Dekalog dla rodziców i nauczycieli dzieci dyslektycznych

Opr.: prof. dr hab. Marta Bogdanowicz

NIE

1. Nie traktuj dziecka jak chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego.

2. Nie karz, nie wyśmiewaj dziecka w nadziei, że zmobilizujesz je do pracy.

3. Nie łudź się, że dziecko „samo z tego wyrośnie”, „weźmie się w garść”, „przysiądzie fałdów” lub że ktoś je z tego „wyleczy”.

4. Nie spodziewaj się, że kłopoty dziecka pozbawionego specjalistycznej pomocy ograniczą się do czytania i pisania i skończą się w młodszych klasach szkoły podstawowej.

5. Nie ograniczaj dziecku zajęć pozalekcyjnych, aby miało więcej czasu na naukę, ale i nie zwalniaj go z systematycznych ćwiczeń.

TAK

6. Staraj się zrozumieć swoje dziecko, jego potrzeby, możliwości i ograniczenia, aby zapobiec trudnościom szkolnym.

7. Spróbuj jak najwcześniej zaobserwować trudności dziecka: na czym polegają i co jest ich przyczyną. Skonsultuj się ze specjalistą (psychologiem, pedagogiem, logopedą).

8. Aby jak najwcześniej pomóc dziecku:

• zaobserwuj w codziennej pracy z dzieckiem, co najskuteczniej mu pomaga,

• korzystaj z odpowiedniej literatury i fachowej pomocy nauczyciela - terapeuty (w formie terapii indywidualnej i grupowej),

• bądź w stałym kontakcie z nauczycielem i pedagogiem szkolnym.

Bądź życzliwym, pogodnym, cierpliwym przewodnikiem i towarzyszem swego dziecka w jego kłopotach szkolnych.

Chwal i nagradzaj dziecko nie tyle za efekty jego pracy, ile za włożony w nią wysiłek. Spraw, aby praca z dzieckiem była przyjemna dla was obojga.

Gdzie szukać pomocy?

województwo świętokrzyskie

Kielecki Oddział Polskiego Towarzystwa Dysleksji, Oddział Terenowy Nr 30
ul. Krakowska 11, 25-029 Kielce, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy,
tel. [phone] w.32;
dyżury:  czwartek 15.30-18.30 pok. 307

Miejski Zespół Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych
Al. Tysiąclecia PP 20, 25-317 Kielce,

tel. [phone]

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
ul. Wolności 1 A, 26-010 Bodzentyn,

tel. [phone]

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
ul. Kielecka 18, 26-020 Chmielnik,

tel. [phone]

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
ul. Częstochowska 110, 26-065 Piekoszów,

tel. [phone]

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

Al. Legionów 131, 26-110 Skarżysko-Kamienna
tel. [phone]

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
ul. Krakowska 38, 26-200 Końskie,

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

ul. Mrozowskiego 9, 27-200 Starachowice,

tel. [phone]

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

ul. Żeromskiego 5, 27-400 Ostrowiec Św.,

tel. [phone]

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

ul. Partyzantów 13 B, 27-500 Opatów,

tel. [phone]

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

ul. Kolejowa 161, 27-530 Ożarów,
tel. [phone]

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
ul. Mickiewicza 34, 27-600 Sandomierz,

tel. [phone]

f
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

ul. Mickiewicza 23, 28-100 Busko-Zdrój,
tel. [phone]

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
ul. Reymonta 1, 28-300 Jędrzejów,

tel. [phone]

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

ul. Spółdzielcza 6, 28-400 Pińczów,
tel. [phone]

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
ul. Partyzantów 29, 28-500 Kazimierza Wielka,

tel. [phone]

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

ul. Jana III Sobieskiego 38, 29-100 Włoszczowa,

tel. [phone]

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

ul. Koszarowa 7, 28-200 Staszów,

tel. [phone]

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Staszów - filia w Połańcu

ul.Ruszczańska 24, 28-320 Połaniec,
tel. (O15) 865-01-30

Dysleksja to problem, z którym można się uporać!

Dorota Znój

Co to jest dysleksja rozwojowa?

DYSLEKSJA ROZWOJOWA to nazwa całego zespołu specyficznych określenie „specyficzne” podkreśla ograniczony i bardzo wąski zakres tych trudności trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym, w uproszczeniu zwanego dysleksją. Określenie „rozwojowa” oznacza, iż opisane trudności występują w nasilonym stopniu od początku nauki szkolnej. „Dysleksja nabyta” to utrata już opanowanej umiejętności czytania, co zdarza się w wyniku urazu mózgu, na przykład po wypadku. Trudności o charakterze dyslektycznym są spowodowane zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych (wzrokowo-przestrzennych, słuchowo-językowych, motorycznych) wzrokowo-przestrzennych, słuchowo-językowych, motorycznych i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego.

Trudności w czytaniu i pisaniu (dysleksja rozwojowa) mogą występować w trzech formach - w postaci izolowanej, np. tylko w postaci trudności z nauczeniem się poprawnej pisowni, lub jako zespół dwóch lub nawet trzech form tych zaburzeń:

• DYSLEKSJA - specyficzne trudności w czytaniu, którym najczęściej towarzyszą trudności
  w pisaniu;

• DYSORTOGRAFIA - specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne);

• DYSGRAFIA - niski poziom graficzny pisma (tzw. brzydkie pismo).

PRZYCZYNY - uwarunkowania tych zaburzeń są wielorakie (polietiologia). Wskazuje się na dziedziczność, zmiany anatomiczne oraz zaburzenia fizjologiczne układu nerwowego (w okresie ciąży i porodu o nieprawidłowym przebiegu). Zaniedbanie środowiskowe oraz brak szybkiej interwencji pogłębia zaburzenia i trudności dziecka.

