PROGRAM

KURSU NA STOPIEŃ RATOWNIKA

WODNEGO OCHOTNICZEGO POGOTOWIA RATUNKOWEGO

SPIS TREŚCI

1. Wstęp

2. Cel szkolenia

3. Założenia organizacyjne

4. Wymagania formalne

5. Program kursu

6. Sprawdzian wstępny

7. Zestawienie przedmiotów i tematów zajęć dydaktycznych

8. Wykaz środków dydaktycznych

9. Algorytm czynności administracyjnych

I. WSTĘP

Realizacja misji Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego - działanie
na rzecz zmniejszania liczby osób tonących w wodach polskich wymaga dobrze przygotowanej kadry ratowników wodnych.

WOPR jest specjalistycznym stowarzyszeniem kultury fizycznej - organizacją pozarządową - zajmującym się ratownictwem wodnym, zdolnym do zabezpieczania obiektów rekreacyjnych i sportowych, które działa na mocy Ustawy o kulturze fizycznej z dnia
18 stycznia 1996 r. W art. 55 ust. 2 niniejszej ustawie zawarto: „Organizowanie pomocy oraz ratowanie osób, które uległy wypadkowi lub narażone są na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia na wodach, należy w szczególności do Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (...)” a szczegółowe regulacje dotyczące ratownictwa wodnego znajdują się we właściwych rozporządzeniach w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne
oraz w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków i uprawnień specjalistycznych organizacji ratowniczych oraz wysokości świadczeń przysługujących ratownikom (...) wodnym.

WOPR realizuje swój cel poprzez organizowanie wodnej służby ratowniczej przy współdziałaniu z organami administracji rządowej, samorządowej oraz innymi podmiotami zainteresowanymi bezpieczeństwem i porządkiem na wodach. Ratownicy WOPR angażują się w przedsięwzięcia na rzecz ochrony środowiska naturalnego, w szczególności wodnego. Programowanie i prowadzenie profilaktycznej działalności w zakresie bezpieczeństwa
na wodach i ochrony środowiska wodnego pozwala kreować nową jakość korzystania z wód. WOPR jest przygotowany do udziału w akcjach ratowniczych podczas zagrożeń powszechnych, katastrof naturalnych i awarii technicznych na wodach.

WOPR jest członkiem Międzynarodowej Organizacji Ratownictwa Wodnego (International Life Saving - ILS) wyznaczającej standardy wyszkolenia ratowników wodnych. Prowadzone kursy i szkolenia specjalistyczne z zakresu ratownictwa wodnego i doskonalenie umiejętności ratowniczych a dalej określanie uprawnień do prowadzenia działań ratowniczych oraz nadawanie stopni, w zależności od posiadanych kwalifikacji, stanowi gwarancję dobrego przygotowania kadry WOPR. WOPR prowadzi rekrutację ratowników
z szerokiej rzeszy zgłaszającej się młodzieży, z której najsprawniejsi, najbardziej odpowiedzialni i zaangażowani zostają ratownikami wodnymi. Stawiane wymagania
są bardzo wysokie, precyzyjne i zgodnie z kompetencjami ratownik WOPR powinien umieć
i wiedzieć jak nieść pomoc na wodach.

Struktury organizacyjne WOPR tworzy zgodnie z podziałem administracyjnym kraju
w miejscach, gdzie istnieje taka potrzeba, gdzie są wody ogólnie dostępne, kąpieliska
i pływalnie mając na względzie art. 54 ust. 2 ustawy o kulturze fizycznej, w którym postanowiono, że „Zapewnienie bezpieczeństwa osób pływających, kąpiących się
w miejscach wyznaczonych oraz uprawiających sporty wodne należy do osób prawnych
i fizycznych prowadzących nad wodą działalność w tym zakresie oraz do organów administracji rządowej i właściwych terytorialnie gmin.”.

W powiatach i gminach powinien pojawiać się WOPR zgodnie z oczekiwaniami władz oraz administracji państwowej i samorządowej. Biorąc pod uwagę zakres działań ratowników WOPR i specyfikę ich pracy konstrukcja Programu kursu na stopień ratownika WOPR uwzględnia odpowiednio przygotowany materiał teoretyczny utrzymany w konwencji układu przedmiotowego i specyfiki zagadnień specjalistycznych, pozwalający przygotować absolwentów do wykonywania zadań, wymagających specjalistycznej wiedzy i umiejętności zawodowych.

