DEFINICJA CUKRZYCY

Schorzenie metaboliczne, o różnej etiologii, charakteryzujące się:

• Przewlekłą hiperglikemią skojarzoną z głębokimi zaburzeniami w obrębie metabolizmu węglowodanów, lipidów i białek, wynikającymi z bezwzględnego bądź względnego niedoboru insuliny

• Obecnością przewlekłych powikłań cukrzycowych (mikroangiopatia, makroangiopatia, neuropatia i zaćma).

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE

ROZPOZNAWANIA CUKRZYCY

1.Klasyczne objawy cukrzycowe : wielomocz

wzmożone pragnienie

zmiany ropne na skórze

zakażenia ukł. moczowo-płciowego

utrata masy ciała

osłabienie

potwierdzone glikemią przygodną ≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l).

2.Glikemia na czczo w osoczu :

≥ 126 mg/dl (7,0 mmol/l) stwierdzona dwukrotnie.

3.Patologiczny wynik OGTT :

glikemia w 120 minucie ≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l).

• Takie same kryteria diagnostyczne dotyczą dzieci

• Odmienne kryteria dla cukrzycy ciążowej

• Odmienne kryteria diagnostyczne dla GDM wg ADA ( w USA)

CZYNNIKI RYZYKA ROZWOJU CUKRZYCY T.2

1. Nadwaga (BMI ≥ 25 kg/m²) i otyłość.

2. Cukrzyca u krewnych I^o.

3. Słaba aktywność fizyczna.

4. Przynależność do określonej grupy etnicznej bądź rasowej.

5. Uprzednio stwierdzony nieprawidłowy metabolizm glukozy

(IFG,IGT).

6. Cukrzyca ciążowa w wywiadzie

lub urodzenie dziecka o m.c.> 4 kg.

7. Nadciśnienie tętnicze (>140/90).

8. Stęż. HDL-C < 40 mg/dl ( 1,0 mmol/l)

i/lub

stęż. TG ≥ 250 mg/dl ( 2,85 mmol/l).

9. Choroba sercowo-naczyniowa.

10. Inne stany kliniczne związane z opornością na insulinę

(np. zespół policystycznych jajników, rogowacenie ciemne).

Badania przesiewowe w kierunku cukrzycy:

• od 45 r.ż. powtarzamy co 3 lata u osób bez czynników ryzyka,

• wcześniej i częściej (co roku) w przypadku rozpoznania przynajmniej jednego czynnika ryzyka.

DOUSTNY TEST TOLERANCJI GLUKOZY

(OGTT)

WSKAZANIA: PRZECIWWSKAZANIA:

(względne - 6 tygodni)

1.Graniczne wartości glikemii 1.Ciężkie schorzenia ostre

na czczo

2.Diagnostyka cukrzycy ciężarnych 2. Choroby przewodu pokarmowego

3. Glukozuria przy prawidłowej 3. Wcześniej rozpoznana cukrzyca

glikemii na czczo

4.Cechy zespołu metabolicznego

przy prawidłowej glikemii na czczo

WARUNKI STANDARYZACJI TESTU

1.Dieta - nie zmieniamy diety na potrzeby testu

2.Zwykła aktywność fizyczna

3.Leki (stosowane przez pacjenta), które mogą wpływać na glikemię

4.Palenie papierosów jest zabronione podczas testu

5.Rano, na czczo, po 8-14 godzinach wstrzymywania się od jedzenia i picia,

wypoczęty, po przespanej nocy

6.Dawka glukozy w 250-300 ml wody, wypita w ciągu 3-5 min.:

DOROŚLI DZIECI KOBIETY CIĘŻARNE

75g 1.75g/kg m.c. 75g

(max.75g) 50g i 100g

7. Po obciążeniu pacjent pozostaje w spoczynku, w pozycji siedzącej

DOUSTNY TEST TOLERANCJI GLUKOZY (75,0g)

ORAL GLUCOSE TOLERANCE TEST (OGTT)

