JOHN LOCKE 1632-1704

1. Tabula rasa

Locke twierdził, że dziecko narodzone jest czystą tabliczką. Każda reguła wymaga uzasadnienia. Są pewne osoby, które nie mają idei wrodzonych dzieci, idioci to ludzie niewykształceni. Nie wolno od dziecka lub dzikiego mieszkańca lasu wymagać znajomości oderwanych maksym lub domniemanych zasad nauki. Nie mamy wrodzonych zasad moralnych. Jeżeli można sobie wyobrazić, że jakaś idea jest wrodzona, to za taką można uważać ideę Boga.

2. JAKOŚCI PIERWOT E I WTÓRNE (związane z jednym umysłem)

Jeżeli należycie wymienimy cechy ciał, to okaże się, że są one trzech rodzajów:

1. Wielkość, kształt, liczba, położenie i ruch lub spoczynek stałych części ciała. Te cechy są w ciałach, niezależnie od tego, czy je postrzegamy, czy nie. Te cechy nazywamy cechami pierwotnymi.

2. Cecha jest obecna w ciele, a wywodzą się z jego niedostępnych dla zmysłów cech pierwotnych zdolności działania w sposób szczególny na jeden z naszych zmysłów i wywoływania w nas przez to rozmaitych idei: barw, dźwięków, zapachów, smaków itd. Te cechy wtórne nazywamy zazwyczaj jakościami zmysłowymi.

3. Wskutek szczególnego układu cech pierwotnych ciała może ono posiadać zdolność powodowania a takiej zmiany wielkości, kształtu, budowy i ruchu innego ciała. Te cechy zwykłe nazywamy zdolnościami lub siłami.

Substancja jest wtórna

3. IDEE PROSTE (zmysłowe i refleksje) I ZŁOŻONE (wyobraźnia)

Trzy są czynności, w których umysł wykonuje swą władzę nad ideami prostymi:

1. Łączenie pewnej liczby idei prostych w jednej złożoną

2. Zestawienie łączne dwu idei prostych lub złożonych

3. Oddzielenie lub oderwanie idei od wszelkich innych, jakie im towarzyszą faktycznie w świadomości. Umysł całkowicie biernie przyjmując wszystkie swe idee proste, wykonując sam przez się różne czynności, dzięki czemu kształtuje swe inne idee.

4. NIEPOZNAWALNE SUBSTANCJE (jakości pierwotne są niezniszczalne)

Podział, bowiem nigdy nie jest w stanie pozbawić jakiegoś ciała masywności, rozciągłości, kształtu czy ruchliwości, lecz tylko zmienia to, co poprzednio było jedną bryłą materii, na dwie wyraźnie oddzielnie bryły albo na więcej. Nasza idea, której damy ogólne miano substancji, nie jest, przeto niczym innym, jak tylko domniemanym, lecz nieznanym podłożem własności, których istnienie stwierdzamy i wyobrażamy sobie, że nie mogą one istnieć sine re substant, to znaczy bez czegoś, co by je podtrzymywało. Doznania zmysłowe przekonują o istnieniu substancji masywnych i rozciągłych, a refleksja - o istnieniu substancji myślących.

5. UNIESIENIE UCZUCIOWE (entuzjazm)

Wiara wynosi się ponad rozum. Gdy się nie podtrzymuje żadnego zdania z większym poczuciem, nie to usprawiedliwiają dowody, na których ono się opiera.

Nie to usprawiedliwiają dowody, na których ono się opiera. Nienawidził wręcz entuzjastów. Gdy raz weszli na drogę bezpośredniego objawienia, iluminacja bez dociekań i pewności bez dowodów, to trudno już ich z niej sprowadzić. Rozum do nich nie przemawia, oni są wyżsi nad rozum, widzą światło, które przeniknęło do ich umysłów.

6. LIST O TOLERANCJI

Esej mówiący, iż należy szanować ludzi o innych przekonaniach. Państwo, jako społeczność ludzi, zostało ustanowione wyłącznie dla zachowania i pomnażania dóbr doczesnych. Dobrami doczesnymi nazywamy: życie, wolność, całość, nietykalność ciała, jak również posiadanie dóbr materialnych. Wbrew woli nawet Bóg nikogo nie zbawi. Ludzi, którzy przeczą istnieniu bóstwa, w żaden sposób tolerować nie wolno. Tolerancja religijna nie jest tolerancją dla ateizmu, tylko dla innych wszelkich religii.

7. KONSTYTUCJONALIZM

W stanie natury rządzić na obowiązujące prawo natury. Rozum, który jest tym prawem, uczy cały rodzaj ludzki, że skoro wszyscy są równi i niezależni, nikt nie powinien wyrządzać drugiemu szkody na życiu, zdrowia, wolności czy majątku. Władza ustawodawcza jest złożona w ręce różnych osób. Władza federatywna- uprawniona do prowadzenia wojny i zawierania pokoju oraz prowadzenia wszelkich spraw poza wspólnotą. Większość decyduje o wszystkim.

DAVID HUME - 1711-1786

1. Impresje i idee.

Impresje są to jednostkowe doznania zmysłowe, stanowiące materiał ludzkiej wiedzy. Myśli i idee są połączeniem impresji. Impresje powstają za zmysłów i są niezależne od naszej woli. Idee mają znaczenie poznawcze.

2. Asocjacjonizm (kojarzenie)

Umysł łączy poszczególne impresje w idee, a poszczególne idee w myśli. Jednak ogranicza go -prawo kojarzenia. Łączy idee na zasadzie podobieństwa, styczności w czasie i przestrzeni, związku przyczynowego.

3. Przyczynowość

Przyczyny oparte na kojarzeniu, każdy związek między przypadkiem, a skutkiem musi wywodzić się z doświadczenia i obserwacji.

