Paulina Chrupek p 206

STAWY KOL 3

Okres zimowania ryb w naszym klimacie wynosi średnio 130-160 dni w roku.

W czasie zimowania ryby powstają straty (wagowe i sztukowe) powodowane przez:

• Ujemny wpływ środowiska-

♦ zanieczyszczenie wody w doprowadzalnikach zasilających zimochowy

♦ niedobór tlenu (przyducha) w wodzie (<2 mg/dm³)

♦ zakwaszenie w zimochowach położonych w pobliżu lasów iglastych, bagien, torfowisk, wiosną w czasie roztopów wahania temp wody (powodują zwiększone śnięcia ryb oraz nadmierne wychudzenie ryb)

♦ w przypadku gwałtownego ocieplenia wody o 4^oC i więcej obserwuję się zjawisko tzw. „powstania ryb”

Mechaniczne uszkodzenia ciała

• Choroby

• Stan fizjologiczny ryb- warunkiem przezimowania ryb jest stan odżywienia a zwłaszcza zawartość tłuszczu w ciele 6-8%.

Ryby wychowane wyłącznie na pokarmie naturalnym nie są w stanie zgromadzić odpowiedniej ilości tłuszczu, średnio mają 6-7% i najczęściej umierają z wychudzenia

O nadmiernym wychudzeniu świadczy ostry grzbiet, wpadnięte czy oraz niska masa ciała w stosunku do długości

Wskaźnikiem dobrego odżywienia jest cienka warstwa tłuszczu na wątrobie i przewodzie pokarmowym.

Metody zimowania ryb

1. Zimowanie w specjalnych stawach (zimochowach)-muszą być dostatecznie głębokie, o dnie mineralnym bez nadmiernych osadów dennych, zasilane stale czystą, chłodną wodą

2. Zimowanie bez odłowu jesiennego - odłów przeprowadza się wiosną następnego roku (kwiecień lub koniec maja). Warunkiem stosowania tej metody jest odpowiednia głębokość tego stawu. Przeżywalność ryb zimujących w stawach letnich jest zwykle o 11% (i więcej) wyższa aniżeli w klasycznych zimochowach

3. Zimowanie w stawach kroczkowych lub towarowych obsadzonych jesienią bezpośrednio po odłowie tych stawów- Metoda ta jest dość rzadko stosowana i tylko z konieczności (brak zimochowów)

4. Zimowanie w jednym stawie w ciągu dwu kolejno następujących po sobie zim- (tzw metoda dwu sezonowych obsad) Ze względu na wzrost występowania chorób pasożytniczych.

Wymagania dla stawów do zimowania ryb (zimochów)

• Stawy do zimowania powinny się cechować:

♦Indywidualnym systemem nawadniania

♦Dobrą wymianą wody w całym stawie

♦Niezamulonym (w miarę możliwości, twardym, mineralnym) dnem

♦Głębokością co najmniej 150-180 cm

♦Stałym i odpowiednim ilościowo dopływem świeżej wody

• Przygotowanie i pielęgnacja stawów zimowych obejmuje:

♦Dokładne wykoszenie i usunięcie roślinności wodnej z dna i skarp zbiornika

♦Utrzymanie dna w stanie dobrego osuszenia i wysokiej kultury

♦Stałą kontrolę szczelności mnichów i grobli

♦Napełnianie wodą zimochowów

Zimochowy powinny być obsadzone oddzielnie poszczególnymi gatunkami ryb. Nie jest wskazane mieszanie

Opieka nad zimującymi rybami polega na:

1. Przeprowadzeniu kąpieli ryb w roztworach odkażających

2. Zapewnienie regularnego dopływu wody 0,5-1 l/s na 1 tonę zimo chowanych ryb

3. Utrzymanie odpowiedniej zawartości tlenu w wodzie 4-12 mg/dm³

4. Utrzymanie stałego poziomu wody

5. Zapewnie światła słonecznego w głąb stawu

6. Dokarmianie wiosną ryb paszą 1-2% masy ryb

7. Przy spadku pH poniżej 6 należy zastosować wapniowanie dopływu mielonym wapniem

Obliczanie powierzchni zimochowów:

