9499


Historia balneologii

Woda była wykorzystywana w lecznictwie w bardzo odległych czasach. Wykorzystywanie wód uznawanych za lecznicze należy do najstarszych dziedzin praktyki lekarskiej, które często były łączone np. z okładami, masażami. Odkryte kąpieliska sprzed 5 tysięcy lat odnalezione między innymi w Indiach, w Egipcie. W Babilonie najczęściej stosowanymi składnikami w leczeniu były oleje i woda. Wszędzie gdzie występowały źródła mineralne, wykorzystywano je do celów leczniczych i budowano przy nich świątynie.

Hipokrates był najznakomitszym lekarzem starożytnej Grecji. Uznawany był on za „ojca medycyny”. W jednym ze swych dzieł „O klimatach, wodach i miejscach” podawał szczegółowo, w jaki sposób należy stosować różne zabiegi wodne w zależności od schorzenia i przypisywał im wielkie znaczenie lecznicze. Uwagi Hipokratesa na temat wpływu klimatu na zdrowie człowieka czynią go prekursorem klimatologii lekarskiej.

W Rzymie znaczenie prozdrowotne miały termy- łaźnie, kąpieliska, które służyły zarówno do celów higienicznych jak i do odnowy biologicznej i w celach leczniczych.

Na przełomie XII i XIII wieku w Europie zaczęły powstawać uniwersytety, przy których tworzono wydziały lekarskie. Wtedy też powstała większość najstarszych europejskich uzdrowisk.

W Polsce najstarszym uzdrowiskiem, udokumentowanym historycznie są Cieplice Śląskie Zdrój, gdzie początki lecznictwa sięgają 1281 roku. W innych uzdrowiskach określenie dokładnej daty jest niemożliwe ponieważ dokumenty uległy zniszczeniu podczas wojny czy pożarów. Według pośrednich źródeł udało się np. ustalić, że uzdrowisko Lądek Zdrój istniało jeszcze przed 1241 rokiem

Początki działalności leczniczej w najbardziej znanych polskich uzdrowiskach:

1241 Lądek zdrój 1806 Świnoujście

1281 Cieplice Zdrój 1821 Nałęczów

1601 Szczawno Zdrój 1828 Busko Zdrój

1636 Kudowa Zdrój 1828 Polanica Zdrój

1705 Długopole Zdrój 1828 Szczawnica

1755 Świeradów Zdrój 1836 Ciechocinek

1793 Krynica 1876 Inowrocław

1800 Duszniki Zdrój 1876 Rymanów Zdrój

1804 Ustroń 1917 Konstancin

Lecznictwo uzdrowiskowe w Europie, także w Polsce zaczęło się znacznie rozwijać w XV i XVI wieku, natomiast wyjątkowy rozkwit nastąpił w XIX wieku.

W XV wieku lekarze włoscy, a następnie niemieccy opracowali w zarysie wskazania i przeciwwskazania do leczenia oraz metody stosowania zabiegów uzdrowiskowych. Wtedy też zaczęto w wielu uzdrowiskach przeprowadzać analizy chemiczne źródeł leczniczych.

W XVI wieku w Polsce nastąpiło duże ożywienie w leczeniu uzdrowiskowym i zainteresowanie lekarzy tą formą leczenia. Pierwszą rozprawę o wodolecznictwie opublikował w 1522 roku Marcin z Miechowa, a kolejną w 1555 Józef Struś z Poznania. Nadworny lekarz króla Stefana Batorego , Wojciech Oczko wydał w 1578 roku trakt pt. „Cieplice”. Usystematyzował w swym dziele aktualną wtedy wiedzę z zakresu balneologii oraz podał wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego.

Innymi znakomitymi lekarzami tego okresu, zajmujący się balneologią, byli profesorowie Erazm Sykstus i Innocenty Petrycy, którzy poszerzyli wiedzę w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego.

W XIX wieku w Polsce autorytetem w dziedzinie leczenia uzdrowiskowego był profesor Kliniki Medycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie- Józef Dietl, który w balneologii opierał się na osiągnięciach chemii, fizyki i biologii.

W Europie pojawiło się w tym czasie wiele osób zajmujących się balneologią. Nie zawsze osoby te wywodziły się ze świata medycznego. Dużym oryginałem w tej dziedzinie był Wincenty Priessnitz, niewykształcony chłop z Czech, który głosił, że potrafi znakomicie uzdrawiać bez pomocy lekarzy. Wykorzystywał w celach leczniczych natryski, polewania i kąpiele własnego pomysły. Wincenty Priessnitz obserwował sarnę, która codziennie rano przychodziła do leśnego strumienia moczyć w wodzie postrzeloną nogę, aż do wygojenia rany. Wpadł na pomysł stosowania zimnej wody w różnych chorobach. Jego ulubiona metodą był natrysk, dlatego też jego nazwisko zostało utrwalone w przyjętej w Polsce nazwie prysznic. Priessnitz uznawany był za szarlatana, ale mimo to jego metoda odniosła duży sukces, otworzył nawet swój zakład hydroterapii.

Kolejną ważną postacią był Sebastian Kneipp, który w młodości był tkaczem, a po otrzymaniu święceń kapłańskich otworzył zakład wodoleczniczy. Po 30 latach samokształcenia się w zakresie wodolecznictwa i na podstawie własnych doświadczeń wydał książkę „Moje leczenie wodą”. Kneipp uważał, że terapia powinna polegać na leczeniu wodą, dietą, ziołami i umiarem we wszystkich czynnościach życiowych.

W Polsce wielu lekarzy zajmowało się hydroterapią. W 1857 roku prof. Józef Dietl zorganizował Komisję Balneologiczną w ramach Krakowskiego Towarzystwa Naukowego, a w 1870 roku powstał Oddział Balneologiczny Towarzystwa Lekarskiego w Warszawie. Datę powołania Komisji Balneologicznej w Krakowie uznaje się za początek działania balneologicznych towarzystwa naukowych w Polsce. Dopiero w 1905 roku powołano Polskie Towarzystwo Balneologiczne, które po II wojnie światowej, w 1954 r. zostało reaktywowane jako Polskie Towarzystwo Balneoklimatyczne. Obecnie nosi ono nazwę Polskie Towarzystwo Balneologii, Bioklimatologii i Medycyny Fizykalnej. W 1956 roku rozpoczęto wydawanie kwartalnika „Wiadomości uzdrowiskowe”, którego tytuł zmieniono w 1968 roku na „Balneologię Polską”.

