Sakramentologia - jest to nauka o tajemnicach, znakach, które są faktycznie rzeczywiste

w życiu Kościoła. Sakramentologia jest to nauka o misterium Boga,

które realizuje się w Kościele.

Logos - nauka, przekaz słowa

Sakramentum - tajemnica (z gr. misterium)

Sakramenty nie dotyczą tylko Kościoła Katolickiego - dotyczą wszystkich religii na świecie i ich tajemnic, misteriów.

W Kościele na początku tajemnicą tą był Chrystus (jak gromadził uczniów, przekazywał im prawdę).

Kościół Wschodni - u Ojców greckich akceptowało się tajemnicę wcielenia (Jezus Chrystus

zjawił się na świecie - optymistyczna teologia na wschodzie)

Kościół Zachodni - (protestantyzm) - koncentruje się na krzyżu, męce i śmierci Chrystusa.

Tu upatrują źródła sakramentów. Na to jest mocno kładziony akcent.

Oba aspekty są ważne. Z tej różnicy wynika wygląd obrządku liturgii na wschodzie i zachodzie.

1. Zarys nauki o sakramentach w Piśmie Świętym

Stary Testament:

• Wszystkie znaki są przygotowaniem na przyjście Chrystusa

• Wszystkie sakramenty można znaleźć w Starym Testamencie (kozioł ofiarny, pascha, eucharystia, sakrament małżeństwa - mniej)

Nowy Testament:

Znaki sakramentalne w Nowym Testamencie różnią się od tych w Starym Testamencie:

• Nie zostały one ustanowione przez Chrystusa

• Nie były skutecznym znakiem (nie czyniły tego co oznaczały)

• Dawały sprawiedliwość legalną

Ewangelie:

Jest w nich podane wyraźnie, że Jezus Chrystus ustanowił sakramenty.

Akcentowanie poszczególnych sakramentów:

Nowy Testament - można się doszukać ustanowienia każdego sakramentu, chociaż nie wszystkie są ustanowione wprost.

2. Nauka o sakramentach u Ojców Kościoła i pisarzy patrystycznych

Najważniejsze dokumenty:

• Didache

- nauka 12-u Apostołów

- mocno akcentowana Eucharystia (Jezus Chrystus przyjdzie powtórnie)

• „Pasterz” Hermasa

- mowa tu o pokucie (II wiek)

• Tertulian

- chrzest odbywa się przez zanurzenie

- udziela go biskup, jest katechumenat

- dokonuje się go we wspólnocie

- bardzo mocno podkreślona jest niedziela - dzień radosny, Eucharystia

• Orygenes

- zwraca uwagę na sposoby odpuszczania grzechów:

1. Chrzest (odpuszcza wszystkie grzechy)

2. Męczeństwo (męczennicy za wiarę są świętymi)

3. Jałmużna (danie ofiary odpuszcza grzechy - tak wierzono)

4. Odpuszczenie grzechów (Gdy my odpuszczamy tym co nam zrobili krzywdę - nam też grzechy są odpuszczone)

5. Ten kto nawraca grzesznika z błędnej drogi ma odpuszczone grzechy

6. Przez wielką miłość do bliźniego i do Boga są nam odpuszczone grzechy

7. Pokuta (tak jak Jonasz)

Chrzest niemowląt - miał miejsce. Przyjmowano chrzest całymi rodzinami. Dzieci również, ale zwracano uwagę na to, że życie religijne dziecka musiało być zabezpieczone. Akcentowało się pozytywny wymiar chrztu - włączenie do Kościoła. Udział w Kościele daje udział w łaskach. Od V wieku (Pelagiusz) akcentuje się wymiar negatywny - zgładzenie grzechu pierworodnego.

10.2004 r.

W IV wieku ukształtowała się struktura Mszy św. Duże zasługi ma Św. Augustyn - zmagał się z heretykami: donatyści - dotyczyło tych, którzy odeszli od Kościoła, do sekt, sprzeniewierzyli się, traktowano ich jako odłączonych, tymczasem donatyści chrzcili ich jeszcze raz aby mogli powrócić.

Św. Augustyn mówi, że nie można powtarzać chrztu, wystarczy pokuta, rozwija naukę o sakramenty. Określił czym jest sakrament!

Eteria - Matka Kościoła, IV wiek, pielgrzymowała do miejsc świętych, do Jerozolimy, oglądała jak obchodziło się tam wielki tydzień, zobaczyła jak odbywa się inicjacja chrześcijańska. (Kandydaci byli przygotowywani w Wielki Post i w Wielką Sobotę byli chrzczeni, potem był Biały Tydzień, w trakcie którego wyjaśniano im co się dokonało).