A_z =

A_z= powierzchnia zimochowu (ha)

D- średni zimowy przepływ wody z doprowadzalnika (U_s)

86400- liczba sekund odpowiadająca 1 dobie

S- wymiana wody na 1 dobę

H- głębokość zimochowu

10000- liczba m² odpowiadająca 1 ha

1000- liczba litrów odpowiadająca 1 m³

Innym sposobem ustalenia pow. zimochowu jest podzielenie liczby ryb przeznaczonych do zimowania przez normę obsadowa:

Norma zagęszczenia ryb:

Zalecane normy zagęszczenia karpi w zimochowach:

wiek ryb	normy obsadowe
		szt/m3	tys szt/ha
Narybek (Kl)	3-6 (max.10*)	30-60 (max.10*)
Kroczek (K2)	13 (max.6*)	10-30 (max.60*)
Tarlaki (K4-K8)	0.1-1	do 10

*- przy b. dobrej kondycji ryb oraz dogodnych warunkach tlenowo-wodnych zimochowu

Magazynowanie ryb:

W większości obiektach rybackich ryb są odławiane ze stawów towarowych jesienią przetrzymywane są w tzw. magazynach (specjalnych stawach).

Stopień zagęszczenia ryb w magazynach o średnim dopływie wody uwarunkowany jest okresem ich przetrzymywania, rodzajem podłoża (ziemne, betonowe) oraz dostateczna i stała zawartością tlenu w dopływającej wodzie.

W zimochowach utrzymywanych w dobrej kulturze (dobrze osuszonych), uprawianych i obsianych w okresie letnim oraz dobrze zaprojektowanych stosuje sie górne granice norm obsadowych, a w zimochowach złych- dolne. Rzadsza obsada zimochowów zwłaszcza narybku daje zawsze większa gwarancje dobrego przezimowania ryb.

Normy obsadowe dla stawów zimowych mających oprócz partii głębokich, partie płytsze powinny być o 1/2 mniejsze.

Przeciętna obsada magazynów:

1. do przetrzymywania krótkotrwałego (kilkudniowego)- do 300kg/m³ wody

2. do przetrzymywania w ciągu 2-3 m-cy od 100-200 kg/m³

3. do przetrzymywania długotrwałego (3-5 m-cy) 50-150kg/m³

Przetrzymywanie ryb w magazynach zwykle rozpoczyna sie po zakończeniu odłowów stawów towarowych przy temp wody ok. 7-11^oC (październik). Najkorzystniejsza do magazynowania ryb towarowych jest temp 0,5- 3^oC, w której ryb nie dokarmiamy. Magazyny zalewa sie na 2-3 dni przed obsadami po uprzednim wyczyszczeniu i zdezynfekowaniu dna tlenkiem wapnia (CaO).

Ryby musza być magazynowane oddzielnie według gatunków są także wg sortymentów wagowych (czyli roczników). Przy jesienno-zimowym magazynowaniu ryb naturalne ubytki wagowe, są wiec chudnięcia, obtarcia, wypluwki resztek pokarmu są dość znaczne.

Ubytki m.c. karpi (%) w okresie magazynowania:

miesiąc	zakres ubytków (%)	uwagi
październik , grudzień	1.5-3	okres przedświąteczny dotyczy 70-80% masy ryb handlowych
Styczeń, luty	2,4-3,5 3-4,5	nie sprzedana część ryb świątecznych
marzec, kwiecień	3,8-8	w Polsce praktycznie koniec opłacalnego magazynowania ryb

Wielkość ubytków waha się w szerokim zakresie i zależy od:

• temp. wody,

• stopnia natlenienia,

• kondycji i stanu zdrowotnego ryb.

Zapotrzebowanie na wodę w magazynach ryb w zależności od jej temp.

(w m³/dobe/1000kg ryb):

Przy użytkowaniu ziemnych magazynów zapotrzebowania na wodę i tlen w stosunku do klasycznych magazynów betonowych wzrasta o 30-50%.

gatunek ryb	temp. wody (^oC)
ryby	do 2	2-5	5-10	10-15
karp, lin karaś	0.5	1.3	4.1	9
szczupak leszcz, tołpyga	8.7	12	18.3	27.3

Szkodniki rybackie:

Do nich zaliczamy:

1. gatunki roślin (organizmy roślinne):

1. glony nitkowate (skrętnica, gwiazdnica, siatka wodna)-

Stanowią bierne zagrożenie dla narybku; tworzą na powierzchni wody gesty kożuch, w którym zaplątuje się wylęg oraz narybek.