INTERPRETACJA WYNIKÓW

KATEGORIA	PRÓBKA KRWI	GLIKEMIA W 0 MIN.	GLIKEMIA W 120 MIN.
prawidłowe	OSOCZE KRWI ŻYLNEJ	< 100 mg/dl < 5,6 mmol/l	< 140 mg/dl < 7,8 mmol/l
Nieprawidłowa glikemia na czczo Impaired Fasting Glycemia (Isolated IFG)	OSOCZE KRWI ŻYLNEJ	100 - 125 mg/dl 5,6 - 6,95 mmol/l	< 140 mg/dl < 7,8 mmol/l
Upośledzona tolerancja glukozy Impaired Glucose Tolerance (Isolated IGT)	OSOCZE KRWI ŻYLNEJ	< 100 mg/dl < 5,6 mmol/l	140 -199 mg/dl 7,8 - 11,05 mmol/l
IFG & IGT	OSOCZE KRWI ŻYLNEJ	100 - 125 mg/dl 5,6 - 6,95 mmol/l	140 -199 mg/dl 7,8 - 11,05 mmol/l
CUKRZYCA DIABETES MELLITUS	OSOCZE KRWI ŻYLNEJ	< 126 mg/dl < 7,0 mmol/l	≥ 200 mg/dl ≥ 11,1 mmol/l

KATEGORIE GLIKEMII NA CZCZO

GLIKEMIA NA CZCZO	NORMA	WARTOŚCI GRANICZNE GLIKEMII NA CZCZO	CUKRZYCA
OSOCZE KRWI ŻYLNEJ	< 100 mg/dl < 5,56 mmol/l	100 - 125 mg/dl 5,56 - 6,95 mmol/l	≥ 126 mg/dl ≥ 7,0 mmol/l
KREW ŻYLNA PEŁNA	< 85 mg/dl < 4,73 mmol/l	85 -109 mg/dl 4,73 - 6,05 mmol/l	≥ 110 mg/dl ≥ 6,1 mmol/l
KREW WŁOŚNICZ- KOWA	< 85 mg/dl < 4,73 mmol/l	85 -109 mg/dl 4,73 - 6,05 mmol/l	≥ 110 mg/dl ≥ 6,1 mmol/l

OGTT

IFG IGT CUKRZYCA

KRYTERIA WYRÓWNANIA CUKRZYCY

MONITOROWANIE GLIKEMII

Hb A1c [%Hb}	<=6,1-<=6,5%
Stęż. glukozy w osoczu na czczo/ przed posiłkiem	< 110 mg/dl < 6,1 mmol/L
Samokontrola (krew włośniczkowa) na czczo/ przed posiłkiem 2 godz.po posiłku	70 - 90 mg/dl 3,9 - 5, mmol/l 70 - 135 mg/dl 3,9 - 7,5 mmol/l

MONITOROWANIE STĘŻENIA LIPIDÓW

Stężenie w osoczu	NISKIE RYZYKO MAKROANGIOPATII
T-C mg/dL mmol/L LDL-C mg/dL mmol/L LDL-C (DM+CHD) mg/dL mmol/L HDL-C mg/dL mmol/L non-HDL - C mg/dL mmol/L TAG mg/dL mmol/L	< 175 <4,5 < 100 < 2,5 < 70 < 1,9 ♂: ♀: > 40 > 50 > 1,0 > 1,28 < 130 mg/dl < 3,4 mmol/L < 150 < 1,7

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE

CUKRZYCOWA KWASICA KETONOWA

DIABETIC KETOACIDOSIS STAN

( DKA) HIPERMOLARNY

MILD MODERATE SEVERE HYPERGLYCEMIC

HYPERMOLAR STATE (HHS)

>250(14) >250 >250 glikemia >600

[>350(19,4] [>350] [>500(27,8)] mg/dl(mmol/l)

7,25-7,35 7,00-7,24 <7,00 pH >7,30

15-18 10-15 <10 HCO₃^- >15

mmol/L

+ + + KETONURIA −/+

zróżnicowana osmolalność >320

mOsm/kg

>10 >12 >12 luka anionowa <12

mmol/L

brak brak senność zaburzenia omdlenie/

osłabienie/ omdlenie/ świadomości stupor/śpiączka

senność stupor/śpiączka

CUKRZYCA CIĄŻOWA

(Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2005 r.)

Czynniki ryzyka:

1. wielorództwo

2. ciąża u kobiet po 35 r.ż.

