l. TECHNOLOGIA PRODUKCJI BUDOWLANEJ I ZASADY PROJEKTOWANIA PROCESÓW BUDOWLANYCH

1.1. Pojęcie technologii i jej geneza

Technologia jest to nauka o metodach wytwarzania, tj. procesach, których celem jest obróbka i przeróbka materiałów i półwyrobów na gotowe wyroby (produkty). W rozszerzonym ujęciu technologia jest nauką o metodach przetwarzania efektywnego surowców i materiałów w celu wytwarzania wyrobów (półfabrykatów, prefabrykatów elementów konstrukcji lub gotowych wytworów) o określonych walorach użytkowych ora2 o stosowanych do tego celu środkach. Technologia jest więc nauką zajmującą się danyrr rodzajem produkcji. W zależności od wytworów produkcji rozróżniamy technologie przemysłowe, powszechne, zawansowane technicznie (high tech.), technologii innowacyjne (prototypy, produkty wzorcowe).

Pojęcie technologii powstało w końcu XVIII w. i obejmowało wskazówki co dc sposobów przetwarzania surowców i materiałów w produkty. W miarę rozwoji wielko seryjnej produkcji przemysłowej pojęcie technologii objęło dziedzinę nauki dotyczące głównie zjawisk mechanicznych lub chemicznych, występujących w procesach obróbk materiałów (obróbka mechaniczna, obróbka chemiczna). Obecnie w produkcji przemysłowej w szczególności w przemyśle budowy maszyn, pojęcie technologii produkcji oznacz;

zjawiska związane z obróbką materiałów w procesie wytwarzania wyrobu wraz z łączenien (montażem) elementów w gotowy wyrób.

Tak więc proces technologiczny obejmuje podstawowe działania procesu wytwarzani. wyrobu (tj. procesu produkcyjnego).

W budownictwie pojęcie technologii produkcji początkowo odnoszono głównie do tzw. produkcji podstawowej, tj. robót budowlanych wykonywanych na placu budowy-; w okresie późniejszym objęło także produkcję elementów i wyrobów. Zostało ano w tej postaci włączone- do programów nauczania wydziałów budowlanych średnich i wyższych szkół technicznych.

1.2. Ogólny podział produkcji w budownictwie

W sensie formalnym produkcja budowlana dzielona jest na podstawową, obejmującą procesy wykonywane na terenie placu budowy i wznoszonego obiektu; oraz pomocniczą i usługową, obejmującą procesy wykonywane w zapleczu technicznym budownictwa. Podział ten podyktowany jest względami organizacyjnym, w szczególności założeniem, że podstawowym celem działalności .przedsiębiorstwa jest realizacja budynków na placu budowy, chociaż w budownictwie uprzemysłowionym wytwarzanie . elementów, tj. części konstrukcji wznoszonego obiektu oraz półfabrykatów odbywa się właśnie w zakładach zaplecza produkcyjnego budownictwa. Ogólnie można powiedzieć, że produkcja budowlana obejmuje pełne, kompleksowe procesy dotyczące wytwarzania:

- materiałów budowlanych,

- półfabrykatów,

- różnego rodzaju wyrobów budowlanych,

-elementów

- konstrukcji budowlanej;

- obiektów budowlanych (przez wykonywanie procesów budowlanych w obiekcie):

1.3. Pojecie procesu produkcyjnego i technologicznego

Przebieg wszystkich czynności związanych z produkcją danego wyrobu nazywamy

procesem produkcyjnym.

Proces technologiczny jest to część procesu produkcyjnego, obejmująca jego

podstawowe czynności związane bezpośrednio z obróbką materiałów i pół wyrobów-' oraz

łączeniem (montażem) części i elementów w większą całość. Proces technologiczny jest

częścią procesu produkcyjnego.

Procesy technologiczne doprowadzają do uzyskania określonych produktów w wyniku przeprowadzenia zmian składu chemicznego, struktury, własności fizycznych, kształtu lub wyglądu albo łączenia (montażu) części i elementów w odpowiednie, wymagane przedmioty:

użytkowe.

