Prawo karne- opracowanie, Prawo karne, Prawo wykroczeń


1. Pojęcie prawa karnego i jego funkcje(definicja prawa karnego, wymienić funkcje, krótki opis, 4 zasady) str.16 w polecanej książce.

Prawo karne - zespół norm prawnych określających zasady odpowiedzialności za czyny społecznie szkodliwe zwane przestępstwami, które to czyny zabronione są pod groźba kary. Cechą charakterystyczną prawa karnego jest to, że nie reguluje ono jednej określonej sfery stosunków społecznych, nie ustala praw i obowiązków uczestników tych stosunków. Takimi gałęziami prawa, które regulują te kwestie jest np.: prawo rodzinne, prawo pracy.

Funkcje prawa karnego:

1. ochronna - charakteryzuje się tym, że normy prawa karnego chronią stosunki społeczne oraz prawa podmiotów przed najpoważniejszymi naruszeniami

2. gwarancyjna - gwarantuje nam zachowanie porządku prawnego

zasady tej funkcji:

a) nullum crimen sine lege (nie ma przestępstwa bez przepisu ustawowego)

b) nulla poena sine lege ( nie można stosować kar innych niż przewiduje dany przepis prawny)

c) lex retro non agit (prawo nie działa wstecz)(istnieje zastosowanie przepisu korzystniejszego gdy wchodzi w życie nowy K.K. - w okresie „przejściowym”)

d) nullum crimen sine culpa (nie ma przestepstwa bez winy)(wina musi być udowodniona, przypisana)

3.prewencyjno - wychowawcza - charakteryzuje się tym, że z jednej strony przepisy prawa karnego mają na celu zapobieganiu popełniania przestepstw, z drugiej zaś strony poprzez swoje istnienie mają wychowywać społeczeństwo

4.kompensacyjna - odszkodowawcza

2.Scharakteryzuj postępowanie karne i prawo karne wykroczeń(podać źródła - KPK, KKW).

I prawo to: prawo, które uregulowane jest w KK, ale jego prawidłowa, fachowa nazwa brzmi prawo karne materialne, którego źródłem jest KK.

II prawo, które również wiąże się z prawem karnym to: prawo karne procesowe

tj. procedura karna. Aktem prawnym, który tą problematykę reguluje jest Kodeks Postępowania Karnego - również uchwalony 6.06.1997 r.

Procedura karna - zespół norm karnych, które regulują uprawnienia stron w procesie

W przepisach KPK znajdują się uprawnienia stron w procesie.

Sąd działa w ramach określonych przepisów.

Prawa, które przysługują świadkom: świadek ma prawa i obowiązki.

To co dzieje się w sądzie, prawa i obowiązki, które mają uczestnicy postępowania karnego.

Procedura karna w sprawie kończy się wyrokiem w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej.

Wyroki sądowe muszą się uprawomocnić. Od wyroków można złożyć apelację do sadów apelacyjnych czy do sądu Najwyższego, które dokonują tzw. kasacji wyroku.

III prawo karne wykonawcze KKW - źródłem jest Kodeks Karny Wykonawczy również 6.06.1997

To jest prawo, którego normy, artykuły mówią o sposobie wykonywania osądzonej kary.

(jakie są zakłady karne, gdzie będzie ja odbywać i jaką karę dostanie, prawa i obowiązki ukaranego - kodeks 6.06.1997).

KK - określa, jakie to jakie przestępstwo

KPK - jak postępować i jaki wydać wyrok za przestępstwo

KKW - określa sposób wykonania kary wykonanie wyroku

Prawo karne - rozstrzyga sprawy ciężkiego kalibru.

Inna dziedzina - Prawo wykroczeń, która też wywodzi się z prawa karnego- to są czyny, których społeczna szkodliwość jest niewielka, ale ich jest tak dużo, że trzeba było się nimi zająć np. przekroczenie szybkości.

Kodeks Wykroczeń z 1971 r.

2001 r. Kodeks Postępowania w sprawach o wykroczenia (obecnie rozpatrują te sprawy sądy grodzkie).

Zniesiono kolegia, bo były organami o charakterze administracyjnym, a takie nie mogą wymierzać kary.

3.Nauki pokrewne prawu karnemu(wyliczyć i krótko opisać - kryminologia, wiktymologia, kryminalistyka, - inne nauki - medycyna, psychologia, matematyka, statystyka)

1.prawo wykroczeń- ze względu na to, że jest odrębny akt prawny KW z 1971r., który całościowo zajmuje się czynami o mniejszej społecznej szkodliwości (wykroczeniami) określa zasady odpowiedzialności za e czyny, kary i środki karne.