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA - w literaturze europejskiej podaje się, że dzieci z dysleksją stanowią 10-15% uczniów, w tym 4% to przypadki bardzo nasilonych trudności, które można byłoby określić nazwą głębokiej dysleksji. Badania w Polsce określają odsetek dysleksji na 9-10% (Bogdanowicz, Jaklewicz 1968-1982). Oznacza to, że w przeciętnej klasie 2-4 uczniów ma tego typu trudności.

Symptomy dysleksji rozwojowej

h

można zaobserwować w:

• czytaniu: wolne tempo czytania, słaba technika czytania (przedłużony etap głoskowania), znaczna liczba błędów, charakterystyczny rodzaj błędów (zależne od dysfunkcji, które są przyczyną tych trudności), słabe rozumienie przeczytanego tekstu i niechęć do czytania;

• pisaniu: trudności w pisaniu ze słuchu, ze wzoru i z pamięci, charakterystyczne błędy w pisaniu (zależne od dysfunkcji, które są przyczyną tych trudności);

• zachowaniu: objawy nieharmonijnego rozwoju psychomotorycznego. Przejawiają się one jako tak zwane deficyty, czyli opóźnienia rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych.

Objawy dysleksji rozwojowej zmieniają się na poszczególnych etapach rozwoju i edukacji. Inne są w okresie poprzedzającym naukę (symptomy ryzyka dysleksji)symptomy ryzyka dysleksji, odmienne w okresie nauczania początkowego, a jeszcze inne na poziomie starszych klas szkoły podstawowej, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych. Dysleksja nie ustępuje samoistnie, należy ją postrzegać jako problem całego życia, stąd u osób dorosłych też obserwuje się jej charakterystyczne symptomy.

t

Prawa uczniów z dysleksją

Obowiązujące rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej gwarantują uczniom dyslektycznym prawa do:

• wczesnej diagnozy;

• wczesnej, specjalistycznej interwencji;

• program i metody nauczania dostosowane do potrzeb, możliwości i stylu uczenia się;

• udział w zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych;

• dostosowania wymagań szkolnych i sposobu oceniania do możliwości ucznia (nauczyciel jest zobowiązany przestrzegać wskazań zawartych w opinii przez poradnię);

• wyrównania szans podczas egzaminów (sprawdzianu po szkole podstawowej, egzaminu gimnazjalnego i matury).

Uczeń z dysleksją ma prawa, ale również obowiązki!

Obowiązkiem ucznia z dysleksją jest podjęcie dodatkowej pracy nad swoimi trudnościami oraz dokumentowanie jej w osobnym zeszycie. Oznacza to, że w pewnym zakresie wymagania wobec niego powinny być zwiększone.

Na czym polega praca z dzieckiem dyslektycznym?

Uczniowie z dysleksją wymagają w procesie edukacji specjalistycznej pomocy i opieki dydaktycznej.

Powinni uczęszczać na zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole lub w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Nauczyciele wszystkich przedmiotów powinni dostosowywać wymagania do ich specjalnych potrzeb. I wreszcie niezbędnym warunkiem skutecznego oddziaływania jest codzienne wykonywanie dodatkowych ćwiczeń w domu.

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne (in. terapia pedagogiczna) - ich istota sprowadza się do korekcji, czyli usprawniania zaburzonych funkcji poznawczych wzrokowo-przestrzennych, słuchowo-językowych i ruchowych dziecka oraz ich współdziałania, a także do kompensacji - usprawniania funkcji dobrze rozwijających się w celu wspomagania lub częściowego zastępowania funkcji słabszych. Na zajęciach terapii, obok usprawniania funkcji uczestniczących w nauce czytania i pisania, rozwija się umiejętność czytania (technika i rozumienie czytanej treści), pisania (poprawność ortograficzna i wygląd graficzny pisma) i mówienia.

Każde dziecko z dysleksją ma prawo uczestniczyć w zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych, co gwarantują stosowne rozporządzenia, jednak w praktyce okazuje się, że nie wszystkie szkoły organizują takie zajęcia. O pomoc można się zwrócić do najbliższej poradni psychologiczno-pedagogicznej, gdzie również prowadzi się zajęcia terapii pedagogicznej. Można też skorzystać z usług prywatnych terapeutów.

Dostosowanie wymagań do specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów z dysleksją oznacza zastosowanie przez nauczycieli wszystkich przedmiotów takich kryteriów egzekwowania wiedzy i umiejętności, które uwzględniają możliwości i ograniczenia oraz mocne strony rozwoju i funkcjonowania dziecka.

Samodzielna praca dziecka w domu jest konieczna niezależnie od tego, czy dziecko uczestniczy w zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych, czy nie. Najlepiej, gdy odbywa się to przy współpracy z nauczycielem, który pełni funkcję koordynatora, a jego rola polega na zaplanowaniu zadań i sprawdzeniu ich wykonania. Raz w tygodniu nauczyciel omawia z uczniem efekty jego pracy i proponuje kolejne ćwiczenia. Ważną rolę odgrywają rodzice, którzy powinni wspierać dziecko i zachęcać do systematycznej pracy. Aby było to możliwe, konieczne jest nawiązanie bliskiej współpracy nauczycieli z rodzicami. W przypadku braku takiej współpracy cały ciężar znalezienia odpowiednich ćwiczeń oraz sprawdzenia ich wykonania spada na rodzica lub na nauczyciela.

Skuteczność terapii zależy od systematyczności i wytrwałości, jak również od właściwego postępowania nauczyciela wobec ucznia w szkole oraz współpracy między rodzicami, nauczycielami i uczniem.