Zajęcia nr.1
JĘZYK - forma nadrzędna nad tekstem , jest to zbiór reguł i zasad ich użytkowania , jest abstrakcyjny .[Jest to system znakowy służący jako narzędzie społecznej komunikacji ludzi. Na ten systemem składa się zasób znaków językowych , symboli , językowe normy- gramatyka. Elementarną cząstką systemy językowego jest FONEM - nie posiada on znaczenia , jest to element dyskretny systemu językowego . GŁOSKA - to najminiejszy , niepodzielny odcinek mowy. Fonemy stanowią części składowe morfemu , jest on najmniejszą cząstką w systemie językowym. Morfemy składają się na wyraz, jest to kombinacja morfemów , których znaczenie jest zależne od jakości i wyniku kombinacji.
TEKST- jest aktem komunikacji , znaczenie tekstu jest umowne, jest czymś co podlega interpretacji i dopiero wtedy przenosi jakiś komunikat , składa się on ze zdań , a zdanie z wyrazów ułożonych w sposób określony , nieprzypadkowy , by miały sens, ważna jest umiejętność wyławiania elementów organizujących tekst, może on mieć walory estetyczne. ZDANIE- jest to jednostka powiadomienia i łączy wyrazy zgodnie z regułami składni. Podstawowy człon zdania stanowi forma czasownika czyli orzeczenie , krystalizacyjną zdania - podmiot i orzeczenie. . Czynnikiem wyróżniający zdanie w strumieniu mowy jest intonacja. System prodyzyjny - odpowiedzialny za segmentację tekstu , elementy składowe to: intonacja , akcent, pauza.
Dla systemu językowego określenina mają jeszcze inne znaczenie: kod, language, układ paradygmatyczny , paradygmat, a tekstem nazywanym również : parole, układ syntagmatyczny, syntagma. Język i tekst to nie to samo. Wypowiedzi składowe dialogu nazywamy replikami lub kwestiami.
Tekst jest to wypowiedz skończona jednego , dwu lub więcej podmiotów na jeden temat , utrwalona lub nie , realizująca reguły systemu językowego w takim stopniu , że może być zrozumiałamająca postać niezmiennej i nieodwracalnej sekwencji znaków językowych , która z punktu widzenia nadawcy ma kompletną ilość informacji skierowanych do określonego adresata.
ZNAK- jest to wytwór czynności , który komunikuje reguły pewnej interpretacji.
Znak językowy dwa aspekty:- element znaczący signifiant i element znaczony signifie, plan wyrażenia i plan treści. Znak językowy łączy w sobie wartość akustyczną i pojęcie przedmiotu na który znak wskazuje.
KATEGORIE- kluczowe pojęcia i znaczenia wokół , których organizuje się myśl , każdy tekst posiada pojęcie , które je organizuje. Narzędzie umysłu do porządkowania i poznawania świata {Kant}
[ kategoria kształtuje pole teoretycznych badań wyznaczając problemy, tkwiące jakby w centrum tego pola stanowi również podmiot analiz. Jest strukturą polifoniczną wiąże w sobie niejeden sens .Każda kategoria to explikans właściwy myśli intelektualnej danego okresu i musi ona być dobre określona. Są takie kategorie które nie giną tylko przekształcają się w stereotypy.
TERMIN- to słowo jednoznacznie ograniczone , jest czymś sztucznym.
METAFORA- ma znaczenie poznawcze , czynić znanym to co jest nieznane., środek wyobraźni poetycki , występuje w życiu codziennym . Ujmować pojęcie za pomocą czegoś innego , innego pojęcia. METEFORY ZUŻYTE- gdy określa ciągle to samo , gdy się opatrzy. METAFORY ŚWIEŻE - gdy jest ona nowa dotąd nie używana. Metafory wzmacniają , uwydatniają , dają silniejszy akcent , ułatwiają percepcję. Organizuje nam obraz widzianej rzeczywistości.
[Jest to ozdoba retoryczna, pojęcia kierują naszym życiem codziennym , nadają kształt temu co postrzegamy. Istotą metafory jest rozumienine i doświadczenie pewnego rodzaju rzeczy w terminach innej rzeczy.
Struktura sporu atak obrona i kontratak.
FUNKCJE KODU JĘZYKOWEGO I FUNKCJE TEKSTÓW .
Jedyną funkcją kodu jest tworzenie czyli generowanie. Tekstów. Wyróżniono trzy funkcje mowy :-ekspresywną wyraża postawę i pragnienia osoby mówiącej , -impresywną próbuje odziaływać na zachowanie osoby - poznawczą- w funkcji podstawowej.
Schemat porozumienia językowego: nadawca-tekst-komunikat językowy-kontekst-kod-kontakt.
Funkcja - emotywna, komunikat mówi o nadawcy komunikatu, ujawnia cechy indywidualne.
-impresywna, komunikat formuje apele, polecenia , rozkazy.
-poznawcza , komunikat dotyczy kontekstu
-metajęzykowa, komunikat nastawiony jest na kod językowy
-fatyczna, w celu potrzymania kontaktu nadawcy z odbiorcą.
-estetyczna ,koncentruje uwagę odbiorcy na sobie samym.
Funkcje wg. Henryka Markiewicza:1.zasadnicze a. przedstawiająca, b. Wolicjonalna polecenia i życzenia. 2. f. Uboczne a. kontaktywna, b. Metajęzykowa 3.a. emotywna , b. Wyróżniająca c. autoteliczna.-na kształt językowy wypowiedzi.
Zajęcia nr.2
NAUKA -musi zdać sobie sprawę z tego , że nie jest przypadkiem dziejowym.[ zwykle przez naukę rozumie się albo praktykę naukową (ogół czynności badawczych)albo wytwór owej praktyki w postaci określonych twierdzeń czy zespołów twierdzeń.
KULTURA- rozumiana jako rodzaj rzeczywistości myślowej a nie coś wytworzone . Jest to rozumienie antropologiczne, reguluje ludzkie zachowania . Treści kultury muszą człowiekowi wskazywać kierunek i sposób działania , założenia regulujące zachowanie człowieka mogą być świadomie przyjmowane lub nie. Musi mieć charakter normatywno - dyrektywalny.
Są dwie sfery kultury - techniczno użytkowa i symboliczna. Język należy do sfery techniczno użytkowej gdy oznacza komunikat , każdy komunikat wymaga interpretacji. Język należy do kultury symbolicznej . działania z kulturą nazywa się praktyką społeczną.