4. Konieczność.

Żelazna regularność przebiegu zdarzeń. Przez wolę należy rozumieć impresje zew., które czujemy i jesteśmy ich świadomi, gdy z rozmysłem dajemy im początek?

5. Kryterium Prawdy.

Możliwość sprowadzenia idei do impresji.

6. Bóg ludzka świadomość

Rozum nigdy nie stwierdza żadnego realnego powiązania między przedmiotami. Bóstwo jest pierwszą zasadą poruszającą we wszechświecie. Zarówno idea substancji, jak i idea modus(?) nie jest niczym innym niż zbiorem idei prostych, jakie wiąże wyobrażenia. Rozum opiera się na kojarzeniach (asocjacji), nigdy nie stwierdza realnego powiązania. Bóg jest stworzony przez nas ideą.

7. Etyka oparta na emocjach

Każda rzecz wywołuje przyjemność czy przykrość wywołuje również dumę i pokorę. Są pewne cnoty, które dają przyjemności i wywołują aprobatę dzięki pewnemu sztucznemu urządzeniu czy pomysłowi twierdzą, że sprawiedliwość jest cnotą tego rodzaju [czyli] jest sztuczną cnotą. Prawo stałości posiadania, prawo przenoszenia posiadania ze zgodą posiadania, prawo spełniania przyrzeczeń są to 3 podstawowe prawa natury. Na ich ścisłym przestrzeganiu oparty jest pokój i bezpieczeństwo

GEORGE BERKLEY 1685-1753

1. Abstrakty nie istnieją

Trzy kąty w trójkącie równoramiennymi prostokątnym równe są dwu kątom prostym, to nie wolno stąd wnioskować, że własność ta przysługuje wszystkim innym trójkątom, które nie maja ani prostego kąta, ani dwu różnych boków. Kąty wewnętrzne mają taką samą wielkość jak linia prosta. Jakkolwiek w czasie przeprowadzania dowodu idea, którą mam na myśli, jest w danym przypadku ideą trójkąta równoramiennego i prostokątnego, o bokach określonej długości, to przecież mogę być pewny, iż dowód rozciąga się na wszystkie inne trójkąty […] dowolnego rodzaju czy wielkości. A to, dlatego, że ani kąt prosty, ani równość boków, ani określona ich długość nie są wcale brane pod uwagę w dowodzie.

α β 90⁰ 90⁰ γ δ

90⁰

Α β γ δ

2. Przedmioty fizyczne nie istnieją

Ich esse to perci pi - istnieć to znaczy być postrzeganym

Domy, góry, rzeki miały przyrodzone, czyli realne istnienie. O istnienie rzeczy, których nie da się zauważyć, nie możemy w ogóle mówić.

Cały chór niebieski i wszystko, co się znajduje na Ziemi, słowem wszystkie ciała, które składają się na potężną budowę świata, nie maja żadnego samodzielnego istnienia poza umysłem, a ich byt polega na tym, że są postrzegane lub poznawane.

Istnieje tylko spostrzeganie przedmiotów fizycznych. Materii czuć się nie da.

3. Jakości pierwotne nie istnieją

Nie istnieją jakości pierwotne, bowiem żadne zmysły nie potwierdzają nam istnienia. Nawet jeśli 3 zmysły mówią nam o istnieniu jakiegoś przedmiotu, to mamy wtedy jego 3 obrazy, to nadal nie potwierdza jego istnienia.

4. Materia nie istnieje

Cały świat jest wyobrażeniem. Materialność nie jest własnością. Freon i woda istnieją jako forma. Na przykład kawałek dającego się ująć zmysłami chleba lepiej zaspokoi mój żołądek, niż dziesięć tysięcy razy więcej tego, nie podpadającego pod zmysły, nie dającego się pojąć rzeczywistego chleba, o którym mówisz. […] Myślę zawsze, i nigdy w życiu nic na to nie poradzę, iż śnieg jest biały, a ogień gorący. Ty, naturalnie, rozumiejąc przez śnieg i ogień pewne substancje zewnętrzne, niepostrzegalne i nie postrzegające, masz prawo odmówić im bieli i gorąca, jako własności tkwiących w nich. ale ja, rozumiejąc przez wyrazy przedmioty, które widzę i czuje, zmuszony jestem myśleć, jak inni ludzie.

5. Bóg istnieje

Materia nie działa, ani nie postrzega, ani nie jest postrzegana. Osoby nie postrzega się zmysłami, bo nie jest on ideą, gdy więc widzimy barwę, wielkość, kształt oraz ruchy człowieka, postrzegamy tylko pewne wrażenia zmysłowe lub idee wzbudzone w naszych własnych umysłach. Nic nie może być oczywiste nadistnienie Boga, czyli Ducha, który jest obecny najbliżej naszych umysłów, gdy wzbudza w nich całą rozmaitość idei lub wrażeń zmysłowych. Bóg nadaje tak silnie, że nie jesteśmy w stanie widzieć innych rzeczy. Istniejemy wyłącznie jak obrazy, które wywołuje Bóg. Nigdy nasza wola, nie jest silniejsza od woli Boga. Bóg nie patrzy na nasze myśli, tylko na to co jest stworzone.

6. Duchy istnieją

Duch okazał się jedyną substancją lub podłożem w którym byty niemyślące, czyli idee mogą istnieć

Duchy- Bóg, chóry niebieskie istnieją naprawdę.

Postrzeżenie Ducha Boskiego jest realne, a postrzeżenie Ducha ludzkiego jest tylko wyobrażeniem.

7. Świat istnieje

Istnienie realne to jest istnienie w umyśle Boskim, a nie istnienie materialne. Materialnego świata nie ma, powstaje tylko pozór materialnego świata, gry rozum ludzki ogląda idee boskie. Wyobrażenie świata przez Boga, wystarczy do tego żeby świata istniał. Bóg anglikański jest dyskretny, a Bóg katolicki wtrąca się w nie swoje sprawy.

