Kozioł Monika Nowy Targ 29.04 2010
Wilkosz Edyta
PPWSZ
Instytut Pielęgniarstwa
I rok, II semestr
TEMAT:
„Znane pielęgniarki na świecie, ich zasługi dla pielęgniarstwa. Znane postacie pielęgniarek w Polsce i ich zasługi dla rozwoju pielęgniarstwa w Polsce.”
Wykładowca:
Mgr Krystyna Buławska
Florence Nightingale (ur. 12 maja 1820 we Florencji - zm. 13 sierpnia 1910
w Londynie) - angielska pielęgniarka i działaczka społeczna, zwana również "Damą z lampą". Jest uważana za twórczynię nowoczesnego pielęgniarstwa.
Florence urodziła się w bogatej rodzinie. Ojciec, William E. Nightingale odziedziczył ogromną fortunę. Florence i jej siostra Parthepone urodziły się podczas długiej podróży poślubnej rodziców po Europie. Mieszkali w Londynie, lato spędzając w wiejskiej posiadłości w Hampshire. Wiadomość, że Florence pragnie zostać pielęgniarką, przeraziła rodzinę: pielęgniarki wówczas rekrutowały się zazwyczaj spośród prostytutek i osób z niskich warstw społecznych. W opinii rodziny żadna szanująca się dama nie mogłaby wykonywać tak haniebnego zajęcia. Florence była jednak stanowcza i w 1845 zaczęła odwiedzać szpitale
i inne placówki medyczne, gromadząc informacje na ich temat. W 1851 Florence zaczęła uczyć się zawodu pielęgniarki w Instytucie Diakonis Protestanckich w Kaiserwerth. W 1853 przyjęła stanowisko kierowniczki w Zakładzie Opieki dla Chorych Dam w Londynie
i wykorzystała okazję, aby uczynić z owej instytucji wzorowy szpital swoich czasów. Podjęła się również szkolenia pielęgniarek, którym zapewniała odpowiednie wykształcenie zawodowe i dbała o ich poziom moralny, co miało przyciągać do zawodu kobiety o nieposzlakowanej reputacji. W czasie wojny krymskiej na prośbę Sidneya Herberta zorganizowała od podstaw opiekę nad rannymi żołnierzami, zwalczając uprzedzenia i sprzeciwy lekarzy, urzędników, oficerów. Wielu żołnierzy brytyjskich rannych w czasie wojny zawdzięczało życie Florence Nightingale. Jako przełożona zespołu 38 angielskich pielęgniarek w szpitalu w Scutari (dziś Üsküdar, azjatycka dzielnica Stambułu) zdołała dzięki swej energii i zaangażowaniu poprawić fatalny stan sanitarny brytyjskich szpitali polowych. Odkryła, że ranni żołnierze umierają nie tylko z powodu obrażeń, lecz także na skutek szoku pourazowego, że potrzebują nie tylko leczenia, ale i opieki. Później została ekspertem armii brytyjskiej ds. wojskowej służby pielęgniarskiej. Nightingale wypracowała podstawy niemal wszystkich współczesnych technik i sposobów pielęgnacji chorych i poszkodowanych. W 1860 założyła w Londynie przy szpitalu św. Tomasza pierwszą szkołę pielęgniarstwa. W 1907 jako pierwszej kobiecie przyznano Brytyjski Order Zasługi, a pięć lat po jej śmierci wzniesiono ku jej czci Pomnik Wojny Krymskiej. Medal Florence Nightingale jest od 1912 roku przyznawany zasłużonym pielęgniarkom z całego świata.