STRUKTURA- zbiór elementów połączonych relacjami jako całość struktura wysuwa pewne zapotrzebowanie co do stanów danego elementu. Struktura jako całość determinuje stan elementu co jest niezbędne dla utrzymania przez strukturę pewnego stanu.
PRAKTYKA KONSUMPCJI, PRODUKCJI, WYMIANY - praktyka społeczna podstawowa (niezbędna do przeżycia dla człowieka)jest częścią kultury. Wszystkie działania nazywamy praktyką społeczną.
Jeżeli całokształt praktyki podstawowej potraktujemy jako własność naczelną (żeby przeżyć) to potrzebuje efektów konsumpcji , produkcji i wymiany. Praktyka podstawowa jest funkcjonalnie zdeterminowana przez wymóg przeżycia. Dla osiągnięcia efektu potrzebna jest praktyka komunikacji np. Językowej. Aby praktyka konsumpcji, produkcji, wymiany można było realizować muszą zaistnieć określone normy regulujące współżycie społeczne. Aby na nie odpowiedzieć potrzebna jest praktyka polityczno- prawna.(wnosi ona zapotrzebowanie na normy komunikacji wyprodukowane przez praktykę komunikacji.)
Rodzaj czynności pojawia się w społeczeństwie wtedy , kiedy pojawia się zapotrzebowanie na efekt.
Determinacja funkcjonalna- element, który utrzymuje jakiś stan , jest niezbędny. NAUKA albo osiągnięcia albo wiedza. To określone czynności więc możemy ją ujmować jako typ praktyki - praktykę naukową. Wiedza -cz. Kultury służąca jako regulator we wszystkich rodzajach praktyk. Nauka zrodziła się wtedy gdy stwierdzono , że sama obserwacja już nie wystarcza.
Punktem wyjścia dla nauki stały się obserwacje czynione w życiu codziennym . Trzeba było podjąć systematyzację wiedzy wziętej z codzienności , co dostarczało pożądany efekt- praktykę naukową, która miała dostarczać adekwatnych odpowiedzi.
REWOLUCJA TEORETYCZNA-w jej wyniku powstaje paradygmat uczeni piszą już dla wąskiego kręgu specjalistów, przez ogół przestaje być to rozumiane. Naczelna norma uczonego - prawda.
ZAŁOŻENIA (kultura mogą być świadome lub nie)praktyka prawno-polityczna, komunikacji, naukowa-DZIAŁANIE -EFEKT.
Esencjionalizm- nadaje rozróżnieniu pomiędzy istotą a pozorem sens obiektywny - pewne aspekty zjawiska są w samej rzeczywistości podstawowe, główne a inne pozorne. Strukturę esencjonalną nazywamy rzeczywistą albo niezdegenerowaną. Dla każdego czynnika f2 dla każdego zakresu Z z tego czynnika struktura esencjonalna jest zdegenerowana. Gdy zakłada się tezę esencjonalizmu postępowanie badawcze przebiega tak:
-ustala się czynniki istotne dla badanego
-dokonuje się hierarchizacji w obrębie zespołu
-wprowadza się założenia eliminujące czynniki uznane za uboczne
-usuwa się te założenia i modyfikuje wyjściową hipotezę. , uwzględniając działalność czynników ubocznych.
Metoda idealizacji:
-konstruuje się przestrzeń czynników istotnych dla czynnika rozważanego
-odtwarza się hierarchizację przestrzenia
-rekonstruuje się przweidłowość ustalając wyjściową hipotezę obowiązującą przy założeniach pomijających wszystkie czynniki uznane za uboczne.
-Rekonstruuje się manifestację tej prawidłowości znosząc założenia modyfikując nastepnik hipotezy
DWA ETEPY ROZWOJU NAUK EMPIRYCZNYCH
Metoda indukcji na etapie fenomenalizmu, dochodzi do ustalenia pewnych generalizacji empirycznych. Metoda idealizacji, gdy zdrowy rozsądek nie wystarcza.
KULTURA SYMBOICZNA - JEST TO SFERA FORM ŚWIADOMOŚCI SPOŁECZNEJ (DZIEDZIN KULTURY )CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ TYM , ZE POJAWIENIE SIĘ EFEKTÓW NALEŻĄCYCH DO ZAKRESU OBIEKTYWNEGO FUNKCJIONOWANIA TYPÓW PRAKTYKI SPOŁECZNEJ , REGULOWANYCH SUBIEKTYWNIE PRZEZ OWE FORMY , UZALEŻNIONE JEST NIEZBĘDNIE OD POWSZECHNEGO RESPEKTOWANIA PRZEKONAŃ NALEŻĄCYCH DO TYCHZE Form.
Dwa obszary kultury symbolicznej:- kultura wartości uchwytnych praktycznie , światopoglądotwórcza sfera kultury symbolicznej a wartości jakie wytwarza to wartości światopoglądowe.
KOMUNIKACYJNA SFERA KULTURY - dziedziny kultury symbolicznej w węższym sensie jako narzędzie realizuje się wartości o charakterze komunikacyjnym .dziedziny takie jak: obyczaj język sztuka.
Zajęcia nr.3
Trzy działy wchodzące w zakres zainteresowań metodologii historii:
rozważania nad czynnościami poznawczymi w badaniu historycznym, czyli nad nauką historyczną rozumianą jako rzemiosło historyków
rozważania nad rezultatami badania, czyli nad nauką historyczną rozumianą jako zbiór twierdzeń o dziedzinie badanej;
rozważanie nad przedmiotem badań historycznych (dziedziną) czyli nad dziejami.
Jeśli przyjąć, że celem nauki historycznej (rozpatrywanym z punktu widzenia wewnętrznego, tzn. samej nauki) jest uzyskiwanie twierdzeń prawdziwych, to w takim razie trzeba znać nie tylko metody dochodzenia do takich twierdzeń, czyli ich uzasadniania.
W metodologii ujmowanej normatywnie powie się, że należy dążyć do tego, aby owa wiedza o przedmiocie, czyli ów układ odniesienia, do którego przyrównujemy nasze twierdzenia o przedmiocie badań, był jak najdoskonalszy.
...za metodologiczne uważa się właśnie rozważania nad procedurą badania historycznego, z włączeniem nawet techniki badań, lub też dociekania będące efektem analiz pierwszego i drugiego z wskazanych działów metodologii historii, a dotyczące ustalenia charakteru metodologicznego nauki historycznej i jej miejsca w obrębie nauki.... „teoria historii” oznacza rozważania nad językiem nauki historycznej wraz z analizą czynności badawczych, a przy tym z wyłączeniem wszystkiego co można zaliczyć do tzw. techniki-badań.