GOTTFRIED WILHELM LEIBNIZ 1646-1716

1. Harmonia przeciwstawna

Bóg tworzy świat z mechanizmów- materialny.

Bóg tworzy świat z duchów- rządy

Bóg wybrał zasady najbardziej naturalne, najłatwiejsze do uzasadnienia, jak również służą uzasadnieniu innych rzeczy. Właśnie to jest bez wątpienia najpiękniejsze, najprzyjemniejsze i choćby system w przed ustanowionej harmonii nie był skądinąd konieczny dla usunięcia zbędnych cudów. Mamy świat najmądrzejszy i najpiękniejszy. Złych karać, żeby wiedzieć, iż świat jest sprawiedliwy. Dobrych natomiast nagradzać

2. Wola uprzednia i następcza

Wola polega na skłonności do robienia czegoś odpowiedniego do zawartego w tym dobra. Ostateczna i rozstrzygająca wola następcza powstaje ze zderzenia wszystkich woli uprzednich.

3. Łaska

Si Deus Est, unde mahim, si non Est o unde bonum ? Jeśli jest Bóg, to skąd jest zło, jeśli go nie ma skąd dobro ?

Bóg chce zbawić wszystkich ludzi, co oznacza, że zbawiłby ich gdyby sami mu w tym nie przeszkadzali i nie odmawiali przyjęcia jego łaski. Jego następcza i rozstrzygająca wola, popycha go do wyboru pewnej liczby ludzi. Wedle woli uprzedniej. Każdy dostanie łaskę , lecz wedle woli następczej dostarczą ją tylko wybrani. Łaska jest doskonale zróżnicowana, prawdopodobnie nie ma ludzi o takiej samej porcji łaski.

4. Cuda

Cuda niczym się nie różnią od innych zdarzeń. Bóg unieważnia jedno prawo, tylko przez inne. Cechą cudów w najściślejszym znaczeniu jest to, że nie można ich wytłumaczyć właściwościami rzeczy stworzonych. Człowiek widzi wolę uprzednią a Bóg następczą. Bóg nigdy nie czyni cudów to co widzimy jest tylko wykorzystaniem przyrody.

5. Identitas indiscernibilium

Zasada sprzeczności, głosi że z dwóch stwierdzać sprzecznych jedno jest prawdziwa, a drugie fałszywe. Zasada racji rozstrzygających (racji dostatecznej) zgodnie z którą nigdy nic nie zdarza się bez przyczyny albo przynajmniej bez rozstrzygającej racji. Nie ma czasu bez rzeczy, czyli czas nie może istnieć bez świata. A więc Bóg stworzył nie tylko świat, ale również i czas. Jeśli nie ma żadnej zmiany, to czasu nie ma. Leibniz twierdzi, że pusty czas nie istnieje, a potem mówi, jeśli nie ma pustej butelki to nie może być także pełnej winem. Wniosek. Skoro pusty czas nie istnieje, to czas wypełniony zdarzeniami też nie istnieje. Czas nie jest realny jest tylko złudzeniem. Leibniz twierdzi, że w pustej przestrzeni punkty są nieodróżnialne, ponieważ brakuje punktu odniesienia dla określenia odległości między nimi, wszystkie punkty zapadają się w jeden. Przestrzeń jest nierealna, jest tylko złudzeniem. Uzasadnienia dla świata nie ma, poza jego doskonałością. Każdy element świata jest równy, nie ma dwóch rzeczy identycznych. Leibniz odrzuca istnienie próżni .

6. Czas i przestrzeń

Bóg przesuwa cały czas w tym lub innym kierunki nie zmieniając w nim niczego, jest znowu złożeniem chimerycznym. Przestrzeń pusta istnieć nie może. Przestrzeń sama w sobie nie jest rzeczywistością absolutną. Aniołowie, czy też inteligencja oraz dusze oddzielone od ciała dużego zawsze mają cała subtelne. Chociaż same SA bezcielesne. Bóg musiał istnieć poza czsem. Świat jest doskonale gęsty nie ma próżni, atomów i w każdym miejscu jest inny.

7. Monady

Monady - zamknięte w sobie, gęsto upakowane, odróżnialne, istnieją zamiast czasoprzestrzeni ( a nie w niej).

Świat składa się z przedmiotów małych i gęsto upakowanych. Leibniz twierdzi, że świat to zbiór gęsty składający się z monad. Substancja złożona jest zbiorem substancji prostych czyli monad. Pozbawione części monady nie mogą powstać ani zniknąć w sposób naturalny każda monada może być odróżniona od pozostałych na podstawie jakości i czynności wewnętrznych. Monady SA wieczne lecz niesamorodne nie mają kształtu. Każda monada musi być inna. W realnym świecie istnieją monady, lecz nie kontaktują się one między sobą.

JEAN-JACQUES ROUSSEAU 1712-1778

1. Nędza cywilizacji

Za pieniądze ma się wszystko, z wyjątkiem obyczajów i obywateli. Za nędzę cywilizacji uważał wszelakie wojny, bitwy niszczące ludzkość świat.

2. Źródła nierówność

Ponieważ dla człowieka dzikiego ciało własne stanowi jedyne znane mu narzędzie, do których, z braku ćwiczenia, nasze ciało nie jest już zdolne. Nikt nie byłby nieszczęsny , jak człowiek dziki oślepiony wiedzą, targany namiętnościami, rozmyślający nad stanem inny niż jego. Ten kto pierwszy ogrodził kawałek ziemi powiedział „to moje” i znalazł ludzi naiwnych, by mu uwierzyć, był prawdziwym założycielem społeczeństwa. Uważał, że im człowiek głupszy tym szczęśliwszy. Potepiał wszelką władzę, ustrój, podział rzeczy dla ludzi, czyli posiadanie jakiegokolwiek majątku nie popierał własności prywatnej. Dzięki nieco wygodniejszym warunkom życia, zaczęły obie płci trochę tracić na dzikości swej i tężyźnie.