W IV wieku była ukształtowana Eucharystia i chrzest wraz z bierzmowaniem (razem). Chrzest i bierzmowanie były najczęściej udzielane razem, ale dla tych, którzy przyjęli chrzest w innej wierze i przechodzili na chrześcijaństwo był im udzielany sakrament bierzmowania.

Zwracano uwagę na jakość w tym czasie (w procesie rozwoju chrześcijaństwa) - później się trochę zmieniło - o wierze decydował władca! Ale do czasu kiedy chrześcijaństwo stało się religią państwową, uzyskano wolność wyznania, tego problemu nie było, chrzest przyjmowali tylko ci, którzy chcieli.

Średniowiecze

Zwracano uwagę na nadużycia. Bywało tak, że odprawiano Mszę dla intencji (pieniędzy) ALTARYŚCI! Odprawiali Mszę kilka razy dziennie. Dochodziło do SYMONII (kupowanie urzędów kościelnych), KONKUBINAT duchowieństwa. (konkubinat - trwały związek i pożycie mężczyzny z kobietą bez zawarcia związku małżeńskiego). Walka z symonią i konkubinatem.

Pojawiły się herezje:

• MANIHEIZM - skrajność, akcentowanie duchowości (krańcowa duchowość), wszystko co jest z ciała jest złe (np. małżeństwo) - Grzegorz VII walczy z tym, podkreśla godność małżeństwa.

Padały pytania czy księża będący w konkubinacie udzielali ważnych sakramentów - TAK!

W sprawie symonii: jeśli dostojnik kościelny nie otrzymał właściwych święceń, wtedy sakramenty, których udzielał są nieważne.

Te pytania prowadziły do definicji.

Sobory:

• Laterański IV 1215

• Florencki 1438 - 1445

• ustalono na nich liczbę sakramentów: 7 (znaków), ustalono, że są takie, których się nie powtarza.

• W Konstancji 1414 - 1418

• kapłan w stanie grzechu ma władzę sprawowania sakramentów

• małżeństwo kształtuje się jako sakrament (ale są jeszcze wątpliwości)

• święcenia kapłańskie udzielane przez biskupa.

• Trydencki

• przeciw Lutrowi, Kalwinowi, Cwinglemu i Melangtonowi. Został chrzest i wieczerza Pańska, odrzucili resztę.

• Pius XII (połowa XX wieku) - akcentuje działanie Chrystusa, to On działa w sakramentach i dlatego mają takie skutki; „Mediator Dei” - Pośrednik Boga - encyklika Piusa XII.

• Sobór Watykański II

• „Konstytucja o liturgii”

• nawiązuje do sakramentów jako misterium

• zwraca uwag na Kościół i udział wiernych, wymiar egzystencjalny (życiowy) sakramentów.

Ujęcie systematyczne sakramentologii:

1. Pojęcie sakramentu

Kościół bez sakramentu nie mógł by istnieć, bo one należą do jego struktury, definicji. Nie są one (sakramenty) podobne do obrzędów pogańskich (wynikały tylko z natury ludzkiej a sakramenty pochodzą od Boga). Pojęcie sakramentu nawiązuje do błędów - odpowiadając na herezje precyzuje się czym jest sakrament.

1. Chrystus jako prasakrament

Sakrament jest znakiem widzialnym łaski Boga. Chrystus jest znakiem, który ukazuje Bóg, jest Bogiem - człowiekiem, jest najpełniejszym sakramentem. Dla nas Chrystus żyje dalej. Jest sakramentem wiecznym. Nasza śmierć jest złączeniem się z Nim. Dzięki Niemu sakramenty są skuteczne - bo to Chrystus w nich działa, w uwielbionym człowieczeństwie jest sakramentem. Chrystus jest sakramentem, bo ustanowił je, jest sakramentem, bo udziela łaski i ponieważ możemy się z nim spotkać w czasie adoracji Najświętszego Sakramentu.

2. Kościół jako sakrament

Kościół jest Ciałem Chrystusa - czyli przedłużeniem człowieczeństwa Chrystusa na ziemi. Tak chciał sam Chrystus. Rz. „Kościół ciałem Chrystusa, On jest Głową a my Jego członkami”. Skoro tak, to Kościół udziela nam zbawienia, jest sakramentem. Kościół jako sakrament jest „pieniem drzewa”, a sakramenty poszczególne są przejawem sakramentu jakim jest Kościół i Chrystus, są „gałęziami drzewa”, z tego wynika, że sakramenty są uobecnieniem zbawczych misteriów Chrystusa.

