BIOS od podszewki
Dobrze skonfigurowany BIOS zapewnia optymalną wydajność i stabilność działania komputera. W poniższym artykule prezentujemy najlepsze ustawienia i dajemy wgląd w sztuczki prawdziwych zawodowców.
Producenci komputerów i płyt głównych wolą iść na pewniaka - największą wagę przykładają do stabilności działania sprzętu. Jednak dość często wykazują się przesadną ostrożnością. Często można wydobyć z peceta większą wydajność, nie powodując uszkodzeń sprzętu. W programie konfiguracyjnym BIOS-u, który przywołuje się przeważnie klawiszem [Del], [F1] lub [F2] przed wczytywaniem systemu, czekają na ciebie liczne opcje. Poniższy materiał podpowiada, które z nich warto zmienić. Producenci pecetów i płyt głównych nabywają BIOS od jednego z markowych producentów, jednak potem sami dokonują wielu modyfikacji. Z tego względu te same funkcje BIOS-u różnią się często nazwą, są umieszczone w odmiennych menu lub na stałe usunięte z programu konfiguracyjnego.
Poniższy materiał składa się z trzech dużych części. Z pierwszej dowiesz się, jak skonfigurować komputer, aby uzyskać maksymalną wydajność i stabilność działania. Jeżeli brakuje ci w BIOS-ie określonych parametrów, zajrzyj do drugiej części artykułu ("BIOS bez autoryzacji"). Podpowiadamy w niej, jak odblokować jego ukryte funkcje. Nieoficjalne warianty BIOS-u oferują znacznie więcej niż oryginalne.
Bardziej szczegółowe informacje znajdziesz w ostatniej sekcji artykułu ("BIOS dla zawodowców").
Szybsze uruchamianie
Gdy włączysz komputer, możesz iść na filiżankę kawy. Uruchamianie systemu zajmuje kilka dobrych minut. Jeśli zależy ci na czasie, przyspiesz wczytywanie systemu z poziomu BIOS-u.
1. Bez postu
Funkcja Quick Power On Self Test
Nazwa alternatywna Quick Boot
Lokalizacja Advanced CMOS Features, Boot
Zalecane ustawienie Enabled
Producenci płyt głównych używają takich narzędzi, jak Modbin, aby wybrać, które opcje BIOS-u mają być dostępne dla użytkownika (patrz porada 1.). |
Zanim BIOS zainicjuje sprzęt w komputerze, musi przeprowadzić obszerne testy. Jeśli jesteś pewien, że sprzęt działa bez zarzutu, możesz ograniczyć procedurę POST (Power On Self Test) do najbardziej istotnych czynności. Dzięki temu możesz zaoszczędzić nawet niespełna minutę czasu (największą różnicę zanotujesz w pececie z pamięcią RAM o pojemności powyżej 64 MB). Po wyłączeniu POST-u pamięć robocza jest testowana tylko raz (zamiast trzech razy po włączeniu procedury POST).
Jeżeli nie chcesz na stałe rezygnować z bezpieczeństwa, które zapewniają dogłębne testy POST, lecz mimo tego wolałbyś niekiedy pomijać czasochłonną procedurę, nie uaktywniaj opcji szybkiego uruchamiania (jw.). Gdy na ekranie pojawi się komunikat sygnalizujący diagnozowanie pamięci RAM, naciśnij klawisz [Esc]. W ten sposób przerwiesz testy. Tę prostą sztuczkę docenisz przede wszystkim, gdy będziesz musiał często restartować komputer.
2. Właściwy dysk
Funkcja First Boot Device
Nazwa alternatywna Boot Sequence
Lokalizacja Advanced BIOS Features, Advanced, Boot
Zalecane ustawienie HDD:0 lub C:
Napęd startowy powinien być ustawiony jako pierwszy (porada 2). |
Za pomocą tego parametru wybiera się napęd, na którym BIOS ma w pierwszej kolejności szukać systemu operacyjnego. Przeważnie system jest zainstalowany na dysku C:, podłączonym jako nadrzędny (master) do głównego kanału EIDE. Wybierz opcję HDD-0, C: lub zawierającą nazwę (etykietę) dysku. Inny napęd startowy wyznacza się tylko wtedy, gdy trzeba wczytać system z innego nośnika, np. dyskietki (opcja Floppy lub A:), napędu CD-ROM (opcja CDROM), zewnętrznego dysku podłączanego przez USB (opcja USB-HDD) lub napędu Zip (opcja ZIP).