2.postępowanie z nieletnimi- (prawo nieletnich)- wyspecjalizowane ze względu na zagadnienia, które z racji podmiotów (nieletnich) została wyodrębniona w ustawie o postępowaniu w sprawie nieletnich z 1982r.

3.prawo karne wojskowe- III cz. KK, tzn. część wojskowa KK - kwestie odpowiedzialności osób wojskowych, popełnione przestępstwa, kary)

4.prawo karne skarbowe- reguluje kwestie dotyczące interesu fiskalnego (finansowego)państwa.

5.kryminologia- pochodzi z prawa amerykańskiego, jest to nauka badająca przestępcę i przestępczość jako określone zjawiska, np. bada się zjawisko narkomani i narkomanów, badania pozwalają na wypełnienie treści suchego faktu

6.wiktymologia- przeciwieństwo kryminologii, pochodzi od słowa victima (ofiara); zajmuje się ofiarą przestępstwa, patrzymy czy ofiara nie przyczyniła się do przestępstwa, np. przez nieuwagę ofiary; zastanawiamy się jak zrekompensować szkody ofiarom przestępstwa

7.kryminalistyka- zawodowo zajmuje się przestępstwami, nauka która ma na celu etap wyjaśniania sprawy o zabieranie materiałów, nauka która wiąże się z procesem karnym; za pomocą metod naukowych pozwala na wyjaśnienie okoliczności popełnienia przestępstwa, wykrycia sprawców przestępstwa, czy też właściwego zabezpieczenia dowodów.

W kryminalistyce wyróżniamy:

-taktyka kryminalistyczna- jest to np. taktyka w zakresie przesłuchiwania sprawcy, świadków. Oznacza pewną metodę postępowania, sposób wyjaśniania spraw

-technika kryminalistyki- bazuje na najnowszych osiągnięciach naukowych za pomocą których możliwe jest wyjaśnienie sprawy- przestępstwa, np. sprawdzenie linii papilarnych( są odpowiednie laboratoria kryminalistyki pozwalające wyjaśnić sprawę), np. prowadzi się krajowy rejestr skazanych

W kryminalistyce pojawiają się specjalności:

-grafolog- osoba która na podstawie wiedzy naukowej stwierdza autentyczność podpisu lub pisma, jest biegłym w sądzie

-daktyloskopia( odciski palców)- badanie daktyloskopijne polega na badaniu linii papilarnych

-mechanoskopia- ustala i zabezpiecza ślady w taki sposób, że wylewa się gips na ślad (np. sprawdza się bieżnik na oponach)

8.polityka kryminalna- są to działania państwa (i nie tylko) w zakresie spraw związanych z problematyką karną, np. działania ustawodawcze polegające na zmianach w prawie karnym; działania poselskie lub działania urzędów w celu przekazywania informacji o groźnych zjawiskach

4.Źródła PK(wyjść, że źródłem jest ustawa, wprawdzie w KK nie ma wprost przepisu, ale wyprowadzamy to z art.1 par. 1 - tu jest mowa o ustawie, następnie, że konstytucja ale nie SENSU SRICTO, bo nie da się sądzić przestępstw, ona daje tylko podstawy. podstawowe źródło, ustawa, KK, zwrócić uwagę na datę i na datę wejścia w życie, poza tym akty niższego rzędu, omówić budowę KK, podział na części, tytuły rozdziałów)

-Konstytucja

-Ustawy bądź rozporządzenia z mocą ustawy, orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego wówczas, gdy staje się ono obowiązującym aktem prawnym

-Umowy międzynarodowe, które są ratyfikowane przez Polskę

-Kodeks Karny - czyli ustawa K.K. z dnia 6.VI. 1997r.Dz.U. nr 88 poz 553 - tekst pierwotny

Na Kodeks Karny składają się 363 artykuły, składa się z 3 części:

I.część ogólna - 15 rozdziałów, które składają się z artykułów, które dzielą się na paragrafy. Cechą charakterystyczną części ogólnej K.K. jest to, że zawiera ona normy prawne charakteryzujące zasady odpowiedzialności karnej, zmiany ustawodawstwa, formy popełnienia przestępstwa, wyłączenia odpowiedzialności karnej, kary i środki karne grożące popełnienie przestępstwa, środki probacyjne, zabezpieczające a także przedawnienia karalności i zatarcie skazania

II.część szczególna - rozpoczyna się art. 117 a kończy 316, zbudowana z artykułów i paragrafów, budowa poszczególnych artykułów: w tej części pogrupowane są poszczególne przestępstwa, artykuły składają się z dyspozycji i sankcji

III.część wojskowa - od art. 317 do art. 363 ( dotyczy kar dla żołnierzy i osób mających związek z wojskiem).

