Masaż limfatyczny polega na usprawnieniu krążenia chłonki (limfy) w układzie limfatycznym. Chłonka rozprowadza w organizmie limfocyty (krwinki białe) odpowiedzialne za odporność organizmu. W przypadku dobrego obiegu chłonki w organizmie bakterie a nawet komórki nowotworowe zanim dostaną się z tkanek do krwi zostają zatrzymane w węzłach chłonnych. Drenaż limfatyczny (masaż limfatyczny) likwiduje obrzęki, wysięki lub zmiany skórne wynikające z zaburzeń krążenia limfy. Limfę podczas masażu odprowadza się z najmniejszych naczyń limfatycznych do coraz większych likwidując w ten sposób zatory.
Masaż limfatyczny jest jednym z najczęściej stosowanych zabiegów przez masażystów. Daje rzeczywiście niesamowicie pozytywne rezultaty w walce z obrzękami u diabetyków, którzy rzadko zdają sobie sprawę z możliwości poprawy dzięki takim działaniom. W drenażu limfatycznym nie ma limitu ilości zabiegów. Można go wykonywać codziennie, a w przypadku cukrzycy jest to nawet wskazane na stałe. W urazach sportowych należy pamiętać o tym, że im szybciej uda nam się go wprowadzić do terapii tym lepiej.
Zasady stosowania masażu limfatycznego:
Pacjent podczas masażu powinien przyjąć pozycje, która ułatwi odpływ chłonki z drenowanej części ciała
Drenaż wykonujemy od obwodu w kierunku ujść żylnych. W celu ułatwienia odpływu chłonki do układu krwionośnego należy najpierw udrożnić pnie limfatyczne i węzły chłonne leżące przy ujściu żylnym, a następnie stopniowo, zachowując odpowiedni kierunek opracowywać dalsze części. Przetoczenie limfy z obwodu w innej kolejności będzie bardzo utrudnione i w pewnym sensie utrudnione.
Stosowane techniki ( głaskanie, rozcieranie, ugniatanie) powinny mieć charakter wypychający, czyli każda z nich - poprzez odpowiednio rozłożoną siłę nacisku - winna spowodować przepchnięcie limfy we właściwym kierunku. Siła nacisku na tkanki wzrasta w kierunku wykonywanego chwytu i nie powinna być przyczyną zbytniego wzrostu temperatury tkanek.
Każdą technikę powtarzamy 4-5 razy, a tempo poszczególnych technik - 10-20 ruchów na minutę - podyktowane jest wolnym prądem chłonki.
Czas zabiegu częściowego wynosi 15-20 minut, a całościowego do 60 minut.
W trakcie masażu dwukrotnie opracowujemy większe węzły chłonne.
O ile nie ma przeciwwskazań, zabieg można wykonywać codziennie. Liczba zabiegów jest dowolna, zależna od postępów w leczeniu schorzenia.
Wskazania do masażu limfatycznego szczególnie uwzględniają te przypadki patologiczne, którym towarzyszą obrzęki, wysięki oraz zmiany skórne spowodowane zaburzeniem krążenia limfy. Zawsze jednak w takich przypadkach należy skonsultować z lekarzem czas rozpoczęcia drenażu, obszar zabiegu oraz liczbę powtórzeń.
Dotyczy to pacjentów po przebytych chorobach zakaźnych, amputacjach, z podostrymi stanami zapalnymi przebiegającymi z obrzękami jak również z obrzękami powstałymi pod wpływem zaburzeń pracy serca i nerek.
Głównymi przeciwwskazaniami do stosowania masażu limfatycznego są choroby nowotworowe układu chłonnego, nowotwory oraz ich przerzuty, choroby zakaźne, a także obrzęki i wysięki z przebiegu ostrych stanów zapalnych.
Techniki masażu limfatycznego.
Drenaż limfatyczny należy wykonywać zgodnie z podanymi wcześniej zasadami i z zastosowaniem następujących technik:
- głaskanie
- rozcieranie
- ugniatanie
Głaskanie
Celem głaskania w formie ”wyciskania” jest przygotowanie niewielkiej powierzchni ciała lub jego części do szeregu technik, które będziemy stosować w dalszej kolejności. Głaskanie w formie „wyciskania” również kończymy masaż danego odcinka. Głaskanie w zależności od miejsca drenażu staramy się wykonywać jak największą powierzchnią dłoni.
