nie i psychicznie. Chociaż piłka nożna jest grą zespołową, opiera się jednak na działaniu indywidualnym każdego zawodnika. W każdym zespole znajdzie się gracz o większej indywidualności, wybijający się w grupie. Dobry bramkarz, niebezpieczny strzelec, skuteczny obrońca czy mądry rozgrywający pomocnik jest dla każdego sportowego ko­lektywu cenną jednostką, cieszącą się uznaniem i popularnością. Od­czuwanie przydatności w drużynie jest wielką satysfakcją dla każdego sportowca.

7. Zespołowość działania. Każda czynność każdego zawodnika podpo­rządkowana jest wspólnym założeniom i wspólnemu planowi gry. Całość akcji musi być zgrana. Drużyna musi wzajemnie rozumieć się i pomagać sobie w czasie gry oraz asekurować się w trudnych sytuacjach. Zgranie takie stanowi wielki walor gry, a równocześnie swoistego rodzaju magnes przyciągający młodzież i wzbudzający przyjazne uczucia wśród publiczności.

2.5.2 Pływanie i jazda na rowerze

Pływanie jest bardzo ważnym sportem i przejawem aktywności fizycznej zwłaszcza dla dzieci oraz młodzieży w wieku szkolnym. W okresie szkolnym bardzo chętnie dzieci uczestniczą w organizowaniu wyjść na basen, poza lekcjami sami wybierają się w to miejsce ze znajomymi bądź rodziną.

Pływanie bowiem wpływa na sprawność fizyczna organizmu, na kondycję i ogólną kondycję. Prócz tego, pływanie poprawia samopoczucie i hartuje osobowość dziecka. Stanowi jedną z ulubionych form aktywności fizycznej wśród młodych osób.

Jazda na rowerze jest coraz bardziej popularna i doceniana, stanowi ona szczególną formę spędzania wolnego czasu. Współcześnie, niektórzy amatorzy tego sportu również traktują ją, jako możliwość ich rozwoju fizycznego bądź też element rekreacji fizycznej.

Efektywny trening w jeździe na rowerze potrzebuje zarówno wiedzy, jak również mądrości osób uprawiających ten rodzaj sportu. Mądrość, należy tutaj wyjaśnić, jest to dokładną znajomość tejże dyscypliny oraz samego siebie w takim stopniu, żeby móc, na co dzień podejmować tylko racjonalne oraz rozsądne decyzje.

Każdy sportowiec, jakiemu brakuje takiej mądrości, bardzo często podejmuje błędne decyzje bazując przede wszystkim na emocjach, często zgubnych. Skutek tutaj jest taki, że w skrupulatny sposób planowany trening zamienia się w końcu w bezcelową zabawę. Jazda na rowerze posiada związek z kondycją organizmu sportowca. Kondycja składa się z trzech zasadniczych elementów, czyli:

• wydolności tlenowej,

• progu mleczanowego,

• ekonomiczności.

Wydolność tlenowa jest to miara ilości tlenu, jaki zużywa organizm w trakcie treningu wytrzymałościowego. Wydolność tlenowa jest w znacznej mierze zdeterminowana genetycznie, a przy tym zależy od takiego rodzaju czynników, jak miedzy innymi wielkość serca oraz szybkość tętna, pojemność wyrzutowa serca, a także koncentracja hemoglobiny oraz enzymów aerobowych we krwi, czy w końcu gęstości mitochondriów bądź rodzaju włókien mięśniowych.

Próg mleczanowy jest także nazywany progiem beztlenowym, bądź tż anaerobowym, jak również początkową kumulacją laktamu we kwi, lub mleczanowym punktem zwrotnym oraz progiem wentylacji beztlenowej. Próg ten opisuje intensywność treningu, po którego przekroczeniu kwas mlekowy zaczyna się gwałtownie zbierać we krwi.

Uprawianie jazdy rowerowej bez wątpienia wpływa na kondycję organizmu, a wiec na gibkość ciała, jego zdolności motoryczne, sprawność stawów i pracę mięśni.