2. glony trujące z rodzaju Microcystis- powodują zakwity wody czyli gwałtowny rozwój organizmów planktonowych;

Kolor zakwitu jest żółto- zielonkawy. Następuje gwałtowna i silna zmiana odczynu wody, pH do 10.8.

W celu usunięcia zakwitów stosuje się :

♦ środki chem (siarczan miedziowy 4kg/ha stawu, arsenian sodowy 1.5mg/l wody)

♦ zabiegi biol.- hodowlane -najczęściej wprowadza się amura białego (chętnie zjada glony zamula dno)

3. rośliny mięsożerne (pływacz zwyczajny, aldrowanda pęcherzykowata)- stanowią zagrożenie dla wylęgu przy pomocy posiadanych pęcherzyków ze szczecinkami.

Rośliny te maja możliwość łowienia drobnych owadów oraz małych ryb

4. nadmiernie rozwinięta roślinność zanurzona tzw. miękka (moczarka kanadyjska, wywłócznik, rdestnica)- nadmierny ich rozwój utrudnia rybom dostęp do pokarmu dennego oraz sprawia kłopoty ze spuszczaniem wody i odłowieniem ryb (lina karasia)

2. Bezkręgowce wodne:

1. drapieżne pijawki (pijawka rybia)

2. skorupiaki- są wrogami zawłaszcza wylęgu i narybku (przekopnice-silnie żarłoczne, występują głównie w przesadkach, osiągają wielkość do 6cm; raczek skrzelowy- atakują karpie i liny, pasożytuje na skrzelach ryb (do kilku tys na 1 rybie); wesz rybia- atakuje głównie karpie, amury, liny, odżywiają się krwią ofiary.

3. owady- najliczniejsza grupa wrogów wylęgu i narybku, mogą atakować starsze ryby kalecząc je (ważki; pluskwiaki- wioślaki, pluskolec, grzbietopławek; chrząszcze- pływak żółtobrzeżek, pływak szerokobrzeżek)

3. Kręgowce:

1. płazy (żaba)- dorosła żaba może dziennie spożyć do 15szt dorodnej lipcówki

2. gady (zaskroniec)

3. Ptaki:

•kormoran czarny- może spożyć dziennie do 0.75kg ryb

•czapla siwa- może zjeść 0.5-0.75kg ryb dziennie

•perkoz

•lyzka czarna

•mewa, rybitwy, bocian czarny; w potokach gorskich: pluszcz morski i zimorodek- głównie na pstrągi, wrony siwe i sroki-ryby po odłowach

4. Ssaki:

1. Wydra

2. rzesorek rzeczek

3. piżmak (niszczy groble stawowe)

4. bobry

5. lisy

6. koty

7. nornice

8. myszy

Ćwiczenia 9

♦ Wartość użytkowa ryb zależy od:

• wymiarów ciała

• udziału części jadalnych

• składu chem. mięsa

♦ Części jadalne:

• mięso

• wątroba

• gonady

♦ Części niejadalne:

• płetwy

• łuski

• ości

• wnętrzności

• pęcherz pławny

• głowa i skora (w większości)

♦ Wydajność poszczególnych jadalnych części zależy od:

• gatunku

• kształtu

• typu budowy

• proporcji ciała

• wieku

• płci

• stadium rozwojowego

• stopnia odżywiania

♦ Wydajność części jadalnych niektórych ryb:

Gatunek- średnia wydajność %

- węgorz- 79,9

- Łosoś-64,7

- pstrąg tęczowy - 62

- Szczupak-57,3

- karp hodowlany- 50

- Okoń- 37,3

♦ Minimalny udział filetu u wybranych ryb:

gatunek -udział filetu %

1. ryby niedrapieżne

- Sieja- 70

- Amur biały- 60

- Leszcz- 62

-Lin - 60

-Płoć- 56

- Karp- 55

2. ryby drapieżne

- Węgorz- 85

- Pstrąg tęczowy- 72

- Pstrąg potokowy- 70

- Sum- 62

- Sandacz- 60

- Okoń- 58

♦Skład chem. ciała ryb:

1. Woda: Zawartość wody 63-78%, im więcej wody tym mniej tlenu

2. Białko: Zawartość 15-24%. Wraz z wiekiem zmienia się zawartość białka w mięsie ryb.

1. Wartość biol. białka (wbb) 85%,

2. wydajność wzrostowa białka (PER) 3,3-3,7,

3. współczynnik strawności białka duży i wynosi 97%.

4. Na kruchość i wysoki wsp. strawności białka duży wpływ ma mały udział tk. łącznej, zwłaszcza kolagenu, który charakteryzuje się luźna struktura.

3. Witaminy: Mięso ryb jest bogatym źródłem witamin, gł. A, D i wit. z gr. B (B1, B2, PP)

4. Lipidy (tłuszcze): Zawartość tł. 1.5-40%. Tłuszcze cechują się wysoka przyswajalnością ok. 97% i niska temp. topnienia. Tł. w ciele ryb odkłada się w rożnych miejscach: u karpia i leszcza- wzdłuż grzbietu, u sandacza- w okolicy przewodu pok., u jesiotra- w tk. mięśniowej.

Ze względu na zawartość tł ryby dzieła się na:

1. chude- zawartość tł. <2% (dorsz, okoń, morszczuk, mintaj, sandacz);

2. średnio tłuste- zaw. tł. 2-7% (karmazyn, płastuga, tuńczyk, troć, pstrąg, sieja, sielawa, lin);

3. tłuste- zaw. tl. 7-15% (łosoś, szprot, śledzie, makrela, karp, sum); pełnotłuste- zaw. tl. >15% (wegorz, gromadnik)

♦ Wartość biologiczna białka mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego:

produkty poch. zw.- wartość biol. %

• wieprzowe- 80

• wolowe- 70-75

• drobiowe- 77

• ryb- 80-85

• Mleko- 85

• Jaja-90-95

♦ Tłuszcz ryb bogaty jest w wielonienasycone kw. tłuszczowe (PUFA) n-3, n-6

Znaczenie PUFA:

1. obniżają poziom lipidów w osoczu krwi

2. zmniejszają skłonność do powstania zakrzep

3. normalizują ciśnienie krwi

4. usprawniają prace mięśnia sercowego

5. pozytywnie wpływają na rozwój i funkcjonalność ukł nerw.

Cholesterol:

Ma duże znaczenie dla wartości biol. ryb. Jest jego znacznie mniej niż w maśle i żółtku jaja. U karpia zawartość cholesterolu 55-100mg/100g, u lina- 88mg/100g, szczupak- 40mg/100g

♦ Składniki min:

Bogate źródło fosforu, wapnia, żelaza, jodu, fluoru, potasu, manganu

Ilość i jakość składników chem zależy od:

• gatunku

• wieku

• stanu fiz.

• miejsca i intensywności zerowania

• rodzaju pożywienia

• czasu i miejsca połowu

• sposobu postępowania z rybami w czasie przygotowywania do transportu i przechowywania

• procesów utrwalających i konserwujących

♦ Ocena świeżości ryb:

Ryby są surowcem szybko psującym się, gdyż zawierają dużo wody, a ich powierzchnia po złowieniu pokrywa śluz, który jest dobra pożywka dla drobnoustrojów. Siedliskiem drobnoustrojów są także skrzela i wnętrzności ryb nie patroszonych.

Najbardziej narażone na zepsucie są ryby śnięte, które określa się jako ryby świeże w odróżnieniu od ryb żywych i przetworzonych.

Charakterystykę ryb świeżych podaje Polska Norma PN-A-86750.

