1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Metakrylan n-butylu [ester n-butylowy kwasu metakrylowego]

Wzór chemiczny: CH₂=C(CH₃)CO₂(CH₂)₃CH₃

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
metakrylan n-butylu	100	97-88-1	202-615-1	Xi	10-36/37/38-43

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Ciecz łatwo palna. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza - gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń.

Zagrożenie toksykologiczne: Działa na układ nerwowy. Odnotowano liczne zejścia śmiertelne wskutek wdychania par metakrylanu n-butylu oraz spożycia tej substancji. Silnie podrażnia skórę i płuca. Zatrucie może nastąpić również poprzez skórę.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Substancja toksyczna dla życia lądowego i wodnego.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego metakrylanem n-butylu środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen - najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona.
2.	Zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	W razie zatrucia doustnego przepłukać usta wodą, dać do wypicia 2-3 szklanki wody i skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Podać osobie przytomnej środki wymiotne, o ile nie upłynęło zbyt wiele czasu od momentu zatrucia. Natychmiast przepłukać żołądek wodą.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy strumieniem letniej wody przez 15-20 minut, przy wywiniętych powiekach.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem.
2.	W przypadkugdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Substancja łatwo palna. Pary z powietrzem tworzą mieszaniny wybuchowe. Silnie toksyczny.
Środki gaśnicze:	gaśnice CO2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC lub BC, gaśnice pianowe lub gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka, woda rozproszona.
Zalecenia szczegółowe:	Pojemniki i zbiorniki z metakrylanem n-butylu narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować. Mały pożar gasić gaśnicą śniegową (CO2) lub proszkową (ABC albo BC), duży pożar gasić pianą lub rozproszonymi prądami wody. Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się cieczy. Powoduje to jej rozrzucanie, a tym samym rozprzestrzenianie ognisk pożaru. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą, a w miarę możliwości usunąć z zagrożonego obszaru.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	Działania ratownicze mogą być wykonywane wyłącznie zespołowo (w grupie co najmniej 3-osobowej). Po akcji używany sprzęt przemyć wodą z detergentem, a następnie alkoholem denaturowanym. Większe operacje oczyszczające mogą wykonywać tylko wyspecjalizowane ekipy wyposażone w kompletny sprzęt ochronny.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwalniającą się cieczą. Stosować ubrania ochronne, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku wyraźnie wyczuwalnego zapachu metakrylanu n-butylu - ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych i gazowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2, filtr par organicznych i rozpuszczalników oznaczony kolorem brązowym i literą A).
Zalecenia szczegółowe:	Usunąć źródło zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących), zabezpieczyć zbiorniki przed nagrzaniem, pary rozcieńczać rozproszonym strumieniem wody, starać się odciąć źródło skażenia środowiska (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebrane duże ilości cieczy odpompować. Niewielkie ilości rozlanego metakrylanu n-butylu pokrywa się 5% roztworem wodorotlenku sodu. Po zestaleniu się żywicy należy przepłukać ją wodą, zebrać do szczelnych pojemników metalowych - beczek z pokrywami zamykanymi opaskami metalowymi lub z tworzywa sztucznego z nakręcanymi pokrywami. Pozostałości zbierać mechanicznie lub za pomocą suchych, palnych sorbentów (siano, trociny, torf, itp.).
Zabezpieczenie środowiska:	Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania metakrylanu n-butylu nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z cieczą, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, w warunkach jak dla materiałów łatwo palnych, poza zasięgiem dzieci.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Wyeliminować źródła zapłonu - nie wykonywać prac z otwartym ogniem, chronić zbiorniki przed nagrzaniem.
Magazynowanie:	Metakrylan etylu należy magazynować w przewiewnych pomieszczeniach niewystawionych na działanie światła słonecznego. Przechowywany jest w beczkach żelaznych ocynkowanych, szczelnych, zamkniętych zakrętką z elastyczną uszczelką, w balonach szklanych, butelkach szklanych ze szkła oranżowego opakowanych w wiklinowe kosze, puszkach metalowych. Opakowania napełniać do 90% ich objętości. Pomieszczenia magazynowe muszą być wyposażone w urządzenia gaśnicze. Niezbędna jest sprawna wentylacja. Personel magazynowy należy odpowiednio przeszkolić i wyposażyć w niezbędne ochrony osobiste. Magazyn musi być wyposażony w urządzenia i sprzęt przeciwpożarowy. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania metakrylanu n-butylu. Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Ręce:	Rękawice z tworzywa odpornego na działanie rozpuszczalników organicznych.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego odpornego na działanie rozpuszczalników organicznych).
Drogi oddechowe:	Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z parami metakrylanu n-butylu (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2 oraz filtrem par oznaczonym kolorem brązowym i literą A).
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zażywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się niebezpiecznych stężeń par lub aerozoli pochodzących z metakrylanu n-butylu, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy (NDS):

NDS - 100 mg/m³.