Zagadnienia M H
pragmatyczna metodologia historii
apragmatyczna metodologia historii
przedmiotowa metodologii historii
Metodologia pragmatyczna - K. Ajdukiewicz pisze: „ że do trzech głównych zadań tego działu metodologii należą:
wyróżnienie typów czynności wykonywanych przy uprawianiu nauki oraz ich analiza, doprowadzająca do definicji zdających sprawę z tego, na czym czynności te polegają
opis procedury naukowej
dopatrzenie się zadań, do których wykonania, świadomie lub nieświadomie, zdążają uczeni specjaliści różnych nauk, i oparta na tym kodyfikacja norm pooprawnego postępowania w naukach.
Do rzędu niektórych najbardziej podstawowych pojęć pragmatycznej metodologii historii, przyjętych w naszej pracy, zaliczamy pojęcia:
obserwacji
wiedzy źródłowej prawdopodobieństwa
wiedzy pozaźródłowej
źródła historycznego wartościowania
informacji źródłowej i pozaźródłowej
autentyczności źrodła konstrukcji i syntezy
wiarygodności informatora
ustalenia faktów
wyjaśniania
uzasadniania i sprawdzania
hipotezy
logiki sytuacyjnej
uznawania
...metodologia historii nazwana przez nas apragmatyczną, rozważa nad tym co jest efektem pracy historyka, a więc analizę sformułowanych przez niego twierdzeń (zdań).
W tej chwili najbardziej rozwinięta jest w tym dziale teoria systemów dedukcyjnych(matematyka); nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by usiłowania określonej sytematyzacji były dokonywane także w odniesieniu do innych nauk.
W zakresie historii do metodologii apragmatycznej wejdą przede wszystkim rozważania nad zdaniami historycznymi, generalizacjami historycznymi, zdaniami ściśle ogólnymi i prawami, oraz pojęciem narracji.
Rozważaniami wchodzącymi w zakres metodologii apragmatycznej zajmujemy się w VI cz. niniejszej pracy.
Dla uprawiania apragmatycznej metodologii historii niezbędne więc wydają się pojęcia:
zdania historycznego
generalizacji historycznej
prawa w sensie syntaktycznym
prawa naukowego
oceny
narracji historycznej
języka przedmiotowego i metajęzyka
prawdy
izomorfizmu
PRZEDMIOTOWA M H
...specjalna refleksja nad tym przedmiotem, wykorzystującą te nauki dla potrzeb badania historycznego.
Wskazywaliśmy już na dużą rolę wiedzy o przedmiocie badanej w toku poszukiwań naukowych prowadzonych przez historyka. Można tu dodać, że posługując się podaną poprzednio semantyczną definicją prawdy, nie jest możliwe kwalifikowanie zdań jako prawdziwych bądź fałszywych bez pewnych wiadomości o dziedzinie badanej.
Obok wykorzystania wiedzy o przedmiocie dla nadawania zdaniom określonych wartości logicznych, rozważania o przedmiocie dostarczają licznych dyrektyw heurystycznych dotyczących tego, co badać, na co zwracać uwagę w procesie wyjaśniania i ewentualnie w oparciu o jakie kryteria przeprowadzać oceny tego, co się zdarzyło, a poza tym dostarczają historykom podstawowych pojęć teoretycznych potrzebnych do wypowiadania zdań o przedmiocie badanym.
Taka czy inna wiedza o przedmiocie badań stanowi część wiedzy historyka. Jest to przy tym część nader istotna i w badaniu historycznym....wszelkie poznanie, a więc i poznanie naukowe dokonuje się jedynie na gruncie określonej wiedzy.
W zakresie przedmiotowej M H podstawowymi są dla nas pojęcia:
faktu historycznego
elementów układu i struktury układu
różnicy między układami, elementami układów, strukturami układów
zmiany w stanie układu, elementów układu
rozwoju układu
przyczyny
prawidłowości
...podział na ogólną M H oraz metodologię poszczególnych dyscyplin historycznych.
Ogólna M H rozważa więc sprawy w większym stopniu niezależnie od konkretnego materiału rozpatrywane przez różne dyscypliny historyczne. Ogólna M H jest więc nauką wysoce abstrakcyjną; formułować chce stwierdzenia odnoszące się do wszystkich nauk historycznych. Nie może więc wnikać w problematykę specjalną dyscyplin szczegółowych, które winny dopracować się własnych metodologii.
Wśród różnych nauk historycznych jedynie historia gospodarcza, historia nauki wraz z historią historiografii, historia wychowania, w pewnym stopniu historia wojskowości mogą wykazać się mniej lub więcej rozwiniętymi rozważaniami metodologicznymi.
Podział na ogólną M H i metodologię szczegółowych dyscyplin historycznych wiąże się z pytaniem, czy ewentualnie na ile M H winna zajmować się również heurystyką i krytyką źródeł a więc problemami wchodzącymi w zakres zainteresowań tzw. pomocniczych nauk historii.
Cel nauk pomocniczych historii określił już J.Lelewel- mówiąc, że ich zdaniem jest poznanie źródeł.
...nauki te „służą historykowi jako niezbędne przy odczytaniu, zrozumieniu, określeniu czasu i miejsca zdarzeń, tudzież przy krytycznej ocenie źródła historycznego”...sprawa krytycznej oceny źródeł został w podanym stwierdzeniu dość wyraźnie oddzielona od bardziej wstępnych czynności historyka...czynności nazywa się zwykle krytyką zewnętrzną albo erudycją źródła...krytykę wewnętrzną zwaną hermeneutyką, której zadaniem jest ustalenie stopnia wiarygodności informacji źródłowych.
Ogólna M H całkowicie wyłączać musi ze swych rozważań heurystykę
Metodologia historii jest częścią dziejopisarstwa, działy historii- pragmatyczna, apragmatyczna, przedmiotowa-dzieje.
Założenie (świadomość metodologiczna historyków), działanie -(pragmatyczna) efekt apragmatyczny.
METODOLOGIA STOSOWANA:KAŻDY HISTORYK POSŁUGUJE SIĘ METODOLOGIĄ , MOŻEMY TO OBSERWOWAĆ W PRACACH W SPOSOBACH WYJAŚNIANIAI NA TEJ DRODZE BADAMY METODOLOGIĘ INDYWIDUALNĄ, JESTEŚMY OBCIĄŻENI WIĘKZYM RYZYKIEM BŁĘDU.
DOŚWIADCZENIE METODOLOGICZNE:gdy historyk zastanawia się na sensie samego siebie i innych historyków , jest to jego produkt twórczy. Jego obserwacja nie jest doskonała, nie jest pełna i dokładna jest subiektywna.