Rozcieranie
Wyróżniamy trzy sposoby rozcierania: koliste, posuwiste, spiralne.
Rozcieranie koliste polega na wykonywaniu trzech, czterech kółek w miejscu, a następnie przesunięciu dłoni i zatoczeniu następnych kółeczek w miejscu zachodzącym na jedną trzecią poprzedniego kółeczka itd.
Rozcieranie posuwiste, to ruch głębokiego naprzemiennego przesuwania wykonany powierzchniami dłoniowymi obu rąk lub opuszkami palców II, III, IV obu rąk w linii prostej.
Rozcieranie spiralne charakteryzuje się tym, że opuszkami palców II, III, IV wykonujemy rozcieranie po linii w kształcie spirali.
Ugniatanie
Działanie ugniatania w drenażu limfatycznym ma przede wszystkim spowodować rozluźnienie mięśni i przepchnięcie chłonki. W sposób optymalny uzyskuje się ten efekt poprzez ugniatanie „szczypcowe” , tzn. ugniatanie tkanek ujętych pomiędzy kciuk i palec wskazujący lub pomiędzy kciuk i pozostałe palce ręki.
Ponadto wyróżniamy jeszcze dwa inne sposoby ugniatania :
- punktowe falujące, wykonywane opuszkami palców II, III, IV
- w formie „kołyski” , czyli dłoń w pierwszej fazie ma styczność z ciałem pacjenta tylko poprzez kłąb kciuka i kłębik palca małego, następnie również przez śródręcze, a w fazie końcowej opiera się tylko na opuszkach palców.
Metodyka masażu limfatycznego.
Masaż limfatyczny kończyny górnej:
Pacjent leży tyłem, kończyny górne wzdłuż tułowia. Obie kończyny górne i dolne lekko ugięte w stawach.
Głaskanie całej kończyny
Stojąc na wysokości bioder pacjenta wykonujemy oburącz jednocześnie głaskanie całej kończyny od palców do stawu barkowego włącznie.
Drenaż dołów pachowych
Masażysta jedną ręką chwyta za staw nadgarstkowy odwiedzioną kończynę do konta prostego i zgiętą w stawie łokciowym pod kontem 90 stopni, a drugą ręką wykonujemy kolejno ;
- głaskanie miejscowe
- rozcieranie koliste i spiralne,
- ugniatanie punktowe, falujące
3. Drenaż stawu ramiennego
Głaskanie
Dłonie układamy tak, aby obejmowały cały mięsień naramienny. Głaskanie rozpoczynamy poniżej przyczepu mięśnia naramiennego. Jedną ręką prowadzimy po przedniej stronie mięśnia, a w fazie końcowej przesuwamy na mięsień piersiowy większy, drugą zaś głaszczemy tylną część mięśnia i kończymy ruch w okolicy dołu pachowego w sąsiedztwie łopatki.
Rozcieranie koliste
Przeprowadzamy w tych samych pasmach co głaskanie.
Rozcieranie posuwiste jedną ręką
Obejmujemy mięsień naramienny jedną ręką kładąc kciuk na stronie przedniej ramienia, a pozostałe palce na stronie tylnej i w ten sposób przepychamy chłonkę w obrębie tego mięśnia.
Rozcieranie posuwiste oburącz równocześnie, naprzemiennie
Wykonujemy podobnie jak powyżej z tą różnicą, że pracują obie ręce naprzemienne.
Rozcieranie spiralne
Rozcieranie spiralne rozpoczynamy - jak wszystkie poprzednie techniki - poniżej przyczepu mięśnia naramiennego i wykonujemy oburącz równocześnie, naprzemiennie, w tych samych pasmach co głaskanie, oraz tak samo kończymy.
Ugniatanie punktowe, falujące
Drenaż ramienia
Przy drenażu ramienia stosujemy następujące techniki:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie „szczypcowe”
Każda z powyższych technik wykonujemy jedną ręką, w trzech pasmach: po stronie boczno-tylnej, przedniej oraz przyśrodkowej. Ruch odbywa się zawsze od stawu łokciowego do mięśnia naramiennego.
Drenaż stawu łokciowego.