14 maja 1952 roku powołano Instytut Balneoklimatyczny z siedzibą w Poznaniu. Jego dyrektorem został prof. dr hab. Józef Jankowiak. Po jego przejściu na emeryturę w 1975 r. stanowisko dyrektora objął prof. dr hab. Gerard Straburzyński. Prof. Straburzyński pełnił funkcję dyrektora do likwidacji Instytutu w 1992 roku.

Obecnie istnieje tylko jedna Katedra i Klinika Balneologii Akademii Medycznej w Bydgoszczy, z siedzibą w Ciechocinku, prowadząca specjalizację dla lekarzy w dziedzinie balneologii i medycyny fizykalnej oraz działalność naukowo-badawczą.

Leczenie uzdrowiskowe

Przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego:

- alkoholizm, narkomania

- brak zrostu kostnego, chorzy w opatrunkach gipsowych, stawy rzekome,

- choroby w okresie ostrym, zwłaszcza układu krążenia i ośrodkowego układu nerwowego, czynna choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,

- choroby psychiczne, psychonerwice, nerwic z natręctwami i lękami, zaniki pamięci,

- choroby układowe, wyniszczające oraz inne schorzenia o ciężkim stanie ogólnym. Chorzy niedołężni z poważną lub całkowitą niezdolnością do samoobsługi,

- choroby układu krążenia: migotanie przedsionków, częstoskurcz napadowy komorowy i inne,

- choroby z bezwzględnymi wskazaniami do leczenia operacyjnego,

- choroby zakaźne i nosicielstwo chorób zakaźnych oraz choroby pasożytnicze,

- ciąża i okres karmienia,

- cukrzyca w okresie kwasicy lub z daleko posuniętymi zmianami naczyniowymi, zaawansowane powikłania cukrzycowe,

- czynna gruźlica płuc i innych narządów,

- moczenie nocne przewlekłe, konieczność cewnikowania pęcherza moczowego, sztuczny odbyt, przetoki, odleżyny, owrzodzenia,

- nadciśnienie tętnicze (powyżej 190/110),

- nadczynność i niedoczynność tarczycy oraz niewydolność kory nadnerczy, wymagające farmakoterapii,

- niedokrwistość bez względu na przyczynę oraz inne ciężkie choroby krwi,

- niewydolność krążenia, oddychania, wątroby, nerek i innych narządów,

- nowotwory złośliwe oraz stany po leczeniu operacyjnym, radiologicznym i chemioterapią przed upływem 5 letniej obserwacji. Stany przedrukowe i nowotwory niezłośliwe upośledzające podstawowe funkcje ustroju,

- ropień płuc i opłucnej, bąblowiec, promienica, ogniska zapalne o odczynie ogólnoustrojowym,

- ropne infekcyjne zmiany na skórze,

- starczy wiek z uwzględnieniem pierwszej kolejności wieku biologicznego, a następnie wieku metrykalnego powyżej 80 roku życia,

- ślepota, głuchota, poważne zaburzenia mowy bez opieki przewodnika,

- tętniak serca lub tętnic,

- wszawica, robaczyca (u dzieci),

- żółtaczka niezależnie od pochodzenia.

Wskazania do leczenia uzdrowiskowego:

- dermatologia,

- ginekologia,

- kardiologia, układ krążenia, choroby krwi,

- neurologia,

- osteoporoza,

- schorzenia pourazowe,

- pulmonologia i laryngologia,

- reumatologia,

- układ trawienny, choroby wydzielania wewnętrznego, wzw,

- urologia, nefrologia,

- zatrucie metalami.

Zestawienie uzdrowisk prowadzących leczenie dorosłych według profili leczniczych:

DERMATOLOGIA: Busko, Horyniec, Iwonicz, Lądek, Swoszowice, Świnoujście, Ustroń,

GINEKOLIOGIA: Ciechocinek, Duszniki, Horyniec, Inowrocław, Krynica, Połczyn, Świnoujście

KARDIOLOGIA: Augustów, Ciechocinek, Długopole, Duszniki, Inowrocław, Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Konstancin, Krynica, Lądek, Nałęczów, Polanica, Rabka, Rymanów, Szczawnica, Świeradów, Świnoujście, Ustka, Ustroń, Wieniec, Żegiestów,

NEUROLOGIA: Augustów, Busko, Ciechocinek, Cieplice, Goczałkowice, Horyniec, Iwonicz, Kamień P., Konstancin, Lądek, Polanica, Połczyn, Przerzeczyn, Solec, Szczawno, Świeradów, Świnoujście, Ustka, Ustroń,

OSTEOPOROZA: Busko, Cieplice, Duszniki, Iwonicz, Lądek, Połczyn, Szczawno, Ustroń,

POURAZOWE: Augustów, Busko, Cieplice, Horyniec, Iwonicz, Kamień P., Kołobrzeg, Krynica, Lądek, Muszyna, Polanica, Połczyn, Przerzeczyn, Solec, Swoszowice, Szczawno, Świeradów, Świnoujście, Ustka, Ustroń, Wieniec,

PULMUNOLOGIA I LARYNGOLOGIA: Ciechocinek, Duszniki, Jedlina, Kamień P., Kołobrzeg, Konstancin, Rabka, Rymanów, Szczawnica, Szczawno, Świnoujście, Ustka, Ustroń, Wieliczka, Wysowa, Złockie, Żegiestów,

REUMATOLOGIA: Augustów, Busko, Ciechocinek, Cieplice, Goczałkowice, Horyniec,

Inowrocław, Iwonicz, Kamień P., Kołobrzeg, Konstancin, Krynica, Lądek, Muszyna, Polanica, Połczyn, Przerzeczyn, Solec, Swoszowice, Szczawnica, Szczawno, Świeradów, Świnoujście, Ustka, Ustroń,

Wieniec, Złockie,
UKŁAD TRAWIENNY: Ciechocinek, Długopole, Duszniki, Inowrocław, Iwonicz, Jedlina, Kołobrzeg, Krynica, Kudowa, Muszyna, Polanica, Szczawno, Świeradów, Ustroń, Wysowa, Złockie, Żegiestów,