TWIERDZENIE GODLA żaden niesprzeczny system dedukcyjny , który jest dostatecznie bogaty na to , aby w nim można było zbudować arytmetykę liczb naturalnych nigdy nie może być zupełny .
METODOLOGIA tradycyjna przedmiotem swych badań czynności składające się na uprawianie nauki oraz naukę pojętą jako historyczny wytwór tych czynności. Czynności które składają się na uprawianie nauk można podzielić na dwie grupy : dotyczące języka i systemu pojęć , oraz te czynności których owocem jest uznanie jakiegoś twierdzenia naukowego.Metodologicznym podziałem nauk jest podział na nauki aprioryczne i empiryczne.
Obok zagadnień dyskryptywnych są zagadnienia normatywne, nie zadowala się stwierdzeniem , że niekiedy dochodzimy do pewnych przekonań wnioskując je z innych , lecz pyta , jakim warunkom to wnioskowanie powinno czynić zadość jakie to wnioskowanie powinno być , aby uzyskany wniosek mógł stać się twierdzeniem naukowym.
Metodologia opisowa (dystkryptywna)opis czynności poznawczych oraz ich wytworów
Metodologia Normatywna-zestawia normy poprawnego postępowania naukowego i wskazuje na stopień rozwoju danej nauki
Związki metodologii z dziejopisarstwem i ogólną metodologią nauk
Metodologią interesuje historia sposobów badania określonej dziedziny
Historia historiografii(rozumiana nie jako historia metod badawczych) traktowana jest jako gałąź badań historycznych związanych z historią w ścisłym tego słowa znaczeniu.
Pragmatyczna metodologia historii, do zadań metodologii należą:
-Wyróżnienie typów czynności wykonywanych przy uprawianiu nauki oraz ich analiza.
-opis procedury naukowej
-dopatrzenie się zadań do których wykonania świadomie lub nieświadomie zdążają uczeni, specjaliści różnych nauk.
Zajęcia nr.4
PRAWDZIWE STWIERDZENIE - zgodne z rzeczywistością ARYSTOTELES klasyczna koncepcja prawdy . Twierdzenie jest zgodne z rzeczywistością tak jak orzeka to twierdzenie .
W sytuacji kiedy nie mamy przed sobą rzeczywistości nie możemy bezpośrednio orzec , że twierdzenie jest prawdziwe. Potrzebna jest jakaś instancja pośrednicząca(historyk może zaglądać do źródeł)ale o prawdziwości tej instancji decyduje poświadczenie kolejnej instancji. Wniosek jest taki , ze człowiek nie dysponuje niezależnym kryterium , które stwierdzenie jest zgodne z rzeczywistością.
KONCEPCJA PRAGMATYCZNA PRAWDY- TWIERDZENIE PRAWDZIWE TO TAKIE , KTÓRE JEST EFEKTYWNIE PRAKTYCZNE , jeżeli nasza wiedza jest błędna to nasze postępowanie nie przyniesie skutków. Jeżeli twierdzenie jest prawdziwe to wykaże się w praktyce . Pewne stwierdzenie nie można stwierdzić w praktyce (wada tej koncepcji) . Jeżeli w sytuacji kiedy twierdzenia są fałszywe efektywne praktycznie to koncepcja upada. Pragmatyczna koncepcja prawdy nie może być fundamentem poznania prawdy wiedzy . Może nas zawieść -wniosek.
KONCEPCJA KONFERENCYJNE.- twierdzenia prawdziwe zgodne z innymi twierdzeniammi prawdziwymi (spójne wewnętrznie)Na jakiej podstawie te twierdzenia mają być prawdziwe (wada tej koncepcji)
KONCEPCJA KONZENZUALNA- twierdzenie prawdziwe to takie które uznajemy za prawdziwe . Również nie może być fundamentem prawdziwości naszej wiedzy.W praktce badań naukowej funkcjionuje koncepcja konsenzualna ( za prawddę uznajemy to, co zgodne z prawdą) Najczęściej uznawana przez badaczy.
*ograniczenia biologiczne poznania prawdy:
Wzrok dostosowany jest do potrzeb każdego gatunku z osobna*ograniczenia biologiczne poznania prawdy:
Wzrok dostosowany jest do potrzeb każdego gatunku z osobna ( ewolucja) Kultura pozwala nam korygować w pewnych sytuacjach ograniczenia biologiczne widzenia świata. To co zakładamy z góry przesłania nam prawdę prowadzi do błędnych wniosków, postęp powinien oznaczać zmianę założeń.
1)trzeba wskazać na tezę o nieokreśleniu teorii, coś opartego nie tylko na faktach , ale tzw. komponentu apriorycznego który ma charakter genetyczny - geneza kulturowa.
2)TEZA RELATYWIZMU JĘZYKOWEGO to jakim językiem ujmujemy świat wyznacza ten świat.patrząc na jedną rzecz można widzieć coś innego.
Teza transendentalizmu.- teza o niedookreśleniu jest to stanowiskio jednocześnie epistomologiczne i ontologiczne odrzuca teże o odwzorowaniu świata i to , żę można w ogóle mówić oświecie poza samą wiedzą poza kulturą.
KULTURA PREDEFINIUJE POZNANIA RZECZYWISTOŚCI , WYZNACZA PODSTAWOWĄ STRUKTURĘ POZNANIA NASZEJ RZECZYWISTOŚCI. Kultura ogranicza możliwości poznania świata.
-Społeczne uwarunkowania nauki:
-Badacze przeprowadzają badania zorganizowane we wspólnoty-paradygmaty wspólnie widzą świat mają wspólne przekonania ale nie koniecznie prawdziwe postęp naukowy wiąże się ze zmianą paradygmatu teorii nie zmienia go naukowe odkrycie , a wiele czynników poza poznawczych.
Dogmat - prawdziwy bez potwierdzenia.
Modele poznania Zybertowicza.:
-teoria może być odporna na fakty naukowe, każda teoria wykracza poza dane empiryczne, często ma charakter kulturowy
-teza: trudne może być rozdzielenie przedmiotu badania od podmiotu badającego.
ROLA JĘZYKA W POZNANIU
*opisuje treść poznania
*kategoryzuje wprowadza procesy poznawcze
*współ determinuje nasz obraz świata.
Istnieje tylko jedna obiektywna rzeczywistość i jedno możliwe jej obiektywne i prawdziwe ujęcie.
Twierdzenie GODLA głosi , że teoria dedukcyjna o mocy co najmniej elementarnej arytmetykinie może za pomocą swoich własnych środków formalnych udowodnić jednocześnie swej niesprzeczności i zupełności.