5.Obowiązywanie ustawy karnej pod względem czasu, miejsca i osób(art. 28,29,30,31, jak stosujemy wobec cudzoziemców itd.

Ustawa karna obowiązuje od momentu jej wejścia w życie, który to moment ustawa określa w przepisach wprowadzających, bądź też określana jest też data dzienna w myśl której ustawa wchodzi w życie. Należy pamiętać o vacatio legis,którego długość okresu zależy od rangi „sprawy”. I tak ustawa z dnia 6.VI.1997 weszła wżycie dopiero 1 IX 1998r. ustawy obowiązujące tylko w pewnym okresie czasu to ustawy epizodyczne. Są to ustawy, które wskazują, w jakim czasie obowiązują.

Terytorium RP- określa je ustawa z dnia 12.X.1990 o ochronie granic państwowych oraz ustawa z 21.III. 1991 o obszarach morskich i administracji morskiej. Zgodnie z tymi przepisami pojecie terytorium obejmuje obszar oddzielony granicami państwa, głąb ziemi i słup powietrzny nad tym obszarem, jak również morskie wody terytorialne obejmujące pas 12 mil morskich. Zasada terytorialności rozciąga się także na polskie statki wodne lub powietrzne- bez względu na to, na jakim obszarze się znajdują.

Zgodnie z zasadą obywatelstwa obywatel polski powinien stosować się do prawa swego kraju również wtedy, gdy przebywa za granicą. W razie popełnienia przez obywatela polskiego przestępstwa za granicą, stosuje się wobec niego ustawę karną polską, tzn. że po powrocie do kraju może być pociągnięty do odpowiedzialności przed polskim sądem. Jeżeli został skazany za granicą, to sąd polski zaliczy mu na poczet kary, w całości lub części, karę odbytą za granicą uwzględniając różnicę między tymi karami możliwe jest także przejęcie ścigania. W przeciwieństwie do K.K. kodeks wykroczeń przyjmuje jako zasadę, że obywatel polski nie ponosi odpowiedzialności za wykroczenie popełnione za granicą.

Ustawę karną polską stosuje się również do cudzoziemców, którzy popełnili przestępstwo za granicą, o ile czyn jest uznany za przestępstwo również w miejscu popełnienia.

6.Definicja przestępstwa i jej elementy (wyprowadzona z szeregu przepisów, nie jest jednoznacznie określona, str. 37 książki)

Prawo karne nie podaje jednoznacznej definicji przestępstwa, definicję tą można wyprowadzić z kilku przepisów KK, które wskazują na poszczególne elementy przestępstwa art 1 & 1 KK stanowi, że przestępstwem jest czyn zabroniony pod groźba kary przez ustawę obowiązującą w czasie popełnienia tego czynu. Z artykułem tym wiąże się art. 115 &1 który wyjaśnia co rozumiemy pod pojęciem czynu zabronionego. Czynem zabronionym według KK jest tylko taki czyn, którego znamiona zostały określone w ustawie karnej. Z art. 1&3 KK wynika, że przestępstwem jest czyn zawiniony &2 art. 1 wskazuje, że czyn musi być społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy. Przestępstwem jest czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary przez obowiązującą ustawę określającą znamiona tego czynu. Czyn zabroniony zawierający element winy, którego społeczna szkodliwość była większa niż przy czynie znikomym. Zabronienie czynu przez KK polega na wskazaniu w konkretnym przepisie znamion tego czynu oraz kary grożącej za popełnienie tego czynu. Określając społeczną szkodliwość czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rodzaj wyrządzonej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, motywacje sprawcy i rodzaj naruszonych reguł ostrożności. Wszystko to wynika z art. 115&2.

7.Pojęcie zbrodni, występku i wykroczenia (str. 39 książki)

Podział przestępstw wg ich ciężaru gatunkowego ma długą tradycję. Najwcześniej w Anglii wykształcił się podział na zbrodnie i występki. Podział ten przetrwał do dnia dzisiejszego w prawie Stanów Zjednoczonych Ameryki, natomiast w Anglii od tego podziału odstąpiono na rzecz innego kryterium: trybu ścigania. Na ustawodawstwo europejskie wielki wpływ wywarła kodyfikacja Napoleona z 1810 roku, która dokonała trójpodziału przestępstw na: zbrodnie, występki i wykroczenia, z czym powiązała trójpodział sądów (do spraw zbrodni, „poprawcze” i „policyjne”). Trójpodział ten nadal funkcjonuje we Francji, natomiast w innych systemach prawnych z kategorii przestępstw wyłączono wykroczenia porządkowe, powierzając karanie ich sprawców organom administracji, z możliwością sądowej kontroli.