UROLOGIA Z NEFROLOGIĄ: Cieplice, Jedlina, Krynica, Muszyna, Szczawnica, Szczawno, Wysowa, Żegiestów

Zestawienie uzdrowisk prowadzących leczenie dzieci według profili leczniczych:

DERMATOLOGIA: Kołobrzeg, Rabka, Goczałkowice,

KARDIOLOGIA: Polanica, Rabka,

NEUROLOGIA: Ciechocinek, Połczyn,

POURAZOWE: Ciechocinek, Goczałkowice,

PULMUNOLOGIA: Ciechocinek, Czerniawa, Goczałkowice, Kamień P., Kołobrzeg, Muszyna, Rabka, Rymanów, Szczawno, Szczawnica, Ustka, Wieniec,

REUMATOLOGIA: Ciechocinek, Wieniec,

UKŁAD TRAWIENNY: Kudowa,

UROLOGIA Z NEFROLOGIĄ: Rymanów, Wieniec,

WYDZ. WEMNĘTRZNE: Kołobrzeg, Kudowa, Rabka, Goczałkowice,

ZATRUCIE METALAMI: Czerniawa.

Rozmieszczenie uzdrowisk w poszczególnych województwach:

Dolnośląskie: Cieplice Śląskie Zdrój, Czerniawa Zdrój, Długopole Zdrój, Duszniki Zdrój, Jedlina Zdrój, Kudowa Zdrój, Lądek Zdrój, Polanica Zdrój, Przerzeczyny Zdrój, Szczawno Zdrój, Świeradów Zdrój,

Kujawsko-pomorskie: Ciechocinek, Inowrocław, Wieniec Zdrój,

Lubelskie: Nałęczów,

Małopolskie: Krynica, Muszyna, Rabka, Swoszowice, Szczawnica, Wieliczka, Złockie, Żegiestów Zdrój,

Mazowieckie: Konstancin,

Podkarpackie: Horyniec Zdrój, Iwonicz Zdrój, Rymanów Zdrój, Wysowa,

Podlaskie: Augustów,

Pomorskie: Ustka,

Śląskie: Ustroń, Goczałkowice,

Świętokrzyskie: Busko Zdrój, Solec Zdrój,

Zachodniopomorskie: Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Połczyn Zdrój, Świnoujście.

Aby jakaś miejscowość mogła być wpisana na listę uzdrowisk, musi spełniać ściśle określone wymogi. Podstawowym wymogiem jest posiadanie odpowiednich walorów leczniczych (źródeł wód leczniczych, gazów leczniczych i peloidów, klimatu, krajobrazu) i możliwości organizacyjnych ich wykorzystania w profilaktyce, leczeniu i rehabilitacji. Istotą leczenia uzdrowiskowego jest kilkutygodniowe kompleksowe postępowanie lecznicze, rehabilitacyjne lub profilaktyczne w uzdrowisku. Istotne jest to, że kuracja odbywa się w bardziej komfortowych warunkach niż te w zwykłym szpitalu. Dodatkowo pozytywnym czynnikiem jest fakt, iż kuracja odbywa się w innym środowisku społecznym niż to w którym człowiek normalnie żyje i pracuje, w oderwaniu od stresów życia codziennego i szkodliwych warunków środowiska pracy.

Krótka charakterystyka polskich uzdrowisk:

AUGUSTÓW

Województwo podlaskie, uzdrowisko położone na wysokości 135m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym, nizinnym o cechach kontynentalnych. Naturalne tworzywa lecznicze: borowania. Podstawowe zabiegi: zawijania i kąpiele borowinowe, hydroterapia, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych.

BUSKO ZDRÓJ

Województwo świętokrzyskie, uzdrowisko położone na wysokości 220-250m n.p.m., o klimacie średnio bodźcowym, nizinnym z cechami kontynentalnymi. Naturalne tworzywa lecznicze: wody chlorkowo-sodowe (jodkowe, bromkowe, siarczkowe), borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny, baseny), zabiegi borowinowe (kąpiele, zawijania, tampony), hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Diagnostyka osteoporozy. Leczenie dorosłych i dzieci.

CIECHOCINEK

Województwo kujawsko-pomorskie, uzdrowisko położone na wysokości 50m n.p.m., o klimacie słabo bodźcowym, nizinnym. Naturalne tworzywa lecznicze: wody chlorkowo-sodowe (jodkowe, bromkowe, borowe, żelaziste), borowina, tężnia solankowa. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny, baseny), zabiegi borowinowe (kąpiele, zawijania, tampony), hydroterapia, inhalacje, tężnia solankowa, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych i dzieci.

CIEPLICE ŚLASKIE ZDRÓJ

Województwo dolnośląskie, uzdrowisko położone na wysokości 350m n.p.m., o klimacie średnio bodźcowym, podgórskim. Naturalne tworzywa lecznicze: wody fluorkowe, borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny, baseny), zabiegi borowinowe (zawijania, tampony), kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Diagnostyka osteoporozy. Leczenie dorosłych.

CZERNIAWA ZDRÓJ

Województwo dolnośląskie, uzdrowisko położone na wysokości 480m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym, górskim. Naturalne tworzywa lecznicze: szczawy wodorowęglowo-wapniowo- magnezowo- żelazisto- krzemowe. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), kuracja pitna, inhalacje, hydroterapia, fizykoterapia. Leczenie dzieci.

DŁUGOPOLE ZDRÓJ

Województwo dolnośląskie, uzdrowisko położone na wysokości 370m n.p.m., o klimacie średnio bodźcowym, podgórskim. Naturalne tworzywa lecznicze: szczawy wodorowęglanowo- wapniowo- magnezowo- żelaziste. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), suche kąpiele kwasowęglowe (zbiorowe), kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, fizykoterapia. Leczenie dorosłych.

DUSZNIKI ZDRÓJ

Województwo dolnośląskie, uzdrowisko położone na wysokości 520-576m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym. Naturalne tworzywa lecznicze: szczawy wodorowęglanowo- wapniowo- magnezowo- żelaziste, borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), zabiegi borowinowe (zawijania, tampony), kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Diagnostyka osteoporozy. Leczenie dorosłych.