Są odmiany wiedzy społecznej , w których pojęcia prawdy sensowne czy bezdyskusyjnie zastosować się nie da.
Treść przekonań akceptowanych w danym społeczeństwie , jak i sam fakt , zę są one uznawane za wiedzę pewną oczywistą i skuteczną, z zasady niezależne od pojedynczych osób.
Pełna analiza wiedzy ludzkiej prowadzona z perspektywy badacza- obserwatora, musiałaby wziąć pod uwagę różnorodne relacje między trzema odrębnymi sferami.
-rzeczywistości obiektywnej rozumianej nie absolutnie ale jako konkret zmieniających się historycznie praktycznych działań ludzkich.
-Wiedzy intersubiektywnej - społecznie wytworzonych , pokazywanych potwierdzonych mniej lub bardziej usystematyzowanych zespołów przekonań, kategorii poznawczych i wartości , które są wspólne członkom danego społeczeństwa i których wspólnotę powszechnie się wzajemnie uświadamia bądź zakłada.
-Wiedzy subiektywnej-indywidualnych prywatnych przekonań poszczególnych jednostek.
Wśród uwarunkowań poznania ludzkiego można wyodrębnić dwa podstawowe typy : uwarunkowania naturalne , biologiczne i społeczno-kulturowe.
Człowiek nie patrzy na świat jedynie poprzez wrodzone każdej jednostce okulary biologiczne , przekazywane mu przez dziedziczenie biologiczne w kodzie genetycznym. Drugim typem podmiotowego uwarunkowania wiedzy ludzkiej są okulary społeczno- kulturowe :historycznie ukształtowane w danej grupie społecznej i przekazywane w jej obrębie nowym członkom kategorie poznawcze , system pojęć językowych , kulturowe znaczenia i wartości.
Socjologia wiedzy miała po pierwsze skłonność do alcentowania istnienia rozmaitych wzajemnie nie przekładalnych i nawet nie komunikalnych grupowych perspektyw postrzegania rzeczywistości społecznej . Dotyczy to zwłaszcza perspektyw właściwych różnym klasom społecznym.
Jednym z podstawowych faktów w dziedzinie wiedzy ludzkiej jest to, iż jednostka , czy nawet cała grupa społeczna, sama nie dochodzi do swojej wiedzy przez bezpośrednie własne doświadczenie rzeczywistości, ale przeważająca część wiedzy przejmuje od innych ludzi i grup społecznych.
Od innych ludzi przejmujemy , treści różnych przekonań oraz mechanizmy rozpoznawania i kategoryzacji wszelkich obiektów, które dostępne są naszej własnej percepcji i rozumowaniu.
Język w procesach transmisji pełni funkcję podwójną - sam jest podstawowym przedmiotem transmisji przekazywanym z pokolenia na pokolenie, jest też nośnikiem czy środkiem umożliwiającym przekazywanie rozmaitych informacji o rzeczywistości.
Hylemorfizm- PRZEKONANIE , ŻE w każdej substancji mamy dwa nierozwiązalne składniki : materię i formę.
OBIEKTYWISTYCZNY MODEL POZNANIA (OMP) ZAKŁADA , ŻE RZECZYWISTOŚĆ JEST CZYMŚ PRZYCZYNOWO ZEWNĘTRZNYM i niezależnym wobec poznania, a prawdziwość lub fałszywość naszych przekonań należy do natury świata.
KONSTRUKTYWISTYCZNY MODEL POZNANIA (KNP) stwierdza, że to co postrzegamy jako rzeczywistość jest w ramach uregulowanych kulturowo praktyk społecznych , w tym poznawczych , a prawdziwość naszych przekonań zależy od kontekstu społecznego. ONP zakłada ontologię dualistyczną świat-wiedza, KNP dualizm ten znosi , koncentruje się na poznaniu uwikłanym w praktykę. . Dla ONP prawda znajduje się na zewnątrz, KMP stwierdza , że ewentualnie jest na zewnątrzkultury z natury swej pozostanie nieznane. Z perspektywy ONP fakty i prawidłowości są odkrywane, dla KMP uznajemy za fakty społecznie wytwarzane a nie odkrywane. Według KMP wiedza pozostaje w obszarze relacji międzyludzkich , jest produktem serii interakcji społecznych. Wiedza ma charakter ideologiczny, dla ONP jest możliwe istnienie neutralnych form ładu społecznego , sposobów poznawania świata. Na gruncie OMP kluczowe znaczenie mają takie kategorie , jak zgodność z rzeczywistością , podobieństwo do niej , dla KMP to kategorie centralne, i jego zakres społeczny. Dla OMP poznanie to adekwatne odzwierciedlenie rzeczywistości przez świadomość poznającego podmiotu, dla KMP poznanie jest produktem systemu komunikacyjnego zwanego społeczeństwem , w którym świadomość odgrywa stałą ale jedynie cząstkową rolę.
KOHERENCJA - przydatny system twierdzeń musi być wewnętnie spójny.
Cechy wiedzy i poznania a) społeczne , językowe uwarunkowanie procesu poznania , jest on zarówno umożliwiany jak i ograniczany przez zasoby pojęciowe b) niezbędność pewnej porcji założeń apriorycznych w obrębie każdego poznania pojęciowego c) wysoce selektywny proces wypreparowywania , wycinania kategorii z jakiejś bezkształtnej realności. D) specyficzny i lokalny charakter każdej perspektywy poznawczej e) ostateczna niemożność wyraźnego i ostrego rozgraniczenia tego co samo w sobie rzeczywiste od naszego tylko myślenia i przez to dotarcia do jakieś rzeczywistości czystej.
REALIZM HIPOTETYCZNY występuje w ramach epistomologii ewolucyjnych które przyjmują , że w procesie rozwoju wiedzy nasze teorie , metodą prób i błędów dopasowują się do faktycznego kształtu rzeczywistości. Oprócz tego realizmu istnieją jeszcze : metafizyczny, niespecyficzny wewnętrzny. PROBLEM STRUKTURY WIEDZY to , że zakłada się ona z tego w danym kontekscie empiryczne i aprioryczne, co przyjmowane świadomie i nieświadomie.
Jerzy Topolski: wiedza początkowa, na pdst. Której historyk dokonuje kolejnych aktów poznania, formułuje pytania badawcze oraz poszukuje na nie odpowiedzi, wiedza okazuje się źródłem informacji
Wiedza zastana mówi ona o wpływie zastanej struktury poznawczej na kształtowanie nowej wiedzy. KONCEPCJA HABITUSU ZESPOŁU DYSPOZYCJI , CZĘSTO NIEUŚWIADOMIONYCH skłaniających ludzi do działaniai reagowania w określony sposób.