♦ Cechy pożądane świadczące o świeżości:

• klarowne wypukle lub lekko spłaszczone oczy

• jasnoczerwona barwa skrzeli

• skora połyskliwa o Nat. zabarwieniu

• przezroczysty śluz

• brak plam

• swoisty zapach

• elastyczne i sprężyste mięsnie (po naciśnięciu wracają do poprzedniego stanu)

♦Profilaktyka i zdrowie ryb:

Na zdrowotność ryb w stawach wpływają czynniki:

• same ryby

• środowisko wodne w którym żyją

• stopień intensyfikacji produkcji (znaczne zagęszczenie ryb w nieodpowiednim np. zamulonym, zakwaszonym lub zarośniętym stawie)

• zanieczyszczenia (ścieki)

• zarazki i pasożyty

Jednym z najlepszych sposobów podniesienia odporności ryb na choroby jest zapewnienie im obfitego i wysokobiałkowego pokarmu, zwłaszcza Naturalnego

♦ Podział i najczęstsze objawy chorób ryb:

Choroby dzielimy na:

1. ch. zakaźne (infekcyjne)- wywołane przez bakterie i wirusy (np. posocznica karpia)

2. ch. pasożytnicze (inwazyjne)- powodowane przez glony, grzyby, pierwotniaki, robaki, skorupiaki; występujące u wszystkich gatunków ryb

3. ch. funkcjonalne- wywołane przez urazy mech., nieodpowiednie jakościowo żywienie

4. ch. środowiskowe- wywołane szkodliwym wpływem środowiska

5. zniekształcenia i nowotwory- gl. jako zaburzenia gen.

♦ Urzędowemu obowiązkowi zwalczania podlegają jednostki chorobowe:

• wiosenna wiremia karpia (SVC) oraz pstrągów i łososi

• wirusowa posocznica krwiotoczna ryb łososiowatych (VHS)

• zakaźna martwica ukl. krwiotwórczego ryb- łosoś (HNH)

• bakteryjna choroba nerek łososiowatych

• posocznica karpi

♦ Objawy:

• zwiększone wydzielanie śluzu lub oddzielanie się kawałków śluzu od ciała wraz ze skora

• drgawki i nerwowe ruchy lub drganie płetw

• wrzody i krwawe plamy na ciele

• obrzęki ciała (gl. w okolicach brzucha)

• blade skrzela i ubytki ich tkanki

• zmniejszona żywotność ryb

• płochliwość

• brak równowagi

• pływanie do góry brzuchem

• gromadzenie się ryb pod dopływem

• „dziubkowanie”- połykanie tlenu z powietrza atmosferycznego (wskutek braku tlenu w wodzie, tzw. przyduchy)

Ryby przeznaczone do badan powinny być losowo brane i dostarczane w stanie żywym.

Wymagania zdrowotne przy zakupie materiału obsadowego:

Zgodnie z obowiązującymi przepisami weterynaryjnymi każdy materiał obsadowy (zarybieniowy) musi być bezwzględne zdrowy. Dotyczy to wszystkich jego rodzajów: ikry, wylęgów, narybku, kroczku i tarlaków.

Przy zakupie i transporcie przestrzegać należy zasad:

1. zakupu należy dokonywać w gosp. w których urzędowo nie stwierdzono występowania chorób zakaźnych (gl. posocznicy)

2. obsadę z dalszych gosp. należy sprawdzać tylko w czasie braku w okolicy zdrowego materiału

3. po zakupie ryb z kilku gosp. nie należy mieszać ich w jednym stawie

4. mieszanie obsad o rożnej odporności na choroby powoduje duże ryzyko wystąpienia posocznicy i śnieć ryby

5. po transporcie obsady dezynfekcja sprzętu i narzędzi

6. obsadę kupujemy po zbadaniu lek. wet.

7. wiążące jest pisemne orzeczenie lekarskie o zdrowotności ryb, które przeprowadza się wiosna przy odłowach zimochowów, przed zarybieniem, jesienią po odłowach

• Dezynfekcja stawu i narzędzi:

Jest to najbardziej efektywna metoda profilaktyki.