3. Sakramenty jako znaki

Funkcje sakramentów jako znaki:

• przypominają misteria Chrystusa

• zapewniają, że człowiek w tym momencie spotyka się z łaską Bożą

• uobecniają dzieła Chrystusa (całe życie od momentu Wcielenia)

• sprawiają to co oznaczają

• zapewniają zbawienie.

Materia i forma znaku sakramentalnego

Materia jest podwójna np.: woda-polanie, sam symbol. Forma jest zawsze słowna.

Sakrament najwyższym wyrazem kultu

• do Soboru Watykańskiego II było rozróżnienie na kult i sakrament. Sakrament- coś co Bóg nam daje, konkretne, odgórne działanie Boga. Kult to adoracja, modlitwa. Teraz sakrament też jest kultem, a nawet jego najwyższym wyrazem. Ten kult sprawuje sam Jezus Chrystus, stąd owe wyniesienie sakramentu.

• Spowiedź jest najmniej traktowana jako kult lecz jako sakrament

• Eucharystia tylko jako sakrament

• Kult uświęcający- połączenie pobożności prywatnej i liturgie Kościoła

Działanie sakramentów

• ex opere operato- sama czynność sakramentu. Bóg- sakrament-człowiek

• ex opere operantis- współ-działalność człowieka. Kult. Człowiek- kult-Bóg.

• ex operato operantis ecclesiae, współdziałanie Kościoła

Sakramenty działają ex opere operato, są skuteczne, dopasowane do życia. Wszelkie inne znaki działają tylko ex opere operantis ecclesiae więc mocą działania Kościoła (poświęcania).

Problem zdefiniowania sakramentu

• święty Augustyn- święty znak, znak świętej rzeczy, widzialny kształt niewidzialnej łaski

• Piotr Laubard- to musi być znak skuteczny

Elementy sakramentu

• są znakami

• w sakramencie działa Chrystus

• to znaki liturgiczne i kościelne

• akcentuje się obraz Kościoła: ciało Chrystusa

• w sakramencie musi być szafarz

• przez sakrament Chrystus jednoczy nas między sobą i z Kościołem, sakrament buduje Kościół

• wykorzystywanie dzięki dialogowi z protestantyzmu

• dowartościowanie szafarza

• sprawowane we wspólnocie

• ścisły związek z Chrystusem (jedynym kapłanem jest Chrystus)

• z prawosławiem

• misterium- adorowanie a nie filozofowanie

• energia Boża

8.XI.04

Sposób ustanowienia

- przez Chrystusa

Jest to dogmat Soboru Trydeńskiego. Powołał się na związek sakramentu z łaską zwłaszcza chrztu I Eucharystii, które zostały ustanowione przez Niego w sposób wyraźny. Jezus na przykład nie ustanawia w sposób wyraźny sakramentu chorych ale jego uczniowie już to czynili. To wskazuje, że jest to sakrament, nie musiał być bezpośredni.

1.Pismo Św. Nie informuje nas o tym, że Chrystus ustanowił Namaszczenie Chorych czy Bierzmowanie.

2.Niektóre wprowadzone w życie przez apostołów. Byli oni fundamentem, skałom, tylko apostołowie maja tę godność. To co ustanowili, liczy się tak samo jakby zrobił to sam Chrystus.

3.Przy ustanowieniu sakramentu należy brać naukę o Kościele jako sakramencie.

4.Sobór Trydencki mówi co harmonizuje z nauka Kościoła. Jest przekazywana od samego Chrystusa.

Skutki sakramentu

• uświęcenie człowieka

• budowanie ciała Chrystusa

• oddawanie czci Panu Bogu

• pouczenie

• łaska uświęcająca- dawana lub zakładana w sakramencie. W chrzcie i pokucie- dawana. Inne sakramenty należy przyjmować w stanie łaski

• łaska sakramentalna- uczynkowa, związana z konkretnym stanem człowieka

• charakter sakramentalny- nieusuwalny znak, jak pieczęć. Chrzest, bierzmowanie, kapłaństwo są niepowtarzalne.

Natura charakteru sakramentów

• udziela podobieństwa do Chrystusa i uzdalnia do kultu Boga, kultu chrześcijańskiego

• zacieśnienia więzi między wiernymi, jesteśmy braćmi i siostrami

• odróżnienie wierzących od niewierzących

Odżywanie sakramentów

Kiedy człowiek jest wstanie grzechu śmiertelnego, wtedy blokuje działanie sakramentu. Jest on dany od Boga ale nie ma współdziałania człowieka. Sakramenty umierają, po spowiedzi odzywają. Jeśli człowiek nie jest wstanie wyznać grzechów wtedy np.: Sakrament Chorych gładzi grzechy.