Jeśli chcesz uruchomić system ze startowej wtyczki pamięciowej USB, możesz mieć kłopoty ze znalezieniem właściwej opcji w BIOS-ie. Wtyczki USB z kartami pamięciowymi są dość często identyfikowane jako napędy USB. Wówczas należy ustawić opcję USB-FDD, USB-ZIP lub USB-HDD. Szczegółowe informacje zaczerpnij z instrukcji obsługi wtyczki. Jeśli nie znajdziesz w niej stosownej informacji, wypróbuj po kolei wszystkie napędy USB wyszczególnione w BIOS-ie.
3. Dyskietka na spalonym
Funkcja Boot Up Floppy Seek
Nazwy alternatywne Seek Floppy, Floppy Drive Seek
Lokalizacja Advanced BIOS Features, Boot
Zalecane ustawienie Disabled
BIOS poświęca kilka sekund na sprawdzanie stacji dyskietek. Tymczasem po prawidłowym zainstalowaniu napęd ten nie powinien przysparzać kłopotów. Oszczędź kilka sekund, wyłączając procedurę testową.
4. Turbo Windows
Funkcja IDE HDD Block Mode
Nazwa alternatywna HDD Block Mode Sectors
Lokalizacja Integrated Peripherals
Zalecane ustawienie Enabled
Wczytywanie systemu w ogromnym stopniu obciąża twardy dysk. Nim dojdzie do uruchomienia Windows, dysk musi dostarczyć procesorowi i pamięci RAM wiele megabajtów danych. Możesz przyspieszyć tę operację, uaktywniając tryb transmisji, w którym dane nie są przenoszone pojedynczymi sektorami, lecz w blokach po kilkanaście lub kilkadziesiąt (zazwyczaj 32) sektorów. W ten sposób przyspieszysz tylko wczytywanie Windows. Po uruchomieniu systemu sięgnie on po swój własny sterownik trybu blokowego.
Maksymalne wykorzystanie procesora
Nowe procesory wymagają wciąż nowych ustawień w BIOS-ie. Dzięki nim można wykorzystać w praktyce nowe dobrodziejstwa oferowane przez AMD, Intela i innych producentów. Najlepszym przykładem jest technologia hiperwątkowości wprowadzona przez Intela. Dzięki niej system traktuje jeden procesor zainstalowany na płycie głównej jako dwa oddzielne (logiczne) procesory. W niektórych zastosowaniach przynosi to znaczny wzrost wydajności.
5. Szybciej równolegle
Funkcja Hyper-Threading
Nazwy alternatywne CPU Hyper-Threading, Hyper-Threading Technology, Hyper-Threading Function
Lokalizacja Advanced Bios Features, Advanced | CPU Configuration
Zalecane ustawienie Enabled
Jeśli procesor, płyta i system obsługują hiperwątkowość, zaleca się uaktywnić tę opcję w BIOS-ie (porada 5). |
Opisywana opcja pozwala włączać hiperwątkowość w określonych modelach procesora Pentium 4 - taktowanych z częstotliwością 3,06 GHz przy częstotliwości FSB (Front Side Bus) 533 MHz i we wszystkich modelach z FSB 800 MHz. Dzięki tej funkcji procesor prezentuje się systemowi jako dwa układy logiczne. W ten sposób można uzyskać znaczny wzrost wydajności, korzystając z aplikacji, które pozwalają dzielić się na procesy (wątki), a także podczas użytkowania kilku czy kilkunastu programów jednocześnie.
Hiperwątkowość powinna być obsługiwana nie tylko przez procesor, lecz również przez chipset. Ma to miejsce w przypadku modeli Intel 875P, 865G, 865PE, 865E, a także 850E, 845GE, 845E, 845PE, 845G (tylko B-Stepping) i 845 GV.