Virginia Henderson urodziła się w Cansas City jako 5 z 8 dzieci w rodzinie. Po wybuchu I wojny światowej podjęła decyzję o wstąpieniu do Amerykańskiej Wojskowej Szkoły Pielęgniarstwa w Waszyngtonie. Po ukończeniu szkoły pracowała jako pielęgniarka środowiskowa, a następnie jako nauczycielka pielęgniarstwa. W 1930 z powodzeniem ukończyła studia z zakresu pedagogiki. W czasie prowadzenia zajęć ze studentami wprowadzała - w ramach innowacji pedagogicznych - rozważania dotyczące nowoczesnego pielęgniarstwa, kształtując jednocześnie umiejętności myślenia analitycznego uczestników zajęć. W 1953 roku rozpoczęła pracę w Yale University, kontynuując badania poświęcone naturze pielęgniarstwa, czego wyrazem jest sformułowanie definicji pielęgnowania, zaakceptowanej jako podstawowa przez Międzynarodową Radę Pielęgniarek. Przemyślenia Henderson dotyczące pielęgniarstwa zostały zawarte w publikacjach : „ Zasady i praktyka pielęgniarska” , „Podstawowe zasady pielęgniarstwa”.
Za działalność naukową i zawodową była wielokrotnie nagradzana i wyróżniana, m.in. zyskując honorowe tytuły doktorskie. Jedną z form docenienia zasług Henderson jest nadanie jej imienia Międzynarodowej Bibliotece Pielęgniarstwa w Indianapolis. Wielokrotnie nazywano ją Wielką Damą Pielęgniarstwa, która całe swoje długie życie zawodowe poświęciła wypełnianiu go nową treścią, co przenosiła na kształcenie pielęgniarek.
W założeniach opracowanej teorii wyraźnie wskazuje na kontynuowanie idei F. Nighingale oraz korzystanie dla potrzeb pielęgniarstwa z teorii potrzeb A. Maslowa.
W rozważaniach w zakresie pielęgniarstwa podkreślała szczególne znaczenie przejawów podstawowej aktywności człowieka, podejmowanej na rzecz zdrowia, jego potęgowania, zapobiegania i przywracania poprzez zaspokajanie wyraźnie określonych potrzeb.
W opracowanej przez siebie teorii opisuje cztery wiodące pojęcia tj. osoba, zdrowie, środowisko, pielęgniarstwo.
Zofia Szlenkierówna (7 IX 1882 - 2 X 1939) zwana polską Florence Nightingale.
1905 r. rozpoczyna studia na wydziale lekarskim w Genewie, ale po dwóch latach przerywa je z powodu choroby matki. W latach 1908-1910 uczy się w Szkole Pielęgniarstwa Florence Nightingale przy Szpitalu św. Tomasza w Londynie, ale i tym razem pogorszenie stanu zdrowia matki przerywa jej edukację. Odziedzicza majątek i przeznacza go na budowę szpitala pediatrycznego im. Karola i Marii na warszawskiej Woli. Był to wówczas jeden
z najnowocześniejszych szpitali w Europie, a pracujące tam pielęgniarki stały się pierwszymi w Polsce nauczycielkami pielęgniarstwa pediatrycznego. Szlenkierówna wymagała od pielęgniarek całkowitego poświęcenia się służbie chorym dzieciom - szpital zatrudniał wyłącznie pielęgniarki świeckie, niezamężne i bezdzietne, a założenie rodziny oznaczało utratę posady. Stanowisko dyrektorki obejmuje dopiero w 1928 r., po ukończeniu pełnego kursu w szkole im. Florence Nightingale w Bordeaux. Przez 8 lat kierowała warszawską szkołą. Po ustąpieniu ze stanowiska powraca do pracy w szpitalu. Przez wiele lat była członkiem Polskiego Towarzystwa Szpitalnictwa oraz Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodowych. W 1935 r. otrzymała Międzynarodowy Medal Florence Nightingale,
a wcześniej - papieski order "Pro Ecclesia et Pontifice". Wybuch wojny zastał "polską Florence Nightingale" ciężko chorą w jednym z warszawskich sanatoriów gdzie zmarła.