Sakrament chrztu

Bez niego nie ma mowy o życiu chrześcijańskim ani o innym sakramencie. Jest udzielany w okresie niemowlęctwa, niekiedy w wieku starszym po to aby uwolnić się od grzechu pierworodnego.

U prawosławnych udzielany wraz Bierzmowaniem i Eucharystią. Są to sakramenty inicjacji chrześcijańskiej. U nas gdy chrzest przyjmuje osoba dorosła udziel się mu też Komunii świętej, potem Bierzmowania.

Terminologia

Babtizmo- obmycie ze zmazy grzechu pierworodnego i brudu moralnego. Dawniej dziecko zanurzano 3 razy aby ukazać Trydum Paschalne. Mowa w terminologii o nawróceniu dotyczy dorosłych. Łączy się też wiara.

Chrzest jako boże działanie zbawcze

W tych słowach wyraża się działanie zbawcze Mk16,16 kto uwierzy i przyjmie chrzest, tan będzie zbawiony. Zakończenie ewangelii Mateusza i Marka- suma ewangelii. Jeśli jest to osoba dorosła musi najpierw uwierzyć i potem dobrowolnie przyjąć chrzest. Potrzebne są trzy elementy do wiary: łaska- od P.B, nie można sobie na nią zasłużyć, rozum, wola.

Nowe życie z Ducha Świętego

Zapowiedź w ST u Ezechiela 36,25. w ewangelii J,3 rozmowa z Nikodemem- człowiek rodzi się powtórnie dzięki Duchowi Świętemu, rozmowa ze Samarytaninem- chodzi o wodę żywą- symbol Ducha Świętego.

Światło- uzdrowiony, niewidomy od urodzenia, analogia chrztu, zobaczył światło. Ważne jest obmycie i oświecenie- woda i światło Chrystusa.

Ojej-namaszczenie- znak Ducha Św.

Chrzest w Duchu Świętym

Mt3,11- przyjdzie ten co będzie chrzcił D. Św. i ogniem. Wszyscy, którzy są dziećmi bożymi są prowadzeni przez D. Św. Chrzest Łk12,50- polega na śmierci w zmartwychwstanie- przyjmuje grzechy. Dzięki św. Pawłowi jest rozumiany jako umieranie i zmartwychwstanie z Chrystusem.

W pierwszych wiekach chrzcielnice były w formie Grobu Pańskiego. Co roku w Wielką Sobotę zanurza się w chrzcielnicy zapalony Paschał. Przejście Chrystusa z śmierci do życia.

Treść chrztu- będzie spełniona dopiero wtedy gdy umrzemy, dopełnia go. Zbawienie nie ochrzczonych jest możliwe- moment śmierci jest dla niego chrztem- złączenie ze śmiercią Chrystusa.

15.XI.04

Nie ma żadnego prywatnego chrztu. Przez chrzest buduje się gmina, wspólnota, parafia chrześcijańska.

Rola rodziców chrzestnych była akcentowana mocniej przed soborem. Mocą chrztu jest tworzona jedność chrześcijan. Chrzest jest początkiem osiągnięcia jedności w Jezusie Chrystusie, urzeczywistnienia Kościoła w wierze.

Ustanowienie

Został ustanowiony bezpośrednio przez Jezusa. Mt28,18-19 potwierdzone na soborze Trydenckim:

-zapowiedź chrztu podczas chrztu w Jordanie

-potwierdzenie Mt28,18-19

-ogólna praktyka po zesłaniu Ducha Świętego

Natura sakramentalnego obrzędu (teoria hilemarfinizmu)

Materia dalsza (woda), bliższa (czynność obmycia), forma plus słowa, które się wypowiada: Ja Ciebie chrzczę w imię Ojca, syna i Ducha Świętego.

Skutki chrztu

-uczestnictwo w śmierci i zmartwychwstaniu

-przynależność do Kościoła

-odpuszczenie wszystkich grzechów, uczynkowych popełnionych do momentu chrztu

-Synostwo Boże-łaska uświęcająca

-cnoty teologiczne (wiara, nadzieja, miłość)

-dary ducha Świętego

-daje niezmazywalny znak, charakter sakramentalny, który wynika z upodobnienia do Jezusa Chrystusa

-prawo do aktywnego udziału w życiu Kościoła a więc do apostolstwa.

Chrztu może udzielić ktokolwiek ale w prawidłowy sposób. Chrztu udzielamy tylko temu, kto jest nieochrzczony.