Jeśli przed październikiem byłego roku kupiłeś płytę główną z chipsetem, który figuruje na powyższej liście, prawdopodobnie BIOS nie ma funkcji do włączania hiperwątkowości. Jednak chyba można temu zaradzić, aktualizując BIOS. To samo dotyczy chipsetów SiS 655 (B-Stepping), 648FX, R658 (B-Stepping), 648 (B-Stepping), 645DX (B-Stepping), 651 (B-Stepping) i M650 (B-Stepping), a także VIA P4X400. Dodatkowo hiperwątkowość wymaga systemu operacyjnego Windows XP Home Edition lub Professional. Wcześniejsze edycje Windows nie obsługują tej technologii.
Niektóre układy Pentium 4 potrafią emulować dwa procesory (porada 5). |
Włączanie hiperwątkowości Jeżeli BIOS zawiera funkcję Hyper-Threading, wraz z systemem Windows zostały automatycznie zainstalowane odpowiednie sterowniki. Konieczne jest obsługiwanie przez system trybu ACPI (patrz rozdział "Energooszczędność") i kontrolera APIC (Advanced Programmable Interrupt Controller). Ten ostatni jest odpowiedzialny w systemie wieloprocesorowym za organizowanie żądań przerwań dla poszczególnych procesorów.
Aby sprawdzić, czy sterowniki zostały zainstalowane, przywołaj Menedżer urządzeń i wskaż menu Widok | Urządzenia według połączeń. W wierszu symbolizującym komputer PC z interfejsem ACPI powinna znaleźć się wzmianka o systemie jedno- lub wieloprocesorowym. Gdy włączysz hiperwątkowość z poziomu BIOS-u i wybierzesz w Menedżerze urządzeń menu Widok | Urządzenia według typów, w gałęzi Procesory powinny figurować dwa logiczne układy CPU.
Doinstalowanie hiperwątkowości W gorszej sytuacji znajdziesz się, jeżeli Windows jest już zainstalowany na dysku, lecz brakuje stosownej funkcji w BIOS-ie. Wówczas nie wystarczy jego aktualizacja. Włączenie hiperwątkowości okaże się możliwe tylko wtedy, gdy w Menedżerze urządzeń są wymienione powyżej wpisy. W przeciwnym razie Windows nie wykryje drugiego procesora logicznego. Jeżeli Menedżer urządzeń zamiast komputera jedno- czy wieloprocesorowego wskazuje komputer standardowy lub komputer z interfejsem ACPI, musisz (po zakończeniu czynności aktualizacyjnych) włączyć w BIOS-ie funkcje APIC i ACPI (w obu wypadkach należy ustawić opcję Enabled), a następnie ponownie zainstalować Windows.
6. Wieloprocesorowość do oporu
Funkcja MPS Version Control for OS
Nazwy alternatywne MPS Revision, MPS Table Version
Lokalizacja Advanced Bios Features, Advanced | CPU Configuration
Zalecane ustawienie 1.4
MPS (Multi-Processor Specification) to standard tworzony z myślą o systemach wieloprocesorowych. Informuje system operacyjny o bieżącej konfiguracji komputera. Spośród popularnych obecnie systemów operacyjnych wieloprocesorowość oferują Windows 2000 i XP, a także Linux. Wszystkie obsługują standard MPS w jego rozszerzonej wersji 1.4. Korzystając z któregoś z nich, powinieneś zatem wybrać ustawienie 1.4.
MPS 1.4 jest obsługiwany również przez Windows NT 4. Jeżeli jednak twój system będzie działać niestabilnie po ustawieniu powyższej opcji w BIOS-ie, wybierz MPS 1.1. Pozostałe edycje Windows nie potrafią działać w trybie wieloprocesorowym, więc zmiany przedstawionej funkcji nie mają wpływu na działanie systemu.
Opisywana funkcja jest oferowana nawet przez płyty główne, które dysponują wprawdzie tylko jednym procesorem, lecz obsługują hiperwątkowość (patrz porada 5). Po włączeniu tej technologii procesor udaje przed systemem operacyjnym dwa procesory, a pole MPS Version Control for OS przybiera zwykle domyślną wartość MPS 1.4.
7. Przetaktować Athlon
Funkcja S2K Bus Driving Strength
Lokalizacja Advanced | Chip Configuration
Zalecane ustawienie Auto
Tę opcję możesz znaleźć w BIOS-ie płyt głównych z gniazdem Socket A. S2K oznacza magistralę Athlona. Przedstawiona funkcja służy do regulowania mocy sygnałów danych przesyłanych za pośrednictwem magistrali procesora, która zależy przede wszystkim od układu ścieżek drukowanych na płycie głównej.