Proces technologiczny, często identyfikuje się z procesem produkcyjnym; tymczasem proces technologiczny obejmuje tylko niektóre, podstawowe czynności wchodzące w skład procesu produkcyjnego, związane głównie z bezpośrednią obróbką materiałów i łączeniem (montażem) części lub elementów w większą całość. Proces technologiczny stanowi więc część (zasadniczą) procesu produkcyjnego. Czynności transportowe obejmujące przewóz materiałów lub półwyrobów (części, elementów) z jednego zakładu lub wydziału do drugiego (tzw. transport zewnętrzny, daleki) nie wchodzą w skład procesu technologicznego produkcji budowlanej; transport ten ma swoją odrębną technologię. Transport związany z przemieszczeniem materiałów lub półwyrobów w obrębie miejsca produkcji (tzw. transport wewnętrzny, bliski); występujący w procesie obróbki lub łączenia (montażu) części,. traktowany jest jako transport technologiczny, wchodzący w skład procesie techno lo g icznego.

1. Z czynności związanych z dostawą i magazynowaniem surowców budowlanych

2. Czynnościami pomocniczymi, porządkowymi i przygotowawczymi

3. Procesu technologicznego obróbki materiałów i półproduktów

4. Czynności pomocnicze i uzupełniające (związane np. ze składowaniem)

5. Transport zewnętrzny wyrobu lub półproduktu

6. Proces technologiczny montażu w większe zespoły

7. Czynności uzupełniające

Proponuje się przyjąć, że w pojęciu "technologia" zawarte są wszelkie zjawiska występujące przy działaniach technologicznych procesu produkcyjnego. Czynnikami wymuszającymi procesu produkcyjnego są: człowiek (siła robocza);( materiały ew. urowce), maszyny; urządzenia i narzędzia pracy oraz sposób wytwarzania.

Proces technologiczny w produkcji budowlanej

Materiały

r

Człowiek

Sposób wytwarzania

Maszyny

Rys. 1.1. Czynniki sprawcze (wymuszenia) procesu technologicznego

Technologia produkcji budowlanej jest to nauka o procesach związanych z wytwarzaniem materiałów i wyrobów budowlanych (półfabrykatów, prefabrykatów) oraz ich wbudowaniem w konstrukcję obiektu budowlanego lub z montażem części i elementów-: konstrukcji budowlanych i wykończeniem obiektu.

1.4. Elementy składowe procesu technologicznego

Podstawowymi elementami składowymi procesu technologicznego są operacje; które dzieli się na zabiegi.

Operacją nazywa się zamkniętą część procesu technologicznego, obejmującą całokształt czynności wykonywanych w sposób ciągły na określonym przedmiocie, na jednym stanowisku produkcyjnym, przez jednego robotnika, zespól lub brygadę roboczą albo przez maszynę lub agregat wytwórczy (operacja stanowi więc jedność czterech elementów: przed­miotu, czasu, .przestrzeni i wykonawcy).

Zabiegiem nazywa .się zamkniętą część, operacji, przy której następuje zmiana kształtu,

wymiarów, własności lub stanu fizycznego obrabianego elementu lub materiału; albo - w procesie montażu - zamkniętą część operacji wykonaną w jednym ściśle określonym miejsci połączenia, za po mocą jednego narzędzia (maszyny).

Pomocniczymi elementami składowymi procesu technologicznego są: przejścia stanowiące elementarną część zabiegu, czynności, stanowiące część operacji lub zabiegu ruchy robocze i ruchy elementarne, stanowiące najmniejszy składnik czynności.

Na przykład w skład procesu technologicznego wejdą mn. Operacje.

- produkcja mieszanki betonowej,

- transport mieszanki betonowej,

- zagęszczanie mieszanki betonowej itp.;

¹ skład operacji "produkcja mieszanki betonowej" wejdą zabiegi:

działanie mieszalnika, działanie kosza wsypowego

działanie dozowników;

i skład zabiegu "działanie mieszalnika" wejdą przejścia:

uruchomienie obrotów mieszalnika, ruch obrotowy mieszalnika, zatrzymanie obrotów mieszalnika;

/ skład przejścia "ruch obrotowy mieszalnika" wejdą czynności:

załadowanie mieszalnika,

- mieszanie suchych składników,

-dodanie wody,

- opróżnienie mieszalnika;

v skład poszczególnych czynności wejdą ruchy robocze:

- włączenie dźwigni uruchomienia obrotów mieszalnika,

- otwarcie klapy zamykającej wylot mieszalnika, włączenie dźwigni zatrzymania obrotów ;p.

1.5. Technologiczność konstrukcji wyrobu

Równocześnie jest ważnym pojęcie technologiczności konstrukcji wyrobu ujmujące wymagania stawiane konstrukcjom wyrobu, wynikające z potrzeb technologii produkcji. O możliwości bowiem zastosowania odpowiednich metod technologicznych W nowoczesnej produkcji i, osiągnięcia, założonej jakości wyrobu decyduje w poważnej mierze rozwiązanie techniczno-konstrukcyjne tego wyrobu.