II. CEL SZKOLENIA

Celem kursu jest przygotowanie ratownika WOPR do: samodzielnej pracy na kąpieliskach, pływalniach krytych i odkrytych, koloniach dla dzieci, obozach młodzieżowych w trakcie imprez na wodach i nad wodami zgodnie z obowiązującymi przepisami, prowadzenia szkolenia podstawowego członków WOPR, wykonywania zadań specjalistycznych z zakresu ratownictwa wodnego w szczególności:

1. Pełnienia funkcji ratownika WOPR;

2. Prowadzenia interwencji i akcji ratowniczej;

3. Stosowania sprzętu ratowniczego;

4. Zapewniania bezpieczeństwa podczas przedsięwzięć na wodach;

5. Prowadzenia działań ratowniczych podczas powodzi;

6. Działania w warunkach trudnych, w tym podczas katastrof naturalnych i awarii technicznych;

7. Działania na rzecz ochrony środowiska wodnego;

8. Wykonywania prac bosmańskich.

III. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNE

1. Kurs na stopień ratownika WOPR może być kursem stacjonarnym lub realizowanym
   w formie zajęć cyklicznych.

2. Kurs obejmuje 80 h (jednostek dydaktycznych - godzin szkoleniowych).

3. Za stronę formalną odpowiedzialny jest kierownik kursu uprawnionej jednostki WOPR.

4. Zarząd uprawnionej jednostki WOPR może zlecić prowadzenie kursu jednostce podległej.

5. Kadrę kursu zatwierdza uprawniona jednostka WOPR.

6. Za stronę programową kursu odpowiedzialny jest prowadzący kurs instruktor WOPR.

7. Kandydaci na kurs przyjmowani są po spełnieniu wymogów formalnych na podstawie protokołu z wstępnego egzaminu kwalifikacyjnego.

8. Na każdym kursie prowadzony jest dziennik zajęć.

9. Wszystkie oceny z egzaminów i sprawdzianów są wpisywane do dziennika zajęć i listy egzaminacyjnej.

10. Kadrę szkoleniową stanowić mogą instruktorzy-wykładowcy, instruktorzy WOPR
    i asystenci w stopniu starszych ratowników WOPR.

11. Zajęcia specjalistyczne mogą prowadzić inne osoby w tym spoza WOPR.

12. Egzaminy na stopień ratownika WOPR są przeprowadzane komisyjnie, a w skład Komisji Egzaminacyjnej wchodzą osoby prowadzące zajęcia oraz instruktor-delegat wyznaczony przez prezydium uprawnionej jednostki WOPR jako przewodniczący.

13. Wpisane do legitymacji uprawnienia, potwierdzają swoimi podpisami i pieczątkami: Przewodniczący Komisji Egzaminacyjnej i instruktor WOPR (instruktorzy) prowadzący zajęcia oraz potwierdza okrągłą pieczęcią uprawniona jednostka WOPR.

14. Każdorazowo po zakończeniu kursu organizator w terminie uzgodnionym z właściwą terenowo uprawnioną jednostką WOPR przekazuje dokumentację kursu.

15. Stopień ratownika WOPR nadaje Prezes jednostki wojewódzkiej WOPR lub z jego upoważnienia inna osoba.

16. Informacje o zakończeniu kursu i nadaniu stopni ratownika WOPR zamieszcza kierownik biura WOPR na stronie internetowej jednostki wojewódzkiej WOPR.

IV. WYMAGANIA FORMALNE

1. Ukończony 18 rok życia.

2. Posiadanie przez co najmniej 12 miesięcy uprawnień młodszego ratownika WOPR.

3. Staż godzinowy co najmniej 100 h (godzin) pracy.

4. Ważna legitymacja członka WOPR z poświadczeniem lekarskim o zdolności do pracy
   w charakterze ratownika na dany rok kalendarzowy.

5. Przedstawienie Komisji Egzaminacyjnej kursu na stopień ratownika WOPR jednego
   z przydatnych w ratownictwie uprawnień (wyłącznie oryginały):

1. motorowodne

2. żeglarskie

3. nurkowania swobodnego (bez płetwonurka młodzieżowego)

4. trenera lub instruktora pływania

5. lekarza medycyny,

6. pielęgniarki,

7. ratownika medycznego,

8. przewodnika turystyki kajakowej,

9. instruktora innych dyscyplin wodnych określonych w odrębnych przepisach.