Uaktywnij tę opcję, aby komputer ustawił taktowanie pamięci zgodne z zaleceniami producenta (porada 8). |
Zmiana domyślnego parametru może się przydać tylko w przypadku podkręcenia systemu. Moc sygnałów tranzystora można wówczas ustawiać, podając go w postaci liczby szesnastkowej w polach S2K Strobe P Control i S2K Strobe N Control. W tym wypadku wyższa moc sygnału stabilizuje działanie systemu, bo w wyniku przetaktowania dochodzi do pogorszenia jakości sygnałów ze względu na krótsze cykle taktowania. Natomiast moc sygnału wyższa od nominalnej mocy podanej przez producenta stanowi większe obciążenie dla podzespołów i na dłuższą metę może doprowadzić do ich uszkodzenia.
Porównywalną funkcję do regulowania mocy sygnałów pomiędzy chipsetem i pamięcią DDR znajdziesz w polu DQS Driving Strength.
Stabilizowanie pamięci RAM
Niewłaściwe ustawienia pamięci w BIOS-ie są częstą przyczyną niestabilnego działania systemu. Poprawiając je, powinieneś przywrócić właściwe działanie komputera.
8. Synchronizacja pamięci
Funkcja DRAM Timing
Nazwy alternatywne Configure SDRAM by SPD, DRAM Timing Selectable, Memory Detect By, Memory Timing, SDRAM Configuration, SDRAM Controlled By
Lokalizacja Advanced | Advanced Chipset Features, Advanced | Chip Configuration, Advanced Chipset Features
Zalecane ustawienie By SPD, Optimal, SPD, Yes
Parametry techniczne modułów pamięciowych są umieszczone w układzie SPD (porada 8). |
Jeśli zastosujesz się do powyższej wskazówki, BIOS automatycznie skonfiguruje czasy dostępu i czasy propagacji modułów pamięciowych, pobierając odpowiednie dane z układu scalonego SPD (Serial Presence Detect).
9. Dostrajanie częstotliwości
Funkcja w pamięciach (DDR) SDRAM CPU: DRAM Clock Ratio
Nazwy alternatywne DDR: CPU Ratio, DRAM Frequency: FSB Ratio, System/DRAM Ratio
Funkcja w pamięciach Rambus RDRAM Frequency: FSB Ratio
Nazwy alternatywne System/Rambus Ratio
Lokalizacja Advanced | Chip Configuration, Advanced Chipset Features, Advanced | Frequency/Voltage Control
Zalecane ustawienie Auto, Default
Nieprawidłowy stosunek częstotliwości procesora do pamięci pogarsza stabilność działania systemu. Najlepiej pozostawić wartość domyślną proponowaną przez BIOS.
10. Szybka pamięć
Funkcja w pamięciach (DDR) SDRAM DRAM Clock
Nazwy alternatywne DRAM Frequency, Memory Frequency
Funkcja w pamięciach Rambus Direct Rambus Clock
Nazwa alternatywna Rambus Channel Frequency
Lokalizacja Advanced | Chip Configuration, Advanced Chipset Features
Zalecane ustawienie Auto, By SPD, SPD
Gdy ustawisz opcję wymienioną powyżej, BIOS przejmie częstotliwość taktowania przewidzianą przez producenta modułów pamięciowych. Jeśli używasz szybszych układów pamięci, niż dopuszcza płyta główna (sprawdź w instrukcji), musisz ręcznie ustawić maksymalną dopuszczalną częstotliwość pamięci.
Szybka partyjka
Karta graficzna zalicza się na pewno do podzespołów, które decydują o łącznej wydajności komputera. Jeśli uda ci się wydobyć z niej ostatnie poty, odczujesz to podczas pracy, lecz przede wszystkim podczas grania na komputerze.