3. Umowa społeczna

Człowiek z wolnego i niezależnego- za sprawą mnóstwa nowych potrzeb - podległy całej, że tak powiem naturze, zwłaszcza zaś reszcie ludzi, który staje się w pewnym sensie niewolnikiem. W bogactwie człowiek potrzebuje usług innych, a w biedzie ich pomocy. Człowiek nieposiadający nic, jest zepchnięty na margines społeczeństwa. Swobodnie szerzy się nierówność wśród dusz ambitnych i marnych. Człowiek dziki pragnie wyłącznie spokoju i wolności chce on po prostu żyć i nie mieć nic do roboty. Obywatel, przeciwnie wciąż czynny, oblewa się potem, miota, dręczy bez przerwy, by znaleźć sobie zajęcie, które jeszcze bardziej go zmęczy: trudzi się i mozoli do śmierci.

Współczesna cywilizacja wymaga wysiłku i pracy do zaspokojenia potrzeb, które są tylko sztucznym wymysłem.

4. Wola powszechna

Jest to wola całego społeczeństwa, która jest racjonalna. Społeczeństwo kierujące się kolektywnym interesem, czyli dobrem wszystkich. Republika, której obywatele dla siebie zastrzegają tylko zatwierdzanie ustaw oraz zbiorowe rozstrzyganie spraw najważniejszych na podstawie sprawozdań władzy rządzącej, ustanowiliby sądy cieszące się powszechnym szacunkiem, a do rządzenia państwem wybieraliby, co roku najzdolniejszych spośród siebie i najrzetelniejszych. Należałoby ekonomię polityczną podzielić na ludową i tyrańską. Pierwsza to ekonomia każdego państwa, w który lud i przywódców łączy jedność interesów.

5. Deizm

Wiara religijna, która odrzuca zaufanie do jakiegokolwiek kościoła. Wierzy w Boga, ale nie w instytucje kościoła. Wierzę, że świat jest rządzony prze Wolę mądrą i potężną. Istotę tę, która chce i może. Istotę czynną samą przez się. Istotę, która jaka by nie była sama w sobie, porusza wszechświat i rządzi wszystkim, nazywam Bogiem. Łącze z tym imieniem pojęcie rozumu, które powiązałem o tej istocie, jako dobroci - nieuniknionej konsekwencji tych trzech. Był on naturalistą, który popierał wszystko to, co związane z naturą. Dostrzegam Boga wszędzie w Jego działach. Czuje go w sobie widzę naokoło.

6. Współczucie

Ma być podstawą porządku społecznego.

Non ignova mali, miseris succovvere disco- uczę pomagać się innym, bo sama cierpiałam- podstawa życia naturalnego

Umysł ludzki wiele zawdzięcza namiętnością. Nie dążyć do szczęścia, bo wiąże się ono z pychą.

3 maksymy Rousseau:

• Leży w naturze ludzkiego serca, by stawiać się w położeniu ludzi szczęśliwszych od nas, ale tych tylko, którzy są bardziej godni od nas współczucia.

• Litujmy się nad tymi boleściami bliźnich, od których sami nie czujemy się wolni.

• Litość wzbudzana cierpieniem bliźnich nie mierzy się ilością tego cierpienia, ale uczuciem, której dążymy cierpiącego.

7. Kobieta i mężczyzna

Kobiete ukazuje jako głupią, która skłonna jest w pełni ulec władzy mężczyzny. Cicha, spokojna zalezna, niemeczaca

Mężczyzna jest wychowywany na rycerza.

IMMANUEL KANT 1724-1804

1. Zdania analityczne i syntetyczne

Sądy analityczne wypowiadają w orzeczeniu tylko to co w pojęciu podmiotu było już rzeczywiście pomyślane, choc nie tak jasno i nie z taką samą świadomością. Istnieją sądy syntetyczne a posteriori, których pochodzenie jest empiryczne, ale są również takie, które są pewne a piori i wypływają z czystego intelektu i rozumu.

ANALITYCZNE A PIORI - LOGIKA

SYNTETYCZNE A POSTERIORI - PRZYRODNICZE

GEDANKENEXSPERIMENT - EKPERYMENT MYŚLOWY- może być wyczerpujący

Mogą być zdania syntetyczne a piori, które poszerzają nasza wiedzę ale nie wynikają z doświadczenia. „przestrzeń jest nieskończona” zdanie syntetyczne a priori

2. Zjawiska i rzeczy same w sobie

Zmysły ujmują świat w czasie i przestrzeni. Świat przedstawia się wtedy jako zbiór zjawisk. Zjawiska są zrozumiałe dla intelektu dzięki kategoriom intelektu, które nadają rzeczom samym w sobie pojmowalny charakter. Zmysły SA głupie a rozum jest ślepy. Zarówno kategorie intelektu jak i formy zmysłowe powstają z rozumu. Zjawiska powstają z połączenia apriorycznych form poznania i zmysłowości. Poznajemy tylko taki świat, który jest częściowo przez nas stworzony. Świat bez naszego umysłu, nie miałby czasu i przestrzeni.

3. Formy zmysłowości (czas i przestrzeń)

Przestrzeń jest koniecznym wyobrażeniem a priori leżącym u podłoża wszelkich zewnętrznych danych naocznych. Nie można sobie wyobrazić, że nie ma przestrzeni. Przez transcendentalne omówienie rozumiem wyjaśnienie pewnego pojęcia jako naczelnej zasady, na której można zrozumieć możliwośc innych syntetycznych Poznań a priori.