Technologiczność konstrukcji wyrobu jest to zespół cech konstrukcyjnych wyrobu, umożliwiających zastosowanie najbardziej ekonomicznego i zapewniającego dobrą jakość procesuj wytwarzania wszystkich elementów składowych i montażu gotowego wyrobu.

W ocenach technologiczności są brane pod uwagę następujące wymagania:

1. Przystosowania do minimalizacji nakładów pracy żywej

2. Wykorzystanie możliwości mechanizacji procesów roboczych

3. Stopień automatyzacji procesów wytwarzania prefabrykatów i elementów

4. Dogodność w efektywnym wykorzystaniu środków i urządzeń transportowych

5. Przystosowanie do oszczędnego zużycia energii (niskie wskaźniki)

6. Efektywne wykorzystanie kwalifikacji zawodowych robotników

7. Zapewnienie bezpieczeństwa konstrukcji w trakcie wznoszenia i realizacji

8. Przystosowanie do zmiennych warunków atmosferycznych

9. Przystosowanie do szybkiej realizacji i krótkich cykli robót

10. Uwzględnienia bezpieczeństwa i ergonomicznych warunków pracy

11. Dogodność w zapewnieniu wysokiej jakości robót.

Są to wymagania, które proponuje się uwzględnić w formułowaniu kryteriów technologiczności rozwiązań budowlanych. Będzie to omawiane w dalszych wykładach.

1.6. Uwarunkowania technologiczno-organizacyjne procesu produkcyjnego

Proces pracy lub proces produkcyjny ma miejsce wtedy, gdy jego wykonawcy, stosując odpowiednie metody i posiłkując się odpowiednimi zasobami produkcji, doprowadzają do wytworzenia żądanych produktów. Na technologię produkcji oddziałują też konkretne czynniki środowiska pracy; muszą być one rozeznane i uwzględnione w procesie technologicznym Prawidłowa technologia zależy również od właściwej organizacji pracy przyjętej w procesie produkcyjnym - ciąży to na bezpośrednim wykonawcy procesu produkcyjnego. Muszą być uwzględnione wymagania, jakie stawia odbiorca produktu w odniesieniu do cech użytkowych; funkcjonalnych, wytrzymałościowych, jakościowych . i innych. W razie niespełnienia tych wymagań w procesie produkcyjnym może zajść konieczność korekty technologii lub - co ma znaczenie przy produkcji seryjnej - korekta rozwiązania technicznego produkowanego wyrobu.

1.7. Rola technologii w uprzemysłowionej produkcji budowlanej

Technologię należy uznać za czynnik kształtujący w sposób twórczy i inspirujący postęp techniczny w produkcji przemysłowej. Ma to szczególne znaczenie we współczesnej uprzemysłowionej produkcji budowlanej. W produkcji tej bowiem istotnym zadaniem jest stworzenie systemu przemysłowej produkcji zunifikowanych, masowo v używanych wyrobów, przystosowanych do wykonywania, z nich obiektów budowlanych metodami w wysokim stopniu zmechanizowanymi. W systemie tym niezbędne jest operowanie odpowiednio przystosowanymi do tego składnikami procesu technologicznego, tj.:

- siłą roboczą, zdolną do opanowania nowoczesnych metod produkcji i właściwego operowania narzędziami pracy (maszyny, urządzenia),

- odpowiednimi materiałami,

- efektywnymi metodami obróbki materiałów i łączenia części i elementów,.

-odpowiednimi maszynami ż urządzeniami zapewniającymi efektywną i dobrą jakościowo produkcję.

Rolę, technologii w kształtowaniu omawianego systemu wyrobów w budownictwie przedstawia w sposób syntetyczny w tablicy 1.1.

1.8. Projektowanie procesów podstawowej produkcji budowlanej

1.8.1. Rodzaje budownictwa i obiektów budowlanych Rodzajowo -produkcja budowlana związana jest z realizacją budownictwa ogólnego produkcyjnego i usługowego {tj. przemysłowego), inżynieryjnego (lądowego i wodnego) oraz specjalnego. Budownictwo i rodzaje obiektów budowlanych można sklasyfikować wg różnych kryteriów .podziału, np. kryteriów ogólnych, materiałowych, konstrukcyjnych, technologicznych, ekonomicznych i przeznaczenia użytkowego (tabl. 1-2).

