PODMIOTY PRAWA MIEDZYNARODOWEGO.

1. Scharakteryzuj elementy konieczne do powstania i istnienia państwa.

1. ludność - naród jest nosicielem suwerenności, ma prawo do samostanowienia, wymaga jednak określonego stopnia zorganizowania

2. terytorium - patrz niżej

3. władza najwyższa - posiadanie efektywnego, ustabilizowanego rządu ma zasadnicze znaczenie dla istnienia państwa

2. Jakie prawa wiążą się z suwerennością państwa ?

1. prawo do samodzielnego, niezależnego od jakiegokolwiek innego podmiotu występowania w stosunkach międzynarodowych

2. prawo do samostanowienia

3. prawo do obrony granic swego terytorium

3. Co to jest kompetencja własna państwa i jakie mogą być przykłady jej ograniczenia?

4. Jaka jest różnica między państwami jednolitymi a państwami o podzielonej suwerenności?

Państwo jednolite występuje na zewnątrz jako jeden podmiot. Mimo istniejącego wewnętrznego podziału administracyjnego nie powstaje problem podziału suwerenności między całość i części składowe. Jednostki administracyjne nie mają żadnej zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych w stos. Międzynarodowych. Zdecydowana większość istniejących obecnie podmiotów to państwa jednolite.

Państwo złożone stosuje podział suwerenności między całość a części składowe. Państwa złożone dzieli się na :

1. związkowe - całość jest podmiotem prawa międzynarodowego, z części składowe mają ograniczoną zdolność do utrzymywania stosunków zewnętrznych

2. związki państw - podmiotami prawa międzynarodowego są części składowe, a całości albo w ogóle nie ma, albo ma ograniczoną zdolność określoną w akcie połączenia.

Współcześnie państwa występują tylko jako federacje (państwa związkowe) i konfederacje (związek państw)

5. Na czym polega status trwałej neutralności państwa?

Pewne ograniczenia zdolności do czynności prawnych w płaszczyźnie międzynarodowej może być rezultatem przyjęcia przez państwo statusu trwałej neutralności. Państwo trwale neutralne w zamian za uzyskaną w umowie międzynarodowej gwarancję niepodległości i integralności terytorialnej zobowiązuje się nie używać siły zbrojnej przeciw innemu państwu ani nie przystępować do toczących się już działań wojennych z wyjątkiem samoobrony. Konsekwencją statusu trwałej neutralności jest wyłączenie możliwości przystępowania do sojuszy i organizacji wojskowych, uczestniczenia w systemie bezpieczeństwa zbiorowego oraz zakaz udostępniania swego terytorium na bazy wojskowe.

6.Jaki status w prawie międzynarodowym mają terytoria niesamodzielne?

Zależnym państwem jest takie państwo, którego zdolność do utrzymywania stosunków międzynarodowych i prowadzenia polityki zagranicznej jest ograniczona na rzecz innego podmiotu - to przejęcie reprezentacji jednego państwa przez inne , występujące w jego imieniu. Państwami zależnymi są protektoraty i państwa wasalne

7. Scharakteryzuj podmiotowość międzynarodowo-prawną organizacji międzynarodowej.

a) zdolność działania w płaszczyźnie międzynarodowej - (ONZ)-prawo zawierania umów z państwami i innymi organizacjami międzynarodowymi, bierne prawo legacji, korzystanie z przywilejów i immunitetów, opieka i odpowiedzialność za własnych funkcjonariuszy, prawo stosowania sankcji wobec państw członkowskich

3. pochodny charakter - organizacja korzysta z podmiotowości w zakresie ustalonym przez tworzące organizacje państwa w umowie konstytucyjnej. Organizacja nie ma woli, która byłaby autonomiczną od woli państw członkowskich.

8 + 9. W jakim zakresie osoba fizyczna i prawna może być uznana za podmiot prawa międzynarodowego?

Osoba fizyczna może być uznana za podmiot prawa międzynarodowego gdy:

1. trudni się piractwem - osoby takie mogą być ukarane przez państwo, które je zatrzymało

2. popełnia zbrodnie wojenne, przeciwko pokojowi, ludzkości, ludobójstwa, apartheidu

Sytuacja prawna osób fizycznych i prawnych jest w dalszym ciągu regulowana przez prawo wewnętrzne, a sprawy dotyczące ludności należą w znacznej mierze do kompetencji wewnętrznej państwa. Uzyskanie podmiotowości międzynarodowej przez osobę fizyczną jest praktycznie niemożliwe - oznaczałoby to w praktyce radykalną i zasadniczą zmianę istniejącego obecnie prawa międzynarodowego, zmieniając stosunek jednostki wobec swojego państwa z subordynacji na partnerstwo.

10. Co może być przedmiotem uznania międzynarodowego?

Uznanie międzynarodowe to akt prawny, w którym podmiot prawa międzynarodowego stwierdza istnienie pewnych faktów oraz przyznaje im określone skutki prawne. Przedmiotem uznania może być: państwo, rząd , powstańcy, strona wojująca, naród jak też kompetencje i tytuły

11. Jakie teorie istnieją w zakresie uznania państw?

1. teoria konstytutywna - Hegel - u jej podstaw leży pozytywistyczna koncepcja zgody poszczególnych podmiotów, jako niezbędnego warunku obowiązywania i funkcjonowania prawa międzynarodowego

2. teoria deklaratoryjna

12. Co oznacza pojęcie sukcesji?

Sukcesja jest to przejęcie praw i obowiązków w odniesieniu do określonego terytorium.

13 Co może być przedmiotem sukcesji?

Mogą nim być:

1. umowy międzynarodowe

2. zobowiązania i prawa pozatraktatowe

3. członkostwo w organizacjach międzynarodowych

14.Jakie teorie istnieją w zakresie sukcesji państw?

1. teoria tabula rasa - nowo powstałe państwo uznaje, że nie jest związane żadnymi dawniejszymi umowami wielostronnymi z metropolią

2. teoria prawa wyboru - nowe państwo dokonuje prawa wyboru wskazując jakie umowy pragnie utrzymać w mocy.

LUDNOŚĆ W PRAWIE MIĘDZYNARODOWYM

1 Co oznacza pojęcie obywatelstwa i czym różni się ono od przynależności państwowej ?

Obywatelstwo to trwały węzeł prawny łączący osobę fizyczną z jakimś państwem, podmiotem prawa międzynarodowego.

Przynależność państwowa to z węzeł prawny łączący osoby prawne, statki morskie i powietrzne z państwem.

2. czym się różnią zasady prawa krwi i prawa ziemi ?

prawo krwi (ius sanguinis) - obywatelstwo jednostki określa się według obywatelstwa rodziców (Polska)

prawo ziemi (ius soli) - obywatelstwo nabywa się wedle miejsca urodzenia i nie zależy ono od obywatelstwa rodziców

W praktyce spotyka się łączenie obu zasad.