Co powoduje przed -założenia nie są całkiem przypadkowe, mogą brać się ze społecznych oczekiwań , pragnień strachu, przez uwikłanie w formy praktyki społecznej opartej na przemocy.
Zajęcia nr.5
Czy badamy tę samą historię
Postępowanie historyka:
-postawienie sobie tezy w postaci tematu ksiązki artykułu(ma charakter projektu).Historyk problem formułuje na podstawie własnej wiedzy poza źródłowej , ten kto jej nie ma nie dostrzeże problemu.
-Sporządzanie zestawu zagadnień (pytań szczegółowych) które łącznie wypełniają zakres pytania postawionego na początku . Wiedza pozaźródłowa jest podstawą do odpowiedzi na stawiane pytania szczegółowe .Historyk musi dokonać określonych operacji badawczych nad źródłem by uzyskać informację źródłową(wewn, krytyka źródłą) jednak nie każde pytanie odsyła historyka do źródeł, korzystać mógł także z wiedzy pozaźródłowej, np. z opracowań.
Po udzieleniu odp. Na postawione wcześniej pytanie ma wiele odp. Cząstkowych ale nie odp. Na główne pytanie.
Musi więc połączyć odp. W całość by sformułować odpowiedz końcową- zasadniczą.
KONCEPTUALIZACJA-określa to historyk zgłębia SELEKCJA-wybiera źródłą ze względu na ich wartość dla jego problemu . Systematyzacja/wiązanie.
5)Formułując główną odpowiedz dokonuje selekcji szczegółowych odpowiedzi .
Istota pracy badawczej historyka to stawianie pytań i szukanie na nich odpowiedzi .
Rola wiedzy pozaźródłowej jest duża , obecna jest we wsystkich etapach pracy badawczej historyka.
Wiedza pozaźródłowa-JAKIE TREŚCI WCHODZĄ W JEJ SKŁAD :
WIEDZA NAUKOWA(HISTORYCZNA)
Wiedza naukowa z zakresu innych dyscyplin naukowych
Wiedza potoczna biorąca się z własnych doświadczeń i obserwacji. Zyskujemy ją przez całe życie , jest to wiedza o wszystkim.
Czy istnieje potoczna wiedza historyczna ? Jest nią tradycja.
Wiedza naukowa wypiera treści potoczne , nie zawsze jednak tak działa w sferze historii. Dlaczego? Historia służy ideologiom, trudno jest przeinaczać wiedzę potoczną wiedzą naukową.
Wizja świata i człowieka
Wizja ideału nauki składają się na świadomość historyka
Zasady metodologiczne.- Świadomość metodologiczna.
Historią steruje świadomość metodologiczna względnie wiedza pozaźródłowa w szerokim ujęciu . Procesy sterowania z jednej strony umożliwiają badania historyczne -z drugiej prowadzą nie tam gdzie historyk chciał dojść. Historyk jest sterowany w pozycji uprzedmiotowienia kierują nim pewne przeświadczenia , których on sam nie dostrzega , nie wie o nich . Nie badamy tej samej historii.rzeczywistości.
WIEDZA POZAŹRÓDŁOWA- informacje książkowe , naukowa wiedza historyczna * wiedza potoczna , wiedza zdobyta z własnego doświadczenia, *wiedza pozahistoryczna - naukowa wiedza z zakresu innych dyscyplin.
CZY ISTNIEJE POTOCZNA WIEDZA HISTORYCZNA?
-tak, bierz się z własnego doświadczenia
-przekaz świadectwa przeszłości.
-pomiędzy potoczną a naukową wiedzą historyczną istnieje rozłam i opór na modyfikacje.
-rozłam wiąże się z tym , że wiedza potoczna jest wiedzą jednostki, wiedzą subiektywną.
-Opór na modyfikacje- poglądy jednostki są oporne na zmiany.
Cele badawcze:
-zasady metodologiczne - standardowe i niestandardowe, reguły badań
-czynnik emocjonalny
STEROWANIE- intelektualne kierowanie w efekcie badawczym prowadzi do tego, że często badacze tego samego problemu dochodzi do innych wniosków., czasami sprzecznych.
WIEDZA POZAŹRÓDŁOWA I ŚWIADOMOŚĆ METODOLOGICZNA.- wiedza pozaźródłowa określana wiedza w szerszym pojęciu.
PYTANIE wiem , ze nic nie wiem Sokrates.
*jest zawsze o pewnym stopniu ogólności
* pytanie trzeba rozłożyć na wile hipotez i pytań szczególowych , na podstawie których , można formułować szczegółowe odpowiedzi.
Na pytanie wymaga się odpowiedzi, odpowiadamy na pytania szczegółowe szukając odp. W źródłąch, aby znaleźć źródła sięga się do wiedzy pozaźródłowej, potem przeprowadza się krytyke źródła.
BADANIE HISTORYCZNEjest to stawianie pytań i szukanie odpowiedzi na zadane pytanie
Pojęcia wiedzy początkowej, w oparciu o którą historyk dokonuje kolejnych aktów poznania, formułuje pytania badawcze oraz poszukuje na nie odpowiedzi.
Zespół owych twierdzeń i dyrektyw, niezbędnych i grających dużą rolę we wszelkich badaniach naukowych, nazwaliśmy w odniesieniu do historii-wiedzą pozaźródłową. Realizacja dialektycznego wzoru badań historycznych, a więc badań uwzględniających jednocześnie i moment struktory i moment dynamiki, nie jest możliwa bez wszechstronnej wiedzy o wysokiej jakości.
Zakresy pojęcia wiedzy pozaźródłowej:
wiedza pozaźródłowa jako wszystko to co możemy wiedzieć poza:
a)informacjami o faktach historycznych w ogóle
b)wydobytymi ze źródeł informacjami o faktach historycznych (potencjalna)
wiedza pozaźródłowa, jako wszystko to co wiemy poza
a(informacjami o faktach historycznych
b)wydobytymi informacjami o faktach historycznych (efektywna)
wiedza pozaźródłowa jako wszystko to co możemy wiedzieć poza
a)informacjami o faktach historycznych
b)wydobytymi informacjami o faktach historycznych - służącymi do odpowiedzi na dane pytanie badawcze (relatywna w sensie potencjalnym)
wiedza pozaźródłowa jako wszystko to co wiemy poza
a)informacjami o faktach historycznych
b)wydobytymi informacjami o faktach historycznych - służącymi do odpowiedzi na dane pytanie badawcze (relatywna w sensie efektywnym)
Coś jest pozaźródłowe tylko przy założeniu, że jednocześnie istnieje coś,co w danym ujęciu uznajemy za źródłowe, czyli pochodzące z jakiegoś źródła. Cała wiedza ludzka jest w ostatecznym rozrachunku źródłowa, bowiem źródłem jej jest obserwacja. Wydobyta ze źródła przy pomocy wiedzy pozaźródłowej informacja o fakcie taje się już w chwili, gdy trafi do świadomości historyka, częścią wiedzy pozaźródłowej uruchamianej w dalszych aktach poznawania źródeł.