GOCZAŁKOWICE ZDRÓJ

Województwo śląskie, uzdrowisko położone na wysokości 240-260m n.p.m., o klimacie słabo bodźcowym, podgórskim. Naturalne tworzywa lecznicze: wody chlorowo- sodowe (jodkowe, borowe), borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny, baseny), suche kąpiele CO2, zabiegi borowinowe (kąpiele, zawijania, tampony), kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia, krioterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych i dzieci.

HORYNIEC ZDRÓJ

Województwo podkarpackie, uzdrowisko położone na wysokości 260m n.p.m., o klimacie średnio bodźcowym, podgórskim z cechami kontynentalnymi. Naturalne tworzywa lecznicze: wody siarczkowe, borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), zawijania borowinowe, kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, fizykoterapia. Leczenie dorosłych.

INOWROCŁAW

Województwo kujawsko-pomorskie, uzdrowisko położone na wysokości 100m n.p.m., o klimacie słabo bodźcowym, nizinnym. Naturalne tworzywa lecznicze: woda chlorkowo- sodowo- magnezowa, borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny, baseny), zawijania borowinowe, kuracja pitna, tężnia solankowa, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych.

IWONICZ ZDRÓJ

Województwo podkarpackie, uzdrowisko położone na wysokości 390-430m n.p.m., o klimacie mocno bodźcowym, górskim z przewagą cech kontynentalnych. Naturalne tworzywa lecznicze: wody wodorowęglanowo- chlorkowe- sodowe, bromkowe, jodkowe, borowe, kwasowęglowe, borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny, baseny), zabiegi borowinowe (kąpiele, zawijania), kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Diagnostyka osteoporozy. Leczenie dorosłych.

JEDLINA ZDRÓJ

Województwo dolnośląskie, uzdrowisko położone na wysokości 500m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym, górskim. Naturalne tworzywa lecznicze: szczawy wodorowęglanowo- wapniowo- magnezowo- sodowe, żelaziste. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), kuracja potna, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia. Leczenie dorosłych.

KAMIEŃ POMORSKI

Województwo zachodniopomorskie, uzdrowisko położone na wysokości 25m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym, nizinnym, o cechach klimatu morskiego. Naturalne tworzywa lecznicze: solanka (bromkowa, jodkowa, żelazista), borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny, baseny), zabiegi borowinowe (zawijania, nasiadówki, tampony), talassoterapia (leczenie klimatem wybrzeża morskiego i kąpielami morskimi), hydroterapia, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych i dzieci.

KOŁOBRZEG

Województwo zachodniopomorskie, uzdrowisko nadmorskie położone na wysokości 5m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym, nizinnym o cechach klimatu morskiego. Naturalne tworzywa lecznicze: solanka (bromkowa, jodkowa, żelazista, borowa), borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny, baseny), kąpiele i zawijania borowinowe, hydroterapia, talassoterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych i dzieci.

KONSTANCIN

Województwo mazowieckie, uzdrowisko położone 19km od Warszawy, na wysokości 100m n.p.m., o klimacie obojętno bodźcowym, nizinnym. Naturalne tworzywa lecznicze: solanka (bromkowa, jodkowa, żelazista, borowa), borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), zawijania borowinowe, tężnia solankowa, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych.

KRYNICA

Województwo małopolskie, uzdrowisko położone na wysokości 650m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym, górskim. Naturalne tworzywa lecznicze: szczawy wodorowęglanowo- wapniowe, manganowe, żelaziste, borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), suche kąpiele kwasowęglowe (zbiorowe), zabiegi borowinowe ( kąpiele, zawijania, nasiadówki, tampony), kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych.

KUDOWA ZDRÓJ

Województwo dolnośląskie, uzdrowisko położone na wysokości 388-400m n.p.m., o klimacie średnio bodźcowym, podgórskim. Naturalne tworzywa lecznicze: szczawy wodorowęglanowo- sodowo- wapniowe, siarczkowe, arsenowe, borowe, żelaziste. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), suche kąpiele kwasowęglowe (zbiorowe), kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych i dzieci.

LĄDEK ZDRÓJ

Województwo dolnośląskie, uzdrowisko położone na wysokości 440-560m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym, górskim. Naturalne tworzywa lecznicze: wody radoczynne, wody siarczkowo- fluorkowe, pasta borowinowa. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny, baseny), zabiegi z pasty borowinowe (kąpiele, zawijania, fasony- kąpiele częściowe lub zastosowanie borowiny tylko na ręce lub stopy), kuracja pitna, zbiorowe inhalacje radonowe, inhalacje, hydroterapia, kinezyterapia, fizykoterapia. Diagnostyka osteoporozy. Leczenie dorosłych.

MUSZYNA

Województwo małopolski, uzdrowisko położone na wysokości 450-520m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym, górskim. Naturalne tworzywa lecznicze: szczawy wodorowęglanowo- wapniowo- magnezowe, borowe. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia. Leczenie dorosłych i dzieci.

NAŁĘCZÓW

Województwo lubelskie, uzdrowisko położone 27km od Lublina, na wysokości 170m n.p.m., o klimacie obojętnobodźcowym, nizinnym. Naturalne tworzywa lecznicze; wody słabo zmineralizowane z przewagą wodorowęglanu wapnia i magnezu. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, fizykoterapia. Leczenie dorosłych.

POLANICA ZDRÓJ

Województwo dolnośląskie, uzdrowisko położone na wysokości 380m n.p.m., o klimacie średnio bodźcowym, podgórskim. Naturalne tworzywa lecznicze: szczawy wodorowęglanowo- wapniowe. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Dializoterapia. Leczenie dorosłych i dzieci.

POŁCZYN ZDRÓJ

Województwo zachodniopomorskie, uzdrowisko położone na wysokości 85m n.p.m., o klimacie słabo bodźcowym, nizinnym. Naturalne tworzywa lecznicze: solanka (bromkowa, jodkowa, borowa), borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny, baseny), zabiegi borowinowe (zawijania, tampony), hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Diagnostyka osteoporozy. Leczenie dorosłych i dzieci.

PRZERZECZYN ZDRÓJ

Województwo dolnośląskie, uzdrowisko położone na wysokości 240m n.p.m., o klimacie średnio bodźcowym, podgórskim. Naturalne tworzywa lecznicze: woda słabo zmineralizowana, siarczkowa, radoczynna, borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), zawijania borowinowe, hydroterapia, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych.