3. Scharakteryzuj poszczególne sposoby nabycia obywatelstwa.

1. przez urodzenie (pierwotne)

2. naturalizację - nadanie obywatelstwa osobie nie posiadającej obywatelstwa, lub mającej inne (na własną prośbę lub po zamieszkiwaniu 5 lat w RP)

3. zamążpójście

4. reintegrację - odzyskiwanie obywatelstwa poprzedniego

5. repatriację (pochodne)

4. Problem podwójnego obywatelstwa i bezpaństwowości.

Podwójne obywatelstwo. Jednostka fizyczna powinna mieć tylko jedno obywatelstwo. W praktyce z uwagi na tzw. Pozytywny zbieg ustaw o obywatelstwie występuje zjawisko podwójnego lub wielokrotnego obywatelstwa. Dla zwalczanie podwójnego obywatelstwa państwa zawierają konwencje dwu- i wielostronne. Polska podpisała je z ZSRR, Węgrami ,CZ. W 1963 r. Przyjęto konwencję w sprawie eliminowania przypadków wielorakiego obywatelstwa

Bezpaństwowość. Apatryda nie korzysta z ochrony i opieki żadnego państwa. Status prawny bezpaństwowców jest regulowany przez konwencję z 28 września 1954 r. Uznając bezpaństwowość za stan niepożądany, prawo międzynarodowe dąży do jego wyeliminowania i tak 28 sierpnia 1961 r przyjęto konwencję w sprawie ograniczenia bezpaństwowości

5. Scharakteryzuj podstawowe zasady udzielania azylu terytorialnego

Azyl terytorialny to pozwolenie na wjazd i pobyt cudzoziemców dyskryminowanych, czy prześladowanych za swe przekonania i działalność polityczną, religijną lub naukową. Osoba uzyskująca azyl korzysta z gwarancji, że nie zostanie wydana za żądanie państwa swego obywatelstwa. Prawo do azylu nie przysługuje osobom winnym popełnienia zbrodni przeciw pokojowi, zbrodni wojennych i zbrodni przeciw ludzkości

6. Scharakteryzuj ogólne prawa i obowiązki cudzoziemców w świetle standardów międzynarodowych.

Prawa przysługujące cudzoziemcom są z natury rzeczy węższe niż prawa obywateli państwa. Ograniczenia te to: brak prawa do uczestniczenia w kierowaniu sprawami publicznymi, korzystania z czynnego i biernego prawa wyborze go oraz dostępu do służb publicznych. Ograniczenie tyczy się też prawa posiadani własności i wykonywania pewnych zawodów (kapitanowie, oficerowie) ograniczenia w zakupie własności ruchomej takiej jak samoloty, czy statki . Mają oni dostęp do sądów prokuratury, czy organów notarialnych. Posiadają prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania, do posiadania i wyrażania własnych opinii.

Obowiązki cudzoziemców: respektowanie ustawodawstwa i zarządzeń regulujących jego pobyt, w sytuacjach klęsk żywiołowych jest zobowiązany do tych samych świadczeń co obywatele, jeśli nie korzysta z immunitetu podatkowego, musi płacić podatki i opłaty celne.

7. pojęcie ekstradycji i podstawowe zasady ekstradycji.

Ekstradycja polega na wydaniu podejrzanego lub przestępcy państwu, któremu przysługuje w stosunku do niego jurysdykcja karna, w celu osądzenia lub wykonania orzeczonej kary. Z wnioskiem o ekstradycję występuje państwo w którym popełniono przestępstwo, na terytorium którego rozciągają się skutki przestępstwa lub którego obywatelem jest sprawca czynu przestępnego.

Zasady ekstradycji:

1. podstawę ekstradycji może stanowić tylko czyn, który zagrożony jest karą w obu państwach

2. osobę wydaną można ścigać wyłącznie za przestępstwa , które były podstawą wydania, jak też wykonać wobec niej taką karę, dla wykonania której została wydana

3. nie podlegają ekstradycji osoby korzystające z prawa azylu

TERYTORIUM W PRAWIE MIĘDZYNARODOWYM:

1. Jakie obszary wchodzą w skład terytorium państwowego?

Terytorium państwa składa się z przestrzeni lądowej, morskiej i powietrznej. Może ono być jednolite lub obejmować szereg fragmentów kontynentów i wysp. Występują niekiedy enklawy (obszar lądowy otoczony przez terytorium innego państwa)i półenklawy (enklawa z wybrzeżem morskim). Większość państw posiada terytorium morskie (wody wewnętrzne i morze terytorialne) oraz powietrzne - nad lądem i wodami.

2.Scharakteryzuj pojęcie zwierzchnictwa terytorialnego.

Formą wykonywania przez państwo suwerenności na terytorium jest zwierzchnictwo terytorialne. To cecha państwa wynikająca z jego suwerenności. Zwierzchnictwo terytorialne obejmuje władzę polegającą z jednej strony na sprawowaniu w obrębie terytorium wszystkich działań i funkcji właściwych państwu, z drugiej zaś - na zapobieganiu wykonywania analogicznych działań ze strony innych podmiotów.

3. scharakteryzuj poszczególne wypadki ograniczania zwierzchnictwa ter. Tj. demilitaryzację, neutralizację, dzierżawę tworzenie baz wojskowych

demilitaryzacja - nakłada na państwo obowiązek zlikwidowania oraz zakaz budowy i utrzymywania w przyszłości urządzeń i obiektów wojskowych na określonej części jego terytorium, a także zakaz utrzymywania tam sił zbrojnych. Może być d. Całkowita lub częściowa.

Neutralizacja - to umowne wyłączenie możliwości prowadzenia działań wojennych na danym terytorium oraz nakaz powstrzymania się od wykorzystania go w charakterze bazy do prowadzenia takich działań. Jest ona stosowana zwłaszcza w przypadku międzynarodowych dróg wodnych.

Dzierżawa - polega na udzieleniu czasowej zgody przez suwerena terytorialnego na wykorzystanie części jego terytorium przez inne państwo na warunkach określonych w zawartej umowie dwustronnej.

Bazy wojskowe - 3 cechy: władza terytorialna na terenie bazy, prawo łączności z bazą przez terytorium przylegające oraz pobyt na terenie bazy i wokół niej obcych sił zbrojnych.

4. Omów sposoby nabycia terytorium państwowego.

1. acquisitio originaria - oznacza rozciągnięcie zwierzchnictwa na terytorium nie będące dotąd częścią innego podmiotu

2. acquisitio derivativa - nabycie części terytorium innego państwa.

5. Podaj definicję granicy państwowej.

Granica jest zwykle zdefiniowana jako linia, a ściślej płaszczyzna, w obrębie której zawiera się terytorium państwowe; oddziela ona je od terytorium innego państwa albo od terytorium nie podlegającego jurysdykcji narodowej.

Ponieważ terytorium jest trójwymiarowe, powstaje kwestia określenia granic przestrzennych państwa. Władza państwa rozciąga się również na obszar podziemny. Granica przebiega pomiędzy terytorium państwowym, a terytorium nie podlegającym jego jurysdykcji narodowej.