Tablica 1.1. Systemowe ujęcie pola technologii jako systemu wytwarzania wyrobów

Stopień uprzemysłowie­nia produkcji	Procesy technologiczne	Systemy maszyn	Zdolności wytwórcze	Systemy wyrobów
Automatyzacja, masowe wytwarzanie mater. budowl.	Wstępna obróbka wysokotermiczna	Maszyny dla jednakowych asortymentów wyrobów	Kompletne, automatyzowane maszyny	Surowce Tworzywa Półwyroby Półfabrykaty
	Mieszanie surowców w różnym stanie skupienia	Maszyny do transportu materiałów mieszanych	Urządzenia i jednostki transportu	Materiały
Prefabrykacja elementów konstrukcyjnych. Budowlanych, i zestawów budowlanych	Wytwarzanie elementów konstrukcji	Systemy maszyn wytwarzania elem. konstr.	Zautomatyzowan e mechanizmy	Elementy konstrukcyjne
		Prefabrykacji Prefabrykacja Otwarta	Zamknięte systemy maszyn	Linie technologiczne	Elementy budowlane
		Prefabrykacja Z montażem	Częściowe - prefabrykacji -wstępnego montażu			Zestawy budowlane
	Seryjne wytwarzanie części budowli	Roboty wykończeniowe naprawcze i modernizacyjne	Częściowe, maszyny do robót wykończeniow. i naprawczych	Częściowe linie potokowe	Części budowli Roboty wykończeniowe
		Na budowie Prefabrykowane Monolityczne	Częściowe maszyn budowy i montażu	Linie potokowe	Części budowli Konstrukcje nośne
		Budowli ziemnych i fundamentowych	Maszyny do budowli ziemnych i fundamentowych	Linie potokowe	Budowle ziemne i fundamentowe Części budowli lub w całości
Wytwarzanie indywidualne	Moce rzemieślnicze	Narzędzia napędzane silnikiem	Brygady budowlane	Produkcja indywidualna

Tablica 1.2. Ogólna klasyfikacja budownictwa i obiektów budowlanych

Budownictwo

Obiekty budowlane (budynki i budowle) wg.GUS

Podział ogólny

Według kryteriów Materiałowych

Budynki (jedno-lub Wielokondygnacyjne) Budowle inżynierskie (lądowe i wodne)

Z drewna

Z kamienia

Z betonu

Ze Stali

Z innych materiałów

Budynki mieszkalne i Użytku publicznego

Mieszkalne rodzinne Zbiorowego zamiesz. Nauki i Oświaty Kultury i Sztuki Zdrowia i Opieki Sp. Kultury fizyczn. i wychowania Administracyjne Użytku publicznego

Według kryteriów Konstrukcyjnych

Konstrukcja płytowa

Szkieletowa

Ramowa

Skrzyniowa

inna

Budynki produkcyjne i usługowe

Według kryteriów techno logicznych

Murowane Monolityczne Prefabrykowane Prefabrykowano-mo no lityczne Specjalne (metodą podnoszenia przekryć

Przemysłowe produkcyjne i energetyczne Hale przemysłowe Składowe Hale składowe Rolnicze i leśnicze Transportu i łączności Halowo- usługowe

Według kryteriów Ekonomicznych

Według kryteriów Użytkowych

Inwestycyjne (nowe)

Remontowe

Inne (odbudowa,

rekonstrukcja)

Mieszkaniowe

Użyteczności

publicznej

Przemysłowe

Rolnicze

Komunikacyjne

górnicze

Budowle przemysłowe I Magazyny naziemne

Chłodnie kominowe i Kominy przemysłowe Wieże przemysłowe Składowe naziemne Fundamenty pod maszyny

Części budowlane i pieców i kotłów Budowle produkcyjne rolnictwa i leśnictwa

Podany zakres przedmiotowy budownictwa świadczy o wielkiej złożoności i różnorodności produkcji budowlanej, a więc i problemów związanych z technologią tej produkcji. Dodatkowe trudności w opanowaniu technologii produkcji budowlanej stanowią: b. trudne warunki, w jakich sil ona odbywa, brak stabilności planów i jej dynamiczny rozwój połą­czony istotnymi zmianami form i metod produkcyjnych. Przemiany technologiczne w produkcji budowlanej wyrażające się ostatnio w dynamicznym przechodzeniu-na metody uprzemysłowione wywołały potrzebę rozwiązań technicznych przystosowanych do potrzeb budownictwa uprzemysłowionego; a więc powtarzalnych, typowych oraz jednorodnych. Doprowadziło to do rozwiązań systemowych w postaci projektów systemów konstrukcyjno-technologicznych zarówno budownictwa mieszkaniowego i użyteczności publicznej, jak. i przemysłowego. Klasyfikacje ważniejszych technik i systemów budowlanych przedstawiono w tablicy 1.3.