Katarzyna Bakunina (ur. 1812 r., zm. 1891 r.) - rosyjska pielęgniarka, pionierka pielęgniarstwa. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi. Jej ojcem był gubernator petersburski. W 1854 r. wstąpiła do założonego w tym samym roku przez chirurga Mikołaja Pirogowa, Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia. Następnie podjęła praktykę pielęgniarską w szpitalu
w Petersburgu. Po odbyciu krótkiego szkolenia pojechała do Sewastopola, gdzie toczyły się działania wojenne związane z wojną krymską. Pirogow również wyjechał na Krym aby tam nadzorować pracę Zgromadzenia. Bakunina została przez niego wyznaczona do pełnienia funkcji kierowniczej (starszej siostry) nad grupą sióstr w głównym punkcie opatrunkowym
i szpitalu wojskowym. W wyniku konfliktu z przełożoną sióstr i władzami szpitala, zrezygnowała ze stanowiska i do końca działań wojennych pozostała pielęgniarką opatrunkową. Po kapitulacji twierdzy Sewastopol nadzorowała prace zespołów sióstr transportowych, które zajmowały się opieką nad rannymi ewakuowanymi do miast położonych w południowej Rosji. Następnie zachorowała na malarię. Do Petersburga wróciła w marcu 1856 r. Została wówczas wyznaczona do objęcia stanowiska przełożonej Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia. Do jej zadań należała m.in. kontrola pracy szpitali wojskowych w całym kraju. Zajmowała się też organizowaniem w nich pracy pielęgniarskiej
i walczyła o lepsze warunki hospitalizacji dla chorych. Jesienią 1856 r. zamknięto szpitale wojenne. Bakunina zajęła się organizowaniem stałej placówki dla Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia. Zakupiono dom mający pełnić funkcję internatu i szkoły dla przyszłych sióstr. Katarzyna Bakunina aby poznać metody kształcenia pielęgniarek wyjechała do Berlina
i Paryża. Po powrocie zabiegała o nadanie Zgromadzeniu charakteru ideowo-etycznego. Chciała aby wstąpienie do niego nie zależało od wyznania, a od postawy etyczno-społecznej kandydatki. Zarząd Zgromadzenia nie zgodził się na taką zmianę i pozostał przy prawosławnym charakterze wspólnoty. Władze wojskowe zrezygnowały z zatrudniania sióstr w czasie pokoju w szpitalach wojskowych i nie chciały odstąpić od tej decyzji. Zarówno ten fakt jak i nieporozumienia wewnątrz Zgromadzenia przyczyniły się do rezygnacji Bakuniny ze stanowiska przełożonej. Postanowiła ona wrócić do rodzinnego majątku w Kozincynie, gdzie zorganizowała ambulatorium i izbę chorych. Stały się one wzorem wśród tego typu placówek organizowanych przez samorządy powiatowe (w związku z tworzeniem ziemstw). Następnie Bakunina została kuratorką zakładów lecznictwa ziemstwa. W 1877 r. wyjechała na Kaukaz. Była tam kierowniczką sióstr frontowych podczas toczącej się wojny rosyjsko-tureckiej. Po powrocie dalej prowadziła ambulatorium w Kozincynie.
Maria Minczewska (ur. 23 czerwca 1922 r. w Zamościu, zm. 17 czerwca 1980 r.
w Warszawie) - polska pielęgniarka, pedagog, działaczka społeczna, oficer.
Absolwentka Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Zamościu (1939).