Zasadę dwupodziału przestępstw przyjęły także kodyfikacje polskie z lat 1932, 1969 i 1997.

Przestępstwa dzielą się na zbrodnie i występki. Wykroczenia natomiast, jako czyny karalne niższego rzędu, objęte są odrębną regulacją zawartą w kodeksie wykroczeń.

Najbardziej wyrazistym i jednoznacznym kryterium podziału czynów karalnych na przestępstwa (zbrodnie i występki) oraz wykroczenia jest wysokość zagrożenia sankcją karną. Zbrodniami są czyny zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat, albo karą surowszą (są to szczególnie ciężkie przestępstwa, takie jak zabójstwo, rozbój z użyciem broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu, zamach na niepodległość Państwa, ludobójstwo i inne zbrodnie przeciwko ludności).

Kategoria występku obejmuje czyny zagrożone karą przekraczającą miesiąc pozbawienia wolności, miesiąc ograniczenia wolności albo grzywną powyżej 30 stawek dziennych.

Wykroczenia natomiast to czyny zagrożone karą aresztu (od 5 do 30 dni), ograniczenia wolności w wymiarze miesiąca, grzywną do 5.000 zł lub naganą.

Podział przestępstw wg ciężaru gatunkowego opiera się na kryterium wysokości grożącej kary (ustawowy wymiar kary), a nie na wysokości kary orzeczonej (sędziowski wymiar kary). Oznacza to, że za zbrodnię może być wymierzona w konkretnej sprawie kara niższa niż za występek. Decydują o tym konkretne okoliczności, które sąd bierze pod uwagę przy wymiarze kary.

8.Podmiot w PK(art.10,KK, w książce str.44)

Podmiot przestępstwa, czyli sprawca - może to być tylko osoba fizyczna, która osiągnęła określony etap rozwoju umysłowego i moralnego, osiągnęła wiek odpowiedzialności oraz znajduje się w takim stanie psychicznym, w którym jest zdolna do pojmowania znaczenia swojego czynu i zdolna jest do kierowania swoim postępowaniem.

Granica wieku odpowiedzialności karnej w naszym kraju przepisy określają jako ukończone 17 lat. W sytuacji przestępstw o wysokim stopniu szkodliwości społecznej (art.10§2) obniża granicę wieku odpowiedzialności karnej nieletniego do ukończonych 15 lat przed popełnieniem takiego przestępstwa.

Podmiot powszechny - osoba, która przestępstwo powszechne. Może to być każdy człowiek prawnie odpowiedzialny, czyli poczytalny i taki, który osiągnął wiek odpowiedzialności. W ustawie określany jest zaimkiem, „kto” bez bliższego określenia.

Podmiot indywidualny - osoba, która popełniła przestępstwo indywidualne. Może to być jedynie osoba, która ma określone w ustawie właściwości, które wyróżniają ją z kręgu innych osób. W ustawie podmiot indywidualny określony jest rzeczownikiem np. „żołnierz”, „funkcjonariusz publiczny”, itp.

9.Wskaż na podobieństwa i różnice w obronie koniecznej i stanie wyższej konieczności.(art.25 i 26 KK)

Obrona konieczna

Okoliczności wyłączające odpowiedzialność za czyny to inaczej kontratypy.

Kontrarypy dzielą się na:

-kodeksowe - konkretny przepis prawny

-pozakodeksowe - zabiegi lecznicze, dopuszczalna aborcja, karcenie nieletnich, ryzyko sportowe, zwyczajowe gratyfikacje

Kontratypy w prawie wykroczeń to:

-obrona konieczna - art29&1 jest to odpieranie bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem przy użyciu sił i środków współmiernych do tego zamachu, na obronę konieczną składa się: zamach, który ma charakter bezpośredni i bezprawny na dobro chronione prawem

-stan wyższej konieczności- art26&1 podstawowym elementem jest zaistnienie niebezpieczeństwa a także okoliczności, że niebezpieczeństwa nie można było inaczej uniknąć (zasada subsydialności)

Przekroczenie granic obrony koniecznej:

-eksces intensywny - użyto środków niewspółmiernych do zamachu

-eksces ekstensywny - wystąpił przed czynem, gdy chcą użyć środka obrony w sytuacji gdy zamach jeszcze nie nastąpił

Stan wyższej konieczności

-obrona konieczna - art29&1 jest to odpieranie bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem przy użyciu sił i środków współmiernych do tego zamachu, na obronę konieczną składa się: zamach, który ma charakter bezpośredni i bezprawny na dobro chronione prawem

-stan wyższej konieczności- art26&1 podstawowym elementem jest zaistnienie niebezpieczeństwa a także okoliczności, że niebezpieczeństwa nie można było inaczej uniknąć (zasada subsydialności).