Tablica 1-3. Klasyfikacja ważniejszych technik i systemów konstrukcyjno-technologiczych budownictwa

Rodzaj budownictwa	Rodzaj techniki budowania	System konstrukcyjno-technologiczny
Budownictwo mieszkaniowe	Wielkoblokowa	Z (cegła żerańska)
		Wielkopłytowa	W-?0, Wk-70, Szczeciński, OWT-67-75, WUF-T, WWP, WPP, J.Domino, ŁSM, Rataje Winogrady, Radom Dąbrowa
		Ramowa	Ramy H
		Monolityczna	Stolica, Ślizg, RÓW, SBM-75
Budownictwo użyteczności Publicznej	Szkieletowa: Żelbetowa prefabrykowana, stalowa	SBO.T WS, LS, U-75
Budownictwo przemysłowe Halowe	Szkieletowa: Żelbetowa prefabrykowana, stalowa	P-70, F-F Mostostal, JSBP
Budownictwo przemysłowe Wielokondygnacyjne	Szkieletowa: Żelbetowa prefabrykowana,	BWP-71

(tabl. 1-2). Systemy te rozwijały się stopniowo w kierunku tzw. typizacji otwartej, a ostatnio - z tendencją do szerzej pojętej unifikacji między systemowej. Działania te należy traktować jako etap przejściowy do celowej unifikacji wyrobów dla budownictwa; wynikającej z wymagań technologicznych wielkoseryjnej ich produkcji: Przyszłościowo niezbędne jest rozwinięcie prac nad bardziej efektywnymi, uniwersalnymi systemami budowania. .

Przejście z techniki tradycyjnej, dominującej w naszym budownictwie jeszcze w latach sześćdziesiątych, do technik uprzemysłowionych; wprowadzonych powszechnie w budownictwie mieszkaniowym- od 1970 r., stanowi wielki przełom, przede wszystkim w dziedzinie technologii i produkcji budowlane, {rys. 1-2).

1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000

Rys. 1-2. Udział technik budowlanych w budownictwie mieszkaniowym w Polsce Technologia: l - tradycyjna, 2 - tradycyjna udoskonalona, 3 - monolityczna, 4 -wielkoblokowa; 5 - wielkopłytowa, 6 - szkieletowa

l .8.2. Zasady projektowania procesów technologicznych w budownictwie

Procesy budowlane należnie od stopnia ich złożoności można podzielić na

- procesy bardzo wysokiego stopnia złożoności, obejmujące wykonanie zespołu, obiektów, stanowiących zadanie inwestycyjne,

- procesy wysokiego stopnia złożoności, obejmujące wznoszenie całych obiektów,

- procesy średniego stopnia złożoności, obejmujące wykonanie elementów konstrukcji;

wyposażenia lub wykończenia obiektów,

procesy małego stopnia złożoności, prowadzące do uzyskania półfabrykatów. Aby móc projektować proces należy go określić, zdefmiować wszystkie jego charakterystyki Ogólną klasyfikację procesów produkcyjnych w budownictwie podano w tabl. 1-4, a przykład struktury procesu wznoszenia obiektu budowlanego w tablicy 1-5.