11. Współpraca z procesorem
Funkcja Video Memory Cache Mode
Lokalizacja Advanced | Chip Configuration
Zalecane ustawienie USWC
Wydajny tryb USWC nie jest obsługiwany tylko przez najstarsze karty graficzne (porada 11). |
Stosując się do naszej rady, możesz liczyć na wzrost wydajności w zastosowaniach z przewagą grafiki - np. w grach 3D. Procesor przejmie gromadzenie danych, które powinny znaleźć się w pamięci karty graficznej. Dzięki temu dane są przesyłane szyną AGP do karty w większych pakietach (przeważnie w pakietach 64-bitowych). Wówczas procesor nie musi tak często odrywać się od innych obowiązków, aby realizować zapis danych w pamięci karty graficznej. Jednak przy rzadkich operacjach zapisu przedstawiona metoda prowadzi do zmniejszenia wydajności, bo dane muszą być długo zbierane, nim procesor może wysłać cały pakiet do karty graficznej. W programach generujących grafikę przetwarzane dane są umieszczone przeważnie blisko siebie, co wyklucza dłuższe oczekiwanie.
Opcję USWC (Uncacheable Speculative Write Combining) powinny obsługiwać nawet leciwe karty graficzne, bo standard VBE 2.0 (VESA Bios Extension), na którym się opiera, pochodzi sprzed około siedmiu lat. W razie ewentualnych problemów (np. zawieszania systemu lub czarnego ekranu) powinieneś zmienić wartość pola Video Memory Cache Mode z USWC na UC (Uncached).
12. Karta graficzna a RAM
Funkcja AGP Aperture SizeNazwa alternatywna Graphics Windows Size
Lokalizacja Advanced | Chip Configuration, Advanced | Advanced Chipset Features, Advanced Chipset Features
Zalecane ustawienie 64, 64 MB lub 128, 128 MB
Szybka grafika - nie trzeba mieć szybkiej karty, aby skorzystać z trybu USWC (porada 11). |
Rozmiar obszaru w pamięci roboczej (pamięci RAM), który jest bezpośrednio adresowany przez procesor karty graficznej, np. w celu buforowania tekstur, zależy od łącznej pojemności pamięci RAM i od zasobów pamięciowych karty graficznej. Zasadniczo nie należy przydzielać parametrowi AGP Aperture Size obszaru przekraczającego połowę zainstalowanej pamięci roboczej. Maksymalna zalecana wartość wynosi 128 MB. W wypadku starszych kart graficznych, które są wyposażone w pamięć o pojemności nieprzekraczającej 32 MB, przydział dodatkowych 128 MB powinien przynieść optymalne wyniki. Jeżeli masz kartę, która dysponuje pamięcią o pojemności ponad 32 MB, wystarczy wydzielić tylko 64 MB.
Podkręcanie dysku
Interfejs Serial ATA zapewnia wyższą wydajność dyskową (porada 13). |
Na rynku twardych dysków ciągle pojawiają się nowości. Standard Ultra-DMA/133 nie jest najlepszym rozwiązaniem. Coraz więcej producentów dysków stosuje nowatorski interfejs Serial ATA, pociągając za sobą producentów płyt głównych. Z kolei w przypadku dysków zewnętrznych godny polecenia jest interfejs FireWire.
13. Konfigurowanie dysku Serial ATA
Funkcja On-Chip-SATA
Nazwa alternatywna On-Chip Serial ATA Setting
Lokalizacja Advanced | Onboard Device Configuration | Onchip IDE (Device), Integrated Peripherals, Integrated Peripherals | Onboard PCI Controller
Zalecane ustawienie Enabled
Ten parametr BIOS-u służy do włączania i wyłączania kontrolera interfejsu Serial ATA (SATA). Wielu producentów wyposaża swoje płyty główne w kontrolery tego typu. SATA stanowi następcę wysłużonego równoległego interfejsu ATA (PATA), obsługującego twarde dyski i inne typy napędów. Kontroler SATA może występować na płycie jako element składowy chipsetu (w tym wypadku chipset obsługuje protokół Serial ATA; obecnie właściwość tę mają modele Intel 875P, 865G, 865P i865PE) lub jako oddzielny układ scalony (układy tego typu oferują Promise i Silicon Image).