RABKA

Województwo małopolskie, uzdrowisko położone na wysokości 500-560m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym, górskim. Naturalne tworzywa lecznicze: solanka (bromkowa, jodkowa, żelazista, borowa). Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny, baseny), hydroterapia, klimatoterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Wczesna rehabilitacja kardiologiczna. Leczenie dorosłych i dzieci.

RYMANÓW ZDRÓJ

Województwo podkarpackie, uzdrowisko położone na wysokości 335-400m n.p.m., o klimacie średnio bodźcowym, podgórskim z przewagą cech kontynentalnych. Naturalne tworzywa lecznicze: szczawy chlorkowo- wodorowęglanowo- sodowe, bromkowe, jodkowe, żelaziste, borowe, borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny, baseny), zawijania borowinowe, kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych i dzieci.

SOLEC ZDRÓJ

Województwo świętokrzyskie, uzdrowisko położone na wysokości 180m n.p.m., o klimacie umiarkowanie bodźcowym, nizinnym z cechami kontynentalnymi. Naturalne tworzywa lecznicze: solanka (bromkowa, jodkowa, borowa, siarczkowa), borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), zawijania borowinowe, hydroterapia, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych.

SWOSZOWICE

Województwo małopolskie, uzdrowisko położone na wysokości 250m n.p.m., o klimacie średnio bodźcowym, podgórskim. Naturalne tworzywa lecznicze: wody siarczanowo- wodorowęglanowo- wapniowo- magnezowe, siarczkowe, borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), zawijania borowinowe, hydroterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych.

SZCZAWNICA

Województwo małopolskie, uzdrowisko położone na wysokości 435-520m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym, górskim. Naturalne tworzywa lecznicze: szczawy wodorowęglanowo- chlorkowo- sodowe, jodkowe, borowe, bromkowe. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny, baseny), kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, zabiegi w komorach pneumatycznych, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych i dzieci.

SZCZAWNO ZDRÓJ

Województwo dolnośląskie, uzdrowisko położone na wysokości 400-430m n.p.m., o klimacie średnio bodźcowym, górskim. Naturalne tworzywa lecznicze: szczawy wodorowęglanowo- sodowo- wapniowe. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, zabiegi w komorach pneumatycznych, kinezyterapia, fizykoterapia. Diagnostyka osteoporozy. Leczenie dorosłych i dzieci.

ŚWIERADÓW ZDRÓJ

Województwo dolnośląskie, uzdrowisko położone na wysokości 490-550m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym, górskim. Naturalne tworzywa lecznicze: szczawy wodorowęglanowo- wapniowo- magnezowe, fluorkowe, żelaziste, radoczynne, borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), zabiegi borowinowe (kąpiele, zawijania, tampony), kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych i dzieci.

ŚWINOUJŚCIE

Województwo zachodniopomorskie, uzdrowisko położone na wysokości 5m n.p.m., o klimacie średnio bodźcowym, nadmorskim. Naturalne tworzywa lecznicze: solanka (bromkowa, jodkowa, borowa), borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), zawijania borowinowe, hydroterapia, talassoterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych.

USTKA

Województwo pomorskie, uzdrowisko położone na wysokości 7m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym, nadmorskim. Naturalne tworzywa lecznicze: solanka (bromkowa, jodkowa, borowa), borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), zawijania borowinowe, hydroterapia, talassoterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych i dzieci.

USTROŃ

Województwo śląskie, uzdrowisko położone na wysokości 340-450m n.p.m., o klimacie średnio bodźcowym, górskim. Naturalne tworzywa lecznicze: solanka (bromkowa, jodowa, żelazista), borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny, baseny), kąpiele i zawijania borowinowe, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Diagnostyka osteoporozy. Leczenie dorosłych.

WIELICZKA

Województwo małopolskie, uzdrowisko położone na wysokości 230-350m n.p.m., o klimacie średnio bodźcowym, podgórskim. Naturalne tworzywa lecznicze: subterranoterapia (wdychanie aerozolu zawartego w powietrzu podziemnych komór kopalni soli w Wieliczce). Podstawowe zabiegi lecznicze: przebywanie w podziemnych komorach kopalni, kąpiele solankowe (wanny). Leczenie dorosłych.

WIENIEC ZDRÓJ

Województwo kujawsko-pomorskie, uzdrowisko położone na wysokości 64m n.p.m., o klimacie słabo bodźcowym, nizinnym. Naturalne tworzywa lecznicze: woda siarczanowo- chlorkowo- wapniowo- sodowa, fluorkowa, siarczkowa, borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), zawijania borowinowe, kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych i dzieci.

WYSOWA ZDRÓJ

Województwo podkarpackie, uzdrowisko położone na wysokości 520-530m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym, górskim. Naturalne tworzywa lecznicze: szczawy wodorowęglanowo-chlorkowo- sodowe, bromkowe, jodkowe, żelaziste, borowe, borowina. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), zawijania borowinowe, kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje. Leczenie dorosłych.

ZŁOCKIE

Województwo małopolskie, uzdrowisko położone na wysokości 500m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym, górskim. Naturalne tworzywa lecznicze: szczawy wodorowęglanowo- sodowo- wapienne, żelaziste. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia, fizykoterapia. Leczenie dorosłych.

ŻEGIESTÓW ZDRÓJ

Województwo małopolskie, uzdrowisko położone na wysokości 440-480m n.p.m., o klimacie silnie bodźcowym, górskim. Naturalne tworzywa lecznicze: szczawy wodorowęglanowo- sodowo- wapienne, żelaziste. Podstawowe zabiegi lecznicze: kąpiele lecznicze (wanny), kuracja pitna, hydroterapia, inhalacje, kinezyterapia. Leczenie dorosłych.

KLIMATOTERAPIA

Klimatoterapia jest metodą leczenia opartą na wykorzystaniu warunków klimatycznych ze szczególnym uwzględnieniem temperatury i ruchu powietrza, jego wilgotności, promieniowania słonecznego oraz innych czynników środowiska, w których przebywa człowiek.