Zbawienie nieochrzczonych jest dla S.V.II- zbawienie rozumiano jako osiągnięcie czegoś czyli widzenia uszczęśliwiającego. Zbawienie rozumie się egzystencjonalnie, jest trwaniem w Bogu. Chrzest jest konieczny do zbawienia. Bóg działa różnymi drogami, poza sakramentem strukturą Kościoła działa np.: Duch Święty.

Umieranie bez chrztu i sama śmierć może być traktowana jako chrzest np.: pierwsi męczennicy, młodziankowie z Betlejem.

Chrzest:

1. z wody- formalny, właściwy chrzest, który spełnia wszystkie wymagania

2. z krwi- męczeństwo, śmierć z motywów wiary

3. pragnienia- wtedy jest gdy ktoś pragnie chrztu a nie ma go kto udzielić

29.XI.04

Bierzmowanie

Konfirmacja- utwierdzenie, umocnienie, następuje po Eucharystii.

Bierzmowanie- egzamin dojrzałości chrześcijańskiej.

S.T zapowiada bierzmowanie np.: namaszczenie na króla. Można się w tym doszukiwać bierzmowania.

N.T- czasy pierwotne Kościoła- mowa o źródłach, rytach

• chrzest- daje D. Świętego- obmycie

• wkładanie rąk- uwieńczenie chrztu, udzielano D. Św.

Bierzmowanie ma potwierdzenie w S.T i N.T, bardziej skuteczny niż chrzest.

Nakładanie rąk-Hbr6- mowa o chrztach i nakładaniu rąk.

Sakrament ten został ustanowiony przez Chrystusa, ale nie tak wyraźnie jak w przypadku chrztu. Jezus dał Apostołom polecenie, aby przekazywali D. Św. ale nie powiedział jak to mają czynić.

Potwierdzenie biblijne

• obietnica Chrystusa, że daje Ducha Świętego, uroczyste spełnienie jej w Dniu 50-nicy. Obietnice akcentuje przed śmiercią. Jeżeli ja nie odejdę nie przyśle wam Ducha Świętego

• troska Apostołów, aby Duch Święty był wszystkim przekazany

• apostołowie stosowali odrębny obrzęd nakładania rąk, b. ważny (jest we chrzcie, bierzmowanie, sakrament święceń)

Rozwój historyczny sakramentu

1.Odrębna liturgia bierzmowania istnieje od XII w.

-prawosławie, bierzmowanie jest udzielony wspólnie

-w naszym Kościele- odrębny sakrament

2.Obrzędy sakramentu bierzmowania

-nałożenie ręki-namaszczenie

-wymierzenie policzka-pasowanie na rycerza

Od XV w znaczę Cię znakiem+ znaczenie krzyżem (ojej)

3.Sobór Florencki 1439r

-stwierdzenie, że w sakramencie bierzmowania należy stosować namaszczenie olejem i nakładać ręce

4.Kostytucja Pawła VI (1971) „Divine consortium naturae”.

-powrót do tradycji wschodnich „Przyjmij znamię daru D. Św.” Ojej krzyżma- konsekrowany w Wielki czwartek.

5.Znaczenie teologii bierzmowania

a)Sakrament pełni rolę Ducha Świętego- wynika to z głębokiego zjednoczenia z Duchem Św.- posłanie

Chrzest- D. Św. dla mnie

Bierzmowanie- D. Św. dla mnie abym ja był dla innych.

b)charakter eklezjalny bierzmowania

-więź z Kościołem

-bp. Następca Apostoła: włączenie w Kościół, który jest powszechny a szafarzem jest biskup

c)bierzmowanie Kościoła

-jesteśmy włączeni w Kościół. Dar D. Św. dla kościoła. Pierwotne bierzmowanie w momencie 50-tnicy.

-kiedy Kościół zaistnieje, nowe diecezje

-w prześladowaniach- arianizm

d)uzdolnienia i zobowiązania

-do pełni kultu

-do apostolstwa

-do akcji katolickich

e)powołanie do doskonałości chrześcijańskiej

-dary Ducha: mądrości, rozumu, rady, męstwa, pobożności i bojaźni bożej.

Dar mądrości udoskonala miłość

Rozumu-wiarę

Umiejętności- nadzieje

Rady- cnotę roztropności

Pobożności-sprawiedliwości

Męstwa-męstwo

Bojaźni bożej- wstrzemięźliwości

6.XII.04

Pokuta (pojednanie)

Wiąże się z nawróceniem, czyli biblijne metanojan- zmienia dotychczasowe usposobienie wewnętrzne, nie tylko nawrócenie umysłu.