3. w wywiadzie porody dużych dzieci (>4000g)

4. w wywiadzie zgony wewnątrzmaciczne

5. nadciśnienie tętnicze

6. nadwaga przed ciążą (BMI>27kg/m²)

7. rodzinny wywiad w kierunku cukrzycy typu 2

8. rozpoznanie GDM w poprzednich ciążach

GESTATIONAL DIABETES MELLITUS

(ADA recommendation 2005)

Niskie ryzyko wystąpienia GDM

jest ograniczone do kobiet spełniających wszystkie poniższe cechy i nie wymaga kontrolowania glikemii:

1. wiek < 25 lat

2. prawidłowe BMI lub masa ciała, przed ciążą

3. członek grupy etnicznej o niskiej częstotliwości

występowania GDM

4. brak rozpoznania cukrzycy u krewnych I^o

5. brak dotychczasowych informacji o nieprawidłowej glikemii

6. brak niepowodzeń położniczych w wywiadzie

ALGORYTM DIAGNOSTYCZNY CUKRZYCY CIĄŻOWEJ

1. Stężenie glukozy w osoczu na czczo (Fasting Plasma Glucose, FPG) na początku ciąży, przy pierwszej wizycie u ginekologa-położnika.

(ADA: ocena ryzyka wystąpienia GDM podczas pierwszej wizyty u położnika)

• 
  interpretacja zgodnie z zaleceniami WHO :

140-199 mg/dl (7,8-11,0 mmol/l) GDM, gdy glikemia w 120' lub

≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l)

• jeśli wynik OGTT (75,0g) jest negatywny w I trymestrze, należy badanie powtórzyć między 24 a 28 tyg. ciąży

B. Rozpoznawanie cukrzycy ciążowej w okresie pomiędzy 24 a 28 tyg. ciąży:

1. Schemat jednostopniowy (75-g OGTT)

2. Schemat dwustopnoiowy:

1. Test przesiewowy (glucose challenge test, GCT, 50 g)

2. Test diagnostyczny 75-g OGTT (ADA: 100 g)

Dyskusyjne konsekwencje rozpoznania IFG w czasie ciąży.

Przynajmniej 6 tyg. po porodzie OGTT 75 g dla weryfikacji rozpoznania:

• około10% pacjentek z GDM spełnia kryteria cukrzycy

• około 5-10% kobiet z GDM kontynuuje stan przedcukrzycowy

• 30% spośród “cukrzyc ciążowych” ujawnia cukrzycę w ciągu 5 do 10 lat.

GESTATIONAL DIABETES MELLITUS

(ADA recommendation 2005) [2]

Test przesiewowy (glucose challenge test - GCT)

• nie wymaga badania na czczo

• dawka 50,0g glukozy

• pobranie krwi jednorazowo, po 1 godzinie

• stężenie glukozy w osoczu:

< 140 mg/dL (7,8 mmol/L) wyklucza GDM

≥ 140 mg/dL (7,8 mmol/L) wymaga wykonania testu diagnostycznego

Test diagnostyczny 100,0 g

• badanie na czczo (8-14 godzin)

• dawka 100,0g glukozy

• pobranie krwi na czczo oraz w 1,2 i 3 godziny po wypiciu glukozy

• 
  stężenie glukozy w osoczu podwyższone w 2 z 4 próbek GDM

TEST DOUSTNEGO OBCIĄŻENIA 100,0G GLUKOZY U KOBIET W CIĄŻY

WYNIKI PRAWIDŁOWE

(ADA - 2005)

	FASTING GLYCEMIA	GLYCEMIA AT 60 MIN.	GLYCEMIA AT 120 MIN.	GLYCEMIA AT 180 MIN.
VENOUS BLOOD PLASMA	< 95 mg/dl < 5,3 mmol/l	< 180 mg/dl < 10,0 mmol/l	< 155 mg/dl < 8,6 mmol/l	< 140mg/dl < 7,8 mmol/l

< 95 mg/dl

(5,3 mmol/l)

NORMA

95 - 125 mg/dL

(5,3 - 6,9 mmol/L)

OGTT

75,0 g

≥ 126 mg/dL

( 6,9 mmol/L)

powtórzyć FPG

<126 mg/dL ≥126 mg/dL

< 6,9 mmol/L ≥6,9 mmol/L

OGTT ośrodek

75,0 g dla GDM

---