Składniki wiedzy pozaźródłowej mają albo charakter zdań prawdziwych, albo też ocen stwierdzających, co zdaniem poznającego jest „dobre” a co „złe”. Pojęcie informacji pozaźródłowej może być,rzecz jasna, scharakteryzowane analogicznie jak pojęcie wiedzy pozaźródłowej. Oznacza to rozróżnienie informacji pozaźródłowych w sensie ogólnym(potencjalnym i efektywnym)oraz w sensie relatywnym(potencjalnym i absolutnym.
Potencjalnymi inf. pozaźr. w sensi ogólnym są te informacje, które historyk może uzyskać poza informacjami o faktach historycznych w ogóle lub tylko wydobytymi ze źródeł historycznych
Efektywnymi inf. pozaźr. w sensie ogólnym są te informacje, którymi historyk dysponuje(w chwili przeprowadzania badania) poza informacjami o faktach historycznych w ogóle lub tylko wydobytymi ze źródeł historycznych
Potencjalnymi inf. pozaźr. w sensie relatywnym są wszystkie informacje, które mogą służyć do odpowiedzi na dane pytanie badawcze poza informacjami o faktach historycznych w ogóle lub wydobytymi ze źródeł informacjami o faktach historycznych.
Efektywnymi inf. pozaźr. w sensie relatywnym są posiadane przez historyka informacje, mogące służyć do odpowiedzi na dane pytanie badawcze poza informacjami o faktach historycznych w ogóle lub wydobytymi ze źródeł informacjami o faktach historycznych.
Jest tylko jedno ogólne źródło wiedzy pozaźródłowej - obserwacja rzeczywistości. Obserwacje rzeczywistości nie dokonuje historyk sam. Dokonują oraz dokonywali przedstawiciele innych nauk i pozostali historycy
z rezultatów własnej obserwacji świata
z rezultatów własnego badania przeszłości
z rezultatów badań historycznych
z rezultatów badawczych innych nauk
Kategoria wiedzy pozaźródłowej dotycząca poglądu na dzieje oraz ich poznawalność łączy w pewnym stopniu podane poprzednio podziały. Można rozpatrywać ją i jako wiedę pozaźródłową globalną i jako tę jej część, która służy dla postawienia i rozwiązania określonego problemu. Również składa się na nią i wiedza potoczna i wiedza naukowa.
Źródła wiedzy pozaźródłowej:
własna obserwacja historyka
rezultaty badań historycznych przeprowadzonych przez innych historyków oraz przez siebie
rezultaty badawcze innych nauk
Wiedza pozaźródłowa:
potoczna
naukowa
Pierwsza z nich, określana mianem rozsądkowej, nagromadza się w wyniku codziennej działalności praktycznej badacza jako członka społeczeństwa i może mieć bardzo różny charakter...Wiedza pozaźródłowa o charakterze historycznym służy przede wszystkim do realizacji zadania opisu tego, co było; wyjaśnienia,(szukanie odp. na pytanie)
Rozrożnienie na wiedzę potoczną i zdrowo rozsądkową, jakkolwiek narzucałoby się teoretycznie, nie wydaje się potrzebne, bowiem tzw. zdowy rozsądek, jak się wydaje, odgrywa główną role w afirmowaniu określonych informacji i włączeniu ich do zasobnej wiedzy potocznej.
Zdrowy rozsądek należy odróżnić od popularnego poglądu na świat. Popularny pogląd na świat czyli „common sense” obejmuje wg. prof. Heatha to wszystko, co w danym środowisku uchodzi za oczywiste i nieuniknione.
Zdrowy rozsądek zaś wg. Chwistka to taka zdolność „ która dostarcza nam prawd niezależnej od wszelkiej rewolucji pojęciowej” czyli pewnych prawd przez nas nie kwestionowanych.
Zdrowy rozsądek oparty jest jak sądzimy na dwóch odstawowych zasadach: pierwsza z nich to zasada niesprzeczności, a druga to zasada kauzalizmu, nakazująca człowiekowi dociekać przyczyn zdarzeń . Z tą drugą wiąże się tendencja, ważna w przypadku historii, do motywowania przyczyn postępowania ludzi ich interesem.
Wiedza potoczna historyka wraz z wiedzą zdroworozsądkową jakkolwiek stanowiąca rzeczywiście jeden z punktów wyjścia badania naukowego nie zapewnia jednak temu badaniu wystarczających warunków. Oznacza to, że nie może ona stanowić dostatecznego zbioru informacji pozaźródłowych dla zbudowania łącznie z informacjami źródłowymi odpowiedzi na postawione pytanie badawcze.
Wiedza otoczna wykorzystywana jest w toku ustalania faktów oraz w procesie wyjaśniania.
Skoro wiedza potoczna wypływająca z własnych doświadczeń życiowych badacza, tak silnie może tu interweniować - niejednokrotnie odmawia się jego badaniom charakteru w pełni naukowego.
Wiedza potoczna dostarczająca historykowi czasów najnowszych, ogólnej znajomości epoki, jakkolwiek ułatwia badania, to jednak nie może, dla ich pełniejszego rozwoju, zastąpić wiedzy naukowej o epoce.
ZAJĘCIA NR6
Zródło- kojarzy się z początkiem , czymś czystym nieskażonym , są to skojarzenia pozytywne jest ich cała sieć. Źródło jest początkiem wiedzy hist. , z którego historyk czerpie wiadomości , by zaspokoić głód wiedzy. Jest to również źródło nieskażone czyste, źródło jest poszukiwane przez historyka podobnie jak woda . Jest to swoisty pomnik informacji, historyk musi ten pomnik odnaleźć. Historyk będzie musiał zaspokoić się stanem wiedzy które dały mu wszystkie odszukiwane przez niego źródła. To- poszukiwanie powoduje przyrost bazy źródłowej i wiedzy.