6. Jaka jest różnica między delimitacją a demarkacją.

Delimitacja to ustalenie przebiegu granicy państwowej. Następuje ona w drodze umownej, choć może też być przeprowadzona przez trybunał międzynarodowy. Delimitacja obejmuje sporządzenie opisu granicy oraz naniesienie jej przebiegu na mapę. Dokumenty te stanowią następnie podstawę do przeprowadzenia demarkacji.

Demarkacja ma na celu szczegółowe wytyczenie i oznakowanie przebiegu granicy państwowej w terenie. Podstawą prawną do jej przeprowadzenia jest albo umowa o delimitacji albo porozumienie o wytyczeniu istniejącej już granicy. Demarkacji dokonuje specjalna komisja mieszana składająca się z przedstawicieli zainteresowanych stron.

7. Na jakich podstawach prawnych opiera się administracja granic państwowych.

Sprawy związane z ochroną granicy, przekraczaniem czy eksploracją bogactw naturalnych w pobliżu granicy, regulowane są przepisami wewnętrznymi.

Dokumenty regulujące status prawny granicy państwa:

1. ustawa z 12.10.1990 r. O ochronie granicy państwowej,

2. Deklaracja ONZ z 1970 r.

3. Deklaracja KBWE

8. Scharakteryzuj pojęcie i podstawowe zasady dotyczące żeglugi na rzekach międzynarodowych.

Rzeki międzynarodowe to rzeki przepływające przez terytorium 2 lub więcej państw., będące rzekami żeglownymi i mające ujście do morza, na których obowiązuje swoboda żeglugi dla statków wszystkich państw.

Podstawową zasadą jest zasada swobody żeglugi na rzekach międzynarodowych.

9. Scharakteryzuj podstawowe zasady nieżeglugowego wykorzystania cieków wodnych.

Wykorzystywanie cieków wodnych do celów

przemysłowych,

energetycznych,

nawadniania

ochrony przed zanieczyszczeniami

10. Wymień podstawowe zasady na podstawie których państwo może regulować dostęp do swojej przestrzeni powietrznej.

1. zasada całkowitego i wyłącznego zwierzchnictwa państwowego

2. prawo regulowania dostępu obcych statków powietrznych do swej przestrzeni powietrznej

11. Scharakteryzuj wolności lotnicze: techniczne i handlowe.

A) techniczne:

prawo przelotu nad terytorium bez lądowania

prawo lądowania w celach niehandlowych (serwis, uzup. Paliwa)

B) handlowe

Prawo przywożenia pasażerów i ładunku z kraju przynależności statku powietrznego

Prawo zabierania pasażerów i ładunku do kraju przynależności statku powietrznego

Prawo zabierania pasażerów i ładunku do krajów trzecich oraz prawo przywożenia pasażerów i ładunków z tych krajów

12. Scharakteryzuj podstawowe zasady wykorzystania przestrzeni kosmicznej.

1. niepodleganie przestrzeni kosmicznej suwerenności państwowej

2. wykorzystywanie przestrzeni kosmicznej w celach pokojowych

3. wykorzystanie przestrzeni kosmicznej dla dobra i w interesie wszystkich państw

4. umowa o ratowaniu kosmonautów - niezwłoczne zawiadomienie państwa wypuszczającego statek i Sekretarza Generalnego ONZ

5. zasada odpowiedzialności absolutnej - odpowiedzialność państwa wypuszczającego pojazd kosmiczny za szkodę wyrządzoną na powierzchni ziemi lub statkowi powietrznemu.

MIĘDZYNARODOWE PRAWO MORZA.

1.Scharakteryzuj status prawny i szerokość morza terytorialnego, strefy przyległej i wyłącznej strefy ekonomicznej.

W skład terytorium państwa wchodzi również morze terytorialne, czyli pas wód morskich położonych między wybrzeżem albo wodami wewnętrznymi z jednej strony, a morzem otwartym z drugiej. Podobnie jak w wypadku wód wewnętrznych , państwo nadbrzeżne sprawuje nad nim swą suwerenność, która rozciąga się na przestrzeń nad morzem terytorialnym oraz na jego dno i wnętrze ziemi pod nim.

Szerokość morza terytorialnego - brak jednolitej szerokości morza terytorialnego, jednakże przyjęło się uważać że szerokość morza terytorialnego wynosi 12 mil morskich.

Strefa przyległa - obszar morza otwartego o określonej szerokości, przylegający do zewnętrznej granicy morza terytorialnego, na którym państwo nadbrzeżne sprawuje w odniesieniu do obcych statków kontrolę w specjalnie przewidzianych dziedzinach i ograniczonym zakresie

Strefa ekonomiczna - 200-milowa strefa, licząc od linii podstawowej morza terytorialnego, gdzie państwo nadbrzeżne ma prawa suwerenne do badania, eksploracji, ochrony i gospodarowania zasobami naturalnymi oraz jurysdykcję w zakresie ustanawiania i użytkowania sztucznych wysp, instalacji i urządzeń, morskich badań naukowych i ochrony środowiska morskiego. W wyłącznej strefie ekonomicznej wszystkie państwa korzystają z wolności żeglugi i przelotu, układania kabli i rurociągów.

2. Scharakteryzuj pojęcie linii podstawowej i sposoby jej wyznaczania.

Dla przeprowadzenia delimitacji morza terytorialnego państwo nadbrzeżne musi wyznaczyć linię podstawową, czyli wewnętrzną granicę , oraz ustalić jego szerokość. O ile wytaczanie linii podstawowej przy nieukształtowanym brzegu nie budziło wątpliwości, o tyle ustalanie jej w sytuacjach, gdy linia brzegu jest mocno wcięta i wrzyna się w głąb lądu lub jeśli wzdłuż wybrzeża ciągnie się pasmo wysp stało się przedmiotem głośnego sporu między GB a Norwegią.

3. Jaki status mają redy i porty morskie?

Porty morskie - podlegają prawu i władzy państwa nadbrzeżnego, co oznacza, że statki obcych bander podlegają również jego jurysdykcji. Jurysdykcji nie podlegają okręty wojenne, które mogą przebywać na wodach wewnętrznych tylko za zgodą państwa nadbrzeżnego

Redy - wejścia do portów zwane redami są w ustawodawstwie niektórych państw traktowane jako wody wewnętrzne. Konwencja genewska i o prawie morza traktują je jako część morza terytorialnego nawet wówczas , gdy w całości leżą poza jego granicami.

4. Jaki zakres jurysdykcji i jakie obowiązki ma państwo nadbrzeżne na obszarze morza terytorialnego?

Jurysdykcja:

1. reguluje w swym ustawodawstwie wszystkie sprawy związane z uprawnieniem żeglugi

2. chroni swoje interesy rybołówcze, celno-skarbowe, imigracyjne i sanitarne

3. chroni swoje bezpieczeństwo

4. reguluje badania i ochronę środowiska morskiego

5. podejmuje kroki zapobiegające szkodliwemu przepływowi innych statków

Obowiązki:

1. umożliwienie swobodnego nieszkodliwego przepływu

5.Co oznacza pojęcie szelfu kontynentalnego? Jakie są sposoby jego delimitacji i jakie prawa w odniesieniu do szelfu ma państwo nadbrzeżne?