Tablica 1.4. Klasyfikacja procesów w podstawowej produkcji budowlanej

l. Roboty ziemne

1.1. Roboty ziemne podstawowe

1.1.1. Roboty ziemne powierzchniowe

1.1.1.1. Mikroniwelacja (plantowanie terenu)

1.1.1.2. Zdejmowanie ziemi roślinnej 1.1.2. Roboty ziemne przestrzenne

1.1.2.1. Wykopy szerokoprzestrzenne, wąsko przestrzenne i jamiste

1.1.2.2. Nasypy

1.1.2.3. Mikroniwelacja

1.1.3. Roboty ziemne liniowe

l. l .3. l. Nasypy i wykopy pod drogi i linie kolejowe

1.1.3.2. Kanały

1.1.3.3. Rowy pod rurociągi dalekosiężne

1.1. Roboty ziemne wykończeniowe i towarzyszące

1.2.1. Roboty wykończeniowe

1.2.1.1. Wyrównywanie dna wykopów szerokoprzestrzennych

l .2. l .2. Profilowanie wykopów pod ławy i stopy fundamentowe

1.2.1.3. Profilowanie i wyrównywanie skarp nasypów

1.2.1.4. Zagęszczanie gruntu

1.2.1.5. Wyrównywanie i kształtowanie terenu

l .2. l .6. Humusowanie terenu i skarp budowli ziemnych

1.2.2. Roboty przygotowawcze i porządkowe

1.2.2.1. Rowy odwadniające

l .2.2.2 Wykopy pod słupy oświetleniowe i ogrodzeniowe

1.2.2.3. Wykopy pod instalacje tymczasowe

l .2.2.4. Wykopy pod drogi tymczasowe i place składowe

l .2.2.5. Wykopy pod budynki tymczasowe

1.2.2.6. Zagęszczanie podłoża gruntów pod drogi i place

1.2.2.7. Roboty porządkowe

1.2.3. Roboty różne

1.2.3.1. Przejścia pod przeszkodami

1.2.3.2. Rozluźnianie zmarzniętego gruntu

1.2.3.3. Wykopy drobne

l. Roboty fundamentowe i uzbrojenia terenu

l .2. Roboty fundamentowe specjalne

2.1.1 Pale prefabrykowane wbijane

2.1.2. Pale formowane w gruncie

2.1.3. Ściany szczelinowe

2. l .4. Studnie i kesony

3. Roboty uzbrojenia podziemnego terenu

1. Sieci instalacyjne (magistralne i lokalne) _.

2. Drogi, ciągi piesze i tereny zielone

2. Roboty betonowe

2.2. Deskowanie konstrukcji

2.2.1. Przygotowanie deskowań

2.2.2. Transport, montaż i demontaż deskowań

2.3. Zbrojenie konstrukcji

3.2.1. Produkcja zbrojenia

3.2.2. Transport i montaż (ułożenie) zbrojenia w deskowaniu

3.2.3. Sprężanie konstrukcji .budowlanych

3.3. Betonowanie konstrukcji

3.3.1 Produkcja mieszanki betonowej

3.3.2 Transport mieszanki betonowej na budowę

3.3.3 Rozprowadzenie mieszanki betonowej na-obiekcie

^.3.3 Ułożenie i zagęszczenie mieszanki betonowej w deskowaniu

3.3.5 Pielęgnacja świeżego betonu

3. Roboty montażowe konstrukcji budowlanych

4. l Montaż konstrukcji budynków

4.1.1 Konstrukcje żelbetowe prefabrykowane

4.1.2 Konstrukcje stalowe

4.1.3 Konstrukcje drewniane

4.1.4 Konstrukcje mieszane

4.1.5 Konstrukcje osłonowe

4.2. Montaż konstrukcji budowli specjalnych

4.2.1. Konstrukcje żelbetowe prefabrykowane

4.2.2. Konstrukcje stalowe

4.2.3. Konstrukcje drewniane

4.2.4. Konstrukcje mieszane

4.2.5. Konstrukcje osłonowe

4.3, Montaż wyposażenia technologicznego zakładów przemysłowych

5. Roboty wykończeniowe

5.1. Roboty tynkarskie i okładzinowe

5.1.1. Tynki i okładziny wewnętrzne

5.1.2. Tynki i okładziny zewnętrzne 5.2. Roboty malarskie

5.2.1. Malowanie farbami wodnymi

5.2.2. Malowanie farbami rozpuszczalnikowymi

5.3. Tapetowanie

5.4. Roboty podłogowe

5.4.1. Posadzki drewniane

5.4.2. Posadzki mineralne i ceramiczne

5.4.3. Posadzki z tworzyw sztucznych 5.5. Roboty izolacyjne i pokrywcze

5.5.1. Izolacje wewnętrzne

5.5.2. Spoinowanie

5.5.3. Pokrycia dachowe ceramiczne

5.5.4. Pokrycia dachowe papowe

5.5.5. Pokrycia dachowe powłokowe 5.6. Roboty osadzeniowe

5.6.1. Osadzenia dynamiczne

5.6.2. Mocowanie elementami rozprężnymi i samozaciskowymi

5.7. Roboty ślusarsko-kowalskie

5.8. Roboty stolarskie

5.9. Roboty szklarskie 5.10. Roboty instalacyjne

5.10.1. Instalacje sanitarne

5.10.2. Instalacje energetyczne

6. Transport budowlany

6. l. Transport zewnętrzny

6.1.1, Transport elementów i wyrobów budowlanych

6. l .2. Transport materiałów sypkich i sproszkowanych

6.1.3. Transport materiałów płynnych i plastycznych

6. l .4. Transport elementów dłużycowych

6.1.5. Transport materiałów drobnicowych