10.Niepoczytalność i poczytalność ograniczona(definicja tych okoliczności i wskazanie czy sprawca ponosi odpowiedzialność i dlaczego tak a nie inaczej)

Okoliczności wyłączające winę wiążą się ze sprawą przestępstwa i zaliczamy do nich:

- niepoczytalność, poczytalność ograniczoną, działanie pod wpływem błędu, działanie na rozkaz.

Przez niepoczytalność rozumie się taki stan sprawcy, w którym nie może on w czasie popełnienia czynu zabronionego rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem. Przyczyna niepoczytalności może być upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna lub inne zakłócenia czynności psychicznych, zaś skutki tego stanu dotykać mogą bądź sfery intelektu, bądź sfery woli, albo obu tych sfer łącznie, jak to się dzieje najczęściej. Wyłączenie winy i odpowiedzialności wchodzi w grę tylko wtedy, gdy sprawca był niepoczytalny w czasie popełnienia czynu zabronionego. Niepoczytalny sprawca czynu zabronionego nie ponosi odpowiedzialności karnej, jednakże można wobec niego zastosować środki zabezpieczające np. umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym, jeżeli jego pozostawienie na wolności grozi poważnym niebezpieczeństwem dla porządku prawnego.

Poczytalność ograniczona - przyczyna jej mogą być: upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna lub inne zakłócenie czynności psychicznych, występujące w znacznie mniejszym nasileniu niż przy niepoczytalności. Ograniczenie poczytalności nie uchyla winy, a jedynie ją umniejsza, co nie może pozostać bez wpływu na odpowiedzialność karną. W przypadku znacznego ograniczenia poczytalności ustawa przewiduje możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary., natomiast w sprawach czynów drobniejszych, jakimi są wykroczenia, można w takim wypadku w ogóle odstąpić od wymierzenia kary.

W przypadku odurzenia alkoholowego lub narkotykami przyjmuje się że osoba dorosła i poczytalna w czasie picia alkoholu albo odurzania się narkotykami ma możliwość przewidzenia skutków swojego zachowania. Odpowiedzialność wyłącza więc upojenie nietypowe (patologiczne), jak również sytuacja, gdy sprawca został odurzony podstępem, zastosowano wobec niego przymus albo groźbę karalną.

11.Formy stadialne popełniania przestępstw(wymienić, scharakteryzować, czy podlegają karze i w jakim wymiarze)

Formy stadialne

  1. przygotowanie (art.16§1) - zachodzi wtedy, gdy sprawca w celu popełnienia przestępstwa podejmuje czynności stwarzające warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania. Polega to na porozumieniu z inną osobą, zbieraniu informacji, sporządzaniu planu działania, gromadzeniu środków potrzebnych do popełnienia przestępstwa. Jest to działanie celowe, bezpośrednie i może wystąpić w formie rzeczowej np. nabywanie środków potrzebnych do popełnienia przestępstwa (narzędzi), zbieranie informacji, sporządzanie planu działania lub w formie personalnej np. porozumienie z inną osobą w celu popełnienia przestępstwa. Przygotowanie podlega karalności jedynie wtedy, gdy mówi o tym przepis prawny, ogólnie jednak nie podlega karalności.

  2. Usiłowanie (art.13§1) - jest to podstawowa forma stadialna przestępstwa. Za usiłowanie odpowiada ten, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego, zachowaniem swoim zmierza bezpośrednio do jego dokonania, lecz dokonanie to nie następuje. Podstawowy element usiłowania to zamiar popełnienia przestępstwa, a drugi element to zachowanie sprawcy np. działanie bądź zaniechanie działania. Trzeci element to bezpośredniość zamierzenia przez sprawcę dokonania przestępstwa. Usiłowanie podlega karze w granicach przewidzianych dla dokonania przestępstwa, ale brak dokonania może być okolicznością łagodzącą, a gdy wystąpiło usiłowanie nieudolne to sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub nawet od niej odstąpić.

Dokonanie - podlega odpowiedzialności karnej zgodnie z sankcją przewidzianą za dany czyn.

12.Formy zjawiskowe popełniania przestępstw.

