dr hab. Jarosław Bystroń

Mikotoksyny - metody identyfikacji oraz aspekty prawne dotyczące ich obecności w paszach

Mikotoksyny produkowane są przez saprofityczne grzyby pleśniowe należące do rodzajów: Aspergillus, Penicillum, Fusarium Alternaria, Claviceps.

Do tej pory poznano ok. 300 mikotoksyn, z których ponad 20 stwierdza się w łańcuchu pokarmowym ludzi i zwierząt.

Za znaczące, z punktu widzenia toksykologicznego, uważa się:
- aflatoksyny B1, B2, G1, G2
- ochratoksyna A,
- zearalenon
- trichoteceny (deoksyniwalenol, toksyna T-2
toksyna HT-2)
- fumonizyny B1 i B2

Mikotoksyny w różnym stopniu wykazują właściwości kancerogenne,teratogenne, estrogenne czy immunosupresyjne. Ich spożycie, w zależności od dawki i czasu podania, prowadzi do ostrej lub przewlekłej mikotoksykozy

Mikotoksyny oznaczane w paszach:

aflatoksyna B1
zearalenon
deoksyniwalenol
ochratoksyna A
fumonizyny B1, B2

Jedynie oznaczanie aflatoksyny B1 ma podstawę prawną

- Rozporządzenie Komisji (UE) nr 574/2011 z dnia 16 czerwca 2011 r. zmieniające załącznik I do dyr. 2002/32/WE PE i Rady w odniesieniu do maksymalnych zawartości azotanu(III), melaminy, Ambrosia spp. oraz kokcydiostatyków i histomonostatyków pochodzących
z zanieczyszczenia krzyżowego oraz konsolidujące załączniki I i II do tej dyrektywy.

W przypadku pozostałych mikotoksyn stosuje się Zalecenia Komisji UE z dnia 17 sierpnia 2006 r. w sprawie obecności deoksyniwalenolu, zearalenonu, ochratoksyny A oraz fumonizyn w produktach przeznaczonych do żywienia zwierząt,

jednakże ich oznaczanie nie ma podstawy prawnej.

Aflatoksyna B1 - dopuszczalne limity

Materiały paszowe 0,02 mg/kg

Mieszanki paszowe uzupełniające i pełnoporcjowe 0,01 mg/kg

z wyjątkiem:

— mieszanek paszowych pełnoporcjowych dla bydła mlecznego i cieląt, owiec mlecznych i jagniąt, kóz mlecznych i koźląt, prosiąt i młodego drobiu

0,005 mg/kg

- mieszanek paszowych pełnoporcjowych dla bydła (z wyjątkiem bydła mlecznego i cieląt), owiec (z wyjątkiem owiec mlecznych i jagniąt), kóz (z wyjątkiem kóz mlecznych i koźląt), świń (z wyjątkiem prosiąt) i drobiu (z wyjątkiem młodego drobiu)

0,02 mg/kg

Dopuszczalne, orientacyjne limity mikotoksyn wg Zalecenia Komisji UE z dnia 17 sierpnia 2006 r.

Deoksyniwalenol - 900 -1200 μg/kg

Zearalenon - 100 -3000 μg/kg

Ochratoksyna A - 50 - 250 μg/kg

Fumonizyna B1 + B2 - 5000 - 60000 μg/kg

Analiza mikotoksyn w paszach

Składa się z następujących etapów:

1. Pobieranie i przygotowanie reprezentatywnej próbki

2. Ekstrakcja

3. Oczyszczanie

4. Analiza ilościowa/jakościowa za pomocą wybranej techniki

5. Potwierdzenie otrzymanego rezultatu za pomocą innej techniki badawczej

Metody analizy ilościowej/jakościowej mikotoksyn

• Metody chromatograficzne

• Metody immunoenzymatyczne (np. testy ELISA)

Metody chromatograficzne stosowane do identyfikacji mikotoksyn

• Chromatografia cienkowarstwowa

TLC - Thin Layer Chromatography

HPTLC - High Pressure Thin Layer Chromatography

• Chromatografia cieczowa

(LC - Liquid Chromatography)

- do detekcji mikotoksyn stosuje się detektory fluoroscencyjne (FLD)

lub mas (MS)

• Chromatografia gazowa

(GC - Gas Chromatography)

połączona ze spektrometrią mas (GC/MS)

---