-zmiana ocen wartości

-Bóg jako Pan mojego życia

-postawa zaufania- prawda o miłosierdziu Boga jest najbardziej istotna

-nowe serce, nowy duch

Zewnętrzne akty są drugorzędne. Sprawdzeniem autentycznym tego nawrócenia jest czynienie dobra.

N.T żądanie nawrócenia- Jan Chrzciciel mówi, że nawrócenie jest wtedy prawdziwe, gdy są owoce nawrócenia. Porównuje człowieka do drzewa. Gotowość na przyjście Mesjasza zawarta jest w postawie nawrócenia. Na pierwszym miejscu w N.T jest łaskawość i miłosierdzie Boga.

Odpowiedź człowieka to radykalne zerwanie z grzeszną przeszłością. Postawa Chrystusa jest wzorem- zaprasza grzeszników na ucztę. Przypowieść o Synu marnotrawnym. Nawrócenie łączy się z darem wiary, wiara i nawrócenie stanowią jedność.

Kościół pierwotny do IV w. (313) miał specyfikę- należeli do niego nieliczni, wypróbowani. Praktyka pokuty była inna. Kościół był komunią osób świętych, umierają za wiarę. Grzesznik był osobą wykluczoną z Kościoła, pokuta była tylko jeden raz w życiu. Akcentuje się też wymiar terapeutyczny pokuty, działanie kierownika duchowego (powoduje większą świętość).

Po roku 313 napływają do Kościoła masy ludowe. Doszło do obniżenia poziomu moralnego. W 1054 nastąpił podział Kościoła. Dochodzi do rozwoju pokuty tajnej i powtarzalnej. Początek w Irlandii. Mnisi ją wprowadzają gładząc w ten sposób grzechy powszechne. Powoli przenosiło się to na cały Kościół. Synod w Toledo zabiegał aby była ona jednorazowa ale około roku 800 zanika. Spowiedź tajna i powtarzalna wprowadzana jest od IX w. Teraz grzesznicy nie spowiadają się, zaniedbują to. W 1215 roku sobór Laterański IV wprowadził obowiązek spowiedzi raz do roku.

Kiedy była jednorazowa i publiczna była z nakazu biskupa, to on wyznaczał co penitent ma zrobić aby mógł wrócić do Kościoła. Po wprowadzeniu spowiedzi wielokrotnej istniała tzw.: pokuta taryfowa. Wprowadzano księgi dla spowiedników, mówiły co należy zrobić za dany grzech. Na pierwszym miejscu jest modlitwa, jałmużna. Była też praktyka pokuty zastępczej- pokutującego zastępuje inny. Dziś już nie stosowana.

Obok rozgrzeszenia było pojednanie końcowe. Penitent musiał przychodzić dwa razy: gdy się spowiadał, gdy wykonał pokutę-wtedy dostawał rozgrzeszenie.

Ostatnia faza rozwoju sakramentu do Soboru Trydenckiego

Koncentruje się na kapłańskim rozgrzeszeniu- to jest nadużycie. Warunki sakramentu pokuty muszą być dopełnione. Koncentrowano się na wyznaniu grzechów w konfesjonale.

Sobór Trydencki w kontekście błędów protestanckich (nie uznają tego sakramentu)

-akcentuje, że sakrament pokuty ustanowił sam Chrystus- Wieczernik

-konieczność wyznania wszystkich grzechów ciężkich popełnionych po chrzcie wg liczby, rodzaju i okoliczności

-akcentuje sędziowski charakter pokuty, „Ja ciebie rozgrzesza”

-szafarzowi sakramentu są prezbiterzy, kapłani, biskupi

Pokuta po Soborze V.II

-osobowy i kościelny wymiar pokuty. Odpuszczenie grzechów bez osobistego nawrócenia jest niemożliwe. Grzech nie jest sprawą prywatną ale sprawą Kościoła, całej wspólnoty. Akcentuje się nabożeństwo pokutne.

-pokuta w kontekście Eucharystii, powinna być dopełnieniem Eucharystii. Eucharystia gładzi grzechy powszechne. Mszalny akt pokuty jest po Baranku Bożym- chwila ciszy, wyznanie grzechów i proszenie o przebaczenie grzechów powszechnych.

Warunki sakramentu pokuty

1.Rachunek sumienia

2.Żal za grzechy

3.Mocne postanowienie poprawy

4.Spowiedź

5.Zadośćuczynienie

Materią sakramentu pokuty są grzechy. Forma sakramentu to: Bóg Ojciec miłosierdzia, który pojednał ze sobą świat przez Zmartwychwstanie Syna Swego i Zesłanie Ducha Świętego na odpuszczenie grzechów niech Ci udzieli przebaczenia i pokoju przez posługę Kościoła. I ja ciebie rozgrzeszam w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.

