WYKŁAD 5

W pogoni za szczęściem

Szczęście z perspektywy fizyki

• Włodzimierz Klonowski (1998) za Karlem Popperem

Klonowski uznał, że być może także nieożywione fragmenty rzeczywistości mogą dążyć do bycia szczęśliwym.

• Popper - siła napędową wszystkich organizmów żywych jest dążenie do bycia szczęśliwym. Klonowski uznał więc, że skoro ameba jest żywa to znaczy, że także będzie dążyła do szczęścia (czym jest szczęście ameby?)

Cheermodynamika

• Zasady dowolny układ - system może stać się szczęśliwy jedynie kosztem innego układu

• Całkowita ilość szczęścia w układzie zamkniętym pozostaje stała

Szczęście w ujęciu filozofii

Arystoteles - Szczęście jest działaniem zgodnym z rozumną naturą człowieka, czyli jego REALIZACJĄ - człowiek odnajdujący szczęście to człowiek samorealizujący się, jednakowoż zgodnie z pewnymi kategoriami (roztropność).

Oznacza to, iż, dla przykładu, człowiek odnajdujący w sobie potrzebę wiedzy, roztropnie tej wiedzy poszukujący i ją odnajdujący, jest człowiekiem szczęśliwym. Szczęście jest najwyższym celem jednostki.

Epikureizm - dobra doczesne mogą przynosić szczęście - rozumiane jako pozytywne emocje - hedonizm

Tatarkiewicz (1962)

• Powodzenie (łut szczęścia)

• Wielka radość (krótkotrwały stan emocjonalny

• Eudajmonia (dodatni bilans życia - pierwotnie związane z posiadaniem zasobów)

• Zadowolenie z całości życia

Psychologia jakości życia - pozytywna strona psychologii

Psychologia jakości życia zajmuje się jakością życia czy też szeroko pojętym dobrostanem psychicznym

• Jakość życia:

Stan zdrowia , sytuacja rodzinna, wykształcenie, posiadanie pewnych dóbr, trwałość i bliskość więzi z innymi ludźmi, dostęp do informacji, bezpieczeństwo publiczne itd

Człowiek szczęśliwy

• Wilson (1967): młoda, zdrowa, wykształcona, dobrze zarabiająca, optymistycznie

nastawiona, wolna od trosk, religijna, zamężna, z wysokim poczuciem własnej wartości i pozytywną postawą wobec wykonywanej pracy, kobieta lub mężczyzna, o przeciętnych aspiracjach i dowolnym poziomie inteligencji,

Dobrostan

Składniki:

• Poznawczy - ocena satysfakcji z życia (szczęście)

• Emocjonalny - częstość doświadczanych emocji pozytywnych i negatywnych (jakość życia)

Czapiński 2005:

• Poczucie szczęścia zwiększyło się - następuje migracja odpowiedzi w górę

• Ten sam wzorzec wyników, jeśli zadamy pytanie jakie jest Twoje życie.

CEBULOWA TEORIA SZCZĘŚCIA

Czapiński - wnioski z „Diagnozy…”

• Najważniejszy czynnik wyjaśniający dobrostan to wiek respondenta - zależność odwrotna niż USA - im ktoś starszy tym niższy poziom dobrostanu, wyższa depresja. W stanach to osoby młode częściej cierpią na depresję.

• Drugi ważny czynnik to liczba przyjaciół - mają oni zwłaszcza wpływ na wolę życia

Warunki szczęśliwego życia

• 
  Pieniądze nieco straciły na znaczeniu, podobnie jak dzieci, udane małżeństwo.

• Wzrosła rola pracy, przyjaciół, zdrowia, wykształcenia i silnego charakteru

Materializm a poczucie szczęścia

• Materializm jest negatywnie powiązany z poczuciem szczęścia a zakupoholizm pozytywnie

Mikroekonomia dobrostanu (Oswald)

Relacja między wysokością dochodów a poczuciem dobrostanu.

• Czy im więcej pieniędzy tym lepiej?