Jedną ręką chwytamy za przedramię pacjenta tak, aby jego kończyna górna była lekko zgięta w stawie łokciowym. Drugą ręką (rozpoczynając w połowie przedramienia, a kończąc w połowie ramienia) wykonujemy kolejno:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
Następnie - poruszając ręką w tym samym kierunku - przystępujemy do masowania kciukami dołu łokciowego, w trzech pasmach - od strony przyśrodkowej, pośrodku i od strony bocznej, stosując:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
6. Drenaż stawu ramiennego - opracowanie powtórne
7. Drenaż przedramienia
Opracowanie przedramienia rozpoczynamy od stawu nadgarstkowego, a kończymy na okolicy stawu łokciowego. Drenaż wykonujemy w czterech pasmach: łokciowym, grzbietowym, promieniowym oraz dłoniowym., stosując kolejno:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie „szczypcowe”
8. Drenaż stawu nadgarstkowego
Podobnie jak dół łokciowy, staw nadgarstkowy opracowujemy dwoma kciukami równocześnie rozpoczynając poniżej stawu na śródręczu, a kończąc na przedramieniu tuż powyżej stawu. Wykonujemy kolejno:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste i spiralne
- ugniatanie punktowe i falujące
9. Drenaż stawu łokciowego - opracowanie powtórne
10. Drenaż śródręcza
Na opracowanie śródręcza składa się drenaż strony grzbietowej i dłoniowej. Wykonujemy go dwoma kciukami, w kilku pasmach, zaczynając od stawów śródręczno-paliczkowych, a kończąc w okolicy stawu nadgarstkowego. Stosujemy następujące techniki rozpoczynając od strony grzbietowej, a następnie w ten sam sposób masując stronę dłoniową:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne.
11. Drenaż palców
Podobnie jak przy drenażu śródręcza stosujemy w kolejności następujące techniki:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
12. Drenaż stawu nadgarstkowego - opracowanie powtórne
13. Głaskanie ogólne całej kończyny górnej w formie „wyciskania”
Masaż limfatyczny kończyny dolnej:
Drenaż limfatyczny kończyny dolnej składa się z dwóch faz:
- z drenażu przedniej strony kończyny dolnej w pozycji leżenia pacjenta na plecach
- z drenażu tylnej strony kończyny dolnej w pozycji leżenia pacjenta na brzuchu
Pacjent leży na plecach. W celu uzyskania rozluźnienia mięsni przedniej strony kończyny dolnej należy podłożyć wałek pod staw kolanowy. Kończyny dolne pacjenta powinny być lekko odwiedzione, aby umożliwić opracowywanie przyśrodkowej strony uda.
1. Głaskanie ogólne
Stojąc z boku pacjenta masażysta wykonuje głaskanie całej kończyny, dwoma rękami jednocześnie, od palców stopy do stawu biodrowego.
Drenaż pachwiny
Chcąc właściwie udrożnić węzły chłonne pachwinowe - zarówno pasmo poziome, jak i pionowe - należy zastosować w każdym z tych pasm jedną ręką lub oburącz następujące techniki:
- głaskanie
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
3. Drenaż uda
Drenaż uda przeprowadzamy oburącz w trzech pasmach: bocznym, przednim i przyśrodkowym. Rozpoczynamy powyżej stawu kolanowego, a kończymy w okolicy stawu biodrowego, stosując następujące techniki:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie „szczypcowe”
4. Drenaż stawu kolanowego
Drenaż stawu kolanowego przeprowadzamy w pasmach podłużnych i poprzecznych. W pasmach podłużnych drenaż rozpoczynamy poniżej stawu kolanowego na podudziu, a kończymy powyżej stawu na udzie. Drenaż wykonujemy jedną ręką lub oburącz na całym stawie, w następującej kolejności:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
5. Drenaż pachwiny - opracowanie powtórne
6. Drenaż podudzia
Podobnie jak przy opracowywaniu uda, na podudziu przeprowadzamy drenaż oburącz, w trzech pasmach: bocznym, przednim oraz przyśrodkowym. Rozpoczynamy powyżej stawu skokowego, a kończymy w okolicy stawu kolanowego. Stosujemy następujące techniki:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
7. Drenaż stawu skokowego
Opracowujemy kciukiem tylko obszar zawarty pomiędzy kostkami przyśrodkową i boczną rozpoczynając drenaż na śródstopiu, a kończąc poza stawem na podudziu.
