Czas przebiegu produkcji - wskaźnik czasu, w którym odzwierciedla się trwanie etapów przedprodukcyjnych i trwanie właściwej produkcji. Składa się z:

• Cyklu przedprodukcyjnego - czas prac przygotowawczych, wykonywanych przed uruchomieniem właściwej produkcji, realizowany głównie w sferze informacyjnej

• Cyklu produkcyjnego - kompleksowy wskaźnik czasu trwania bezpośredniego procesu produkcyjnego, realizowany głównie w sferze materialnej, wiąże się z zaangażowaniem kapitału obrotowego i inwestycyjnego

• Cyklu dystrybucji i sprzedaży - realizowany w sferze materialnej, wiąże się z zaangażowaniem kapitału obrotowego

Cykl produkcyjny - przedział czasu pomiędzy rozpoczęciem i zakończeniem procesu produkcyjnego danego wyrobu (okres czasu, w którym surowiec lub materiał wejściowy przechodzi kolejno przez wszystkie operacje procesu produkcyjnego i jest przekształcony w wyrób gotowy).

Struktura cyklu produkcyjnego składa się z dwóch podstawowych okresów:

1. Okresu roboczego

2. Przerw - obejmuje wszelkiego rodzaju stany bezczynności wyrobów tzn. takie okresy, w których z wyrobem nic się nie dzieje. Przerwy te mogą wynikać zarówno z organizacji procesu produkcyjnego, jak i z organizacji dnia roboczego, zmianowości, przyjętego reżimu pracy itp.

Metody wyznaczania długości cyklu produkcyjnego

1. Szacunkowa

2. Statystyczno-doświadczalna - ustalanie danych o wielkościach cyklu produkcyjnego na podstawie danych statystycznych

3. Analityczna - stosowana najczęściej do obliczania cyklu produkcyjnego wyrobów prostych konstrukcyjnie i technologicznie oraz partii detali.

4. Graficzna - szczegółowe rozrysowanie harmonogramu przebiegu operacji i czynności związanych z wykonaniem wyrobu (cyklogramy, metody sieciowe itp.)

Cykl produkcyjny wyrobów złożonych - obejmuje cykle produkcyjne detali, zespołów i wyrobu finalnego. Odpowiednie zorganizowanie przebiegu tych cząstkowych cykli produkcyjnych względem siebie jest istotą planowania operatywnego.

Cyklogram - graficzna ilustracja cyklu produkcyjnego wyrobu złożonego

Skracanie cyklu produkcyjnego możliwe jest drogą:

1. Skrócenia okresu roboczego cyklu, a szczególnie okresu technologicznego

2. Skrócenie lub nawet likwidacja wszelkiego rodzaju przerw w cyklu produkcyjnym

Układy przebiegu partii produkcyjnej detali w procesie produkcyjnym

1. Szeregowy - każda operacja wykonywana jest tylko na jednym stanowisku, następna operacja rozpoczyna się po zakończeniu operacji poprzedniej dla n sztuk całej partii.

2. Równoległy - poszczególne detale przechodzą na następną operację natychmiast po wykonaniu operacji poprzedniej

3. Szeregowo-równoległy - kolejna operacja dla tej samej partii rozpoczyna się przed zakończeniem operacji poprzedzającej. Początek każdej operacji ustala się pod kątem zapewnienia możliwie największej ciągłości obróbki na poszczególnych stanowiskach.

Techniczna norma czasu pracy potrzebnego do wykonania jednej operacji danego rodzaju składa się z:

• Czasu przygotowawczo-zakończeniowego

• Czasu jednostkowego

Czas przygotowawczo zakończeniowy obejmuje:

• Czynności organizacyjne związane z przyjęciem pracy

• Uzbrojenie stanowiska

• Czynności organizacyjne związane z zakończeniem pracy

Stanowiskochłonność - czas potrzebny do wykonania jednej operacji danego rodzaju na danym stanowisku. Miarą są stanowiskogodziny.

Stanowiskochłonność jednostkowa - liczba stanowiskogodzin wyrażająca czas zajęcia wszystkich zaangażowanych do wykonania jednostki danego wyrobu stanowisk wynikająca z normatywów czasów jednostkowych i czasów przygotowawczo-zakończeniowych.

Pracochłonność - wyraża czas zajęcia pracownika przy wykonaniu danej pracy. Miarą pracochłonności są jednostki czasu odniesione do pracownika, który wykonuje daną pracę, czyli roboczogodziny.

Obsługę wielowarsztatową musi cechować:

• Podobny stopień złożoności operacji (wg tego jest określana kategoria zaszeregowania pracownika)

• Operacje są możliwe do wykonania w ramach jednego zawodu

• Operacje posiadają czasy jednostkowe zbliżone do siebie

• Suma wskaźników M dla jednego stanowiska wielowarsztatowego nie jest większa od 1

• Stanowiska są odpowiednio zlokalizowane względem siebie (układ równoległy, prostopadły, liniowy, kołowy, mieszany)

Obciążenie stanowisk - suma stanowiskochłonności przypadająca na dany rodzaj stanowisk w określonym przedziale czasu.

Przy wyznaczaniu liczby pracowników (stanowisk) można rozróżnić jeden z trzech przypadków:

1. Ustalenie liczby pracowników (stanowisk) dla posiadanego zadania produkcyjnego

2. Ustalenie zadania produkcyjnego dla posiadanej liczby pracowników (stanowisk)

3. Porównanie posiadanej liczby pracowników (stanowisk) i określonego zadania produkcyjnego

• Liczba pracowników (stanowisk) >= zadanie produkcyjne - zadanie może być wykonane

• Liczba pracowników (stanowisk) < zadanie produkcyjne - zadanie nie może zostać wykonane w pełni i wymaga zmniejszenia zadania lub zwiększenia liczby pracowników (stanowisk).