NIEKLASYCZNA DEFINICJA ŹRÓDŁA - ŹRÓDŁO HIST. JEST epistemologiczną kreacją historyka , to on tworzy swoje źródła . wydaje się ona niezgodna z rzeczywistym porządkiem . Metodologowie uznają tę def, za trafną.
W praktyce badawczej są dwie koncepcje1)KONCEPCJA KLASYCZNA- żródło jest pojemnikiem który trzeba znaleźć historyk szuka źródla w swojej pracy, źródło historyczne jest czymś z czego możemy czerpać nieskażone informacje, musi znaleźć źródło i czerpać z niego informacje wtedy możemy mieć wiedzę, historyk konstruuje źródło 2)KONCEPCJA NIEKLASYCZNA- HISTORYK DECYDUJE O TYM JAKIE JEST ŹRÓDŁO POCHODNE a jakie pierwotne, - historyk musi zadawać pytania do danego źródła interpretować( sztuka zadawania pytań i dawania na nie odpowiedzi) je - każdy historyk może zadawać inne pytania - stawia pytania stałym materiałem w oparciu o... Gdy widoczny jest czynny wpływ historyka na źródło mamay do czynienia z nieklasyczną koncepcją źródła. Źródła dzielą się również na ilościowe i jakościowe.
HISTORIA ORALNA GDY HISTORYK IDZIE ZAPYTAĆ DANA OSOBĘ TWORZY ŹRÓDŁO.
Nieklasyczna koncepcja źródła jest bliższa badaniu historycznemu.
Wynik jest taki, że historyk szuka źródła a później jak je znajdzie przetwarza je , poddaje obróbce. Tworzone przez historyka źródło będzie zależało od tego z jakich źródeł będzie korzystał i od tego co chce osiągnąć , czego oczekuje od źródła. W przypadku demografii hist. Źródła ilościowe tworzone są przez historyka. Badacze demografii widzą potrzebę do odwoływania si w swoich badaniach do źródeł jakościowych : pamiętniki , prasa, zapiski ludzi żyjących w owym czasie. Historyk pełni rolę twórczą i kreatywną w szukaniu i tworzeniu źródła.
Wygrywa w rzeczywistości koncepcja klasyczna sprzeczna ze zdrowym rozsądkiem mimom przewagi argumentów po stronie koncepcji nieklasycznej.
Istnieje silna korelacja pomiędzy przyrostem wiedzy a bazą źródłową.
-źródlo historyczne jest wytworem historyka. Zadawanie pytań i interpretacja na tym polega praca historyka.
-JAKOŚCIOWE ŹRÓDŁA- gdyż ilościowe nie potrafi wyjaśnić danego zjawiska
Gurewicz uważa , ze źródla do kultury ludowej są fomułuje pewien model komunikowania się duchowieństwa z ludem . Rozumienie to jest jednak tylko hipotetyczne, jeżeli jest fałszywe , to wtedy istnienie źródeł ulega upadkowi.
Wniosek: Istnienie źródeł zależy od historyka , stawia pytania stałym materiałom w oparciu o wiedzę pozaźródłową( o teorię).
Koncepcja nieklasyczna osiąga przewagę nad klasyczną.
ŹRÓDŁO OZNACZA: -materiał źródłowy ( w sensie obiekt materialny)obiekt jest obiektem , staje się źródłem gdy historyk wejdzie z nim w interakcje.
informację.
Historycy mają na myśli jedno i drugie wyjaśnienia terminu źródła. Jednak informacja może być kreowana przez historyka , wchodzi w interakcję z materiałem źródłowym, jego działanie skutkuje informacją źródłową.
TYPY STRUKTURY INFORMACYJNEJ:
1)powierzchniowa- zakres kreowania jest najmniejszy, potrzebny jest akt interpretacji.
2)znakowa- o wyglądzie komunikatu decydują reguły , które się zastosuje, właściwe sposoby interpretacji.
3)oznakowa- oznaka czynność lub wytwór obserwowalny , który na mocy wiedzy sygnalizuje wystąpienie zjawiska czy procesu nieobserwowalnego nie ma tu mowy o intencjonalności.
Dany interpretant decyduje czego jest oznaką to zjawisko, i czy w ogóle jest to oznaka.
Jak pojmować źródło historyczne ?
-w sensie potencjalnym - wszelki materiał , który można wykorzystać do badania w poznawaniu przeszłości.
-Źródło to taki materiał z którym historyk wchodzi w interakcję- w sensie interpretacji.
-Nie dostarcza nam czystych informacji. Przeszłość składa się z faktów, wydarzeń, które znajdujemy w opracowaniach przede wszystkim , źródła są na dalszej pozycji.
-Fakt obecny w tekście historyka jest w odniesieniu do wydarzenia odzwierciedleniem (odbiciem)oryginału, tego co jest odzwierciedlone .Jeżeli wydarzenie było takie to fakt winien taki być.
FAKT JAKO OZWIERCIEDLENIE PRZESZŁEGO WYDARZENIA- realistyczne rozumienie faktu.
Początek i koniec faktu wyznacza historyk , może wyznaczyć zakres rzeczowy przestrzenny -konstrukcjonistyczna koncepcja faktu historyk konstruuje kontur faktu na odstawie swojej wiedzy poza źródłowej tzn, że tworzy je wedle swej woli konstrukcjonizm skrajny instrumentaliści.- historycy podają takie a nie inne fakty bo jest im to dogodne, wynika to z jakiś potrzeb społeczno-politycznych
Prowadzi to do tezy , że historycy nie mają nic do powiedzenia , tej tezy nie można uznać , bo nie było by sensu istnienia historyków i ich pracy .
Ograniczenia przy tworzeniu faktów.szukają konstrukcjoniści umiarkowani- .
-historyk musi zdobyć uznanie innych historyków.
-Jego tezy muszą być uznawane przez tezy już uznawane
-Historyk nie może twierdzić czegoś , co przeczy temu co uznawane.
2.Informacje źródłowe..3. histroryk musi postępować zgodnie z oreślonymi regułami matodologicznymi (wg. pewnego paradygmatu).Faktograficzne konstrukcje historyka nie są więc konstrukcjami dowolnymi, bo działają pewne ograniczenia.
ŹRÓDŁA POTENCJALNE- źródłem jest wszystko, to co można wykorzystać do zbadania przeszłości.
ŹRÓDŁO EFEKTYWNE- ten materiał którym historyk wchodzi w korelacje tworząc wnioski.
FAKT HISTORYCZNY - znajdujemy w książkach historycznych , opracowaniach , monografiach itp.
TEKST HISTORYCZNY- to zbiór faktów.
KONSTRUKCJONIZM- historyk konstruuje fakty- tworzy je,
1