Wykonujemy kolejno:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
8. Drenaż stawu kolanowego - opracowanie powtórne
9. Drenaż śródstopia
Drenaż limfatyczny grzbietowej strony stopy wykonujemy cała ręką oraz kciukami, w kilku pasmach, rozpoczynając od stawów śródstopno-paliczkowych, a kończąc w okolicy stawu skokowego.
Stosujemy kolejno:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste i spiralne
10. Drenaż palców
Stosujemy kolejno techniki:
- głaskanie
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe i falujące
Drenaż stawu skokowego - opracowanie powtórne
Głaskanie ogólne całej kończyny dolnej w formie „wyciskania”
Drenaż tylnej strony kończyny dolnej:
Pacjent znajduje się w pozycji leżenia na brzuchu. W celu rozluźnienia mięśnia tylnej strony kończyny dolnej podkładamy wałek pod staw skokowy.
Głaskanie ogólne
Stojąc z boku pacjenta masażysta wykonuje głaskanie całej kończyny obiema rękami jednocześnie, od guza piętowego do stawu biodrowego.
Drenaż pasma pionowego węzłów pachwinowych
Opracowujemy tylną, górną część przyśrodkowej strony uda, wykonując kolejno oburącz równocześnie:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie punktowe i falujące
3. Drenaż uda
Na tylnej stronie uda stosujemy następujące techniki:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie „szczypcowe”
4. Drenaż dołu podkolanowego
Rozpoczynając poniżej dołu podkolanowego na podudziu, a kończąc powyżej dołu podkolanowego na udzie wykonujemy kolejno:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
5. Drenaż pasma pionowego węzłów pachwinowych - opracowanie powtórne
6. Drenaż podudzia
Drenaż limfatyczny podudzia wykonujemy oburącz równocześnie zaczynając powyżej stawu skokowego, a kończąc w okolicy dołu kolanowego. Stosujemy następujące techniki:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste i spiralne
- ugniatanie „szczypcowe”
7. Drenaż stawu skokowego
Drenażowi w tym obszarze podlegają okolice kostek zewnętrznej i wewnętrznej oraz ścięgno Achillesa. Drenaż wykonujemy kciukami stosując kolejno:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie punktowe i falujące
8. Drenaż dołu podkolanowego - opracowanie powtórne
9. Drenaż strony podeszwowej stopy
Podobnie jak przy stawie skokowym, drenaż stopy podeszwowej wykonujemy kciukami rozpoczynając od stawów śródstopno-paliczkowych, a kończąc na tylnej krawędzi pięty. Stosujemy : głaskanie, rozcieranie koliste, posuwiste i spiralne, oraz ugniatanie punktowe i falujące.
Głaskanie ogólne kończyny dolnej
Masaż limfatyczny grzbietu
Pacjent leży na brzuchu, kończyny górne odwiedzione w stawach ramiennych, zgięte w stawach łokciowych, a ręce wsunięte pod czoło. Masażysta stoi z boku pacjenta.
Głaskanie ogólne grzbietu
Wykonujemy całymi powierzchniami dłoniowymi obu rąk równocześnie, od pośladków do barków w kilku pasmach.
Drenaż dołów pachowych
Każdy z dołów pachowych opracowujemy oddzielnie, w trzech pasmach: tylnym brzegu dołu pachowego, dół pachowy, przedni brzeg dołu, wykonując kolejno :
- głaskanie
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe i falujące
3. Drenaż okolicy mięśnia czworobocznego
W czterech pasmach oburącz równocześnie, naprzemiennie, przepychamy chłonkę od kręgosłupa do okolicy dołu pachowego stosując następujące techniki:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste i spiralne
- ugniatanie „szczypcowe”
4. Drenaż przestrzeni między żebrowych
W przestrzeniach międzyżebrowych - od kręgosłupa w kierunku linii pachowej stosujemy:
- głaskanie,
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie w formie „kołyski”
5. Drenaż dołów pachowych - opracowanie powtórne
6. Drenaż odcinka krzyżowo-lędźwiowego grzbietu
Podobnie jak przy drenażu w przestrzeniach międzyżebrowych, w odcinku krzyżowo-lędźwiowym grzbietu wykonujemy:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie w formie „kołyski”
7. Drenaż w liniach pachowych
Prawa ręką w linii prawej pachy, a lewą ręką w linii lewej pachy wykonujemy kolejno:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie w formie „kołyski”
8. Drenaż dołów pachowych - opracowanie powtórne
9. Głaskanie ogólne grzbietu
Masaż limfatyczny klatki piersiowej
Pacjent leży na plecach, kończyny górne ma lekko odwiedzione w stawach ramiennych i zgięte w stawie łokciowym ułożone wzdłuż ciała.