Immanentny- zamknięty w obrębie pewnej dziedziny

Transcendentny - leża całkowicie poza pewną dziedziną

Transcendentalny- wyprowadza poza pewna dziedzinę na zewnątrz

Czas jest w istocie czymś rzeczywistym, mianowicie jest rzeczywistą formą wewnętrzną naoczności. Ma on realność w odniesienie do doświadczenia wewnętrznego. Nie jest on niczym innym jako tylko formą naszej wewnętrznej naoczności. Czas przywiązany jest bowiem nie do samych przedmiotów, lecz tylko do podmiotu, który je ogląda. Czas i przestrzeń jest formą rzeczywistą wewnętrznej naoczności.

4. Kategorie intelektu

Co do ilości: jedność, wielość, wszystkość czyli ogólność

Co do jakość: realność, przeczucie, ograniczenie

Co do modalności: możliwość-niemożliwość, istnienie-nieistnienie, konieczność-przypadkowość

Co do stosunku: substancja i przypadłość, przyczyna i skutek, wspólnota (wzajemne oddziaływanie)

5. Idee regulatywne

- idea mnie samego (zawsze byłem tym samym przedmiotem co dzisiaj)

- idea Boga i innych neogenów

- idea scharmonizowania fenomenów z neogenami

Świadomość nie może nam dać stałego i trwałego ja. Wszelkie idee transcedentalne dadzą się zaliczyć do 3 klas:

- absolutna jedność myślącego przedmiotu

-Absolutna jedność szeregi warunków zjawiska

-Absolutna jedność warunku wszelkich przedmiotów myślenia w ogóle.

Nie jest możliwe udowodnienie, że istnieje Bóg, dusza. Nie posiadamy pojęcia duszy wedle Kanta filozofia racjonalna jest niemożliwa.

6. Imperatyw kategoryczny

Nigdzie w świecie a ni nawet poza jego obrębem, niepodobna sobie pomyśleć żadnej rzeczy, którą bez ograniczenia można by uważać za dobrą, oprócz jedynie woli (dobra wola najlepsza ze wszystkich)

Postępuj tylko według takiej maksymy, dzięki której możesz zarazem chcieć, żeby się stała powszechnym prawem. Wola każdej istoty wolą powszechnie prawodawczą.

Jedynym naszym obowiązkiem jest przestrzeganie obowiązków.

Wolno ludziom używać w celach instrumentalnych, Anie gdy same na to pozwolą.

7. Filozofia praktyczna

„Niebo gwiaździste nade mną i prawo moralne we mnie”

władza sadzenia, zdolność kierowania postępowaniem, człowiek jest najcudowniejsza postacią we wszechświecie ponieważ ma prawo moralne, czyli może sie posługiwać imperatywem kategorycznym

GEORG W. F. HEGEL (1770-1831)

1. Niepewność istnienia dla siebie.

Rzecz istnieje w sobie. Jaźń istnieje dla siebie. Dusza interesuje się światem….Potwierdzenia swego istnienia dla siebie i ryzykuje wszystko walce. Istnienie w sobie jest pewne. Rozpoznajemy istnienie przedmiotów przez zmysły. Jaźń jest bytem dla siebie.

-musi poznać siebie sama przez działanie, lecz żeby to udowodnić musi zrozumieć, że istnieje w sobie, aby to zrozumieć musi poznać inną jaźń, istniejącą w sobie.

Ja, jako podmiot jestem bytem dla siebie, a więc świadomością, jest ona mną, chociaż nie ciałem.

Hegel uważa, że nasza świadomość jest tylko zaprzeczeniem ja cielesnego. Jeśli chce być pewien swego istnienia muszą udowodnić swoje istnienia. Panem jest nasza dusza.

Samoistność - istnienie w poczuciu niezależności od innych.

Zapośredniczenie- nabrać odpowiedniego statusu przez coś lub kogoś innego.

Relacja pana- niewolnika jest powszechna. Każda wchodząc w określoną rolę zapośredniczą siebie i drugą osobę.

2. Dialektyka

Filozofia Hegla jest nieprecyzyjna, mętna i wieloznaczna. Jej autor z góry zakłada, że każdy opis przebiegu zjawisk, które rzekomo odkrył musi być niekompletny i tymczasowy.

-Pojęcie jest konkretnym przedmiotem ogólnym wyposażonym w siłę.

Świat ma charakter dynamiczny i zmienny.

Byt- w sobie zaprzecza sobie przez alienację i staje się bytem dla siebie-teza

Powstaje inno byt, który też zaprzecza sobie i staje się zapośredniczeniem-antyteza

Powstaje inno byt, który jest rozwiązaniem konfliktu przez przezwyciężenie-synteza

Stać się czymś nowym, dzięki sile tzn. przestać być bytem w sobie i stać się bytem dla siebie.

Alienacja jest rozczłonkowaniem (rozpad na pochodne elementy) albo konfliktem między bytem w sobie i bytem dla siebie, albo jedno i drugie)

Dialektyka to działanie trzystopniowe:

-teza(pojęcie zaprzecza samo w sobie) wolność

-antyteza

-synteza

3. Nauka logiki

- wedle pewnego wzoru(ontologia-jak istnieje świat)

• Nauka o bycie

-jakość: byt/istnienie/byt dla siebie

-Ilość: czysta ilość/quantum/stopień

-miara:

• Nauka o istocie

-egzystencja

-zjawisko

-rzeczywistość: substancjalność/przyczynowość, oddziaływanie

• Nauka o …………….

-podmiot

-przedmiot

-idea

• Nauka o bycie: czysty byt stanowi początek, jest on określoną prostą bezpośredniością.

• Nauka o istocie: istota musi się przejawiać. Bycie pozorem to określenie, za sprawą, którego istota nie jest bytem, lecz istotą, a rozwinięte bycie pozorem to zjawisko.

To, co racjonalne jest istotne, naturalne i realne.

• Nauka o pojęciu- pojęcie jest tym, co bezwzględnie konkretne. Tym, co absolutnie konkretne jest duch. To, co nazywa się pojęciami, a mianowicie pojęciami określonymi, np. człowiek, dom, zwierzę są to proste określenia i abstrakcyjne wyobrażenia, które z pojęcia biorą tylko moment ogólności.