Szelf kontynentalny to dno morskie oraz warstwy ziemi pod dnem morskim przylegające do wybrzeża, lecz znajdujące się poza granicą morza terytorialnego. Zewnętrzna granica szelfu przebiega w miejscu , w którym głębokość wody nie przekracza 200 metrów.

Prawa państwa nadbrzeżnego - wykonuje ono nad szelfem prawa suwerenne w celu badania i eksploracji jego naturalnych zasobów, na zasadzie wyłączności

Delimitacja szelfu - 3 stanowiska:

1. granica zewnętrzna szelfu pokrywać się powinna z granicą strefy ekonomicznej tzn. wynosić 200 mil

2. ...nie może sięgać dalej niż 100 mil poza granicę strefy ekonomicznej

3. ...powinna być wyznaczana wedle określonej głębokości

6. Podaj definicję morza pełnego i scharakteryzuj poszczególne wolności morza pełnego.

Morze pełne - wody morskie znajdujące się poza granicami morza terytorialnego, czyli te które nie są ani morzem terytorialnym, ani wodami wewnętrznymi. Z wyłączeniem strefy ekonomicznej.

Zasady:

1. wolności morza - wszystkim przysługuje prawo rozsądnego czerpania pożytków

2. wolność żeglugi

3. wolność rybołóstwa

4. wolność zakładania kabli podmorskich i rurociągów

5. wolność przelotu

6. wolność badań naukowych

7. wolność budowania sztucznych wysp

7. Co oznacza pojęcie zwierzchnictwa okrętowego?

8. Scharakteryzuj pojęcie państwa archipelagowego oraz pojęcie prawa nieszkodliwego przepływu.

Prawo nieszkodliwego przepływu - art. 14 konwencji genewskiej wyjaśnia, że przepływ nieszkodliwy to taki , który nie zagraża pokojowi, bezpieczeństwu i porządkowi państwa nadbrzeżnego. Państwo nie powinno utrudniać nieszkodliwego przepływu.

9. Scharakteryzuj pojęcie cieśniny morskiej i podaj ich przykłady.

Cieśniny morskie to naturalne drogi (przesmyki) wodne łączące morza i oceany. Cieśninami międzynarodowymi nazywamy te cieśniny, które łączą morza, nad brzegami których znajdują się terytoria różnych państw, i stanowią w związku z tym międzynarodowe szlaki komunikacyjne.

Przykłady: cieśniny bałtyckie, czarnomorskie, Magellana,

10. scharakteryzuj pojęcie kanału międzynarodowego i podaj ich przykłady.

Międzynarodowymi kanałami morskimi nazywa się sztuczne drogi wodne łączące dwa otwarte dla żeglugi międzynarodowej obszary morskie. W kanałach stanowiących wody wewnętrzne państwa obowiązuje wolność żeglugi ustanowiona umowami międzynarodowymi.

Przykłady: Kanał Sueski, Panamski, Kiloński, Koryncki.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRAWNOMIĘDZYNARODOWA

1. Jakie są przesłanki odpowiedzialności międzynarodowej państwa?

1. naruszenie norm prawa międzynarodowego

2. zbrodnie i delikty

2. Czy państwo może ponosić odpowiedzialność za działanie zgodne z prawem międzynarodowym?

3. Jaka jest różnica między odpowiedzialnością bezpośrednią i pośrednią państwa?

Odpowiedzialność bezpośrednia (pierwotna) - odpowiedzialność jaką ponosi państwo za swe własne działanie tj. swoich organów (rządu i głowy państwa). To odpowiedzialność za naruszenie OBOWIĄZKÓW przez państwo.

Odpowiedzialność pośrednia (pochodna) - odpowiedzialność jaką ponosi państwo za akty poszczególnych osób prywatnych. To odpowiedzialność za naruszenie NORM przez osoby prywatne.

4. W jakiej formie może nastąpić realizacja odpowiedzialności państwa?

1. reparacja - naprawienie szkód

2. restytucja - przywrócenie poprzedniego stanu rzeczy

3. odszkodowanie - wypłacenie sumy lub ekwiwalent materialny w celu wyrównania szkód materialnych będących wynikiem deliktu

4. satysfakcja - polega na wyrażeniu dezaprobaty wobec aktów jednego państwa skierowanych przeciwko czci i honorowi innego państwa

5. sankcje - stosowane przeciwko państwu dopuszczającemu się aktów agresji

5. Czym różnią się retorsje od represaliów?

a) retorsje - gdy jedno państwo odpowiada tym samym na nieprzyjazne ale zgodne z prawem międzynarodowym działania drugiego państwa np. podniesienie ceł, utrudnienia w wydawaniu wiz wjazdowych

b) represalia - gdy jedno państwo odpowiada tym samym na nieprzyjazne, niezgodne z prawem międzynarodowym działania drugiego państwa np. niezgodne z prawem zatrzymanie statku wodnego drugiego państwa

6. Za jakie czyny osoba fizyczna może ponosić odpowiedzialność w prawie międzynarodowym?

a) trudni się piractwem - osoby takie mogą być ukarane przez państwo, które je zatrzymało

3. popełnia zbrodnie wojenne, przeciwko pokojowi, ludzkości, ludobójstwa, apartheidu

4. bezprawne działanie przeciw innemu państwu lub cudzoziemcom

7. W jaki sposób osoba fizyczna może odpowiadać za naruszenie norm prawa międzynarodowego?

8. Jakie są podstawy powołania i kompetencje międzynarodowych trybunałów karnych tj. Trybunału Norymberskiego, Trybunału Tokijskiego, Trybunału Karnego dla b. Jugosławii, Trybunału ds. Rwandy i Międzynarodowego Sądu Karnego?

ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE

1. Cechy charakterystyczne:

• stały skład

• stałe organy o określonych kompetencjach

• określone własne cele

Organizacje międzynarodowe to zrzeszenia bądź to państw, bądź też innych osób prawnych (najczęściej krajowych związków bądź stowarzyszeń) lub osób fizycznych z różnych krajów, powołane do życia w celu realizacji zadań określonych w statucie.

2. Rodzaje organizacji - kryteria podziału.

1. organizacje rządowe - członkami są państwa, reprezentowane w tych organizacjach przez rządy lub pełnomocników rządowych; podstawy prawne ich działalności określa prawo międzynarodowe. Powołanie do życia takiej organizacji oraz przyjęcie jej statutu następuje w drodze umowy międzynarodowej.

2. Organizacje pozarządowe - członkami są osoby prawne lub fizyczne z różnych krajów. To organizacje międzynarodowe, które nie zostały złożone w drodze umowy międzynarodowej

Kryteria podziału:

1. prawno-polityczne - o. rządowe i pozarządowe

2. terytorialnego zakresu działalności - o. Uniwersalne (należące do systemu ONZ) i regionalne

3. Typowe organy organizacji międzynarodowych.

1. zebranie przedstawicieli wszystkich państw członkowskich noszące nazwę Zgromadzenia Ogólnego (ONZ), Konferencji Ogólnej (MOP), Kongresu. Organ ten zbiera się stosunkowo rzadko, raz na rok lub kilka lat

2. rada lub komitet zbierający się częściej. W organizacjach o dużej liczbie członków - składa się z wybranych przedstawicieli.