Głaskanie ogólne klatki piersiowej
Głaskanie wykonujemy w trzech pasmach. Rozpoczynamy dwoma rękami jednocześnie wzdłuż mostka i pod obojczykami aż do stawów barkowych, następnie przeprowadzamy całymi powierzchniami dłoni obu rąk równocześnie od dolnej części klatki piersiowej, po linii równoległej od linii pachowej oraz wzdłuż linii pachowej aż do dołów pachowych.
Drenaż dołów nadobojczykowych
Wykonujemy drenaż wzdłuż dołów nadobojczykowych oburącz jednocześnie rozpoczynając od linii środkowej ciała, a kończąc w okolicy stawów barkowych. Stosujemy następujące techniki:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste i spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
3. Drenaż dołów pachowych
Dłonie pacjenta spoczywają nad jego głową w celu dobrego dostępu do dołów pachowych. Każdy dół pachowy opracowujemy oddzielnie wykonując kolejno:
- głaskanie
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
4. Drenaż przedniej powierzchni klatki piersiowej
Drenaż przedniej powierzchni klatki piersiowej wykonujemy wzdłuż mostka, pod obojczykami, w kierunku stawów barkowych oraz do dolnego brzegu klatki piersiowej, w pasmach równoległych do linii pachowej ( z ominięciem gruczołu piersiowego). Stosujemy kolejno:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie punktowe , falujące
5. Drenaż dołów nadobojczykowych - opracowanie powtórne
6. Drenaż dołów pachowych - opracowanie powtórne
7. Drenaż wzdłuż przestrzeni międzyżebrowych
Drenaż limfatyczny tego obszaru przeprowadzamy jedną ręką, kolejno wzdłuż przestrzeni międzyżebrowych rozpoczynając od trzonu mostka, a kończąc w linii pachowej.
We wszystkich pasmach wykonujemy:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
8. Drenaż w liniach pachowych
Drenaż wykonujemy jedną ręką stosując kolejno:
-głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste i spiralne
- ugniatanie w formie „kołyski”
9. Drenaż dołów nadobojczykowych - opracowanie powtórne
10. Drenaż dołów pachowych - opracowanie powtórne
11. Głaskanie ogólne klatki piersiowej
Masaż limfatyczny brzucha
Pacjent leży na plecach, kończyny górne ułożone wzdłuż ciała, kończyny dolne zgięte w stawach kolanowych, pod które podkładamy wałek.
Obszar drenowania brzucha dzielimy na część nadpępkową, z której odprowadzamy limfę w kierunku dogłowowym, oraz na część podpępkową - z drenażem w kierunku węzłów pachwinowych.
Część nadpępkowa
Drenaż rozpoczynamy od linii pachowych oburącz równocześnie, a kończymy w linii białej wykonując kolejno:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
2. Część podpępkowa
Opracowywanie części podpępkowej wykonujemy również oburącz równocześnie rozpoczynając od pasm bocznych, a kończąc w linii białej. Stosujemy kolejno:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
Masaż limfatyczny okolic pośladkowej i biodrowej
Pacjent leży na brzuchu, kończyny górne ułożone wzdłuż tułowia, głowa na boku.
Głaskanie
Wykonujemy całymi powierzchniami dłoniowymi obu rąk, w trzech pasmach: od grzebienia kości biodrowej, od kości krzyżowej oraz szpary pośladkowej w kierunku krętarza większego kości udowej.
Opracowanie koliste przyśrodkowej strony uda
Jedną rękę układamy na przyśrodkowej stronie uda w okolicy pachwiny wykonując rozcieranie koliste kolejno w trzech miejscach (coraz niżej). Po kilkakrotnym roztarciu każdego obszaru wracamy do punktu wyjścia.