Dezynfekcje przeprowadza się za pomocą środków odkażających oraz antyseptycznych. Środki dezynfekcyjne stawu, sprzętu i urządzeń:

• CaO (tlenek wapnia)

• Ca(OH)2 wodorotlenek wapnia

• CaCl chlorek wapnia

• podchloryn wapnia

• NaOH wodorotlenek sodu

Środki dezynfekcyjne sprzętu i urządzeń:

• Chloroamin

• Jodofory

• formalina

Transport ryb:

Ogólne zasady transportu ryb żywych:

Ryby żywe przewozi się najczęściej w wodzie, przy czym ilość wody zależy od:

• gatunku i wielkości ryb

• temp. wody (pory roku)

• wzrost temp. wody (powoduje szybsze zużycie tlenu)

• wieku

• ryby młodsze zużywają więcej tlenu niż starsze

• stopnia wypełnienia przew. pok.

• ryby najedzone potrzebują więcej tlenu

• czasu trwania transportu

Żywe ryby przewożone są wszystkimi dostępnymi środkami transportu: przyczepa ciągnikowa, samochód ciężarowy i osobowy. Na niewielkie odległości do 10 km można je transportować w wodzie.

Szczegółowe zalecenia transportowe:

1. zbiorniki do przewozu ryb powinny być szczelne, gładkie i odkażone. Zaleca się wyścielanie ich płótnem lub fartuchami brezentowymi. Do napełniania wody stosowane są pompy powietrzne lub butle ze sprężonym powietrzem. Przez 1m³ wody powinno przechodzić 1.5-2m³ powietrza

2. ładowanie ryb: przed transportem ryby należy poddać odpiciu nie krócej niż 3-4godz odpijanie ryb- b. ważna czynnością przy odławianych jest tzw. odpicie ryb, czyli umieszczenie odłowionych i zmęczonych ryb w czystej przepływowej wodzie, co pozbawia je zanieczyszczeń z pow. ciała, skrzeli i przewodu pok. oraz usuwa zmęczenie. Odłowiona ryba powinna być odpijana co najmniej przez kilka godzin (najlepiej przez noc).Mniejsze partie złowionych ryb odpijać można w płuczkach siatkowych, rozpinanych na rusztowaniach z desek lub drągów i zatapianych na rowie z bieżąca woda. Siec taka można podzielić w razie potrzeby na odrębne przegrody (komory), do których wpuszcza się poszczególne gatunki lub sortymenty. Zagęszczenie obsady płuczek zależy od: gat. wieku ryb oraz ilości wody płuczącej: przy dostatecznie wielkim dopływie w 1m³ objętości wody w płuczce można pomieścić 200-400kg karpi towarowych lub kroczków. Zagęszczenie narybku i bardziej wrażliwych ryb (sandacz, szczupak, leszcz) powinno być o polowe mniejsze, podobnie jeżeli ryby są wyraźnie osłabione i zmęczone. Załadunek do basenów może odbywać się w temp. otoczenia mniejszej niż -3C i nie dłużej niż 1godz.

3. woda użyta do transportu powinna odpowiadać tym samym wymaganiom co woda, w której ryby przebywały przed załadunkiem. W czasie przewozu woda musi być nasycona tlenem w stężeniu powyżej 4 mg/dm³. Różnica temp. wody miedzy stawowym środowiskiem ryb a basenem przewozowym nie powinny przekraczać 4^oC, natomiast dla wylęgu 2^oC.

4. przewożenie ryb: unikać należy jazdy z rybami w południe, w lecie także popołudniu. w przypadku podniesienia temp. powyżej 12-15^oC w czasie transportu wodę należy schładzać lodem naturalnym. Jest on umieszczony w oddzielnym zbiorniku nad basenem z rybami. Jeżeli transport trwa dłużej niż 10godz należy wymienić ok. polowe objętości wody w basenie

5. wyładowanie ryb: po przywiezieniu materiału na miejsce należy najpierw wyrównać temp. wody w basenie do temp. wody w obsadzanym stawie jeżeli różnica miedzy nimi jest większa niż 2-3^oC. Robi się to dolewając do basenu wodę pobrana ze stawu lub jeziora. Ryby z basenów należy ostrożnie przekładać do płuczek, usytuowanych na dopływie wody dla ich odpicia oraz wybrania sztuk zlanych i śniętych. Odpijanie ryb powinno trwać co najmniej 3-5godz. Ryby należy partiami wpuszczać do stawu (stopniowo). Okres adaptacji- ok 24godz