3. Organ administracyjny - Sekretariat lub Biuro

4. Czym różnią się organy międzynarodowe od pozarządowych

5. Jakie państwa są członkami pierwotnymi ONZ?

Są to państwa które wzięły udział w Konferencji Narodów Zjednoczonych w San Francisco, albo które podpisały poprzednio Deklarację NZ

6. Zasady głosowania w Radzie Bezpieczeństwa.

Rada Bezpieczeństwa - zasady głosowania :

1. w sprawach proceduralnych - większością głosów 9 członków

2. w innych sprawach - j.w., ale włączając w to głosy wszystkich stałych członków, ale gdy sprawa dot. Rozwiązania sporu - strona w sporze wstrzymuje się od głosu

7. Kompetencje Sekretarza Generalnego ONZ.

1. główny urzędnik administracyjny ONZ

2. składa OZ doroczne sprawozdania o pracach ONZ

8. Na czym polega wyjątkowy charakter Karty NZ?

9. Wymień i opisz kompetencje głównych organów Wspólnoty Europejskiej.

1. Rada Ministrów państw członkowskich - decyzje zapadają albo jednomyślnie, albo kwalifikowaną, albo zwykłą większością głosów

2. Komisja złożona z 17 członków, będąca organem wykonawczy, powoływana w drodze konsultacji między rządami państw członkowskich

3. Parlament Europejski - uchwala zalecenia, doradza, opiniuje, składa się z przedstawicieli państw członkowskich wybieranych w wyborach powszechnych w swoich państwach

4. Europejski Trybunał Sprawiedliwości - 13 sędziów powoływanych przez państwa członkowskie, siedzibą jest Luksemburg

10. Jakie akty prawne są stanowione przez organy WE?

11. Jakie elementy składają się na tzw. Filary UE?

I filar - wspólnotowy

II filar - wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa

III filar - współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

12. Co rozumiesz pod terminem „acquis communautaire”?

13. Charakterystyka OBWE w Europie.

14. Kryteria członkostwa w Radzie Europy.

15. Organy Rady Europy.

1. Komitet Ministrów Spraw Zagranicznych

2. Zgromadzenie Parlamentarne (przedstawiciele parlamentów państw członkowskich)

3. Sekretariat

16. Jakie znasz najważniejsze organizacje wyspecjalizowane?

1. Powszechny Związek Pocztowy

2. Międzynarodowa Organizacja Pracy

3. Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny

4. ONZ ds. Wychowania Nauki i Kultury (UNESCO)

5. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)

6. Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO)

7. Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (ICAO)

8. Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO)

9. Międzynarodowy Fundusz Monetarny (IMF)

10. Międzynarodowy Bank Rozbudowy i Rozwoju (IBRD)

11. Organizacja d/s. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO)

12. ONZ ds. Rozwoju Przemysłu (UNIDO )

13. Międzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC)

14. Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (IDA)

17. Dokonaj podziału organizacji państwa działających w zakresie spraw zagranicznych.

1. organy wewnętrzne:

• głowa państwa

• parlament

• rząd i premier

• minister i ministerstwo spraw zagranicznych

• minister i ministerstwo współpracy z zagranicą

organy zewnętrzne:

• stałe przedstawicielstwa dyplomatyczne

• misje specjalne

• przedstawicielstwa handlowe

• przedstawicielstwa przy organizacjach międzynarodowych

• urzędy konsularne

• misje wojskowe

18. Przedstaw kompetencje poszczególnych organów wewnętrznych państwa w zakresie spraw zagranicznych.

1. głowa państwa - wysyłanie i przyjmowanie przedstawicieli dyplomatycznych, zawieranie umów międzynarodowych, ogłaszanie stanu wojny i pokoju, sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie stos. Zagranicznych, ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych

2. parlament - kontroluje sposób prowadzenia polityki zagranicznej, decyduje o ogłoszeniu stanu wojny,

3. rząd i premier - zawieranie umów z rządami innych państw i organizacjami międzynarodowymi, zatwierdzanie umów międzynarodowych

4. minister i MSZ - 1. minister - reprezentuje państwo, może prowadzić rokowania i podpisywać umowy , utrzymuje stały kontakt z obcymi przedstawicielami dypl., bierze udział w składaniu listów uwierzytelniających, uczestniczy w przyjmowaniu delegacji rządowych i państwowych, towarzyszy głowie państwa i premierowi w oficjalnych wizytach zagranicznych., powołuje własnych i przyjmuje obcych charge daffaires i mianuje wszystkich członków personelu dyplomatycznego ; 2. ministerstwo - prowadzi całość polityki zagranicznej państwa, utrzymuje kontakt z placówkami dypl. I konsularnymi i kieruje pracą własnych placówek, chroni interesy własnego państwa i jego obywateli.

5. minister i ministerstwo współpracy gospodarczej z zagranicą - 1.minister - realizuje politykę państwa i koordynuje działania w zakresie stos. Gosp., handlowych i naukowo-technicznych z zagranicą (prognozuje i programuje rozwój współpracy gospodarczej z zagranicą, opracowuje założenia i realizuje politykę celną, zawiera międzynarodowe umowy handlowe i nadzoruje ich realizacje, chroni interesy gospodarcze kraju,

19. Jakie są funkcje misji dyplomatycznej?

1. reprezentowanie państwa wysyłającego w państwie przyjmującym

2. ochrona interesów państwa wysyłającego i jego obywateli

3. prowadzenie rokowań z państwem pobytu

4. ustalanie warunków rozwoju w państwie przyjmującym oraz składanie o tym sprawozdań swemu rządowi

5. popieranie przyjaznych stosunków i rozwijanie stosunków gosp., kult., i naukowych

20. Wskaż przypadki zakończenia funkcji przez szefa misji dyplomatycznej.

1. na skutek notyfikacji

2. uznanie za persona non grata

3. na skutek wypadków losowych

4. dymisja szefa misji

5. zerwanie stosunków dyplomatycznych

21. Wymień klasy szefów misji dyplomatycznych.

Klasy szefów misji::

1. ambasadorowie i nuncjusze

2. posłowie nadzwyczajni, ministrowie pełnomocni, internuncjusze

3. charges daffaires

22. Co to są przywileje i immunitety dyplomatyczne i jaki jest ich zakres?

Przywileje i immunitety - wyłączenia, ulgi, prawa i szczególna ochrona z jakiej korzystają przedstawiciele dyplomatyczni poza granicami swego kraju; dotyczy to szefów misji, personelu dyplomatycznego i ich rodzin

1. misji:

• nietykalność - bez gody szefa misji funkcjonariusze państwa przyjmującego nie mają wstępu na jej teren

• prawo porozumiewania - misja ma prawo porozumiewania się z innymi placówkami i konsulatami państwa wysyłającego za pomocą wszelkich odpowiednich środków (kodem, szyfrem, kurierzy dyplomatyczni

2. osobowe:

• nietykalność przedstawiciela dyplomatycznego

• zwolnienie z opłat i podatków

23. Jakie są funkcje misji konsularnej?

Funkcje konsularne:

• ochrona interesów państwa wysyłającego i jego obywateli

• popieranie rozwoju stosunków handlowych, gosp., naukowych i kultur.