NDSCh - 300 mg/m³.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi poszczególnych składników metakrylanu n-butylu.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Postać fizyczna, barwa, zapach: Metakrylan n-butylu jest estrem pochodnym kwasu akrylowego i alkoholu butylowego. W warunkach normalnych jest to bezbarwna, ruchliwa, lotna ciecz, o ostrym, charakterystycznym zapachu.
9.2	Masa cząsteczkowa: 142,20 g/mol
9.3	Temperatura topnienia: -75^oC
9.4	Temperatura wrzenia: 163^oC
9.5	Mieszalność: Metakrylan n-butylu nie miesza się z wodą, dobrze zaś z alkoholem i eterem.
9.6	Gęstość: 0,9135 g/mol (20^oC)
9.7	Gęstość par względem powietrza: 4,91
9.8	Prężność par: 2,7 hPa (w 30^oC)
9.9	Współczynnik załamania światła n20o/D: 1,4240
9.10	Temperatura zapłonu: 54^oC
9.11	Temperatura samozapalenia: 370^oC
9.12	Zakres tworzenia mieszanin wybuchowych z powietrzem: 2-8% obj.
9.13	Reaktywność: Chętnie samorzutnie polimeryzuje.
9.14	Właściwości korozyjne: Brak
9.15	Inne: Metakrylan n-butylu zaliczany jest do cieczy łatwo palnych o wysokiej temperaturze zapłonu. Służy do wyrobu tworzyw sztucznych, farb i lakierów.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Stabilność i reaktywność:	W warunkach normalnych metakrylan n-butylu jest chemicznie słabo stabilny. Chętnie polimeryzuje, dlatego wymaga dodatków stabilizacyjnych. Reaguje z silnymi utleniaczami.
Właściwości korozyjne:	Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie, spożycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami.

Informacja ogólna: Metakrylan n-butylu na organizmy żywe działa szkodliwie. Działa szkodliwie w przypadku dostania się do przewodu pokarmowego. Wywołuje podrażnienie skóry i błon śluzowych. Doprowadza do depresji ośrodkowej.

Działanie miejscowe:

Wdychanie par i aerozoli: W łagodnych przypadkach pojawia się kaszel, podrażnienie ust i gardła, czasami ból w klatce piersiowej. W groźniejszych przypadkach - dezorientacja, senność i utrata przytomności; mogą pojawić się drgawki. Rzadkim powikłaniem jest skrócenie oddechu z pieniącą się śliną (obrzęk płuc). Po 1-2 dniach może rozwinąć się zapalenie oskrzeli.

Spożycie: Spożycie jest mało prawdopodobne, lecz jeśli się zdarzy, mogą powstać nudności i wymioty oraz ból brzucha. Następnie mogą powstać zaburzenia psychiczne i utrata przytomności. Powikłaniem jest niedomoga nerek.

Kontakt ze skórą: Wystąpią zaczerwienienie, podrażnienie, pęcherze. W przypadku wchłonięcia przez skórę większej ilości metakrylanu n-butylu, wystąpią objawy takie, jak w przypadku spożycia.

Kontakt z oczami: Może pojawić się podrażnienie i zaczerwienienie.

Skutki zdrowotne narażenia ostrego wskutek spożycia: Wystąpi podrażnienie błon śluzowych oczu i dróg oddechowych, znużenie, senność, zawroty głowy, bóle głowy, zaburzenia równowagi, nudności.

Skutki zdrowotne narażenia przewlekłego: Osoby, które są chronicznie narażone na oddychanie powietrzem z zawartością metakrylanu n-butylu, mogą uskarżać się na podrażnienia błon śluzowych, bóle i zawroty głowy, podniecenie lub ospałość, problemy z układem pokarmowym, wysuszenie i pękanie skóry, alergie.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Stopień szkodliwego działania na organizmy wodne: mały.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 07 01 04 - Inne rozpuszczalniki organiczne, roztwory z przemywania i ciecze macierzyste.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 02 - opakowania z metalu,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	2227
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	3
14.3	Grupa pakowania:	III
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	39
14.5	Numer indeksowy (EC):	607-033-00-5
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	10-36/37/38-43
14.7	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 3:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Międzynarodową normą ISO 11014-1; 1994, zatwierdzoną przez Normalizacyjną Komisję Problemową nr 269 ds. Bezpieczeństwa Chemicznego Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.

• Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC (Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.

• Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych dokonana została na podstawie Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2002 r.).

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi? metakrylanu n-butylu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony wytwórcy i dystrybutora metakrylanu n-butylu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja drażniąca”
Symbole zagrożenia
R 10	Substancja łatwopalna.
R 36/37/38	Działa drażniąco na oczy, drogi oddechowe i skórę.
R 43	Może powodować uczulenie w kontakcie ze skórą.

16. INNE INFORMACJE

16.1 Chemiczne określenie produktu: Metakrylan n-butylu, stabilizowany
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
Xi	Substancja drażniąca.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
39	Materiał ciekły, zapalny, mogący samorzutnie ulegać gwałtownej reakcji.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 3-III		Materiał łatwo palny - mniej niebezpieczny.
Numer ONZ: 2227		Metakrylan n-butylu, stabilizowany.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 01.12.02 Strona/stron 7/8
Nazwa:	METAKRYLAN n-BUTYLU

Metakrylan n-butylu

---