1. Pozytywne zaliczenie sprawdzianu teoretycznego.

2. Pozytywne zaliczenie testu sprawnościowego na wodach otwartych.

V. PROGRAM KURSU

LP.	PRZEDMIOT	WYKŁADY	ĆWICZENIA	RAZEM
1	Sprawdzian wstępny		2	2
2	Zagadnienia prawne i etyka	5		5
3	Organizacja pracy ratownika WOPR	6		6
4	Ratownictwo medyczne	8	18	26
5	Techniki ratownictwa wodnego	12	27	39
6	Zaliczenia cząstkowe
7	Egzamin końcowy	1	1	2
ŁĄCZNIE		32	48	80

VI. SPRAWDZIAN WSTĘPNY

1. Przepłynięcie dystansu 100 m (metrów) stylem dowolnym w czasie poniżej
   1' (minuty) 40” (sekund).

2. Nurkowanie pod powierzchnią wody na dystansie nie krótszym niż 25 m
   (start z powierzchni wody).

3. Wykazanie się umiejętnością holowania współćwiczącego na dystansie 50 m, płynąc
   na grzbiecie z pracą nóg do żabki i z chwytem stosowanym w ratownictwie wodnym.

VII. ZESTAWIENIE PRZEDMIOTÓW I TEMATÓW ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH

Nr przed	Nr tem	Tematyka zajęć	Wykł H	Ćw h
1		Sprawdzian wstępny		2
2		Zagadnienia prawne i etyka	5
	1	Aktualne przepisy dotyczące bezpieczeństwa nad wodami	3
		2	Odpowiedzialność ratownika za zaistniałe wypadki w czasie pełnienia dyżuru i sprawy socjalno-bytowe ratowników		1
		3	Problematyka wychowawcza i etyka		1
3		Organizacja pracy ratownika WOPR	6
	1	Wybór miejsca i przygotowanie kąpieliska nad: rzeką, jeziorem, morzem	2
		2	Sposób opracowania oraz prowadzenia podstawowej dokumentacji w czasie pracy na kąpielisku		2
		3	Wybrane problemy pracy ratownika	2
4		Ratownictwo medyczne	8	18
	1	Organizacja ratownictwa medycznego (podstawy prawne)	1
		2	Bezpieczeństwo (własne, miejsca zdarzenia, poszkodowanego)		1
		3	Zestawy ratownicze, defibrylator, dezynfekcja sprzętu		1
		4	Elementy anatomii i fizjologii, ocena poszkodowanego (badanie wstępne oraz szczegółowe) Pojęcia - utonięcie i utopienie Najczęściej występujące przyczyny tonięcia i utonięcia Proces umierania, znaczenie upływu czasu, zatrzymanie oddechu i krążenia, „pewne oznaki śmierci”	2	1
		5	Postępowanie z nieprzytomnym poszkodowanym (przyczyny, pozycja boczna ustalona)		1
		6	Resuscytacja (dorosły dziecko, niemowlę, w tym sytuacje szczególne)			4
		7	Postępowanie z osobą w stanie wstrząsu			1
		8	Postępowanie z osobą w różnych stanach nagłych (drgawki, cukrzyca zdekompensowana, zawał mięśnia sercowego, udar mózgowy, zatrucia)	1
		9	Postępowanie z osobą po urazie mechanicznym i przy obrażeniach (złamania, zwichnięcia, skręcenia, krwotoki, obrażenia klatki piersiowej, brzucha, kręgosłupa, głowy i kończyn)	1	3
		10	Postępowanie z osobą z obrażeniami, w tym po urazie chemicznym, termicznym, elektrycznym i przy zagrożeniu środowiska	1	1
		11	Działania ratownicze przy zdarzeniach masowych, mnogich i jednostkowych (segregacja wstępna, karta udzielonej pomocy medycznej, logistyka)	1	1
		12	Ewakuacja ze strefy zagrożenia		2
		13	Udzielanie pomocy medycznej (symulacje)			3
5		Techniki ratownictwa wodnego	12	27
	1	Wskazówki dla osób pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne oraz przebywających na terenach przywodnych	1
	2	Postępowanie i zachowanie się w różnych sytuacjach szczególnych	1
		3	Ratowanie tonącego, w tym przy użyciu sprzętu	2
		4	Skoki do wody przydatne w ratownictwie wodnym		1
		5	Dopływanie i podpływanie do tonącego		1
		6	Nurkowanie, w tym z użyciem sprzętu ABC	1	2