CECHY KLIMATU POLSKI

- klimat umiarkowany,

- duża zmienność pogody,

- znaczna zmienność cyrkulacji powietrza,

- równinne obszary Europy Środkowej sprzyjają napływowi do Polski, zależnie od cyrkulacji,

zarówno zimnego powietrza polarnomorskiego z północy, jak i ciepłego i wilgotnego powietrza znad Oceanu Atlantyckiego czy suchego kontynentalnego powietrza znad Europy Wschodniej i Azji,

- Morze Bałtyckie wywiera bardzo ograniczony wpływ na klimat Polski, i to najwyżej na Pomorzu,

- pogodę w Polsce kształtują: wyż azorski, niż islandzki, wyż syberyjski i wyż karpacki.

- nad obszar Polski napływają masy powietrza z różnych obszarów świata: powietrze polarnomorski jest wilgotne, czyste i chłodne; polarnokontynentalne mniej wilgotne i bardziej zanieczyszczone; powietrze arktyczne jest bardzo zimne i czyste; podzwrotnikowe, oceaniczne jest wilgotne i czyste; podzwrotnikowe kontynentalne suche i zanieczyszczone,

- specyficzny jest klimat miejski: cechuje się mniejszym o ok.6-10% nasłonecznieniem, silniejszym zaś oddziaływaniem rozproszonego promieniowania nieba, większymi opadami i większą liczba dni burzowych oraz większym zanieczyszczeniem powietrza , co sprzyja tworzeniu się mgieł i smogu,

- także specyficzny, ale bardziej korzystny jest klimat leśny: charakteryzuje się czystym powietrzem, o większej zawartości tlenu, dodatkowo występują olejki eteryczne drzew iglastych,

W Polsce wyróżnia się następujące regiony bioklimatyczne:

- region nizinny, w tym klimat nizinno- leśny, do wysokości 300m n.p.m.,

- region nadmorski wybrzeża Bałtyku,

- region podgórski, od 300 do 500m n.p.m.,

- region górski, od 500m .n.p.m.,

- region wysokogórski, powyżej 1000m n.p.m.,

KLIMAT NIZINNY

- występuje na przeważającym obszarze Polski,

- słabe działanie bodźcowe czynników klimatycznych,

- duża zmienność pogody,

- jego odmianę stanowi klimat miejski i klimat leśny,

- zima w klimacie nizinnym są mniej mroźne i z mniejszymi opadami śniegu.

KLIMAT NADMORSKI

- zmodyfikowany przez Morze Bałtyckie klimat nizinny,

- mniejsza amplituda temperatur (spowodowana stałą wymianą ciepła między woda, a powietrzem),

- cieplejsze zimy, chłodniejsze lata, późne jesienie chłodniejsze z powodu sztormów na Bałtyku,

- cechy szczególne to: duża zmienność pogody w czasie lata, niższe temperatury powietrza, silniejsze wiatry, duże natężenie promieniowania UV, aerozol wody morskiej w strefie przybrzeżnej, czyste powietrze, niewielka ilość alergenów, brak dni parnych.

Działanie klimatu nadmorskiego:

- działanie hartujące,

- zwiększa wydolność ogólną organizmu,

- poprawia wydolność układu oddechowego,

- utrudnia reakcje alergiczne,

- zmniejsza skłonność do chorób infekcyjnych układu oddechowego,

- odciąża układ krążenia od funkcji termoregulacyjnych.

KLIMAT PODGÓRSKI I GÓRSKI

- klimat podgórski jest bardziej bodźcowy niż nizinny, a mniej bodźcowy niż górski,

- wraz z wysokością terenu zmniejsza się ciśnienie atmosferyczne i ciśnienie parcjalne tlenu w powietrzu atmosferycznym,

- powietrze jest suche, czyste i nieco rozrzedzone,

- natężenie promieniowania słonecznego jest większe niż na nizinach, dodatkowo w zimie zwiększa je odbicie promieniowania słonecznego od śniegu (albedo),

- temperatura powietrza jest niższa niż na nizinach- na ogół nie ma dni parnych,

- temperatura powietrza obniża się o ok. 0,6 stopnia na każde wzniesienie o 100m n.p.m.,

- lato jest chłodniejsze, a zima dłuższa,

- większa jest suma opadów atmosferycznych,

- istnieje duże lokalne zróżnicowanie warunków klimatycznych- przyczyną tego są różnice ukształtowania terenu,

- w okresie jesienno-zimowym i zimowo- wiosennym charakterystyczne są lokalne wiatry (w Tatrach halny, a w Sudetach fen,

- częste zmiany pogody,

Działanie klimatu podgórskiego i górskiego

- czyste powietrze odciążą aparat filtracyjny układu oddechowego i ułatwia wymianę gazową,

- zwiększone wydychanie wody wskutek mniejszej wilgotności powietrza powoduje korzystne zwiększenie ukrwienia dróg oddechowych,

- adaptacja do wysokości- zwiększa się sprawność aparatu sercowo-płucnego zaopatrującego tkanki w tlen, zmniejsza się częstość skurczów serca oraz stężenie kwasu mlekowego (podobne do skutków treningu wytrzymałościowego)

KLIMAT WYSOKOGÓRSKI

- większy niż w klimacie górskim spadek prężności tlenu,

- silniejsze promieniowanie nadfioletowe,

- silniejszy wiatr,

- znacznie niższa temperatura powietrza,

- większa czystość powietrza,

- mniejsza wilgotność,

- od ok. 1200m n.p.m. całkowity brak alergenów,

Charakterystyka uzdrowisk pod względem klimatycznym:

Bodziec klimatyczny można umownie określić jako bodziec słaby, średni i mocny. Na tej podstawie można ogólnie scharakteryzować uzdrowiska pod względem odpowiedniego bodźcowania klimatycznego, uwzględniając położenie geograficzne i wysokość nad poziomem morza:

I. Uzdrowiska nizinne do 199m n.p.m.

1. klimat słabo bodźcowy- obszar Polski środkowej,

2. klimat średnio bodźcowy- obszar południowo- wschodni,

3. klimat mocno bodźcowy- obszar północno- wschodni.

II. Uzdrowiska nadmorskie położone w odległości 3-4km od brzegu morza

1. klimat średnio bodźcowy- położenie w głębi zatok,

2. klimat mocno bodźcowy- położenie nad otwartym morzem.