Młodzi ludzie uprawiając sporty, uczestniczą zawsze w treningu. Sam trening jest to świadomie kierowany, pod opieką trenera, proces rozwoju wydolności fizycznej oraz różnych specjalnych umiejętności ruchowych, jaki zapewnia osiąganie sportowcom jak najwyższych wyników sportowych. Pod wpływem przede wszystkim wielokrotnego powtarzania właściwie dobranych, różnorodnych wysiłków sportowych powstaje w organizmie szereg wielu zmian, wpływających na zwiększanie wydolności ogólnej oraz sprawności specjalistycznej. W każdej współczesnej jednostce treningowej następuje trening ogólny oraz trening techniczny.

Rodzaje treningu:

• trening ogólny służy do podnoszenia ogólnej wydolności, a polega on na umiejętnym stosowaniu różnych wysiłków fizycznych jako pewnych bodźców stymulujących rozwój zachodzących zmian przystosowawczych, jak również zapewnia zwiększenie wydolności poszczególnych narządów wewnętrznych bądź przestraja ustrój na znacznie wyższy poziom funkcjonalny;

• trening techniczny, który polega głównie na doskonaleniu starych i tworzeniu oraz następnie utrwalaniu całkiem nowych nawyków ruchowych.

Celem treningu jest kształtowanie umiejętności, zdolności (możliwości) i wiadomości o konkretnej dyscyplinie sportu, w ciągłym procesie. Wyróżnia się w treningu trzy podstawowe fazy: wstępną, podstawową i specjalną, którym podporządkowano odpowiednie treści i uzyskanie wyników.

2.5.4 Narciarstwo

Narciarstwo jest przykładem turystyki kwalifikowanej. Narciarstwo posiada długą i ciekawą historie, jednak bardzo popularnym, cenionym powszechnie sportem oraz przy tym i szczególną formą turystyki stała się praktyczni rzecz biorą, dopiero w czasie międzywojennym. Tego typu forma turystyki odznacza się charakterem sportowym, jak również rekreacyjnym włącznie.

Jak sama nazwa opisywanego rodzaju turystyki może wskazywać, to reguluje ona przede wszystkim termin tych sportów czy wyjazdów turystycznych, realizowanych na tle narciarskim. Turystyka narciarska zalicza się do turystyk sezonowych, co oznacza, że można ją czynnie uprawiać wyłącznie podczas trwania danej pory roku. Obecnie jednak oczywiście istnieją również możliwości względem uprawiania narciarstwa w porze letniej, lecz niestety nie jest to samo, co uprawianie tego sportu zimą. Prócz tego, turystyka narciarska jest uprawiania tylko na terenach górskich.

Wyróżnia się dwie podstawowe formy narciarstwa, a są nimi narciarstwo biegowe oraz zjazdowe. Dzięki pierwszemu z nich, czyli narciarstwu biegowemu, możemy znacznie wzmocnić siły psychofizyczne, a także umożliwia ono poznanie bardzo atrakcyjnych miejsc. Jednak w rzeczywistości, o wiele większą popularnością cieszy się wśród turystów narciarstwo zjazdowe, praktykowane najczęściej i na największą skalę przede wszystkim w Europie oraz Ameryce Północnej.

Obecnie, na skutek sukcesywnego rozwoju opisywanego rodzaju turystyki, wychodzeniu naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom człowieka, bezpośrednio obok turystyki wysokogórskiej pojawiły się również całkiem nowe, aczkolwiek pokrewne kierunki obierane w narciarskiej turystyce kwalifikowanej.

Niektóre z nich znajdują się już nawet na pograniczu sportu, bowiem pojawia się w nich istotny element charakterystyczny dla sportowej rywalizacji, a więc organizowanie zawodów. Tymi nowoczesnymi kierunkami są:

• ski alpinizm,

• back country,

• telemark,

• narciarstwo ekstremalne.

Uprawianie powyższych rodzajów turystyki narciarskiej wymaga nabycia specjalnego przygotowania technicznego, a także przygotowania sprawnościowego czy też kondycyjnego. Niezmiernie ważne staje się tutaj także umiejętne posługiwanie się specjalistycznym sprzętem narciarskim. Bez wątpienia jednak narciarstwo zaliczyć można do najbardziej popularnych form spędzania wolnego czasu, wpływających na kondycję i sprawność fizyczną. Jako cześć turystyki, narciarstwo alternatywny pomysł na aktywność fizyczną.