4. Filozofia przyrody

-Mechanika-traktowanie przedmiotów, jako rzeczy bezwładnych

-fizyka

-fizyka organiczna-forma, procesy

-Mechanika- przestrzeń jest w sobie samej sprzecznością obojętnego bycia- wzajemnie na zewnątrz siebie i niezróżnicowanej ciągłości, czystą negatywnością siebie samej i przechodzeniem najpierw w czas.

Moment po momencie przechodzi, i dawny moment zanika.

-fizyka; indywidualna tożsamość, w której powiązane są odrębne żywioły. Proces meteorologiczny, czyli ruch

-fizyka organiczna: zwierzę ma zdolność do przypadkowego samo poruszenia się- podmiotowość zwierzęca jest wolnym czasem. Jego zd. Zwierzęta cały czas się nudzą, chodzą bez sensu.

5. Filozofia Ducha

-pewna teoria kultury, jeśli pojęcia zostaną zrealizowane w świecie przyrody, to będzie ona szukać samoświadomości

Subiektywny, obiektywny, absolutny:

-dusza,

-fenomenologia ducha -psychologia-rozwój indywidualny

-połączenia wszystkich duszą: prawo, moralność, etyczność

-kultura wyższa: sztuka, religia objawiona, filozofia

Cały świat istniał do XIX w. źeby dojść do filozofii Hegla, dojść do świadomości.

Duch subiektywny; planetarne życie ducha(duch narodowy), które rozpada się na szczegółowe duchy naturalne, które w swym całokształcie wyrastają naturę geograficznych części świata i stanowią rozmaitość ras.

„Fakty niezgadzające się z teorią są niczym”

W duszy określonej, jako indywiduum występują, jako zachodzące w nim zmiany, w których utrzymuje się ono w charakterze jednego podmiotu. Ponieważ są one zarazem różnicami fizycznymi i duchowymi.

Duch obiektywny- jest ideą absolutną, ale taką, która istnieje tylko sama w sobie. Wolność ukształtowana w rzeczywisto pewnego świata otrzymuje formę konieczności.

Wolna wola jest czymś bezpośrednim i dlatego istnieje, jako coś jednostkowego- osoba. Kieruje się refleksyjnie ku sobie-prawo woli to moralność.

Duch absolutny- postać ludzka najwyższa i najprawdziwsza, ponieważ tylko w niej duch może mieć swoją cielesność, a dzięki temu swój obraz/wyraz.

6.Wykłady z filozofii Dziejów

CAŁA HISTORIA ŚWIATA:

-świat wschodni

-świat grecki

-świat rzymski

-świat germański(chrześcijaństwo średniowiecze, epoka nowożytna) -państwo Karola Wielkiego

Król jest zwierzchnikiem wszystkich urzędów państwowych, zasada dziedziczenia tronu zdobywa uznanie. Jest naczelnym wodzem sil zbrojnych, w jego ręku spoczywa władza sędziowska. Ustrój doskonały do śmierci Karola Wielkiego.

Reformacja: duch świata wyparł z kościoła to, co duchowe. Kościół dba o rzeczy materialne, a nie o samą duchowość.

7. Alienacja Jaźni

Jaźnią rzeczywista jest w świecie etycznym dopiero czyn- samo mówienie nie wystarcza, potrzebne jest działanie. Jaźń etyczna, jako czyn jest w działaniu zawsze winna- wszystko, co osiągamy jest zawsze niedoskonałe, dlatego że nie ma przerwy w dialektyce. W prawie osiągamy coś więcej niż w prawie rzeczywistym. Cele powszechne to coś więcej niż cele indywidualne. Dusza zajmująca się twórczością jest ważniejsza niż czysta zdolność dostrzegania i postrzegania kultury. Rząd działa w imieniu obywateli dział…a jako osoba przewidująca. Człowiek zdobywa poznanie o poznaniu. W świecie wolności absolutnej, świadomość siebie, widzenie siebie samego- przyjmuje wszelki porządek prawny. Chór jest głosem, pozbawiony zdolności czynów może tylko przewidywać, ale nie działać. Jaźń nie jest w stanie przyjąć postawy twórczej. Siła realizuje się w czynie. Jaźń realizuje się przez działanie, jest korzystna, jeśli zmierza do czynu, kiedy dążymy do hedonizmu jest złą jaźnią. System Hegla opisuje rozwój pojęć. Każde pojęcie stanowi pierwotnie jakąś racjonalną zasadą, która szuka okazji na zrealizowanie się w świecie materialnym, czyli szuka swego ”innobytu”. Zasada jest tezą, a jej „inno byt” antytezą. Pojęcia ogólniejsze rozpadają się na mniej ogólne, wprowadzając napięcia i ruch do świata materialnego.

JOHN STUARD HILL(1806-1873)

1. Kanony indukcji

-co jest przyczyną jakiegoś zdarzenia

- kanon jedynej zgody

-kanon jedynej różnicy

-kanon reszty

-kanon zmian towarzyszących

Kanony indukcji pozwalają nam odnaleźć wśród poprzedników odnaleźć przyczyny następników

A) jeśli mamy wydarzenie A B i C oraz D E i C oraz obserwację, że po pierwszej i po drugiej grupie zdarzeń zaszła alfa, to C jest przyczyną alfa.(Jest tylko jeden czynnik wspólny)

ABC DEC

Aβγ a

B) jeśli mamy zdarzenia A B C oraz A B D oraz obserwację, że po pierwszej grupie zdarzeń zachodzi alfa, a po drugiej nie, to C jest przyczyną alfa.

ABC ABD

Aβγ βγ

C) jeśli mamy kilka zdarzeń poprzedzających A B C i kilka następstw: alfa, beta, gamma, to, jeśli zdarzenia powiązane są parami: A i alfa, D i beta, C i gamma, to w parach występuje związek przyczynowy.