Jeżeli chipset obsługuje protokół SATA, stosowna opcja BIOS-u powinna zawierać parametr podrzędny Serial ATA Port0/Port1 Mode, SATA Port0 Configure as lub podobny. Jeśli do komputera są podłączone zarówno napędy PATA, jak i SATA, powinieneś skonfigurować dyski SATA jako nadrzędne lub podrzędne. Wybierz w tym celu opcję Primary Master/Slave lub Secondary Master/Slave w obrębie wspomnianego pola. Jest to konieczne, bo standard SATA nie przewiduje konfiguracji dysków nadrzędnych/podrzędnych, której wymaga leciwy standard PATA. W napędach SATA nie ma nawet zworek konfiguracyjnych, jak w dotychczasowych dyskach. Za pomocą parametru ATA Configuration, SATA/PATA Keep Enabled lub podobnego możesz wybrać rodzaj interfejsu, z którego chcesz korzystać. Do wyboru są trzy możliwości - tylko SATA, tylko PATA lub oba interfejsy równolegle.
14. Uaktywnianie FireWire
Funkcja Onboard 1394
Nazwa alternatywna Onboard IEEE 1394 Controller
Lokalizacja Integrated Peripherals, Integrated Peripherals | Onboard PCI Controller, Advanced | Onboard Device Configuration,
Zalecane ustawienie Enabled
Coraz więcej modeli płyt głównych ma również szybkie łącze FireWire, zwane oficjalnie interfejsem IEEE 1394. Za pomocą powyższego parametru możesz wyłączać i wyłączać wewnętrzny kontroler FireWire na płycie głównej.
Opcje dodatkowe
Administratorzy sieci żyją w nieustannej obawie, że użytkownicy mogliby samowolnie rozkręcać swoje komputery i grzebać w nich. Niektóre wersje BIOS-u zawierają zabezpieczenie przed niedozwolonymi manipulacjami wewnątrz peceta. Inne z kolei potrafią zgłaszać błędy w formie "głosowej". Dzięki temu już nie będziesz się zastanawiać, co oznacza kombinacja kilku krótkich lub długich sygnałów akustycznych.
15. Zabezpieczenie obudowy
Funkcja Case Opening Warning
Nazwy alternatywne Case Opened, Chassis Intrusion
Lokalizacja HW Monitor, PC Health Status
Zalecane ustawienie Enabled
Seagate Barracuda V to jeden z nielicznych dysków, które są wyposażone w interfejs Serial ATA (patrz porada 13.). |
Jeżeli masz obudowę wyposażoną w sensory lub czujniki mechaniczne połączone z płytą główną (sprawdź w instrukcji obsługi płyty głównej lub komputera), ten parametr uaktywni nadzorowanie obudowy. Jeśli została otworzona, komputer poinformuje cię o tym specjalnym sygnałem lub komunikatem podczas kolejnego uruchamiania systemu. Alternatywnie w powyższym polu ustawień BIOS-u może się pojawić napis "Case Opened: Yes". Przedstawiona funkcja musi oferować możliwość resetowania. W przeciwnym razie pecet będzie zgłaszać otwarcie obudowy podczas każdego uruchamiania systemu.
Opisana metoda nadzorowania obudowy znajduje największe zastosowanie w serwerach. Korzystając z programów narzędziowych LAN, komputer może natychmiast sygnalizować administratorowi, że ktoś otworzył obudowę danego peceta.
16. Komunikaty głosowe
Funkcja Speech Post Reporter
Nazwa alternatywna Voice Genie
Lokalizacja Integrated Peripherals, Advanced Speech Configuration, Advanced I/O Configuration
Zalecane ustawienie Enabled
Jeśli płyta obsługuje tylko APM, sprawdź w witrynie producenta, czy nie oferuje aktualizacji BIOS-u (porada 17). |
Niektórzy producenci (m.in. Albatron, Asus i Gigabyte) wyposażają płyty główne w układ syntezatora mowy. Dzięki niemu komputer nie sygnalizuje błędów startowych jednym czy kilkoma sygnałami akustycznymi, lecz werbalizuje je, przedstawiając w postaci głosowej. Dzięki temu znacznie szybciej ustalisz problem, który uniemożliwia uruchamianie systemu operacyjnego. Ustawień dokonuje się z poziomu oprogramowania lub przestawiając zworkę na płycie głównej. Asus dołącza nawet narzędzie, które pozwala zastępować predefiniowane komunikaty własnymi nagraniami w postaci plików WAV.
Energooszczędność
Oszczędzając energię elektryczną, zadbasz o środowisko naturalne, lecz również o swój portfel. Kilka następnych porad objaśnia stosowne parametry BIOS-u i ich ustawienia.