  1. pomocnictwo (art.18§3) - jest to ułatwianie innej osobie dokonanie czynu zabronionego. Za pomocnictwo odpowiada ten, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego swoim zachowaniem ułatwiła popełnienie jego. Może to być w formie dostarczenia narzędzi, środków transportu, lub udzielenia informacji bądź rady. Może to być w formie działania lub zaniechania działania. Może wystąpić przed lub w czasie dokonywania czynu zabronionego. Jeżeli udzielimy sprawcy pomocy po dokonaniu przestępstwa to jest tzw. poplecznictwo np. ukrywanie sprawcy, zacieranie śladów.

Za pomocnictwo sprawca odpowiada tylko w granicach swojej odpowiedzialności.

  1. Podżeganie (art.18§2) - jest to nakłanianie innej osoby do dokonania czynu zabronionego i może przybierać formę np. polecenia, prośby, obietnicy korzyści. Istotą jest to, żeby nakłanianie to wywołało u drugiej osoby zamiar popełnienia czynu zabronionego. Podżegać można w zamiarze bezpośrednim, ale nie można podżegać w formie zaniechania.

  2. Sprawstwo (art.18§1) - jest to jednosprawstwo - sprawca działa samodzielnie, Współsprawstwo - czynu dokonuje 2 lub więcej sprawców, którego istotą jest porozumienie, Sprawstwo kierownicze - jako forma współsprawstwa polega na tym, że jest osoba, która kieruje grupą przestępczą. Pomimo, że często nie uczestniczy w działaniu, ale odpowiedzialność jego jest taka sama. Współsprawstwo polecające - pomiędzy przełożonym a podwładnym występują stosunki zależności tzn. przełożony wydaje polecenie podwładnemu.

13. Pojęcie kary kryminalnej i kary za wykroczenia (str.107 książki) - wyliczyć, wykazać, że kara kryminalna jest w imieniu RP, niezawisłość sędziowska, ostre sankcje, ostatni etap karania sprawców, kara za wykroczenia jest wychowawcza, upominawcza, areszt jest najcięższy.

Karą kryminalną(kara za przestępstwo)- jest karą, która wyraża reakcje karną na czyn przestępny, w której to karze wyraża się potępienie tego czynu, a także potępienie sprawcy.

Kara kryminalna różni się od innych kar. Różnice polegają na tym, że kara ta wymierzana jest w imieniu państwa zgodnie z zasadą wymiaru sprawiedliwości, którą sprawują sądy. W konstytucji RP realizacja wymiaru sprawiedliwości zawarta jest w art. 175 i 178.

Nikt nie może wpływać na sędziów, aby nie sugerować, co do wyniku rozprawy.

Orzekanie kar za wykroczenia- należy obecnie do sądów, bowiem na podstawie ustawy z 24 sierpnia 2001r. KPW, jednoznacznie wskazano, że sądy są organami orzekającymi w tych kwestiach. Kara podlega rejestracji (odnotowania w KRK- krajowy rejestr karny)- dzięki temu można sprawdzić czy osoba była karana, lub czy była recydywistą.

Cel i funkcje kary kryminalnej

Przez karę kryminalną rozumiemy określone stany 9skutki), które zamierzamy osiągnąć za pomocą kary. Pod pojęciem funkcji kary rozumiemy ogólne efekty, które wywoływane są przez kary. Do celów kary zaliczamy:

1.cel sprawiedliwości- wyraża się w tym, że kara ma być współmierna do ciężkości przestępstwa, czy wykroczenia. Współmierność kary wyraża się w tym, że jest ona proporcjonalna do winy sprawcy i szkodliwości jego czynu.

2.prewencja indywidualna- wyraża się w oddziaływaniu zapobiegawczym i wychowawczym. Na sprawce czynu, po to by w przyszłości nie powrócił do przestępstwa. Realizowana jest za równo przez orzekanie kar długoterminowych środka karnego w postaci pozbawienia praw jak i stosowania działań wychowawczych poprzez naukę, prace.

3.Prewencja ogólna- oddziaływanie na społeczeństwo. Ma charakter odstraszający, np. poprzez informacje o grożących karach za przestępstwo, o metodach walki za przestępstwo.

Kara kryminalna przechodziła liczne zmiany. Początkowo istniały tylko kary kryminalne. Zaś w drugiej połowie XIX wieku, wykształtowały się inne środki karne, które występują do dziś obok kar. W KK z 1932 i 1969 roku istniały dwie grupy środków realizacji karnych (represji), były to:

1.kary zasadnicze

2.kary dodatkowe

Art. 32 paragraf 1 wskazuje nam na następujące kary:

1.grzywna

2.kara ograniczenia wolności

3.ograniczenie do lat 15

4.25 lat pozbawienia wolności

5.dożywocie

Art. 18 kodeks wykroczeń z 1971 roku, określa następujące kary:

1.areszt

2.ograniczenie wolności

3.grzywne

4.nagana

14.grzywna w prawie karnym i prawie wykroczeń.