• Wystawianie paszportów i wiz

• Udzielanie pomocy własnym obywatelom

• Wykonywanie kontroli i nadzoru nad statkami i samolotami

• Udzielanie im pomocy

24. Wymień klasy szefów misji konsularnej.

Klasy szefów placówek konsularnych:

• konsulowie generalni

• konsulowie - zawodowi (urzędnicy państwowi) i honorowi (nie pobiera pensji)

• wicekonsulowie

• agenci konsularni

25. Jaką rolę pełnią przedstawicielstwa państw przy organizacjach międzynarodowych?

PRAWA CZŁOWIEKA

26. Wymień najważniejsze umowy z zakresu praw człowieka przyjęte przez ONZ.

1. Karta NZ

2. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

3. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych

27. Jaki jest mechanizm dochodzenia praw przez jednostkę przewidziany przez MPPOiP?

Pakt bardzo rozlegle określa postanowienia chroniące prawa człowieka w postępowaniu sądowym. Wszyscy ludzie są równi przed sądami, mają też prawo do sprawiedliwego i publicznego przesłuchania przez niezależny i bezstronny sąd w sprawach karnych i cywilnych.

Każdy człowiek ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania oraz własnych poglądów. Pakt potwierdza prawo do spokojnego gromadzenia się i stowarzyszania, tworzenia i przystępowania do związków zawodowych oraz ochrony swych interesów.

28. Jaki jest zakres uregulowań Europejskiej Konwencji Praw Człowieka?

29. W jaki sposób prawa człowieka są chronione w UE?

30. Standardy międzynarodowe obowiązujące w odniesieniu do mniejszości narodowych.

MPPiO stoi na stanowisku ochrony praw osób należących do mniejszości, a nie mniejszości jako takich. Akt końcowy KBWE szczegółowo wylicza prawa osób należących do mniejszości. Mają one prawo do ochrony i rozwoju ich etnicznej, kulturalnej, językowej i religijnej tożsamości, używania języka narodowego, tworzenia i utrzymywania własnych oświatowych, religijnych czy kulturalnych instytucji, wyznawania i praktykowania własnej religii, brania udziału w życiu publicznym.

ĆWICZENIA

1. Nabycie i utrata obywatelstwa, instytucja azylu, ekstradycja.

Obywatelstwo - to trwały węzeł prawny łączący osobę fizyczną z jakimś państwem, podmiotem prawa międzynarodowego.

Nabycie:

a) pierwotne - przez urodzenie (prawo krwi) , naturalizację (nadanie przez Prezydenta RP - 5 lat pobytu)

b) pochodne - zamążpójście, reintegracja, repatriacja, adopcja

Utrata:

- przez nabycie obcego obywatelstwa

- zwolnienie z dotychczasowego na prośbę zainteresowanego

- zamążpójście

- wstąpienie do służby państwowej lub wojskowej obcego państwa

- odmowę spełnienia obowiązku służby wojskowej

- pozbawienie

Azyl terytorialny - zgoda na przebywanie osoby na terytorium państwa i zakaz jej wydalania do kraju pochodzenia (bo u nich grozi im niebezpieczeństwo), nie ma tu możliwości ekstradycji

Azyl dyplomatyczny - schronienie w ambasadzie innego państwa

Ekstradycja - polega na wydaniu podejrzanego lub przestępcy państwu, któremu przysługuje w stosunku do niego jurysdykcja karna, w celu osądzenia lub wykonania orzeczonej już kary. Z wnioskiem o ekstradycję zwraca się państwo, w którym popełniono przestępstwo, na terytorium którego rozciągają się skutki przestępstwa lub którego obywatelem jest sprawca czynu przestępnego

2. Prawo dyplomatyczne i konsularne: nawiązanie stosunków, procedura akredytacji, reguły precedencji, szef i personel misji, klasy i stopnie, przywileje i immunitety, zakończenie misji

prawo legacji - prawo wysyłania własnych i przyjmowania obcych przedstawicieli dyplomatycznych

Nawiązanie stosunków:

porozumienie o nawiązaniu stosunków

znalezienie kandydata na szefa misji (ambasadora)

Agrement - zgoda państwa przyjmującego na proponowaną osobę

Listy uwierzytelniające (akredytacja) - wystawia je szef państwa (dla ambasadora i posła) lub minister SZ (dla charge daffair) i składane są one w uroczystej formie głowie państwa lub ministrowi SZ.W czasie ceremonii ambasador wygłasza krótkie przemówienie, na które odpowiada głowa państwa. Po wręczeniu listów ambasador jest przyjmowany przez głowę państwa na audiencji prywatnej z udziałem ministra SZ Ambasador może być akredytowany w kilku państwach jednocześnie.

Funkcje misji dyplomatycznej:

reprezentowanie państwa wysyłającego

ochrona interesów i prowadzenie rokowań

informacja o pobytu

rozwijanie przyjaznych stosunków

Klasy szefów misji:

ambasadorowie i nuncjusze

posłowie nadzwyczajni, ministrowie pełnomocni, inter nuncjusze

charge daffaires

Precedencja - pierwszeństwo między szefami placówek; opiera się na kolejności daty i czasu podjęcia ich funkcji, albo od momentu złożenia listów uwierzytelniających, albo od momentu zawiadomienia o przybyciu i przedstawieniu ministrowi SZ kopii listów uwierzytelniających

Personel misji dyplomatycznej:

dyplomatyczny - radcowie, sekretarze, attache

administracyjny i techniczny - kierownik i pracownicy kancelarii, maszynistki, lekarze, tłumacze, szyfranci

służba misji - kierowcy, dozorcy, sprzątaczki

Przywileje i immunitety - wyłączenia, ulgi, prawa i szczególna ochrona z jakiej korzystają przedstawiciele dyplomatyczni poza granicami swego kraju; dotyczy to szefów misji, personelu dyplomatycznego i ich rodzin

misji:

nietykalność - bez gody szefa misji funkcjonariusze państwa przyjmującego nie mają wstępu na jej teren

prawo porozumiewania - misja ma prawo porozumiewania się z innymi placówkami i konsulatami państwa wysyłającego za pomocą wszelkich odpowiednich środków (kodem, szyfrem, kurierzy dyplomatyczni

osobowe:

nietykalność przedstawiciela dyplomatycznego

zwolnienie z opłat i podatków

Obowiązki przedstawicieli dyplomatycznych wobec państwa przyjmującego:

poszanowanie praw i przepisów państwa przyjmującego

zakaz mieszania się w spray wewnętrzne

zakaz wykorzystywania pomieszczeń misji w sposób niezgodny z jej funkcjami

Koniec misji dyplomatycznej :

na skutek notyfikacji przez państwo wysyłające, państwu przyjmującemu o zakończeniu misji i odwrotnie

uznanie za persona non grata

zakończenie misji na skutek wypadków losowych (np. śmierć ambasadora)

dymisja szefa misji

zerwanie stosunków dyplomatycznych

STOSUNKI KONSULARNE

Ustanowienie stosunków konsularnych - następuje na podstawie wzajemnego porozumienia

List komisyjny - propozycja co do osoby szefa placówki konsularnej podlegająca zatwierdzeniu przez państwo przyjmujące. W przypadku zgody udziela ono tzw. Exequatur - czyli dopuszcza szefa placówki do pełnienia funkcji konsularnych.