Opracowanie mięśni pośladkowych
W tych samych pasmach co głaskanie wykonujemy kolejno:
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie „szczypcowe”
4. Opracowanie stawu biodrowego
Opuszkami palców jednej ręki ułożonej tuż poniżej przedniego górnego kolca biodrowego, w kierunku dogłowowym wykonujemy kolejno:
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
5. Opracowanie kości krzyżowej
Drenaż tej okolicy przeprowadzamy opuszkami palców jednej ręki (druga stanowi obciążenie), w trzech pasmach, tj. przez środek, wzdłuż grzebienia krzyżowego pośredniego oraz równolegle do krawędzi bocznych kości krzyżowej, stosując:
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
6. Opracowanie okolicy kręgosłupa lędźwiowego
Stroną dłoniową ręki ułożonej z jednej strony kręgosłupa przeprowadzamy w kierunku przedniego górnego kolca biodrowego kolejno:
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie w formie „kołyski”
7. Głaskanie jak na wstępie
Masaż limfatyczny twarzy
Pacjent leży na grzbiecie, kończyny górne ułożone wzdłuż tułowia, głowa lekko uniesiona. Masażysta stoi za głową pacjenta.
Głaskanie twarzy
Głaskanie twarzy wykonujemy w następujących pasmach:
- od środka brody pod żuchwą do kątów żuchwy ( stronami dłoniowymi palców II-V obu rąk, po obu stronach jednocześnie).
- od środka brody po krawędzi żuchwy do kątów żuchwy ( stronami dłoniowymi palców II-V obu rąk, po obu stronach jednocześnie).
- od kącika ust do kątów żuchwy (stronami dłoniowymi palców II-V obu rąk, po obu stronach jednocześnie).
- od skrzydełek nosa do kątów żuchwy ( stronami dłoniowymi palców II-V obu rąk, po obu stronach jednocześnie).
- głaskanie nosa i brwi (opuszkami palców trzecich od koniuszka nosa, po grzbiecie nosa i po brwiach aż do skroni).
- głaskanie czoła ( stronami dłoniowymi palców obu rąk, od środka czoła na boki do skroni).
2. Drenaż dołów nadobojczykowych
Masaż dołów nadobojczykowych rozpoczynamy od okolicy stawów mostkowo-obojczykowych i przesuwamy się w kierunku wyrostków barkowych.
Wykonujemy kolejno:
- głaskanie - palcami wskazującymi
- rozcieranie koliste i spiralne - palcami wskazującymi
- ugniatanie punktowe, falujące
3. Drenaż okolicy podżuchwowej
Zaczynając od środka brody, zgiętymi palcami obu rąk rozcieramy okolicę podżuchwową stosując kolejno:
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie „szczypcowe” ( krawędziami palców II-III)
4. Drenaż wzdłuż krawędzi żuchwy
Rozpoczynając od środka brody, poprzez krawędź żuchwy, a kończąc w kątach żuchwy, wykonujemy opuszkami palców II-V obu rąk kolejno:
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie „szczypcowe” (krawędziami palców II-III)
5. Drenaż od środka wargi dolnej do kątów żuchwy
Od środka wargi dolnej poprzez policzki do kątów żuchwy wykonujemy opuszkami palców II-V obu rąk kolejno:
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie „szczypcowe” (krawędziami palców II-III)
6. Drenaż od kącików ust do kątów żuchwy
W linii od kącików ust przez policzki do kątów żuchwy opuszkami palców obu rąk wykonujemy:
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie „szczypcowe” (krawędziami palców II-III)
7. Drenaż od środka wargi górnej do kątów żuchwy
Opracowujemy tkanki w paśmie od środka wargi górnej przez policzki do kątów żuchwy opuszkami palców II-V obu rąk stosując kolejno:
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie „szczypcowe” (krawędziami palców II-III)
8. Drenaż od kątów żuchwy do dołów nadobojczykowych
Wykonujemy kolejno:
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
9. Drenaż dołów nadobojczykowych - opracowanie powtórne
10. Drenaż od nasady nosa po kości jarzmowej do skroni
Posuwając się od nasady nosa w kierunku skroni wykonujemy opuszkami zgiętych palców obu rąk kolejno:
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie „szczypcowe” (krawędziami palców II-III)
11. Drenaż od skrzydełek nosa do kątów żuchwy
Wykonujemy opuszkami palców obu rąk kolejno:
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie „szczypcowe” ( krawędziami palców II-III)
12. Drenaż od wewnętrznych kącików oczu do żuchwy
Rozpoczynając od wewnętrznych kącików oczu posuwamy się wzdłuż nosa, obok kącików ust w kierunku żuchwy, stosując techniki w kolejności;
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
13. Drenaż od zewnętrznych kącików oczu do kątów żuchwy
Stosujemy kolejno:
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie „szczypcowe”
14. Drenaż od kątów żuchwy do dołów nadobojczykowych - opracowanie powtórne
15. Drenaż powiek górnych
Płasko ułożonymi opuszkami palców wskazujących, zaczynając od kącików wewnętrznych oczu, wykonujemy na powiekach górnych:
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
16. Drenaż wewnętrznych kącików oczu
Kciukami ułożonymi na nasadzie nosa wykonujemy głębokie głaskanie w kierunku wewnętrznych kącików oczu.