6. l .6. Transport maszyn budowlanych

6.2. Transport na placu budowy

6.2.1. Transport materiałów w obrębie placu budowy

6.2.2. Transport i podawanie ładunków w obrębie obiektu budowlanego

6.2.3. Procesy ładunkowe na placach budów

Tabl. 1.5. Struktura procesu wznoszenia obiektów budowlanych

PROCES WZNOSZENIA OBIEKTU BUDOWLANEGO
Produkcja elementów: konstrukcji, półfabrykatów, Wyposażenia i instalacji	Transport zewnętrzny (daleki) elementów, wyrobów i materiałów	Roboty budowlano-montażowe wykonywane na budowie
Odbiór i składowanie surowców i materiałów	Transport elementów konstrukcyjnych	Roboty przygotowawcze i zagospodarowanie placu budowy
Produkcja półfabrykatów (mieszanka betonowa, zbrojenie, formy, akcesoria)	Transport półfabrykatów	Uzbrojenie terenu wznoszonego obiektu
Formowanie elementów	Transport wyrobów i materiałów sztukowych	Roboty ziemne
Odbiór i składowanie gotowych wyrobów	Transport materiałów sypkich	Roboty betonowe i żelbetowe
		Roboty montażowe
		Roboty instalacyjne
		Roboty wykończeniowe i pokrywcze
		Urządzenie i zagospodarowanie terenu Wzniesionego obiektu

. Dalszy podział procesów prowadzi do wyodrębnienia procesów prostych oraz operacji wykonywanych przez poszczególne maszyny lub zespoły robocze (tab 1.6, 1.7)

Określenie struktury technologicznej procesów produkcyjnych w budownictwie i ustalenie występujących w nich elementów (p. l.3 ) jest niezbędne do wszelkiego rodzaju prac projektowych i naukowo-badawczych w dziedzinie technologii produkcji budowlanej;

stanowi ono podstawę wyboru -najwłaściwszych metod realizacji poszczególnych ,elemen-tów i najodpowiedniejszych maszyn i narzędzi roboczych do ich wykonywania oraz określenia charakteryzujących daną. technologię wskaźników 2 techniczno-ekonomicznych. stanowi ono równocześnie podstawowy materiał w poszukiwaniu procesów produkcyjnych słabiej zmechanizowanych lub nie zmechanizowanych

Tabl. 1.6. Struktura procesów wykonania konstrukcji betonowych i żelbetowych

ROBOTY BETONOWE I ŻELBETOWE

Deskowanie konstrukcji	Zbrojenie konstrukcji	Betonowanie konstrukcji
Kompletacja, uzupełnienie, zmagazynowanie, dostarczenie, konserwacja deskowań	Odbiór i składowanie stali prętowej	Dostawa surowców
Transport deskowań na miejsce ustawienia	Cięcie i gięcie stali prętowej	Dobór i składowanie surowców
Ustawienie i montaż	Łączenie, spawanie i zgrzewanie stali prętowej	Produkcja mieszanki betonowej
Demontaż (lub przestawienie) po stwardnieniu betonu	Montaż zespołów (szkieletów zbrojeniowych)	Transport mieszanki na miejsce ułożenia
	Transport zbrojenia na miejsce ułożenia	Rozprowadzenie i ułożenie mieszanki w deskowaniu
	Ułożenie i zmontowanie zbrojenia w deskowaniu	Zagęszczanie mieszanki
		Pielęgnacja i ochrona świeżego betonu

Tablica 1-7 Struktura procesów wykończeniowych

ROBOTY WYKOŃCZENIOWE
Roboty pokrywcze	Roboty tynkarskie i okładzinowe	Roboty malarskie	Roboty posadzka rskie
Pokrycia z materiałów rulonowych	Tynki zewnętrzne tradycyjne	Malowanie wapienne klejowe i emulsyjne	Posadzki z drewna
Pokrycia natryskowe	Tynki zewnętrzne z mas tynkopodobnych	Malowanie olejne	Posadzki z tworzyw mineralnych
	Tynki wewnętrzne Tradycyjne		Posadzki z tworzyw sztucznych
	Tynki wewnętrzne pocienione
	Okładziny z płyt i płytek

1.9. Projektowanie procesów budowlanych

Projektowanie wybranego procesu wykonania robót budowlanych odbywa się w następującej kolejności:

określenie procesu technologicznego,

określenie parametrów tego procesu

podział procesu technologicznego na operacje

ustalenie brygad roboczych

ustalenie typów maszyn niezbędnych do wykonania procesu

- dobór zestawu maszyn

wykonanie kart technologicznych. Na przykład w przypadku robót ziemnych do parametrów technologicznych należą:

- rodzaj w wielkość zadania (obmiary)

- rodzaj i kategoria gruntu,

- poziom wód gruntowych,

głębokość wykopów i wysokość nasypów, szerokość wykopów, dyrektywny czas wykonania,

- odległość przewozu.