III. Uzdrowiska podgórskie od 200 do 399m n.p.m.

1. klimat średnio bodźcowy- obszar południowo- zachodni,

2. klimat mocno bodźcowy- obszar południowo- wschodni.

IV. Uzdrowiska górskie od 400 do 750m n.p.m.

  1. klimat średnio bodźcowy- uzdrowiska położone w głębokich dolinach do wysokości 500m n.p.m.,

2. klimat mocno bodźcowy:

a) uzdrowiska nie posiadające naturalnej osłony gór od głównych kierunków przepływu

wiatrów,

b) uzdrowiska położone powyżej 500m n.p.m.

V. Uzdrowiska wysokogórskie

1. klimat mocno bodźcowy.

Bodźcowe działanie klimatu:

Zjawiska klimatyczne wpływają na organizm ludzi o zmiennej sile i w różny sposób wywołując korzystne lub negatywne objawy. Uzależnione to jest od siły bodźca i osobniczej wrażliwości.

Klimatoterapia ma ważny udział w kompleksowym leczeniu uzdrowiskowym przez oddziaływanie zespołu bodźców klimatycznych. W zespole bodźców klimatycznych wyróżnia się bodźce: fotochemiczne, świetlne, termiczne, mechaniczne, chemiczne, elektryczne, akustyczne, neurotropowe(np. zmiany emocjonalne przy krótkotrwałych i gwałtownych zmianach pogody) i inne. Zjawiska meteorologiczne odbierane są w sposób szczególny przez skórę, drogi oddechowe, narząd wzroku, słuchu i węchu oraz przez ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy.

Meteorotropizm

Objawia się różnego rodzaju dolegliwościami związanymi ze zmianą pogody. Występuje u około 30% osób, w większości u kobiet. Objawy meteorotropizmu są zróżnicowane i w dużym stopniu zależą od wrażliwości osobniczej na przechodzenie frontów atmosferycznych, zwłaszcza chłodnych, rozwój ośrodków niżowych, opady atmosferyczne, intensywne wiatry, czy też gwałtowne wyładowania atmosferyczne.

Objawy meteorotropowe trwają zazwyczaj krótko, a u niektórych osób występują kilka godzin przed zmianą pogody.

Najczęstsze objawy: złe samopoczucie, niepokój, obniżenie koncentracji, bóle głowy, bóle stawowo-mięśniowe, kurcze mięśni, obniżona sprawność fizyczna, zmiany ciśnienia tętniczego krwi, przyspieszenie akcji serca, w sferze psychicznej mogą występować: stany lękowe, depresje, spowolnienie ruchowe, lub odwrotnie- wzmożona pobudliwość, podniecenie płciowe, agresja.

Lecznicze zastosowanie czynników klimatycznych:

Leczenie klimatyczne rzadko stosowane jest jako odrębna forma leczenia. Najczęściej jest uzupełnieniem leczenie zasadniczego oraz jako współtowarzyszące leczenie bodźcowe w balneologii.

Najważniejsze naturalne metody leczenie klimatycznego:

- helioterapia- kąpiele słoneczne,

- aeroterapia- kąpiele powietrzne,

- talassoterapia- leczenie klimatem morskim i kąpielami morskimi.

HELIOTERAPIA

Helioterapia jest leczeniem z zastosowaniem światła słonecznego, w którym wykorzystuje się przede wszystkim promieniowanie nadfioletowe (UV) i promieniowanie podczerwone (IR). Promieniowanie podczerwone wzmaga biologiczne działanie promieniowania nadfioletowego.

Pod wpływem promieniowania nadfioletowego w skórze wytwarza się witamina D3 , która następnie w wątrobie i nerkach wydziela kalcytrol, który działa najkorzystniej na tkankę kostną. U zdrowych ludzi 15-20 minut opalania w ciągu letniego dnia wystarcza do wytworzenia odpowiedniej ilości witaminy D do pokrycia dziennego zapotrzebowania. U osób starych proces ten trwa dłużej.

Po kilkudniowym, systematycznym, ale umiarkowanym opalaniu się wzrasta liczba czerwonych krwinek i leukocytów, a w surowicy wzrasta poziom wapnia, fosforu, sodu i potasu. Intensywne działanie promieniowania nadfioletowego wywołuje poważne zmiany w komórkach, a nawet prowadzą do ich rozpadu.

Natężenie promieniowania słonecznego zależy od pory roku i dnia. Związane jest to z kątem padania promieni słonecznych. W czerwcu i lipcu ilość promieniowania nadfioletowego jest 6 razy większa niż w styczniu, a w ciągu dnia najwyższa w południe.

Przy helioterapii należy brać pod uwagę:

- odporność skóry na promieniowanie UV zależy od indywidualnych cech człowieka,

- nawet w pochmurny dzień występuje duża intensywność promieniowania UV,

- promienie UV przenikają do 30m pod wodą,

- promieniowanie UV zwiększa się wraz z wysokością nad poziomem morza,

- mechanizmy obronne skóry i zdolności regeneracyjne uszkodzeń powodowanych przez promieniowanie UV maleją z wiekiem.

Dawkowanie:

- ważne jest stopniowanie czasu ekspozycji na słońce

- unikanie oparzeń słonecznych,

- unikanie pór o największym natężeniu promieniowania UV (10-15 w czerwcu i lipcu oraz 11-14 w maju i w sierpniu),

- systematyczność,

- aktywne opalanie,

- przerwy w cieniu lub w miarę możliwości letni natrysk lub kąpiel,

W helioterapii należy zwracać szczególna uwagę na osobniczą wrażliwość na działanie promieni słonecznych:

1. Karnacja skóry i kolor włosów. Pochłanianie nadfioletu zależy od zabarwienia i ukrwienia skóry, a w przypadku włosów jest tym intensywniejsze , im gęstsze są włosy. Znaczną wrażliwość wykazują ludzie o jasnej skórze i blond włosach. Rumień słoneczny w tych samych warunkach występuje u blondynów przeciętnie po 36 minutach, a u brunetów po 42 minutach.

2. Wiek. Wrażliwość na działanie promieniowania słonecznego wzrasta wraz z wiekiem, a u ludzi starych jest znacznie nasilona. U dzieci natomiast należy uważać ponieważ mają one bardzo wrażliwy układ regulacji temperatury ciała.