13.XII.04

Sakrament chorych

Przeszedł ewolucję, zmiana nazwy z Ostatnie Namaszczenie. Po S.V.II Sakrament chorych to sakrament dla żywych czy umierających. Sakrament daje siły, może poprawić się człowiekowi lub dojść do odzyskania zdrowia. Daje też siłę w cierpieniu- doświadczamy mocy zbawczej cierpienia.

Dla nieprzytomnych sakrament daje moc odpuszczenie grzechów, bilet wstępu do nieba. (gdyż wtedy niemożliwy jest sak. pokuty)

Biblijne ujęcie

W ST

-choroba była przekleństwem, dziełem szatana lub na skutek grzechów człowieka. Była konsekwencją życia nie zgodnie z przykazaniami.

W NT

-choroba, przez śmierć Chrystusa udoskonala motyw naśladowania P.J- uzdrawia- znaki Królestwa Bożego- tam cierpień i chorób nie ma.

-potwierdzenie przez J. Chrzciciela- chorzy odzyskują zdrowie, zmartwychwstają umarli.

-czyny P.J świadczą o początku sakramentu, nie ustanowił go formalnie ale praktyka jego uzdrowień o tym świadczy

-List św. Jakuba 5,14-16- ten „kto choruje ma sprowadzić kapłana...”. Protestanci nie mają tego listu w kanonie.

• praktyka pierwotna- namaszczenie pomagało przy dolegliwościach. Do V wieku osoby świeckie modliły się, nakładały ręce- pewne elementy sakramentu- uduchowieni świecy. Nie było elementu namaszczania olejem.

• Zawężenie od VIII wieku- reforma katolicka. Zawężony do tych, którzy kończą swe życie- sakrament umierających. Szafarzem jest tylko kapłan: 3 elementy sakramentu:

-pokuta- chory ale i domownicy. Gdy nie jest wstanie się wyspowiadać to sama choroba jest pokutą, wtedy mogą się wyspowiadać najbliższy. Sakrament chorych jawi się ze śmiercią i robili wszystko, żeby go odwlec.

-namaszczenie chorego

-wiatyk (od drogi) Komunia Święta ze specjalną formuła. Ostatnia Komunia- pokarm na drogę do nieba. Jeśli chory nie jest wstanie jej przyjąć wtedy przyjmują ją najbliżsi i ofiarują w imieniu chorego

• na soborze Floreckim i trydenckim- jest to uzupełnienie sakramentu pokuty ale jest to ubogacenie całego życia chrześcijańskiego w krytycznym momencie. Pokuta jest wtedy doskonała- umocniona drugim sakramentem.

• dziś obowiązują przepisy z konstytucji Pawła VI z 1972 roku. 3 kręgi problemowe:

-polecamy chorego cierpieniu, uwielbionemu Chrystusowi. Sakramentalnie włączamy chorego w cierpienie, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa

-akcentuje się eklezjalny aspekt Namaszczenia Chorych- powinien się włączyć cały Kościół w sakrament

-akcentuje się akcent soteriologiczny- zbawczy. Chory może ofiarować cierpienie za rodzinę, najbliższych.

• elementy sakramentu chorych: materia i forma

• materia: olej chorych poświęcony w Wielki Czwartek, fakt namaszczenie- czoło i ręce

• forma: „Przez to święte namaszczenie niech Pan w swoim nieskończonym miłosierdziu wspomoże Ciebie łaską Ducha Świętego (czoło) Pan, który odpuszcza Ci grzechy niech Cię wybawi i łaską podźwignie” (ręce)

Szafarz sakramentu- na podstawie ustaleń soboru trydenckiego jest to chrześcijanin mający świecenia kapłańskie (diakoni nie mogą). Sakrament chorych ściśle konieczny do zbawienia nie jest.

Sakrament świeceń- kapłaństwo w centrum

ST

-kapłan składał ofiarę- ślad, zapowiedź jedynego kapłana w NT.

-razem z przyjęciem Chrystusa odwraca się sytuacja kapłaństwa w ST i jedynym kapłanem jest J.C.- pośrednik miedzy Bogiem a ludźmi.