Funkcje konsularne:

ochrona interesów państwa wysyłającego i jego obywateli

popieranie rozwoju stosunków handlowych, gosp., naukowych i kultur.

Wystawianie paszportów i wiz

Udzielanie pomocy własnym obywatelom

Wykonywanie kontroli i nadzoru nad statkami i samolotami

Udzielanie im pomocy

Immunitety i przywileje placówki :

prawo używania flagi i godła

nietykalność placówki konsularnej

prawo porozumiewania

Immunitety i przywileje osobowe:

immunitety i przywileje funkcjonariuszy konsularnych

Klasy szefów placówek konsularnych:

konsulowie generalni

konsulowie - zawodowi (urzędnicy państwowi) i honorowi (nie pobiera pensji)

wicekonsulowie

agenci konsularni

okręg konsularny - to obszar kraju przyjmującego na którym działa konsul.

3.Narody Zjednoczone: organy ONZ, sposoby podejmowania decyzji w organach ONZ, pokojowe załatwianie sporów, akcja w razie zagrożenia pokoju, naruszenia pokoju, aktów agresji.

Organy ONZ:

Ogólne Zgromadzenie (wszyscy członkowie NZ) - jedno państwo max. 5 przedstawicieli, 1 głos; uchwały w sprawach ważnych (dot. Bezpieczeństwa i wyboru członków Rad, nowych członków NZ)2/3 głosów członków obecnych i głosujących, pozostałe - większością głosów.

OZ zbiera się raz na rok na sesje zwyczajne lub specjalne (zwołuje je Sekretarz Generalny na żądanie Rady Bezp. Albo większości członków NZ

Rada Bezpieczeństwa, Rada Gospodarcza i Społeczna, Rada Powiernicza, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości i Sekretariat

Funkcje:

a) popieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie politycznej, gosp., społ., kulturalnej, oświatowej i zdrowotnej

Rada Bezpieczeństwa - 15 członków, w tym 5 stałych, pozostali są wybierani na 2 lata przez OZ większością 2/3 głosów; głosowanie - każdy członek 1 głos, do przyjęcia uchwały -zgodność głosów 9 członków

NATO (Traktat Waszyngtoński) i UZE (Traktat Brukselski)

Organy NATO:

CYWILNE

1.Rada Północnoatlantycka - ma 2 postacie - 2 razy do roku zbierają się ministrowie, na bieżąco ambasadorowie.

2.KOMITET PLANOWANIA OBRONY

3.GRUPA PLANOWANIA NUKLEARNEGO

4.SEKRETARIAT z Sekretarzem Generalnym

MILITARNE (nie uczestniczy tu Islandia i Francja)

1. Komitet wojskowy

Gwarancje sojusznicze

NATO chroni integralność terytorialną. Pomoc państwu napadniętemu jest udzielana niezwłocznie, samodzielnie lub w porozumieniu. Państwo pomagające samo decyduje o formie i wielkości udzielonej pomocy. Natomiast Traktat Brukselski (czy UZE) obliguje wszystkich członków do pomocy napadniętemu z użyciem wszelkich posiadanych sił wojskowych. Jest też w nim mowa o współpracy z Radą Bezpieczeństwa i o przestrzeganiu Karty NZ

casus foederis - „zbrojna napaść na jedną lub kilka z nich w Europie lub Ameryce Północnej będzie uważana za napaść przeciwko wszystkim" i zobowiązały się do „udzielenia pomocy stronie lub stronom będącym przedmiotem napaści, podejmując natychmiast indywidualnie lub w porozumieniu z innymi stronami taką akcję, jaką uznają za konieczną, nie wyłączając użycia siły zbrojnej" art.5

członkami założycielami - USA, GB, F, Wł, Bel, Dan, Hol, Isl, Kanada, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, później Grecja, Turcja 1952, RFN - 1955, Hiszpania 1982

Przyjmowanie członków

Konieczna jest zgoda wszystkich członków, a nowe państwo składa rządowi USA dokument przystąpienia. Rząd USA powiadamia o tym fakcie każdą ze stron

Po upływie 10 lat - strony zbierają się w celu dokonania przeglądu Traktatu

Po upływie 20 lat - każda ze stron może zeń wystąpić po uprzednim zawiadomieniu rządu USA, a ten innych stron.

UNIA ZACHODNIO-EUROPEJSKA.

Zastąpiła Unię Zachodnią w 1954 roku. Do lat 90-tych pozostawała w uśpieniu, kiedy to nastąpiło ożywienie w związku z zacieśnieniem współpracy państw europejskich

- Unia Zachodnia (Anglia, F, Benelux)
- Unia Zachodnio-Europejska - 7 państw - Włochy i Niemcy (siedzibą Londyn)

UNIA EUROPEJSKA


art. A Traktatu z Mastricht :
”Unia będzie tworzona w oparciu o Wspólnoty Europejskie uzupełnione kierunkami działania i formami współpracy ustanowionymi niniejszym Traktatem. Jej zadaniem jest organizacja, w sposób spójny i solidarny, stosunków między Państwami Członkowskimi i ich narodami”
ˇ Filar I - wspólnotowy
ˇ Filar II - wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
ˇ Filar III - współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

cele Unii art. B
1. popieranie zrównoważonego i trwałego postępu gospodarczo-społecznego, w szczególności poprzez stworzenie obszaru pozbawionego wewnętrznych granic, wzmacnianie spójności ekonomicznej i społecznej i ustanowienie unii gospodarczo-walutowej, docelowo z jedną waluta, zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu;
2. potwierdzanie swojej tożsamości na arenie międzynarodowej, w szczególności poprzez realizacje wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, włącznie z docelowym sformułowaniem polityki obronnej, która mogłaby prowadzić z czasem do wspólnej obrony;
3. wzmacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich poprzez wprowadzenie obywatelstwa Unii;
4. rozwijanie bliskiej współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych;
5. pełne zachowanie i wzmacnianie acquis communautaire ...


Traktat o Unii Europejskiej Mastricht 7.2.1992 (wszedł w życie 1.11.1993)

istotne zmiany koncepcyjne:

1) EWG - WE

2) UE = EWWIS, WE, EURATOM + WSPÓLNA POLITYKA ZAGRANICZNA I BEZPIECZEŃSTWA + WSPÓŁPRACA W DZIEDZINIE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI I SPRAW WEWNĘTRZNYCH

3) obywatelstwo - art. b 8(1) „Każda osoba posiadająca obywatelstwo państwa członkowskiego staje się obywatelem Unii."