17. Uaktywnić oszczędzanie
Funkcja ACPI Function
Nazwa alternatywna ICPA Function
Lokalizacja Power Management Setup, Power Management Features, Power
Zalecane ustawienie Enabled
Standard ACPI (Advanced Configuration and Power Interface) stanowi najbardziej skuteczną metodę oszczędzania prądu w komputerze. Systemy operacyjne obsługujące ACPI (np. Windows 98 SE, Me, 2000 i XP) nadzorują wszystkie programy i podzespoły sprzętowe. W ten sposób wykrywa wszystkie działania w obrębie całego systemu. Gdy stwierdzi bezczynność jednego lub więcej urządzeń, przełącza je w tryb energooszczędny.
Aby Windows mógł korzystać z dobrodziejstw ACPI, komputer musi być wyposażony w płytę główną, która obsługuje ten standard. Jeżeli w BIOS-ie brakuje funkcji do włączania mechanizmu energooszczędnego ACPI, prawdopodobnie masz płytę główną sprzed połowy 1999 r.
Choć płyty wyprodukowane przed wprowadzeniem ACPI nie zapewniają zaawansowanych funkcji oszczędzania energii, niektórzy producenci komputerów lub płyt głównych oferują w swoich witrynach internetowych aktualizacje BIOS-u, które uzupełniają go o nowy standard. Na przykład na stronie http://www.asuscom.de/support/FAQ/faq009_acpi-support1.htm znajdziesz listę płyt głównych (obejmuje również leciwe modele) z wyszczególnieniem, które z nich można wyposażyć w energooszczędny tryb ACPI (lista jest dostępna, niestety, tylko w języku niemieckim).
Poszukaj wskazówek w witrynie producenta swojej płyty. Tryb ACPI uaktywnia się w BIOS-ie dopiero po zainstalowaniu Windows. Z tego względu musi być zaimplementowany również w obrębie systemu operacyjnego. Szczegółowe wskazówki znajdziesz w ramce "Oszczędzanie energii - przygotowania w Windows".
18. Oszczędzanie do oporu
Funkcja ACPI Suspend Type
Nazwy alternatywne Sleep State, ACPI Standby State
Lokalizacja Power Management Setup, Power Management Features, Power
Zalecane ustawienie S1 & S3
Producenci płyt głównych implementują w BIOS-ie zazwyczaj energooszczędne tryby ACPI S1 i S3. W bardzo nielicznych przypadkach BIOS dysponuje trybem S4. W pierwszym spośród wymienionych trybie S1 system operacyjny wyłącza jedynie procesor, twardy dysk i monitor. Wszystkie pozostałe podzespoły kontynuują pracę, więc powodują stosunkowo duże zużycie energii elektrycznej.
W trybie S3 znanym również pod nazwą STR (Suspend to RAM) Windows zapisuje informacje o otwartych aplikacjach i przetwarzanych w nich plikach w pamięci roboczej komputera. Dopiero później następuje wyłączenie wszystkich urządzeń. W wypadku trybu S4 (STD, Suspend to Disk) wszystkie dane zgromadzone w pamięci operacyjnej peceta zostają zapisane na twardym dysku przed wyłączeniem komputera. Zdecydowana większość producentów płyt głównych rezygnuje z implementowania tej opcji, bo jest identyczna w działaniu z Hibernacją - funkcją systemu Windows. Jest ona dostępna we wszystkich edycjach tego systemu począwszy od wersji 98 SE niezależnie od tego, czy BIOS i płyta główna obsługują standard ACPI.
Aby włączyć hibernację, przywołaj aplet Opcje zasilania w Panelu sterowania (menu Start | Ustawienia | Panel sterowania). Następnie zaznacz pole wyboru Włącz obsługę hibernacji na karcie Hibernacja. Dzięki temu będziesz mógł szybko zamykać system bez obawy przed utratą aktualnie edytowanych plików. Po ponownym uruchomieniu system automatycznie przywróci poprzedni stan pulpitu, uruchamiając aplikacje i otwierając stosowne pliki. Jeśli obawiasz się, że dane mogą być podejrzane przez osoby trzecie, wskaż kartę Zaawansowane i zaznacz pole wyboru Monituj o hasło przy wychodzeniu ze stanu wstrzymania i hibernacji. Zauważ, że hibernacja wymaga określony obszar wolnego miejsca na twardym dysku (zależy od pojemności pamięci operacyjnej komputera).