Kapłaństwo to pośredniczenie ofiarnicze- między ludźmi a Bogiem. Kapłani ST składali liczne ofiary. Dziś tym ofiarnym barankiem jest Chrystus- ofiara równa się temu, co ta ofiarę składa. Jest ofiarą i ołtarzem. Jest tak dlatego, że Chrystus jest osoba boską- przyjmuje ludzkie ciało, staje się kapłanem. Jest Bogiem i człowiekiem. Składając ofiarę, jednocześnie ją przyjmuje. Innego kapłaństwa nie ma. Protestanci odrzucili sakrament, bo jedynym kapłanem jest J.C.

Sam Chrystus ustanowił ten sakrament w Wieczerniku- ustanowił tych co będą sprawowali Eucharystie- wybrał apostołów, oni zaś następców- jest to źródło sakramentu.

Różnica między kapłaństwem Chrystusa a osobami wyświęconymi

CChrystus

Czcz

Bez Maryi nie było by człowieczeństwa

Chrystusa. Ona daje Chrystusowi człowie.

Wyświęceni: diakoni, prezbiterzy,

kapłani, biskupi.

Uczestniczymy w kapłaństwie

Chrystusa na mocy chrztu.

Funkcje:

-królewska

-kapłańska-składamy ofiarę

-prorocka

Chrystus: fideis laici

Wyświęceni maja udział w funkcji Chrystusa:

-prorocka- urzędowe głoszenie (diakoni). Głoszenie potwierdzone świadectwem życia lub odwrotnie

-kapłańska- sprawowanie sakramentu, zwłaszcza Eucharystii

-królewska sprawowanie posługi pasterskiej- biskupi

Biskup ma pełnie sakramentów świeceń- decyduje o wszystkim w diecezji

Szafarzem sakramentu jest biskup diecezjalny albo wyznaczony przez niego. Przyjmujący to mężczyzna. W 19994 roku napisał lis „Świecenia kapłańskie”- kościół nie ma żadnej władzy udzielania święceń kapłańskich kobietą. Orzeczenie to powinno być uznane przez wszystkich wiernych kościoła za ostateczne.

Stopnie świeceń

Przed 1974 roku było 7 stopni. Były 3 świecenia wyższe i 4 niższe.

Niższe:

• ostariat- człowiek, który nosił klucze od zakrystii

• lektorat- urzędowo czyta 1 i 2 czytanie oraz Modlitwę Wiernych

• egzorcystat- człowiek wyjątkowo wypróbowany

• akoliat- ministrancka funkcja, było święceniem. Przy Mszy dokonuje puryfikacji kielicha i puszki. Mógł udzielać Komunii

Wyższe:

• subdiakonat- dziś nie ma, wchodzenie do stanu duchowego.

• diakonat-ostatnie przygotowanie

• prezbiterat

Biskupstwo nie było sakramentem. Była sakra biskupia, wprowadzenie w urząd. Biskup mógł nie mieć święceń kapłańskich.

Od 1947 roku- mamy 3 stopnie święceń

-diakonat

-prezbiterat

-episkopat

diakonat nie jest dla kapłaństwa tylko do posługi. Diakonat stały nie idzie do święceń. Zostały posługi:

• lektorat

• akolita.

Są one warunkiem przyjęcia diakonatu.

Znak sakramentalny

W P. Św. i Tradycji- widzialne kapłaństwo Chrystusa- jedyny kapłan NT. Widzialnym znakiem wyświęcenia jest strój duchownych, wskazuje na kapłaństwo. Początek ustanowienia miał miejsce w Wielki Czwartek na Ostatniej Wieczerzy. Nie ma kapłana bez Eucharystii i Eucharystii bez kapłana. Ustanowienie- wprost dokonane- powtarzanie słów Ustanowienia.

Dziś sakrament- przez nałożenie rak, różnie w różnych święceniach. W diakonacie- nakłada ręce tylko biskup, bo diakon jest do pomocy biskupowi, do posługi w liturgii. W Eucharystii są obok biskupów a potem celebransi.

Prezbitera- biskup+ wszyscy obecni kapłani. Akcentuje się jedno prezbiterum Kościoła, którą głową Kościoła jest biskup.

Episkopat- biskup, który święci + dwóch biskupów. Akcentowana sukcesja apostolska- następcy apostołów. Biskupi zabezpieczają ciągłość sukcesji.

Skutki świeceń

-charakter sakramentalny -wyciskają niezatarte znamię, nigdy nie przestaje się być kapłanem, diakonem, biskupem.

-łaska sakramentalna-musi być łaska uświęcająca. Jeśli jest grzech sakrament nadal sprawowany jest ważnie. Kościół odrzuca funkcjonalne rozumienie świeceń, zmiana ontyczna- bytowa zmiana.

Wszyscy

Maryja

Chrystus unia hipostatyczna

---