6. sposób i miejsce wypuszczania materiału obsadowego zależy od gatunku , wieku ryb i rodzaju zbiornika. Narybek i kroczki karpia najlepiej wypuszczać grupami po 20-30 szt. Należy unikać miejsc niezarośniętych i wystawionych na działanie wiatru. Wylęg szczupaka i sandacza należy wypuszczać w miejscach osłoniętych przed wiatrem, na płyciznach do głębokości do 1m oraz niezamulonym dnie porośniętym miękką roślinnością. Narybek i kroczki lina oraz narybek sandacza i leszcza wypuszcza się grupowo po kilkanaście szt. w miejscach porośniętych roślinnością.

7. ubytki masy ciała: w czasie transportu występują u ryb proporcjonalnie do czasu trwania przewozu ubytki m.c. Po 3-4godz. przewozu karpi towarowych ubytek m. c. wynosi 0,8-1% , po 11-14godz. ubytki te wynoszą 14%

ZASADY OBCHODZENIA SIE Z RYBAMIŁ

Właściwe obchodzenie sie z rybami w czasie rożnych manipulacji a zwłaszcza podczas transportu i odłowu ma podst znaczenie w produkcji rybackiej.

W czasie tych manipulacji ryby narażone są na wiele zagrożeń i niedogodności:

• powstawanie urazów mech i obicia w wyniku trzepotania sie ryb wyjętych z wody

• ścieranie z pow ciała, śluzu chroniącego skore przed szkodliwymi zarazkami

• zasychanie skrzeli co prowadzi do zaburzeń w oddychaniu i uduszeniu sie ryb.

• wystąpienie stresu wskutek gwałtownej zmiany środowiska, a zwłaszcza temperatury

• zwiększenie podatności na rożne choroby i ryzyko zakażenia

Wszelkie prace należy przeprowadzać szybko i sprawnie. Ryby powinny przebywać poza woda jak najkrócej i raczej nie powinny być dotykane sucha i goła ręką (najwrażliwsze są sandacze i pstrągi).

Przy konieczności ręcznego przenoszenia ryb (np. zarybianie) nie należy nigdy wrzucać ich do wody (nawet z malej wysokości), a ostrożnie zanurzyć oraz zaczekać Aż same wypłyną z zanurzonego pojemnika na pełną wodę.

ODLOW RYB

W małych obiektach stawowych właściwe odłowy ryb przeprowadza sie tylko jesienią najczęściej koniec października (ryby towarowe). W dużych obiektach stawowych stosuję sie takie odłowy wiosna narybku i kroczków z zimochowów, narybku letniego- lipcówki z przesadek 1 oraz letnie polowy kontrolne. Odłowy jesienią ryb towarowych w tych st wykonuje sie od końca września do polowy listopada.

METODY ODLOWU RYB

Spośród wielu met odłowu ryb ze st polecić należy:

• odłów ryb z łowiska ze st- polega na odłowie ryb po całkowitym niemal spuszczeniu wody. Jest to met zdecydowanie najgorsza, ale najczęściej stos przez hodowców (łatwość wykonania)

• odłów ryb pod prąd wody świeżej- stos jest nie tylko do odłowu narybku ale i ryb starszych. Polega na wabieniu ryb pod prąd chłodniejszej wody przez dopływ świeżej i natlenionej z mnicha dopływowego. Jest to najlepszy sposób odłowu ryb.

• odłów ryb spływająca woda- odbywa się do odpowiednio ustawionej odłówki. Wada tego jest długi okres przebywania ryb w mętnej wodzie, wraz z żabami, larwami owadów, glonami i roślinnością. Sposób nie jest zalecany do odławiania obsad mieszanych (narybek lina, sandacza, pstrąga). Istotna sprawa jest prawidłowa budowa stojaka mnicha, przez które ryby są spuszczane.

• odłów ryb włokiem- stos bywa w zbiornikach niespuszczanych ja i częściowo spuszczalnych oraz magazynach na pełnej wody. Met b. przydatna w przypadkach coraz częściej stos odławianie cz. ryb towarowych (rozrzedzanie) w lecie przy pełnym zalewie oraz w stawach trudno spuszczalnych.