19. Oszczędny staruszek
Funkcja Power Management/APM
Nazwa alternatywna Power Management Option, PM Control by APM
Lokalizacja Power Management Setup, Power Management Features, Power
Zalecane ustawienie Disabled przy włączonym trybie ACPI, w przeciwnym razie Enabled lub Min Savings
Podczas gdy zaawansowany ACPI jest dostępny tylko w pecetach nie starszych niż trzyletnie, niemal każdy BIOS oferuje sędziwy tryb energooszczędny APM (Advanced Power Management). Jeżeli jednak masz do dyspozycji ACPI, powinieneś z niego korzystać, a w polu dotyczącym APM ustawić opcję Disabled. Zarządzanie energią jest w APM znacznie mniej funkcjonalne i nie działa tak niezawodnie jak ACPI.
W trybie APM BIOS przełącza w stan wstrzymania poszczególne podzespoły systemu. Ponieważ nie potrafi sprawować tak dobrego nadzoru, jak system operacyjny, może na przykład wyłączyć twardy dysk, mimo że nie zostały zapisane wszystkie dane z otwartych dokumentów. W następstwie może dojść do zawieszenia systemu, a nawet do utraty cennych danych.
Niektóre warianty dają jedynie możliwość włączania i wyłączania trybu APM, inne zaś pozwalają wybrać jeden z trzech poziomów oszczędzania energii - Min Saving, Max Saving i User define. Przy uaktywnionym poziomie Min Saving funkcje energooszczędne dochodzą do głosu przeważnie po około godzinnej bezczynności systemu. Poziom Max Saving wyłącza podzespoły sprzętowe niekiedy nawet po upływie minuty. Gdy wybierzesz opcję User define, będziesz mógł samodzielnie ustalić, po ilu minutach bezczynności BIOS ma przełączać w stan spoczynku elementy sprzętowe komputera. Godna polecenia okazuje się opcja Min Savings, bo podczas ciągłego użytkowania następuje najmniejsze zużycie urządzeń. Tymczasem notoryczne włączanie i wyłączanie prowadzi do zmniejszenia żywotności sprzętu, a straty wynikające z tego tytułu znacznie przerosną korzyści powstałe w wyniku oszczędzania energii.
20. Faksy w spoczynku
Funkcja IRQ/Event Activity Detect
Nazwa alternatywna Set WakeUp Events
Lokalizacja Power Management Setup, Power Management Features, Power
Zalecane ustawienie np. Power Up On LAN/Ring, Resume on Ring lub Ring Wake Up
Za pomocą tego parametru możesz ustawić, które urządzenia sprzętowe mają prawo budzić komputer ze stanu spoczynku. Jeśli odbierasz faksy za pośrednictwem komputera, wybierz opcję Power Up On LAN/Ring, Resume on Ring lub Ring Wake Up. Wówczas nadchodzące faksy będą wyprowadzać komputer ze stanu oczekiwania, co pozwoli je odbierać, a jednocześnie oszczędzać prąd w przerwach między poszczególnymi wiadomościami.
Nowy BIOS prosto z Windows |
Aktualizowanie BIOS-u z poziomu systemu Windows ma dwie zalety. Po pierwsze, robi się to zadziwiająco łatwo. W odróżnieniu od klasycznego aktualizowania z poziomu DOS-u, gdzie można było wgrać do układu Flash-ROM niewłaściwy BIOS, program aktualizujący w Windows akceptuje tylko plik aktualizacyjny do właściwej płyty głównej. Jeśli więc pomylisz się i pobierzesz nieprawidłowy plik z witryny producenta, nie będziesz narażony na negatywne skutki. Obok dosowej aktualizacji z dyskietki startowej prawie wszyscy markowi producenci płyt głównych oferują możliwość wymiany BIOS-u bez opuszczania Windows. Rozwiązanie to jest o tyle dobre, że nie wszystkie komputery wyposaża się jeszcze w stację dysków. |
Margit Kuther, Richard Coppola, Thorsten Eggeling, Andreas Kroschel, Krzysztof Daszkiewicz