2.5.6 Wycieczki

Wycieczki zawsze pozostaną swoistym, szczególnym rodzajem zajęć odbywających się w terenie, wśród otwartej przestrzeni, bądź też formą lekcji odbywającej się poza ławką szkolną, sprzyjających aktywności fizycznej. Wycieczki szkolne są dostępne dla wszystkich grup wieku i możliwe do organizowania niezależnie od pory roku czy pogody. Każdemu z nas z wycieczkami kojarzy się wiele pięknych wspomnień i przeżyć, różnych ciekawych doświadczeń.

„Są one synonimem przyrody, piękna następującego po szarych i nieciekawych dniach codziennej rzeczywistości, pracy. Wycieczki porównywane są do uroczystego czasu odnowy całego organizmu, orzeźwiającej kąpieli po trudach dniach. Stanowią one również okno otwarte na szeroki świat”. Co jednak najważniejsze, zyskały one duże uznanie wśród dzieci oraz młodzieży szkolnej.

Ciekawym zjawiskiem, odnośnie wycieczek szkolnych i ich istoty, jest to, że z reguły nie definiuje się ich, nie uogólnia. Zazwyczaj mówiąc o wycieczkach, wykazuje się przede wszystkim ich wpływ, rolę względem szkolnictwa i programu edukacyjnego. Liczni autorzy akcentują głównie w ich zakresie wszelkie wartości, jakie niosą właśnie dla programu nauczania, dla całego procesu dydaktyczno - wychowawczego, w tym również rozwijania aktywności fizycznej wśród dzieci, realizowanego i wdrażanego w życie w trakcie trwania właśnie wycieczek.

Wielu autorów posługuje się terminem wycieczka, ale nie definiuje go. Zakładają oni prawdopodobnie, że jakkolwiek ciągle jeszcze brakuje zadawalającej definicji wycieczek, to jednak stale widoczny staje się postęp w ich planowaniu, metodyce przeprowadzania i bilansowania wyników.

Efektem tych podejmowanych prób zdefiniowania zjawiska wycieczki, są chociażby poszczególne próby określenia jego istoty. Odnoszą się one zarówno do formy wycieczki, rodzaju czy sposobu jej zaplanowania i przeprowadzenia. Należy zauważyć to, iż wycieczką szkolna mogą być nie tylko wyjazdy poza miasto czy też kilkudniowe wyprawy do innej miejscowość.

Wycieczki stanowią także zwykle, grupowe wyjście tuż poza tren danej szkoły, placówki. Każda z kolei forma wycieczki jest już przejawem aktywności ruchowej, w jakiej uczestniczą dzieci.

Dzieci chętnie wybierają tego typu rodzaj aktywności fizycznej, bowiem realizacja zajęć dydaktycznych w ich zakresie odbywa się przy jednoczesnej możliwości zwiedzania ciekawych miejsc, uczestniczenia w rozrywce. Dzieci podczas wycieczek mogą być aktywne, są w niestannym ruchu, przebywają na świeżym powietrzu, doznają ciekawych wrażeń i dzięki temu wolą udać się na wycieczkę, nawet, jeżeli oznacza ona godzinny pobyt w muzeum czy w parku miejskim, niż grać przykładowo piąty raz z rzędu w danym tygodniu na zajęciach z wychowania fizycznego w siatkówkę.

Wycieczka określa między innymi grupową podróż lub wędrówkę zorganizowaną w celu wspólnego poznawania środowisk w jednej lub więcej miejscowościach w kraju lub z granicą, odbywającą się według określonego programu realizowanego pod nadzorem, osoby, zazwyczaj kierownika wycieczki, reprezentującej organizatora programu. Wycieczki cechują wspólne trasy dla całej grupy uczestników i krótkie pobyty w poszczególnych odwiedzanych miejscowościach.