- prawo swobodnego poruszania się i przebywania na obszarze państw członkowskich
- prawo do głosowania i kandydowania w wyborach samorządowych
- prawo kandydowania i głosowania do PE
- prawo do ochrony przez władze dyplomatyczne i konsularne
- skargi do rzecznika praw obywatelskich

Cele Wspólnoty Europejskiej
art. 2 TRZ:

„Zadaniem Wspólnoty jest, poprzez utworzenie wspólnego rynku i unii gospodarczo-walutowej oraz realizację wspólnej polityki lub działań określonych w artykułach 3 i 3a, wspieranie w całej Wspólnocie harmonijnego, zrównoważonego rozwoju działań gospodarczych, trwałego i nieinflacyjnego wzrostu z poszanowaniem środowiska naturalnego, wysokiego stopnia zbieżności działań gospodarczych, wysokiego poziomu zatrudnienia i opieki społecznej, podnoszenia stopy życiowej i jakości życia, ekonomicznej i społecznej spójności oraz solidarności pomiędzy państwami członkowskimi."

art. 3a:
”1. Dla osiągnięcia celów określonych w artykule 2, działania państw członkowskich i Wspólnoty obejmują, w oparciu o postanowienia niniejszego Traktatu i zgodnie z określonym w nim harmonogramem, przyjęcie polityki gospodarczej opartej na ścisłej koordynacji polityk gospodarczych państw członkowskich, rynku wewnętrznym i określeniu wspólnych celów oraz prowadzonej w poszanowaniu zasady gospodarki otwartego rynku i wolnej konkurencji.

2. Równolegle z powyższym, w oparciu o postanowienia niniejszego Traktatu i zgodnie z określonym w nim harmonogramem i procedurami, działania te obejmują nieodwołalne ustalenie kursów wymiany walut, prowadzące do ustanowienia jednej waluty, ECU, zdefiniowanie i prowadzenie jednolitej polityki pieniężnej i polityki kursów wymiany walut, którego głównym celem jest utrzymanie stabilności cen, oraz, bez naruszania tego celu, wspieranie ogólnej polityki gospodarczej Wspólnoty, zgodnie z zasadą gospodarki otwartego rynku i wolnej konkurencji.

3. Powyższe działania państw członkowskich i Wspólnoty zakładają poszanowanie następujących kluczowych zasad: stabilności cen, zdrowych finansów publicznych i stosunków pieniężnych oraz stabilnego bilansu płatniczego."

zarysy unii gospodarczej oznaczają: „/.../ przyjęcie polityki gospodarczej opartej na ścisłej koordynacji polityk gospodarczych państw członkowskich, rynku wewnętrznym i określeniu wspólnych celów oraz prowadzonej w poszanowaniu zasady gospodarki otwartego rynku i wolnej konkurencji.”

- unii monetarnej: „/.../ nieodwołalne ustalenie kursów wymiany walut prowadzące do ustanowienia jednej waluty ECU, zdefiniowanie i prowadzenie jednolitej polityki pieniężnej i polityki kursów wymiany walut, których głównym celem jest utrzymanie stabilności cen, oraz, bez naruszania tego celu, wspieranie ogólnej polityki gospodarczej Wspólnoty, zgodnie z zasadą gospodarki otwartego rynku i wolnej konkurencji."

* * * ŹRÓDŁA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO * * *

PIERWOTNE PRAWO WSPÓLNOTOWE - statyczne, prymat nad prawem wtórnym :

ˇ pisane pierwotne prawo wspólnotowe
- traktaty założycielskie (wraz z protokołami), traktaty rewidujące i uzupełniające, o przystąpieniu nowych członków, traktat o fuzji z 1965r.)
- uchwały Rady zmieniające liczbę sędziów i rzeczników generalnych w ETS, liczbę członków Komisji Europejskiej, uchwała Rady o ustanowieniu Sądu I Instancji
- część JAE i TUE

ˇ niepisane pierwotne prawo wspólnotowe

1. ogólne zasady prawa
2. prawo zwyczajowe


WTÓRNE (POCHODNE) PRAWO WSPÓLNOTOWE

zasada ograniczonej kompetencji szczegółowej

I. Umowy międzynarodowe zawarte przez Wspólnotę

art. 228(6):
”Rada, Komisja lub państwo członkowskie mogą uzyskać opinię Trybunału Sprawiedliwości co do zgodności przewidywanej umowy z postanowieniami niniejszego Traktatu. Jeżeli opinia Trybunału Sprawiedliwości jest negatywna, umowa może wejść w życie tylko zgodnie z artykułem N Traktatu o Unii Europejskiej."

art. 228(7):
”Umowy zawarte zgodnie z warunkami wymienionymi w niniejszym artykule obowiązują instytucje Wspólnoty i państwa członkowskie."


II. rodzaje aktów prawnych w świetle art. 189 - akty Rady (Rady i Parlamentu) i Komisji !

rozporządzenia
dyrektywy
decyzje
zalecenia i opinie

1. rozporządzenia - „ustawy" Wspólnoty
ˇ regulacja generalna i abstrakcyjna
ˇ jednostka nie może zaskarżyć do ETS prawidłowych rozporządzeń
ˇ wiąże w całości
ˇ obowiązuje bezpośrednio
ˇ musi być opublikowane

2. dyrektywy
ˇ skierowane są wyłącznie do państw członkowskich
ˇ dwustopniowy proces stanowienia prawa
ˇ wiąże co do celu pozostawiając swobodę wyboru formy lub metod
ˇ po prawidłowej i całkowitej transpozycji władze państwowe i sądy powinny dokonywać wykładni przepisów krajowych w świetle dyrektywy
ˇ brak prawidłowej transpozycji może powodować:
1. art. 169 lub 170
2. skutki bezpośrednie dyrektywy
3. skutki pośrednie
4. roszczenie odszkodowawcze (jeśli dyrektywa nie skutkuje bezpośrednio, trzy warunki, sąd krajowy)
ˇ publikowane, gdy dotyczą wszystkich państw członkowskich

3. decyzje
ˇ akty indywidualne
ˇ skierowane do osób fiz. lub prawnych lub do państw członkowskich
ˇ publikowane decyzje podejmowane w procedurze współdziałania

4. zalecenia i opinie
ˇ nie wiążą
ˇ skutki - np. podstawa do interpretacji prawa krajowego (jeśli państwo kształtuje prawo krajowe zgodnie z zaleceniem)
ˇ nie wymagają upoważnienia - art. 155(2) „...jeżeli Komisja uważa to (tj. wydanie zalecenia) za konieczne"

5. regulacje w Traktatach: EUROATOM i EWWiS

art. 189 = art. 161 EUROATOM

art. 14(1) EWWiS
ˇ ogólna decyzja EWWiS = rozporządzenie
ˇ zalecenie = dyrektywa
ˇ decyzja indywidualna = decyzja
ˇ opinia = zalecenie i opinia

III. Nienazwane akty prawne

ˇ akty innych organów np. regulamin ETS, akty Rady - programy, uchwały, rezolucje itp.
ˇ jeśli wywierają skutki prawne można je zaskarżyć do ETS.

---