ORGANIZACJA ODLOWOW

W większych obiektach najpierw odławia się ze stawów kroczkowych, a następnie narybkowych (przesadki II), wykorzystując możliwość jesiennego dokarmiania ryb w zimochowach. Jako ostatnie odławia się stawy towarowe, zaczynając od największych.

O kolejności odłowu stawów często decydują także stosunki wodne, m.in. możliwość odpływu wód.

Prace przy odłowie składają sie z następujących czynności:

1. prace przygotowawcze- staranne oczyszczenie tras odpływów, dopływów, przygotowanie zimochowów, magazynów, płuczek, odpijalni.

2. spuszczanie wody ze stawu

3. odłów ryb oraz przeniesienie ich do odpijalni

4. sortowanie- podział na gat i sortymenty handlowe

5. ważenie i zapisywanie wyników

6. przewożenie lub przenoszenie ryb obsadowych do zimochowów

7. załadunek i przewożenie ryb handlowych do magazynow lub bezposr sprzedaz

ODLAWIANIE ROZNYCH GAT RYB

Bardzo ważna jest kolejność odławiania poszczególnych gat ze stawu. W pierwszej kolejności odławia sie gat wrażliwe na zamulenie skrzeli, niska zawartość O₂ w wodzie lub nieodpowiednia, najczęściej za wysoka temp otoczenia.

Do gat wrażliwych zaliczamy: pstrąg tęczowy, sandacz, sielawa, sieja, szczupak, leszcz.

Ze względu na duże wymagania tlenowe tych ryb powinny być one odławiane przed wypuszczeniem 1/2 wody ze st.

Jako ostatnie odławia sie: karpie, liny, karasie.

Odławiając st z karpiami i linami należy pamiętać ze liny nie spływają z woda w dzień gdyż zagrzebują sie w mule. Ich odłów jest najlepszy nocą.

Narybek ryb roślinożernych jest mniej odporny od narybku karpia na szybkie obniżenie temp wody. Przy szybkim spadku temp do 5-6^oC mogą wystąpić objawy szoku termicznego, wówczas ryby trąca równowagę, przewracają sie na boki lub kręcą sie wokół własnej osi. Zdarza sie to zwłaszcza wówczas gdy odłowy przeprowadza sie zbyt późno. Przy odłowach obsad różnogatunkowych i rożnych roczników stosuje sie następujące zasady:

1. należy przygotować szczegółowy plan organizacji odłowów.

2. odłowy wymagają zwiększonej liczby i jakości sprzętu i narzędzi

3. kraty w mnichach odpływowych powinny odpowiadać wymiarom najmniejszych łowionych ryb. Woda musi być spuszczana na tyle wolno aby małe i delikatne ryby nie ginęły na kratach

4. należy unikać odławiania ryb delikatnych w czasie letnich upałów zwłaszcza w południe. Dot. to gł. palczaków, czyli narybku pstrąga i sandacza.

5. niedopuszczalne jest łowienie wszystkich gat i roczników ryb po zamarznięciu zbiornika

6. nie należy odławiać narybku wszystkich gat w czasie przymrozków, szczeg. wrażliwe są: lin, sandacz, karp.

7. narybek wszystkich gat oraz ryby starsze gat wrażliwych należy ważyć w pojemnikach z czysta woda.

8. ryby najdelikatniejsze tj: sandacz, szczupak, tołpyga, amur biały oraz ryby młodsze należy obsadzać w I kolejności na pierwszej wodzie, pozostałe ryby zwłaszcza karpie towarowe i karasie należy obsadzać zaczynając od przedziałów płuczki położonych bliżej odpływu.

Przy odłowach większych stawów dokonuje sie kilkukrotnego, najczęściej 4-5 razy losowego przeważenia jednego pojemnika z jednoczesnym przeliczeniem l. szt. Kroczka i handlówkę waży sie w porcjach po 50kg, delikatny narybek i gat wrażliwe max do 30kg. Znając obsadę st wyrażoną w kg lub szt i liczbę odłowionych w jesieni ryb można obliczyć przeżywalność ryb wyrażoną w %, a tym samym ubytki sezonowe.

2

---