Po wybuchy II wojny światowej była ochotniczką-sanitariuszką w ewakuacyjnym szpitalu wojskowym działającym w tymże liceum. 1 września 1940 r. rozpoczęła naukę
w Warszawskiej Szkole Pielęgniarek, którą ukończyła w 1942 r. Działała również
w konspiracji. Następnie podjęła pracę w Klinice Dziecięcej prof. Mieczysława Michałowicza w Warszawie. Po kilku miesiącach wróciła do Zamościa. W latach 1943-1945 pracowała
w tamtejszym szpitalu powiatowym, m.in. pomagała w ucieczkach rannym partyzantom
z terenu Zamojszczyzny. Po zakończeniu wojny wstąpiła do 68. Wojskowego Polowego Szpitala. W latach 1945-1946 pracowała w krakowskim Państwowym Urzędzie Repatriacyjnym (PUR). Następnie w inspektoracie szkolnym w Nowym Targu (1946-1947). Zajmowała się tam zagadnieniami związanymi z higieną szkolną. W latach 1947-1949 pracowała w Powiatowym Ośrodku Zdrowia w Zamościu jako instruktorka pielęgniarek. Od 1949 r. do 1954 r. była inspektorką i wizytatorką szkół medycznych w Wojewódzkim Wydziale Zdrowia PWRN w Łodzi. Później wyjechała do Białegostoku gdzie pełniła funkcję kierowniczki szkolenia w szkole pielęgniarskiej (1954-1956). W latach 1956-1962 była kierowniczką szkolenia i nauczycielką w Studium Nauczycielskim Szkół Medycznych
w Warszawie. Ukończyła także zaocznie studia pedagogiczne na Uniwersytecie Warszawskim. Następnie pełniła funkcję dyrektorki studium nauczycielskiego (1962-1964). W latach 1964-1972 pracowała w Ministerstwie Obrony Narodowej jako inspektor ds. pielęgniarstwa. Pełniła tam także funkcję sekretarza Rady Naukowej Szefostwa Służby Zdrowia MON. Zajmowała się też wydawaniem Biuletynu Informacyjno-Szkoleniowego oraz opracowywaniem programów nauczania dla pielęgniarek pracujących w wojskowej służbie zdrowia. Organizowała i prowadziła kursy dla pielęgniarek z placówek wojskowych. Była współautorką "Podręcznika dla pielęgniarek wojskowych" wydanego w 1967 r. przez MON. Opisała w nim historię pielęgniarstwa i zasady pielęgnowania. Za opracowanie otrzymała nagrodę MON. Współtworzyła również 7-językowy słownik medyczny przeznaczony dla pracowników wojskowej służby zdrowia. W maju 1972 r. przeszła na emeryturę wojskową. Do końca roku pracowała w Ośrodku Metodycznym przy Studium Nauczycielskim Średnich Szkół Medycznych w Warszawie. Od stycznia 1973 r., kiedy to zreorganizowano placówkę została dyrektorką Centrum Doskonalenia Nauczycieli Średnich Kadr Medycznych
w Warszawie. Pracowała tam do 1977 r., a następnie przeszła na emeryturę. Działała wówczas w Dzielnicowej Radzie Narodowej na warszawskiej Ochocie.
Wyróżnienia i medale:
1951 - odznaka za wzorową pracę w służbie zdrowia;
1965 - srebrna odznaka Związków Zawodowych Służby Zdrowia;
1969 - brązowy medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny;
1977 - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski;
1977 - nagroda I. stopnia Ministerstwa Oświaty i Wychowania;
1978 - medal Komisji Edukacji Narodowej[1].