Do 1997r kara grzywny była wymierzana kwotowo. Obecnie kara ta wymierzana jest w systemie taksy dziennej tj. dniówkowej. System ten polega na orzekaniu grzywny w 2 etapach. W pierwszym etapie określa się liczbę stawek dziennych wg ciężaru przestępstwa tj. pod uwagę bierze się stopień społecznej szkodliwości czynu i winę sprawcy. W drugim etapie ustala się wysokość jednej stawki dziennej stosownie do indywidualnych możliwości uiszczenia grzywny przez skazanego. Dolna granica stawek dla tej kary wynosi 10, a górna 360, ale przepis szczególny może w konkretnym wypadku oznaczyć górną granicę niższą lub wyższą od wskazanej w art. 33 § 1 kodeksu. W przypadku nadzwyczajnego zaostrzenia kary grzywny oraz orzekania kary łącznej za zbiegające się przestępstwa, wymiar kary grzywny nie może przekroczyć 540 stawek dziennych (art. 38 § 2 i art. 86 § 1 k.k.)
Wysokość stawki dziennej nie może być niższa niż 10 zł ani też przekraczać 2000zł (art. 33 § 3). Sąd określając wysokość jednej stawki bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Chodzi o to aby uniknąć przerzucenia ciężaru grzywny na barki innych osób np. rodziny. Kara ta powinna mieć charakter dolegliwości osobistej.

15.Kara ograniczenia wolności.

Kara ograniczenia wolności została po raz pierwszy wprowadzona do k.k. w 1969r z myślą o ograniczeniu stosowania krótkich kar pozbawienia wolności, które nie spełniły swojej funkcji resocjalizacyjnej. Kara ta nie jest pozbawieniem wolności. Jest karą nie izolacyjną tzn., że sprawca nie przebywa w zakładzie karnym, przebywa na wolności, ale jego prawa są w pewnym stopniu ograniczone. W ujęciu obowiązującego kodeksu kara ograniczenia wolności wymierzana jest od 1 m-ca do 12 m-cy (art. 34 § 1). Polegać może ona na nieodpłatnej, kontrolowanej pracy wskazanej przez sąd na rzecz gminy, placówki służby zdrowia, zakładu opieki społecznej lub na rzecz organizacji niosącej pomoc charytatywną w wymiarze od 20 do 40 godzin miesięcznie (art. 35 § ).
Ponadto w stosunku do osoby zatrudnionej sąd może orzec potrącenia od 10 do 25% wynagrodzenia na rzecz Skarbu Państwa lub na cel społeczny wskazany przez sąd (art. 35 § 2). W okresie tym skazany nie może rozwiązać stosunku pracy bez zgody sądu. W czasie odbywania kary skazany nie może zmieniać miejsca stałego pobytu bez zgody sądu i ma obowiązek udzielania wyjaśnień, co do przebiegu wykonania kary (art. 34 § 2).

16.kara pozbawienia wolności.

Kara pozbawienia wolności - obowiązująca kodyfikacja traktuje pozbawienie wolności jako środek ostateczny w sprawach o drobne i średnie przestępstwa( zagrożone karą nie przekraczająca 5 lat pozbawienia wolności). Jednak jeśli chodzi o zbrodnie i ciężkie występki, kara pozbawienia wolności pozostaje nadal podstawowym i niezbędnym środkiem reakcji prawnokarnej. Zakłady karne mogą być zamknięte, półotwarte i otwarte, istnieją 4 następujące rodzaje zakładów karnych: dla młodocianych, dla odbywających karę po raz pierwszy, dla recydywistów penitencjarnych, dla odbywających karę aresztu wojskowego. Oprócz terminowej kary pozbawienia wolności w wymiarze od 1 miesiąca do 15 lat, przewidują karę 25 lat pozbawienia wolności. Ponadto w związku z rezygnacja z kary śmierci, przewidziana jest kara dożywotniego pozbawienia wolności. Kara aresztu za wykroczenia ma charakter wyjątkowy. Ograniczono możliwość orzekania tej kary do wypadków, gdy czyn popełniono z winy umyślnej a zarazem za orzeczeniem kary aresztu przemawia waga czynu lub okoliczności sprawy, które świadczą o demoralizacji sprawcy, albo gdy sposób jego działania zasługuje na szczególne potępienie. Ustawa rozszerza możliwość stosowania kary aresztu w wypadkach recydywy szczególnej wielokrotnej. Karę aresztu orzeka się w granicach od 5 do 30 dni, wymierza się ja w dniach.