Celem wycieczek szkolnych jest realizacja zarówno zadań dydaktyczno - wychowawczych szkoły, jak i programu nauczania. Jego konkretnych tematów i haseł. Dlatego też wycieczki szkolne są pewnego rodzaju formami pracy dydaktyczno - wychowawczej, w których uczestnicy mają możliwość zdobywania wiedzy przez bezpośrednie spostrzegane przedmiotów i zjawisk w naturalnych ich warunkach lub specjalnych instytucjach. Wycieczki szkolne są przede wszystkim formami pracy dydaktycznej i wychowawczej szkoły, umożliwiającymi uczniom bezpośrednie poznanie środowiska lokalnego, własnego regionu, kraju ojczystego, bądź też innych krajów, ich właściwości geograficznych, historycznych, etnicznych, kulturowych czy też gospodarczych.

Wycieczką szkolna nazywa się każde celowe i zorganizowane wyjście z codziennego otoczenia. W przypadku wycieczek szkolnych, jest to wyjście poza budynek i obszar szkoły, niezależnie od samego charakteru i czasu trwania, w określonym celu, z góry zaplanowanym. Jeśli więc w sposób zorganizowany i dla ściśle określonych celów wychodzimy ze szkoły, to mamy podstawę, aby to przedsięwzięcie nazwać wycieczką. Cechami charakterystycznymi wycieczek są:

• wyraźnie określone cele,

• zorganizowane formy,

• przebycie ustalonej wcześniej trasy pieszo bądź środkami zbiorowego przewozu osób.

Wycieczki szkolne są przede wszystkim lekcjami, a wiec jednostkami wprowadzającymi, pogłębiającymi, rozszerzającymi lub utrwalającymi treści kształcenia. Mogą być lustracją tego, co uczniowie wcześniej już poznali, inspiracją do dalszego rozwijania treści programu nauczania, punktem wyjścia do samodzielnej pracy naukowej i samokształcenia. Są one dostępne praktycznie dla każdego, dla wszystkich grup wiekowych i możliwe do organizowania niezależnie od pory roku.

Popularność wycieczek wiąże się z tym, że organizowanie wycieczek łączy się z oczekiwaniem na autentyczna przygodę i spotkanie z czymś, co jest nowe, nieznane, fascynujące jednocześnie. Wyzwalają one w uczniach tęsknotę chęci do poczynań wychodzących znacznie poza sztywne ramy godzin lekcyjnych, regulowanych dzwonkami szkolnymi.

Dzieci i młodzież cieszy sam myśl o tym, iż znajdą się na wolnym powietrzu w bezpośredniej styczności z przyrodą i nowym środowiskiem. Uczestników wycieczek ogrania radość, że będą nocować w nieznanych, obcych warunkach. Z przyjemnością myślą o czekającej ich podróży koleją, autobusem czy statkiem i innych, noszących posmak wielu niespodzianek.

Atmosferze wycieczek poddają się nie tylko uczniowie. Ulegają jej również opiekunowi i nauczyciele, którzy powinni spokojnie czuwać nad ich realizacją. Wiadome jest, że działalność dydaktyczno - wychowawcza i krajoznawczo - turystyczna podczas wycieczek jest trudniejsza niż praca w szkolnych klasach, pomieszczeniach.

Wymaga ona dużej koncentracji, skupienia, zapobiegliwości, troski o los podopiecznych uczniów obowiązuje, bowiem przez cała dobę, a nie tylko w czasie godzin lekcyjnych, określonych rozkładem zajęć szkolnych. Efekty wycieczek są nieporównywalnie większe niż lekcji szkolnych, choć na bieżąco mniej uchwytne oczywiste.

Okazuje się, że przeżycia bezpośrednie w zetknięciu z życiem lasu, ruchem wielkomiejskim, górami, rzekami, morzem, krajobrazem, bogactwem pamiątek i pomników kultury czy ciekawymi ludźmi są bez porównania bogatsze, głębsze, żywsze i trwalsze, niż wiedza zdobyta w klasach szkolnych w trakcie odbywania się tradycyjnych lekcji.