3. Płeć. Mężczyźni są bardziej wrażliwi niż kobiety. U kobiet wrażliwość nasila się w pierwszych dniach miesiączki oraz w 7-8 miesiącu ciąży.

4. Stopień adaptacji. Dotyczy przede wszystkim osób, które większość czasu przebywają w pomieszczeniach zamkniętych oraz u części osób starszych i niepełnosprawnych. Adaptacja organizmu do nasłonecznienia zależy od stanu nasłonecznienia w bieżącym sezonie oraz od nasłonecznienia w roku ubiegłym. Jeżeli w miesiącach czerwiec-wrzesień dana osoba opalała się sporadycznie lub nie opalała się wcale, to na wiosnę następnego roku będzie miała znacznie wzmożony odczyn miejscowy i ogólny po intensywniejszym, nawet jednorazowym opalaniu się.

WSKAZANIA

Leczniczo: dermatozy, przewlekła, nawracająca pokrzywka, łuszczycowe zapalenie stawów, bielactwo, nieaktywne reumatoidalne zapalenie stawów, łagodne nadciśnienie, osteoporoza, choroby dróg oddechowych, depresja, rehabilitacja kardiologiczna, rekonwalescencja po wielu chorobach.

Profilaktycznie:

- zapobieganie krzywicy u dzieci,

- zapobieganie infekcjom i wzmocnienie odporności,

- zwiększenie sprawności umysłowej,

PRZECIWSKAZANIA:

gruźlica płuc, stan po ostrym reumatycznym zapaleniu stawów, niewydolność krążenia, cięższe postacie miażdżycowego zarostowego zapalenia tętnic, przewlekłe zapalenie nerek, przewlekłe zatrucia, niewydolność wątroby, choroby zakaźne, wszelkie choroby przebiegające z gorączką, pobudzenie nerwowe, toczeń, psychonerwice ze stanami lękowymi i bezsennością, podeszły wiek, nadwrażliwość skóry na promienie słoneczne, wysokie i długotrwające nadciśnienie tętnicze, zagrożenie krwawieniem, stan po naświetlaniach promieniami Roentgena, zaostrzenia chorób skóry.

AEROTERAPIA

Kąpiele powietrzne polegają na przebywaniu na wolnym powietrzu w ustalonym czasie, w odzieży stosownej do warunków meteorologicznych.

Do najczęstszych form należą:

- leżakowanie,

- werandowanie,

- spacery,

- gry ruchowe.

W czasie kąpieli powietrznych usprawniają się mechanizmy termoregulacyjne oraz zwiększa się odporność organizmu.

Tereny do leżakowania, spacerów, i gier ruchowych powinny być zabezpieczone przed nadmiernym nasłonecznieniem i wiatrem, wieloma zasłonami naturalnymi, tak aby można było stosować aeroterapię przez większość dni w roku.

Werandowanie wymaga odpowiedniego obiektu, w którym są stałe, przesuwalne zasłony od słońca i wiatrów z jedną niezabudowaną przestrzenią ustawioną w kierunku południowym. Obiekt ten powinien być dostępny cały rok. Werandowanie zaleca się chorym dzieciom oraz osobom w podeszłym wieku i o dużym ograniczeniu sprawności fizycznej. Dawniej było powszechnie stosowane w gruźlicy płuc.

Technika kąpieli powietrznych:

- całkowite lub częściowe,

- miejsce zaciszne, osłonięte od wiatru i słońca,

- stopniowanie czasu trwania i intensywności (do momentu pojawienia się odczucia zimna),

- najlepsza pora dnia - poranek,

- ruch podczas zabiegów,

- hartowanie należy przeprowadzać powoli, najpierw obniżanie temperatury ciała w pomieszczeniu zamkniętym, następnie przy otwartym oknie, przechodząc potem do kąpieli powietrznych w cieniu na otwartej, ale odsłoniętej od wiatru przestrzeni,

- czas trwania pierwszej kąpieli wynosi od 5 do 10 minut, po czym stopniowo się go wydłuża do 2 godzin i więcej

Wskazania:

- nerwice, ponieważ powoduje rozluźnienie psychiczne,

- choroby serca i naczyń krwionośnych,

- niedokrwistość,

- w celu pobudzenia przemiany materii i zahartowania organizmu,

- zapobieganie przewlekłym chorobom układu oddechowego.

TALASSOTERAPIA

Jest to leczenie klimatem wybrzeża morskiego i kąpielami morskimi. Nadmorskie kąpiele powietrzne są połączeniem zasad helioterapii i aeroterapii w warunkach mocno bodźcowego klimatu morskiego. Klimat wąskiego pasa nadmorskiego, sięgający do 3-4km w głąb lądu, jest wynikiem kontrastu, jaki zachodzi na styku ląd-morze.

W okresach pogodnych w ciągu dnia występuje bryza morska, zazwyczaj około południa, objawiająca się zwiększoną prędkością wiatru od morza i często o zmiennych kierunkach. Wywołuje ona spadek temperatury powietrza, wzrost wilgotności względnej i zwiększenie aerozolu morskiego. Natomiast bryza lądowa wieje w nocy. Jest to wiatr idący od lądu do morza, który nie ma istotnego znaczenia w talasoterapii.

Wiatr powoduje lekki masaż i gimnastykę naczynio- ruchową skóry i działa ogólnie hartująco na organizm. Głównie działa na procesy termoregulacyjne organizmu.

Powietrze na plaży zawiera najwięcej aerozolu morskiego. Największe stężenie aerozolu występuje w okresie wiosny i na początku lata, ale zmniejsza się w okresie opadów. Głównymi składnikami aerozolu są kryształki soli morskiej oraz jod. Najwięcej jodu zawiera aerozol morski w dni słoneczne oraz w godzinach popołudniowych bezpośrednio na plaży. Im dalej od plaży, tym jest go mniej.

Klimat morski wpływa korzystnie na układ oddechowo-krążeniowy, przyczyniając się do pogłębienia oddechu i zwiększenia pojemności życiowej płuc, działa dodatnio w chorobie nadciśnieniowej. Pod wpływem bodźców termicznych zwiększa się przemiana materii i ulegają usprawnieniu mechanizmy termoregulacyjne organizmu.

19


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
9499
9499
9499
9499
9499
9499(49)

więcej podobnych podstron