A B C

Α β γ

D) jeśli zmiana natężenia jakiejś cechy w zdarzeniu poprzedzającym pociąga za sobą zmianę natężenia jakiejś cechy w zdarzeniu zastępczym, to są one powiązane przyczynowo.

A B C

Α β γ

2. Utylitaryzm

Nauka, która przyjmuje, jako podstawę moralność użyteczności, czyli zasadę największego szczęścia głosi, że:

Czyny są dobre, jeżeli przyczyniają się do szczęścia, złe, jeżeli przyczyniają się do czegoś przeciwnego.

Przez szczęście rozumie się przyjemność i brak cierpienia. Jeżeli w ocenie wszystkich innych rzeczy bierze się pod uwagę zarówno ilość jak i jakość, to byłoby niedorzecznością sadzić, że przy ocenie przyjemności tylko ilość wchodzi w rachubę.

Moralność można zdefiniować, jako zespół takich reguł i przepisów ludzkiego postępowania, których przestrzeganie zapewniałoby w największym stopniu opisane wyżej istnienie nie tylko całej ludzkości, lecz w miarę możności wszystkim istotom czującym.

3. Przyjemności wyższe i niższe

Lepiej być niezadowolonym człowiekiem niż zadowoloną świnią: lepiej być niezadowolonym…………………………….. niż zadowolonym głupcem.

4. Liberalizm-teoria polityczna

Jedynym celem dla osiągnięcia, którego ma się prawo sprawować władzę nad członkiem cywilizowanej społeczności wbrew jego woli, jest zapobieżne krzywdzenie innych.

Mamy prawo do własnej obrony, obrony innych,. Mamy prawo do interwencji w ludzkie życie tylko w momencie krzywdy.

Szanujemy prywatność innych, ograniczamy wpływ państwa w życie jednostki.

5. Rząd reprezentatywny

Opatrzność znaczy nie troszczyć się o nic, a wszelkie niemiłe mogą stąd wynikać następstwa i przyjmować jako klęski. Rząd w którym lud ma cały swój udział wszystkich we władzy najwyższej. W każdym społeczeństwie powinni możliwie rządzić wszystkim demokracja powinna być tam gdzie ludzie tego chcą a nie tam gdzie oddadzą władze terminatora.

6. Wielość głosów

-odbiera prawo głosu bankrutom i nieukom, osobom nie wpłacającym należnych podatków

- dopuszcza wielość głosów

- domaga się jawności głosów

- skazuje każdego posła na utrzymanie przez jego wyborców

- zabiega o proporcjonalną reprezentację w parlamencie

- chce rozbić siłę partii politycznych proponując aby dowolne byle dość liczne zgromadzenie miało swego reprezentanta, my głosujemy na „zgniłe pomarańcze”

- pozwala wydać każdemu kandydatowi najwyżej 50 funtów na kampanie

- głosowanie jest obowiązkiem

7. Poddaństwo kobiet

Jeśli opuszcza męża nie ma prawa nic zabrać mężowi, wszystko prawnie jest męża. Tak samo jak i ona jest mu prawnie przypisana. Mąż powinien kochać żonę, starać się ją poznać i zrozumieć. Tak aby nie bała się wyznać swoich myśli uczyć, problemów itp. W małżeństwie powinno panować partnerstwo.

KAROL MARKS 1818-1883

1. Alienacja pracy- wyobcowanie

Wolny robotnik sprzedaje samego siebie i to po kawałku. Sprzedaje na licytacji 8, 10, 12, 18 godzin swego życia, sprzedaje jeden dzień po drugim temu, kto zapłaci więcej. Przestajemy czuć się sobą, kiedy zastajemy zmuszeni do pracy, nie będącej naszym marzeniem.

2. Wartość dodatkowa i wyzysk

Po pierwsze, wartość lub cena siły roboczej przybiera pozór ceny lub wartości samej pracy. Po drugie chociaż tylko część dziennej pracy robotnika jest opłacana lub dodatkowa praca tworzą właśnie fundusz, z którego powstaje wartość dodatkowa lub zysk, wydaje się jak gdyby cała praca była opłacona. Płaci się za siłę roboczą a nie za pracę.

Wartość dodatkowa- praca, którą wykonał robotnik i nie dostał za nią wynagrodzenia. A koszty z tych produktów Ida na inne cele np. zakup towaru, fundusz, opłacenie maszyn, transportu itp.

Wyzysk- istnieje wartość dodatkowa oraz nieadekwatna płaca z wykonaną pracę.

3. Siły wytwórcze i stosunki produkcji

Pieniądz jest nagromadzoną pracą jak również towar jaki nabywamy.

„Byt określa świadomość”- ludzie myślą tak jak kieruje nimi byt

Siły wytwórcze: inwestycje

Stosunki produkcji: sposób zatrudnienia robotników, sposób opłaty robotników

Nadbudowa: to ja brzmi prawo, i jakie są zasady opłaty podatku itp.

4. Materializm historyczny

Słowa Minerwy: mądrość przychodzi po czasie

- systematyczne najeżdżanie robotników i rzemieślników ( zabieranie połowy tego co wyprodukowali)

- niewolniczy pan o wszystkim decyduje

- właściciel ziemski i chłop pańszczyźniany

- nie ma pracy za darmo otrzymuje płace za siłę roboczą

-zaostrzony konflikt między siłą wytwórcza a stosunkami produkcji

- pracownicy chcą przejść do kolejnego systemu, lepszego

5. Materializm dialektyczny

Idea jest niczym innym jak materią przeniesioną do głowy ludzkiej i przetworzoną w niej. Praca jest siłą napędową. Siły wytwórcze napędzają historie.