		7	Uwalnianie się od chwytów i objęć tonącego		2
		8	Holowanie ratowanego w różnych warunkach z uwzględnieniem stanu zdrowia i głębokości wody			4
		9	Wynoszenie, układanie i transportowanie osób zagrożonych w zależności od stanu zdrowia i ukształtowania terenu			1
		10	Postępowanie w przypadkach masowego tonięcia	1
		11	Udzielanie pierwszej pomocy osobom wydobytym z zimnej wody, w tym po załamaniu się pokrywy lodowej	1
		12	Zagrożenia w trakcie powodzi i zasady postępowania ratowników	1
		13	Posługiwanie się podręcznym sprzętem ratowniczym		4
		14	Posługiwanie się pływającym sprzętem ratowniczym			11
		15	Prezentacja nowego sprzętu przydatnego w ratownictwie wodnym	1	1
		16	Elementy hydrologii wód śródlądowych i morskich przybrzeżnych	1
		17	Budowle wodne i występujące przy nich zagrożenia	1
		18	Ochrona środowiska wodnego	1
6		ZALICZENIA CZĄSTKOWE W TRAKCIE KURSU
	1	Pływanie: sposobami stosowanymi w ratownictwie wodnym (kraul i żabka ratownicza) na dystansie 100 m (poprawne technicznie) w ubraniu dwuczęściowym na dystansie 100 m rozebranie się w wodzie głębokiej i wyrzucenie ubrania na dosiężny brzeg wytrzymałościowe w czasie 45' wykazanie się umiejętnością pokonania dystansu 300 m w płetwach w czasie krótszym niż 4'30” wykazanie się umiejętnością pokonania dystansu 300 m bez płetw w czasie krótszym niż 9'00”
	2	Skoki ratownicze: wykroczny rozkroczny startowy „na bombę” ślizgowy dowolny skok z wysokości 3 m
	3	1) Wyciąganie i wynoszenie ratowanego: sposobem „strażackim” na biodrach po drabince na dosiężny wysoki brzeg (indywidualnie i zespołowo) do łodzi (indywidualnie i zespołowo) 2) Układanie ratowanego ze sposobu biodrowego i strażackiego
		4			Holowanie zmęczonego na dystansie 100 m (indywidualnie i zespołowo)
		5			Holowanie osób w wodzie płytkiej
		6			Akcja ratownicza: indywidualna ze sprzętem (koło ratunkowe z linką i bez linki, pas „węgorz”, bojka SP) zespołowa akcja ratownicza (liny, szelki)
		7			Posługiwanie się podręcznym sprzętem ratowniczym (3 rzuty kołem ratunkowym i rzutką rękawową do celu znajdującego się w odległości 15 m w czasie 1'40”)
		8			Wiosłowanie i manewrowanie łodzią wiosłową: jednym wiosłem: pagaj, piórkowanie i na pych przy pomocy jednego i dwóch wioseł
		9			Przepłynięcie łodzią wiosłową w czasie poniżej 3'00” zgodnie z przepisami ILS
		10			Przeprowadzenie zabiegów RKO na fantomie do reanimacji (indywidualnie i zespołowo)
7		EGZAMIN KOŃCOWY	1	1
	1	Sprawdzian wiedzy pisemny w formie testu	1
	2	Sprawdzian umiejętności przepłynięcie pod lustrem wody 25 m po skoku ratowniczym nurkowanie w głąb: po skoku ratowniczym przepłynięcie kraulem ratowniczym dystansu 20 m, po nurkowaniu na głębokość 4 m wydobycie zatopionego manekina lub trzech przedmiotów rozrzuconych w promieniu 3 m, w czasie do 2'00” holowanie tonącego na dystansie 150 m (75 m sposobem żeglarskim, 50 m oburącz, 25 m jednorącz za żuchwę) przeprowadzenie pozorowanej akcji ratowniczej (skok, odpłynięcie, podpłynięcie, opanowanie tonącego, holowanie, wynoszenie, zabiegi ożywiające)		1
		Razem	32	48

UWAGA:

Ćwiczenia praktyczne (z wyjątkiem pierwszej pomocy medycznej) i sprawdzian umiejętności egzaminu końcowego należy przeprowadzić na wodach otwartych. Sprawdzian umiejętności powinien odbyć się w trakcie jednego dnia.