W przypadku robót ziemnych wyróżnione operacje pokazano na rysunku 1.3

Rys. l.3. Proces technologiczny robót ziemnych do wykonania ław fundamentowych

Projektowanie procesu polega na wyborze najlepszego wariantu. Dobór ten jest związany z

analizą możliwości technicznej czasem dyrektywnym i analizą ekonomiczną.

Zestaw maszyn do wykonania określonego procesu wybiera się na podstawie kryteriów

Takich jak

-wydajność zestawu maszyn

-czas realizacji

-koszt jednostkowy produkcji

-energochłonność

-niezawodność

Maszyny wykonujące ciąg operacji muszą ze sobą współpracować w sposób zharmonizowany. W tym celu należy zsynchronizować takie ich parametry jak:

wydajność, zasięgi osprzętu roboczego, wymiary, ładowność, niezawodność. Po zaprojektowaniu procesu wykonujemy karty technologiczne poszczególnych robót.

Charakterystycznymi elementami szczegółowych projektów procesów wykonania budowy są karty technologiczne, przy czym sposób ich powstawania jest następujący.

Wielokrotna powtarzalność tych samych procesów roboczych, będąca istotną cechą dużych obiektów inwestycyjnych, stwarza szczególnie korzystne warunki dla ich typizacji w postaci tzw. przepisów technologicznych. W wyniku wyboru spośród tych przepisów -jednego przepisu najbardziej odpowiadającego określonemu procesowi roboczemu i zastosowania do konkretnego przypadku, powstaje tzw. karta technologiczna.

Elementy karty technologicznej służące jaka instrukcja robocza dla bezpośrednich wykonawców, kierowników robót i kontroli technicznej są w zasadzie następujące:

-opis procesu roboczego,

-warunki techniczne dotyczące robót zakończonych, robót poprzedzających i materiałów podstawowych,

-wyposażenie i organizacja miejsca pracy (rozplanowanie ułożenia materiału i rozmieszczenie urządzeń pomocniczych na miejscu pracy oraz rodzaj i ilość narzędzi, urządzeń, sprzętu),

-technologia wykonania (sposób wykonania i kolejność przebiegu pracy oraz urządzenia i czynności pomocnicze związane z wykonaniem robót zasadniczych),

-organizacja zespołów wykonawczych, tj. skład zespołu i grup roboczych oraz podział czynności;

-dane techniczne (normatywy zużycia materiałów, normatywy czasu roboczego, wydajność zastosowanych urządzeń i sprzętu),

-przepisy bezpieczeństwa (zabezpieczenia na rusztowaniach, przepisy obsługi maszyn i

1.10. Kształtowanie modelu technologicznego budownictwa w Polsce

1.10.1. Systemy tradycyjne i częściowo uprzemysłowione Podejmując działanie dotyczące usprawnienia technologii produkcji budowlanej na poszczególnych jej odcinkach trzeba zdawać sobie sprawę z ogólnego systemu, w którym ujęta jest technologia tej produkcji, i tendencji rozwojowych. Zagadnienie to można przedstawić w postaci modela technologicznego budownictwa obrazującego panujący system technologiczny w danym okresie; np. panujący do lat sześćdziesiątych system tecnhologiczny, oparty na tzw. technice tradycyjnej z tendencjami do częściowego 'uprzemysłowienia budownictwa. Systemy te charakteryzowały się organizowaniem prawie w całości produkcji budowlanej na terenie wznoszonego obiektu i placu budowy.

1.10.2. Systemy uprzemysłowione

Stopniowe przechodzenie na systemy uprzemysłowione charakteryzowało się znacznym rozwojem i rozszerzeniem funkcji zaplecza technicznego budownictwa, głównie o zaplecze przemysłowe (zakłady przemysłowej produkcji elementów konstrukcji .budowlanej. półfabrykatów itp.). W systemie budownictwa . uprzemysłowionego można wyróżnić wersja prefabrykowaną (produkcja o. charakterze przemysłowym gotowych elementów konstrukcja)

oraz wersję monolityczną (produkcja na skalę wielkoprzemysłową półfabrykatów, np. mieszanki betonowej, zaprawy, deskowań, zbrojenia, które następnik wbudowane są w obiekt budowlany nie lodami w wysokim stopniu zmechanizowanymi

---