17.Pozbawienie praw publicznych.

Orzekane jest jedynie za ciężkie przestępstwa i polega na pozbawieniu lub uszczupleniu określonych praw politycznych i obywatelskich. Zgodnie z art. 40 KK środek ten powoduje utratę:

-czynnego i biernego prawa wyborczego do Sejmu, Senatu i organów samorzadu teryt, zawodowego lub gospodarczego

-prawa do udziału w wymiarze sprawiedliwości

-prawa do pełnienia funkcji w organach państwowych i samorzadu terytorialnego lub zawodowego

-odznaczeń, orderów i tytułów honorowych oraz zdolnosci do ich uzyskania w okresie trwania kary. W stosunku do żołnierzy pozbawienie praw publicznych powoduje ponadto degradację

Pozbawienie praw publicznych orzekane jest na okres od roku do 10 lat i powoduje ono utratę posiadanych praw i niemożność ich uzyskania w tym okresie.kare tą orzeka się w razie skazania danej osoby na kare pozbawienia wolnosci na okres co najmniej 3 lat za przestepstwo popełnione w wyniku motywacji zasługujacej na szczególne potępienie.

18.Zakaz prowadzenia pojazdów w PK i PW.

Zakaz prowadzenia pojazdów obejmuje [pojazdy poruszające się w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, albo w jednej określonej sferze ruchu. Mogą to być pojazdy mechaniczne, które poruszają się za pomocą umieszczonego w nich silnika tj. kołowe lub szynowe np. motocykl, motorower, samochód tramwaj, a także pojazdy niemechaniczne np. rowery, zaprzęgi konne.
Art. 42 § 1 stanowi, iż zakaz prowadzenia pojazdów orzeka się wobec osób, które prowadzą pojazd mechaniczny lub inny pojazd. Orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych jest obligatoryjny, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa był nietrzeźwy, znajdował się pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia.
Art. 115 § 16 określa, że stan nietrzeźwości zachodzi wówczas, gdy:
1) zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość
2) zawartość alkoholu w 1 dm3 wdychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.
Nowelizacja kodeksu z 2000r wprowadziła przepisy umożliwiające orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na zawsze, wówczas gdy sprawca spowodował katastrofę lub ciężki wypadek, którego następstwem była śmierć człowieka, był w stanie nietrzeźwości lub zbiegł z miejsca zdarzenia.
Zgodnie z art. 43 § 1 zakaz prowadzenia pojazdów orzeka się na okres od 1 roku do 10 lat zakaz ten biegnie od zatrzymania lub wykonania zarządzenia o zwrocie prawa jazdy. Zakaz prowadzenia pojazdów można skrócić po upływie połowy okresu, na który go orzeczono, nie mniej jednak niż roku, jeżeli skazany przestrzegał w tym czasie porządku prawnego.
Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych przewiduje również kodeks wykroczeń. Orzeka się go za wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w ruchu m.in. spowodowaniu zagrożenia przez niezachowanie należytej ostrożności, prowadzeniu pojazdu po użyciu alkoholu lub innego podobnie działającego środka, niestosowaniu się do sygnałów kontroli ruchu drogowego w celu uniknięcia kontroli oraz nieudzielaniu pomocy przez uczestnika wypadku innej ofierze wypadku. W tych przypadkach wymiar kary zakazu prowadzenia pojazdów wynosi od 6 m-cy
do 3 lat.

19.Warunkowe umorzenie postępowania karnego.

warunkowe umorzenie postępowania polega na rezygnacji ze skazania i kary wobec sprawcy uznanego winnym przestępstwa. Umorzenie to nie jest uwolnieniem od odpowiedzialności karnej ale swoistym środkiem karnym, gdyż przesądza o winie sprawcy, a także o nałożeniu na sprawcę obowiązków próby.
Przesłanki, czyli warunki stosowania tej instytucji określa art. 66 k.k. przesłanki wiążą się zarówno z popełnionym czynem i osobą sprawcy, a także jego stosunkiem do pokrzywdzonego.
warunkowe umorzenie postępowania stosujemy, gdy:
- zagrożony czyn jest karą nie przekraczającą 3 lat pozbawienia wolności,

wina sprawcy i stopień społecznej szkodliwości popełnionego czynu nie są znaczne,