Teresa Kulczyńska - (27 IX 1894 - 1992) Urodziła się w Krakowie, gdzie ukończyła seminarium nauczycielskie oraz kurs Akademii Handlowej. Podczas I wojny światowej służyła w polskich formacjach pielęgniarskich armii austro--węgierskiej na froncie wschodnim. Po wojnie ukończyła Szkołę Pielęgniarek Zawodowych w Krakowie, a następnie (dzięki stypendiom Czerwonego Krzyża i Rockefellera) wzbogacała swoją wiedzę w Szkole Pielęgniarstwa w Bostonie i na uniwersytetach w Nowym Jorku i Toronto. Odbyła też podróż szkoleniową po południowych stanach USA i Kanadzie, podczas której poznawała praktyczne aspekty pielęgniarstwa społecznego. W latach 1926-1939 pracuje w Uniwersyteckiej Szkole Pielęgniarek i Higienistek w Krakowie, najpierw jako instruktorka, a potem jako zastępca dyrektora. W 1934 r. wyjeżdża na kolejne stypendium zagraniczne - tym razem, żeby się zapoznać z metodami kształcenia w szkołach pielęgniarskich w Wiedniu, Budapeszcie, Paryżu, Brukseli, Oslo i Helsinkach. Pierwsze 2 lata hitlerowskiej okupacji spędza w Krakowie, gdzie prowadzi internat dla pielęgniarek, pracuje jako przełożona "Domu dla Słabych" oraz jako naczelna pielęgniarka w Ubezpieczalni Społecznej. Od 1941 r. kieruje Szkołą Położnych
w Warszawie, w której przeprowadza reorganizację systemu nauczania. Po likwidacji tej placówki obejmuje stanowisko dyrektorki w prowadzonej potajemnie Szkole Pielęgniarsko-Położniczej. Po wojnie bierze udział w reaktywowaniu krakowskiej Uniwersyteckiej Szkoły Pielęgniarstwa. Od 1950 r. do przejścia na emeryturę pracuje w krakowskim oddziale Instytutu Gruźlicy, nie tracąc kontaktu ze szkołami pielęgniarskimi, gdzie szkoli zarówno uczennice, jak i kadry, kładąc zawsze nacisk na konieczność dostosowania teoretycznych zasad do realnych możliwości szpitali. Aktywnie działała w Polskim Stowarzyszeniu Pielęgniarek Zawodowych i w Polskim Towarzystwie Pielęgniarskim. Jest współautorką pierwszego w Polsce podręcznika "Zabiegi pielęgniarskie" oraz autorką "Podręcznika pielęgniarstwa ogólnego".
Chrzanowska Hanna (ur. 7 X 1902 r. w Warszawie, zm. 9 IV 1973 r.
w Krakowie). Redaktorka miesięcznika "Pielęgniarka Polska", organizatorka pielęgniarstwa domowego i przyszpitalnego. Brała udział w pracach przygotowawczych "Ustawy
o pielęgniarstwie" z 1935 r. Dwukrotnie otrzymała Stypendium Fundacji Rockefellera na studia we Francji, potem w Belgii. Pracowała w PTP, była dyrektorką Szkoły Pielęgniarskiej. Przebywała jako stypendystka UNRRA w USA. Opublikowała: "Zabiegi pielęgniarskie", "Pielęgniarstwo w otwartej opiece zdrowotnej", artykuły w "Pielęgniarce i położnej". Odznaczenia: Odznaka za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. W 1971 r. papież Paweł VI przyznał jej order "Pro Ecclesia et Pontifice". Odbyła też kurs dla pielęgniarek prowadzony przez Misję Amerykańskiego Czerwonego Krzyża. Pracę zawodową rozpoczęła w Klinice Chirurgicznej UJ. Podczas wojny 1920 r. angażowała się w pomoc rannym żołnierzom.