17. Drenaż dolnej krawędzi oczodołu
Tak samo jak przy drenażu powiek górnych, płasko ułożonymi opuszkami palców wskazujących, zaczynając od kącików wewnętrznych oczu, wykonujemy kolejno:
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
18. Drenaż od środka czoła do skroni
Opuszkami palców II-V obu rąk, od środka czoła do skroni, w dwóch pasmach, wykonujemy kolejno:
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
19. Drenaż od skroni do kątów żuchwy
Opuszkami palców II-V obu rąk wykonujemy jednocześnie :
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie „szczypcowe”
20. Drenaż od kątów żuchwy do dołów nadobojczykowych - opracowanie powtórne
21. Drenaż dołów nadobojczykowych - opracowanie powtórne
22. Głaskanie twarzy - jak na wstępie
Masaż limfatyczny karku i głowy
Pacjent leży na brzuchu, dłonie ułożone pod czołem. Masażysta stoi z boku pacjenta.
Drenaż dołów nadobojczykowych
Drenaż dołów nadobojczykowych rozpoczynamy w okolicy stawów mostkowo-obojczykowych, a kończymy w obszarze wyrostków barowych. Wykonujemy kolejno:
- głaskanie
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
2. Drenaż bocznych powierzchni szyi
Rozpoczynamy od okolicy wyrostków sutkowych. Stronami dłoniowymi palców obu rąk, które pozsuwamy w kierunku dołów nadobojczykowych wykonujemy:
- głaskanie
- rozcieranie koliste, posuwiste, spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
3. Drenaż od wyrostków kolczystych drugiego i pierwszego kręgu piersiowego oraz wyrostków kolczystych kręgów szyjnych do dołów nadobojczykowych. Zaczynając od wyrostka kolczystego drugiego kręgu piersiowego, opuszkami palców obu rąk przeprowadzamy kolejno:
- głaskanie
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
4. Drenaż kres karkowych dolnych
Stojąc za głową pacjenta zgiętymi palcami obu rąk opracowujemy kresy karkowe wykonując:
- głaskanie
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące wzdłuż kres dochodząc do wyrostków sutkowych
5. Drenaż bocznych powierzchni szyi - opracowanie powtórne
6. Drenaż tylnej powierzchni głowy
Drenaż limfatyczny tylnej powierzchni głowy przeprowadzamy w trzech pasmach.
Pasmo pierwsze prowadzi od guzowatości kości potylicznej do wyrostków sutkowych i kątów żuchwy, a następnie do dołów nadobojczykowych. W paśmie tym wykonujemy kolejno;
- głaskanie
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
Drenaż w paśmie drugim rozpoczynamy od połączenia kości ciemieniowych z potylicą i prowadzimy go w kierunku uszu. Następnie z tyłu uszu kierujemy ręce do kątów żuchwy, aby zakończyć masaż w dołach nadobojczykowych.
Podobnie jak w paśmie pierwszym stosujemy:
- głaskanie
- rozcieranie koliste i spiralne
- ugniatanie punktowe, falujące
W paśmie trzecim przesuwamy ręce od czubka głowy po kościach ciemieniowych za uszami kierując się do kątów żuchwy, a następnie do dołów nadobojczykowych . Wykonujemy kolejno ;
- głaskanie
- rozcieranie koliste
- ugniatanie punktowe, falujące
7. Drenaż dołów nadobojczykowych - opracowanie powtórne.
1