Beckham 1929 - zauważył zależność między dochodami i poczuciem szczęścia - im więcej dochodów tym szczęśliwsi ludzie

Watson 1930 - brak zależności

Biedni i bogaci

Szczęście karetą nie jeździ, ale i w łachmanach nie chodzi. Samuel Adalberg

Diener (1993)

Gdy uwzględniono wielkość dochodów okazało się, że wśród osób mniej zamożnych poczucie dobrostanu zależy od wielkości dochodów. U osób bardziej zamożnych relacja ta jest znacznie słabsza

Problemy z samoświadomością

Diener i Fujita (1995)

• Ocena dobrostanu dokonana przez studentów

• Ocena posiadania zasobów dokonana przez bliskich znajomych i przyjaciół (inteligencja, sieć społecznego wsparcia, pieniądze)

• Następnie sprawdzono jaka jest relacja między ocenami zewnętrznymi materialnych zasobów, zadowoleniem z życia (ocena wewnętrzna)

Wygraj w totka!!

• Hannah stwierdził, że osoby, które wygrały duża sumę pieniędzy w loterii oceniają swoje życie po wygranej jako mniej szczęśliwe niż przed wygraną.

Inglehart (1990)

Wśród osób deklarujących, że ich sytuacja finansowa znacznie się poprawiła odsetek ludzi zadowolonych z życia wynosił 85% a tych, których sytuacja się pogorszyła odsetek zadowolonych wynosił 57%

• Ale inne badania nie potwierdziły takich wyników (Diener 1993)

Szczęście narodów

Diener i współpracownicy 1993 - 39 krajów, 1995 - 55 krajów

• Jest silna zależność między PKB a poczuciem szczęścia (średnia dla reprezentatywnej próby respondentów z danego kraju

Poziom indywidualny a poziom grupowy

Wygląda na to, że na poziomie indywidualnym trudno jest znaleźć zależność między wielkością zasobów a poczuciem szczęścia

Na poziomie narodowym taka zależność jest bardzo widoczna - wyższy dochód narodowy brutto jest powiązany z wyższym poziomem dobrostanu

Dobrostan

Badanie Klonowicz i in. (2002)

• Poczucie szczęścia

• Subiektywna ocena stanu zdrowia

• Poczucie skuteczności

• Optymizm przewidywań (zmiany na lepsze)

Człowiek szczęśliwy

Klonowicz, Cichomski, Eliasz (2002)

• Przeciętnie zamożny, kobieta lub mężczyzna, z wyższym wykształceniem, młodsza, optymistyczna, dochody są ważnym determinantem poczucia szczęścia tylko u (zbadano 1004 osoby z Warszawy)

Zaufanie do innych

Czapiński 2005

Zadowolenie z życia w innych krajach a zaufanie od innych ludzi

Czy opłaca się być szczęśliwym?

Lyubomirsky, King i Diener (2005)

• Metanaaliza innych badań

• Szczęście wiąże się z sukcesem w różnych dziedzinach

• Badania podłużne wskazują, że osoby szczęśliwe w konsekwencji osiągają sukces życiowy i zdobywają przyjaciół oraz pieniądze

• Poczucie szczęścia wywołuje pozytywne emocje i to one powodują, że człowiek osiąga sukces (ale trzeba pamiętać, że tekst podsumowuje badania amerykańskie)

PODSUMOWANIE

• Dobra materialne niekoniecznie prowadzą do szczęścia bo:

• Eskalacja oczekiwań

• Ważne stają się porównania społeczne (relatywna deprywacja - Martin 1981)

• Ważne są także relacje społeczne

• Ważne stają się inne dobra - czas, który ogranicza nasze aktywności (pułapka zarabiania - nie mamy czasu bo zarabiamy i musimy więcej zarabiać bo nie mamy czasu)

• Doświadczenie optymalne - takie doświadczenie, które jest nagradzające samo w sobie.

• Przepływ (flow) - stan całkowitej koncentracji na zadaniu, połączony z pozytywnymi emocjami i odrzuceniem własnego „ja”, traci się poczucie upływu czasu, poczucie, że się wie co trzeba kolejno wykonać, posiada się odpowiednie umiejętności, aby wykonać to zadanie,

• Szczęście pojawia się po przepływie

---