Zaobserwowane na wycieczkach nowe zjawiska nie tylko dostarczają ich uczestnikom realnych wiadomości, ale jednocześnie skłaniają do zadawania pytań, porównań, a także do wnioskowania i dokonywania pewnych uogólnień.

Napierała - Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, WSiP, Warszawa 2006, s. 62.

Maslow A., Motywacja i osobowość, PAX, Warszawa 1990, s. 32

Ibidem, s. 32

Strzyzewski S.,op. cit., s. 76

Denek K., op.cit., s. 187

Strzyzewski S., op. cit., s. 78

Maslow A., op. cit., s. 43

Ibidem, s. 43

Więckowski R., op. cit., s. 89

Kupisiewicz Cz, Podstawy dydaktyki ogólnej, ,PWN, Warszawa 1996, s.255.

Bielski J., Podstawowe problemy teorii wychowania fizycznego, Impuls, Kraków 2012, s. 34

Zuchora K., Wpływ wychowania fizycznego w szkole na kształtowanie się pozalekcyjnej aktywności fizycznej, Wychowanie fizyczne i sport 1997, nr 2., s. 98

Osiński W., O pojmowaniu wychowania fizycznego, Kultura Fizyczna, 1982, nr 7 - 8, s. 5 - 7

Program szkoły podstawowej. Kultura fizyczna. Warszawa 2005, WSiP, s. 6

Bielski J., op. cit., s. 102

Strzyżewski S., op. cit., s. 100

Strzyżewski S., op. cit., s. 100

Ibidem, s. 101

Thomson J.B., Media i nowoczesność. Społeczna teoria mediów, ASTRUM, Wrocław 2006, s.19.

Thomson J.B.,, op. cit., s. 48.

Geertz C, Interpretacja kultury, Nowy York 1973, s. 5.

Czarnecki A, Korsak R, Planowanie mediów w kampaniach reklamowych, PWE, Marketing bez tajemnic, Warszawa 2001, s. 35.

Goban-Klas T, Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, Warszawa-Kraków 1999, s. 56.

Czarnecki A, Korsak R, op.cit., s. 91.

Golka M, Czym jest społeczeństwo informacyjne? Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 4. Warszawa 2005, s. 36.

Żuk P, Media i władza, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2006, s. 281.

Bronikowski M., Piłka nożna dla najmłodszych - zabawy i gry w nauczaniu piłki nożnej, [w:] Lider, nr. 5/1996, s. 24.

Bronikowski M., op. cit., s. 32

Ibidem, s. 32

Witkowski Z., Gargula L., Poziom zdolności dostosowania i przestawienia działań ruchowych u piłkarzy nożnych w wieku 7-17 lat z uwzględnieniem symetrii-asymetrii ruchów, [w:] Olejnik A., Wasilewski M., Teoretyczne i praktyczne aspekty nowoczesnej gry w piłkę nożną, Opole 2009, s. 78

Talaga J., Piłka nożna, Warszawa 1990, s. 8-9

Friel J, Biblia treningu kolarza górskiego, PWN, Warszawa 2005, s. 39

Ibidem., s. 41

Ibidem, s. 56

Jastrzębski Z. Zakres obciążeń treningowych i ich wpływ na rozwój sportowy zawodników. AWFiS, Gdańsk 2004, s. 45

Naglak Z, Trening sportowy: teoria i praktyka, PWN, Warszawa 1977, s. 35

Jędrzejczyk I, Rozwój funkcji turystycznej i rekreacyjnej polskich obszarów górskich, AWF, Kraków, 2002, s. 53

Jędrzejczyk I, Rozwój funkcji turystycznej i rekreacyjnej polskich obszarów górskich, AWF, Kraków, 2002, s. 62

Ibidem, s. 63

Wuttke G., Ćwiczenia i wycieczki w nauczaniu geografii, PWN, Warszawa 1989, s. 167.

Ibidem, s. 167

Definicje podstawowych pojęć z zakresu turystyki, Zeszyty Metodyczne GUS, Warszawa 1979, s. 30.

Ibidem, s. 23

Denek K., op.cit., s. 201

Ibidem, s. 201

25

---