6. Komunizm

Komuniści nie mają żadnej odrębnej partii w stosunku do innych partii robotniczych. Sądził, że kryzys za każdym razem będzie głębszy i będzie nadwyżką produktów. Robotnik dostaje tyle pieniędzy aby utrzymać się z rodziną niż mieć za mało ale i nie za dużo. Kapitaliści wywołują kryzys, płacą mało robotnikom, którzy nie mają pieniędzy aby wykupić wyprodukowany towar. Co prowadzi do zatrzymania produkcji a więc do tego że nie mogą robotnicy sprzedać swojej siły roboczej, nie dostają wynagrodzenia i nie mogą kupować towarów.

7. Rewolucja proletariacka

­Proletariat zużyje swoje panowanie polityczne na to, by krokiem wyrwać z rąk burżuazji cały kapitał, by scentralizować wszystkie narzędzia produkcji w ręku państwa:

1. Podział ziemi

2. Wyższy podatek względem płacy

3. Zniesienie prawa dziedziczenia

4. Konfiskata własności emigrantów i buntowników

5. Centralizacja kredytu za pomocą banku narodowego

6. Centralizacja środków transportu

7. Większa liczba fabryk państwowych

8. Jednaki przymus pracy dla wszystkich

9. Zespolenie rolnictwa z przemysłem

10. Publiczne, bezpłatne wychowanie wszystkich dzieci

FREDRICH NIETZSCHE 1844-1900

1. Maski

Trzy przemiany nazwą wam ducha: jak duch staje się wielbłądem, wielbłąd lwem a lew dzieckiem.

Juczny duch - wielbłądzi.

Wszystko co najczęstsze juczny duch bierze na siebie. Dojrzałość zaczyna się w tedy kiedy dobrowolnie bierzemy ciężąr na siebie. Nosząc ciężąry wyuczamy się moralności. Lwem staje się ktoś kto wie jakie ma powinności i zna które są najważniejsze. Ktoś kto rozumie jak rządzić społeczeństwem i jak w nim funkcjonować. Dziecko to prawdziwy koniec dorosłości, wyrobienie własnej wrażliwości, wolność intelektualna. Dziecko jest entuzjastyczne, otwarte. Powrót wstecz jest bardzo łatwy, trudniejsze jest pójście do przodu. Dziecko łatwo może wrócić do fazy wielbłąda lub lwa.

2. Dostojeństwo- płowa bestia

Trzeba być jak najbardziej niezależnym, pewnym siebie, śmiałym. Być członkiem społeczeństwa to dać zamknąć się w więzieniu. Powołaniem człowieka jest zostać bohaterem, wzięcie na siebie zadania, których nikt jeszcze nie wziął na siebie.

Dostojeństwo- szacunek i odwaga.

Stawianie sobie wysokich celów, nawet, jeśli niszczy plany innych. Nie wolno roić sobie poglądów, te można przejść przez życie z czystymi rękoma.

3. Resentyment

Jest to bezsilna zazdrość, złość do ludzi lepszych od nas.

Słowo dobry ma dwa antonimy „shlecht” oraz „bose”. W każdym języku występują dwa przeciwieństwa człowiek dobry i zły. Ten kto sobie lepiej radzi z życiem jest zły, a ten kto rdzi sobie źle jest dobry. Ci, którzy poddają się religii są ogarnięci przez resentyment, a dostojni ci którzy oparli się religii. Resentyment nie da się pogodzić z naiwnością. Ludzie gromadzący pieniądze, nieskłonni do ryzyka, bojący się to ludzie ogarnięci przez resentyment.

4. Kapłani

Są jak wiadomo najgorszymi wrogami, ponieważ są najbezsilniejsi. Dawniej kara oczyszczała w świecie nowoczesnym plami. Kapłani to główni rozsiewcy responsymentu, zajmują się zastraszaniem i przymuszaniem. Człowiek ogarnięty resontymentem jest bezsilny przeciwny całemu światu. Źli okrutni, rozpustni, przeklęci i potępieni.

Dobry= dostojny= możny= piękny= szczęśliwy= Bogumiły

5. Śmierć Boga

Bóg umarł ze współczucia dla ludzi „co się stało z bogiem? Ja wam powiem. Myśmy go zabili. Wy i ja. Wszyscy jesteśmy mordercami.”

Nie ma ludzi dosyć wierzących a jeśli są to są oni kapłanami, którzy pędzą za rządzą bogactwem itp.

6. Ubermensch (nadczłowiek)

Nadczłowiek jest zamysłem ziemi jest czwartą maską, dziecko, które jest naiwne ale potrafi powiedzieć swe zdanie. Człowiek jest tym co trzeba przezwyciężyć (każdy kto robi drugiemu źle sam jest zły). Na szacunek, podziw zasługuje ten, kto nie umie żyć bowiem przechodzi na prawdziwą stronę wartości, ten kto ryzykuje (nie dba o przychylność, względy innych), kto ryzykuje życie.

7. Wola mocy

„Cokolwiek stwarzam i cokolwiek miłuję wkrótce staje się woli mojej i miłości przeciwnikiem tego chce moja wola”.

Ważniejszy jest człowiek, który podąża za wolą mocy niż wolą prawdy. Bowiem chce poznać świat i go zmieniać. Wola mocy mówi, że człowiek niczego nie będzie się bał i zawsze szukał najlepszego rozwiązania. Wola mocy polega na znalezieniu w sobie siły pozwalającej na rozwiązanie każdego zadania, każdej sytuacji nawet najcięższej. Jeśli życie jest pełne i doskonałe, śmierć wtedy staje się niestraszna.

Sentencje i aforyzmy:

• Najbardziej nieuczciwi jesteśmy wobec swego boga -nie wolno mu grzeszyć

• To strasznie umrzeć w morzu z pragnienia

• Zmysłowość często zbyt przyśpiesza wzrost miłości (przestroga ku osobom rozpustnym)

• Obłęd u jednostki jest czymś sporadycznym, ale regułą w grupach, partiach.

---