Po ukończeniu Szkoły Pielęgniarstwa w Warszawie - w 1924 r. - otrzymuje stypendium Rockefellera i wyjeżdża do Francji, gdzie studiuje pielęgniarstwo społeczne. Po powrocie do Polski pracowała jako instruktorka w Uniwersyteckiej Szkole Pielęgniarek i Higienistek
w Krakowie. W latach 1929-1939 redagowała miesięcznik "Pielęgniarka Polska". Była wiceprzewodniczącą Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodowych, brała udział
w przygotowaniu Ustawy o pielęgniarstwie. Współorganizowała katolicki Związek Pielęgniarek Polskich. W czasie okupacji działała w Obywatelskim Komitecie Pomocy ks. arcybiskupa Adama Sapiehy oraz w Sekcji Pomocy Wysiedlonym Polskiego Komitetu Opiekuńczego - pomagając uchodźcom, organizując kwatery, posiłki, szukając miejsc pracy. Opiekowała się sierotami wojennymi, szczególną troską otaczając dzieci żydowskie. Po wojnie pracuje jako kierownik działu pielęgniarstwa społecznego Uniwersyteckiej Szkoły Pielęgniarsko-Położniczej w Krakowie, kładąc szczególny nacisk na przygotowanie uczennic do opieki nad chorymi w warunkach domowych. Prowadzi kursy dla dyrektorów, kierowniczek szkolenia i instruktorek szkół pielęgniarskich. Od 1957 r. przez rok pełni funkcję dyrektora Szkoły Pielęgniarstwa Psychiatrycznego w Kobierzynie. Po przejściu na emeryturę działa społecznie, organizując opartą na strukturach parafialnych domową opiekę nad obłożnie chorymi. Troską otaczała nie tylko chorych - potrafiła także wspierać duchowo ich rodziny. Do pomocy werbowała lekarzy, księży, studentów, pielęgniarki i siostry zakonne. Jako pierwsza w Polsce zorganizowała rekolekcje dla chorych w Trzebini, na których nauki wygłaszał m.in. ks. kardynał Karol Wojtyła. W 1971 r. K. Wojtyła zatwierdził opracowany przez Hannę Chrzanowską "Regulamin parafialnej opiekunki chorych",
a ówczesny papież - Paweł VI - przyznał jej order "Pro Ecclesia et Pontifice". Zmarła
w kwietniu 1973 r., po trwających siedem lat zmaganiach z chorobą nowotworową.
3 listopada 1998 r. otwarto proces beatyfikacyjny Służebnicy Bożej Hanny Chrzanowskiej.
Maria Babicka-Zachertowa - (7 XII 1892 - 7 VIII 1944) Podczas I wojny światowej została sanitariuszką w punkcie opatrunkowym na dworcu warszawsko-wiedeńskim, a następnie - w pociągu sanitarnym. W 1919 r. rozpoczyna pracę
w Wydziale Sanitarnym Sztabu Generalnego, skąd przenosi się do Szpitala Ujazdowskiego.
Zapisuje się na Wydział Przyrodniczy UW, ale w 1921 r. przerywa studia, by wstąpić do nowo otwartej Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa. Otrzymawszy dyplom, objejmuje funkcję przełożonej pielęgniarek w poradni przeciwgruźliczej im. Lucjana Kobylewskiego. Dwa lata później, dzięki zagranicznemu stypendium, uczestniczy w kursie pielęgniarstwa społecznego na uniwersytecie w Toronto i odbywa praktyki pielęgniarsko-położnicze
w Filadelfii i Nowym Jorku. Po powrocie do Polski w 1926 r. rozpoczyna pracę
w Departamencie Służby Zdrowia przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych - w nowo utworzonym referacie pielęgniarstwa. Zakres jej obowiązków obejmuje: szkolnictwo, rozmieszczenie kadr, organizację pracy, specjalizacje i dokształcanie zawodowe. Wśród jej największych osiągnięć w tym okresie należy wymienić: doprowadzenie do powstania kilku szkół pielęgniarstwa, zorganizowanie funduszy na stypendia dla niezamożnych
i najzdolniejszych uczennic, ale przede wszystkim - jej zasługą było przeforsowanie w 1935 r. Ustawy o pielęgniarstwie. Podczas okupacji hitlerowskiej pracowała jako pielęgniarka społeczna w Szpitalu Dzieciątka Jezus, jednak przede wszystkim poświęcała się działalności podziemnej w AK. Szkoliła sanitariuszki, pomagała w ukrywaniu Żydów, udzielała pomocy rannym. Jej mieszkanie przy Al. Wyzwolenia było miejscem tajnych spotkań działaczy podziemia. Zginęła rozstrzelana w siódmym dniu powstania. W 1947 r. została pośmiertnie odznaczona Międzynarodowym Medalem Florence Nightingale.
BIBLIOGRAFIA
Polskie towarzystwo pielęgniarskie - kalendarium (www.ptp.pl)