VIII. WYKAZ ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH

L.p.	Rodzaj sprzętu	Ilość (szt.)
1	Łódź o długości około 4,5 m z silnikiem zaburtowym o mocy około 30 KM	1
2	Łódź wiosłowa o długości około 3 m	2
3	Łódź wiosłowa do ratownictwa na kąpieliskach morskich np. typu „BL”	1
4	Rzutka rękawowa	15
5	Rzutka siatkowa	5
6	Koła ratunkowe	2
7	Bojka typu SP	15
8	Pas ratowniczy typu „węgorz”	5
9	Kołowrót z szelkami	2
10	Manekin do nauki holowania	2
11	Deska ortopedyczna	1
12	Apteczka WOPR R-1	1
13	Sprzęt do nauki resuscytacji wraz z komputerem	1
14	Osobiste maseczki do wentylacji	16
15	Ekran	1
16	Rzutnik multimedialny	1
17	Laptop (komputer stacjonarny)	1

UWAGA:

Środki na 15-to osobową grupę szkoleniową

IX. ALGORYTM CZYNNOŚCI INSTRUKTORA WOPR

1. Czynności administracyjne przed rozpoczęciem kursu:

1. Rejestracja kursu w biurze ZW WOPR wg karty zgłoszeniowej uwzględniającej planowaną ilość uczestników, kadrę instruktorską, termin i miejsce realizacji zajęć;

2. Pobranie z ZW WOPR opieczętowanego i zarejestrowanego dziennika zajęć, kart ewidencyjnych oraz zgłoszeń do ubezpieczenia;

3. Przeprowadzenie sprawdzianu wstępnego i zebrania organizacyjnego dla kandydatów
   na kurs;

4. Zapoznanie uczestników z programem i regulaminem kursu uwzględniającego nazwę, adres organizatora kursu, imiona i nazwiska kadry instruktorskiej w tym kierownika kursu, harmonogram zajęć i miejsca realizacji, wykaz sprzętu i wyposażenia niezbędnego do realizacji zajęć, cenę kursu, zakres usług objętych tą ceną, zasady kwalifikowania osób na kurs, ilość uczestników przypadających na prowadzącego;

5. Przedstawienie reguł zachowania się uczestników w czasie realizacji zajęć oraz zasady bezpieczeństwa, a dla kursów pobytowych również warunki zakwaterowania
   i wyżywienia;

6. Ubezpieczenie kursantów od następstw nieszczęśliwych wypadków na zasadach ogólnych;

7. Zapewnienie uczestnikom kursu warunków bezpieczeństwa, warunków sanitarno-higienicznych określonych w odrębnych przepisach oraz bazy szkoleniowej odpowiedniej dla formy prowadzonych zajęć;

8. Dopuszczenia do uczestnictwa w zajęciach wyłącznie osób posiadających zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do udziału w tych zajęciach
   lub składających własnoręcznie podpisane oświadczenie o zdolności do udziału w zajęciach;

9. Weryfikacja ważnej legitymacji WOPR, uprawnień przydatnych w ratownictwie, przepracowanych 100 godzin w tym minimum 10 godzin społecznych na rzecz WOPR oraz okresu posiadania uprawnień młodszego ratownika WOPR, a w przypadku warunkowego uczestnictwa w kursie kursant podpisuje klauzulę dotyczącą konsekwencji wynikających z niedotrzymania warunków;

10. Zebranie zdjęć do identyfikatorów oraz zgłoszeń do ubezpieczenia.

2. Czynności administracyjne po zakończeniu kursu:

1. Przekazanie kompletnej dokumentacji kursu. (dziennik kursu z zaświadczeniami lekarskimi, karty ewidencyjne ze zdjęciami oraz zgłoszenia do ubezpieczenia);

2. Rozliczenie finansowe w biurze ZW WOPR zgodnie z kalkulacjami kosztów kursu zatwierdzonymi przez ZW WOPR;

3. Pobranie opieczętowanych legitymacji z biura ZW WOPR i oficjalne wręczenie ich absolwentom kursu na uroczystości.

---