Combat 18 - terroryści czy chuligani?
„Combat 18 - sama nazwa budzi strach i nienawiść w szeregach tak lewackich jak i tak zwanych `nacjonalistycznych'” - tak reklamują się polscy neonaziści na swej stronie internetowej. I rzeczywiście, media nadają C18 wymiar bez mała demoniczny. Oto typowy przykład: „W 1999 r. ludzie C18 po raz pierwszy podłożyli bombę - w zamieszkanej przez imigrantów londyńskiej dzielnicy Brixton. […] Sprawcą okazał się 22-letni David Copeland z Combat 18. Odsiaduje dożywotnie więzienie. Słynny stał się też rajd komanda Combat 18 sprzed trzech lat. Kilku terrorystów załadowało samochód bronią i narzędziami tortur, po czym ruszyło przez południowo-zachodni Londyn na poszukiwanie kolorowego, którego mogliby porwać i zamęczyć”. Warto więc przyjrzeć się grupie, w której, jak w soczewce, stykają się faszyści i antyfaszyści, satanizm i wojujący islam, tajne służby i kryminalny półświatek, a nawet autentyczni ulsterscy terroryści.
Combat 18 powstał na styku politycznych ugrupowań skrajnej prawicy oraz młodzieżowych subkultur skinheads i casuals. Rasizm towarzyszy młodzieżowym subkulturom od początku. Biała młodzież ze środowisk robotniczych pierwsza stanęła w obliczu konfrontacji z imigrantami, rywalizując ze swoimi kolorowymi rówieśnikami o hegemonię na ulicy i… dziewczyny. Już w 1958 r. doszło do fali rozruchów rasowych, w których prym wiedli tzw. teddy boys. W 1969 r. wyłoniła się nowa subkultura - „agresywnie proletariaccy, purytańscy i szowinistyczni” skinheads. Paradoksalnie skinheadów inspirowała kultura jamajskich rude boys, z którymi tworzyli sojusz skierowany przeciw homoseksualistom, hippiesom i Azjatom (tzw. Paki-bashing). Gdy jednak wśród czarnych imigrantów zwyciężył ekskluzywny rasowo rastafarianizm sojusz pękł i latem 1972 r. skinheadzi włączyli się w ataki na imigrantów w Toxteth.
Ksenofobiczne nastawienie niektórych subkultur młodzieżowych sprawiło, że skrajna prawica zaczęła werbować zwolenników w tych środowiskach. Skinheadów przyciągał głównie nazistowski British Movement, znany skinhead Nicky Crane został nawet w 1980 r. regionalnym przywódcą BM w Kent. Większą rolę odegrał wszakże National Front. W 1977 r. powstał Young National Front, którego pismo „Bulldog” zawierało adresowaną do kibiców rubrykę „On The Football Front”, niebawem NF zaczął organizować koncerty pod hasłem Rock Against Communism. Choć początkowo przewaga w środowisku skinheads należała do lewicującego ruchu Oi, to rozruchy rasowe w Southall w lipcu 1981 r. przesunęły punkt ciężkości w kierunku skrajnej prawicy. W 1983 r. Front stworzył wytwórnię płytową White Noise, której główną gwiazdą był zespół Skrewdriver z Ianem Stuartem Donaldsonem na czele.
Frakcja political soldiers, która opanowała kierownictwo NF (tzw. Official National Front), rychło popadła jednak w konflikt z wyznającymi bezkompromisowy rasizm skinheadami. Gdy działacze partii zaczęli cenzurować koncerty White Noise, domagając się zaprzestania nazistowskiego salutu tudzież obelżywych uwag pod adresem czarnych, Stuart zerwał ze słabnącym Frontem i utworzył w 1987 r. Blood and Honour. Ten „niezależny ruch narodowo-socjalistyczny wspierający wszystkie narodowo-socjalistyczne i nacjonalistyczne partie i grupy działające w białym świecie” za cel stawiał sobie: „1. Zjednoczyć białą młodzież. 2. Promować Białą Siłę przez pozytywne ideały i pozytywny przekaz”. W praktyce cała działalność B&H kręciła się wokół muzyki. Choć stworzona wokół Skrewdrivera organizacja przyciągnęła ok. 1500 skinheadów, to niebawem Krew i Honor utraciła swego wodza - 24 IX 1993 r. Ian Stuart zginął w wypadku samochodowym, o zaaranżowanie którego naziści oskarżają służby specjalne.
W tym czasie na główną siłę brytyjskiej skrajnej prawicy wyrosła British National Party. Brytyjska Partia Narodowa powstała w 1982 r. z połączenia odprysków NF (New National Front Johna Tyndalla) i BM (frakcja Raya Hilla). Początkowo stanowiła konglomerat „lokalnych gangów z luźną tylko centralną kontrolą”. Jej znaczenie rosło w miarę jak postępował rozkład konkurencyjnych ugrupowań nacjonalistycznych (np. Official National Front rozwiązał się w 1990 r.). W kwietniu 1989 r. tyndallowcy zainicjowali kampanię „Rights for Whites” w Dewsbury, rozszerzając ją później na inne miejscowości.
Wzmożona aktywność BNP napotkała przeciwdziałanie ze strony antyfaszystów (np. „Bitwa o Bermondsey” w sierpniu 1991 r.). Szerokim echem odbił się atak ultralewicowej bojówki Red Action na zebranie League of St George w Kensington Library w maju 1991 r. „Czerwoni krążyli wokoło i bili w biały dzień prawicowców. Wykopali drzwi, obrzucili zebranych butelkami z benzyną i bili starych ludzi młotami”, wspominał Paul David „Charlie” Sargent, były członek NF, późniejszy przywódca Combat 18. „Zdecydowaliśmy, że nie będziemy stali z założonymi rękoma i że musimy coś z tym zrobić. Będziemy im spuszczać taki k…ski łomot, gdziekolwiek ich spotkamy, dopóki nie będzie tu żadnego pieprzonego lewaka”. To był początek C18.
Od początku 1992 r. ochronę wieców BNP stanowiła Combat Group 18 (one-eight - zaszyfrowane inicjały Adolfa Hitlera). W jej założeniu pomóc miał Harold Covington - działacz amerykańskiej National Socialist White People's Party, jeden z oskarżonych o udział w zabójstwie pięciu komunistów w Greensboro w 1978 r. Istotną rolę odegrali też lojaliści z Ulsteru (np. były członek NF Eddie Whicker, który w 1990 r. wstąpił do Ulster Defense Association), tak że niektórzy dziennikarze uważali początkowo C18 za parawan Londyńskiego Dowództwa UDA. Trzon grupy tworzyli wszakże skinheadzi i stadionowi chuligani ze znaczącym udziałem zwyczajnych kryminalistów takich jak dilerzy narkotyków i egzekutorzy długów. Nawet nie próbowano przyciągać zwykłych ludzi: „Byłoby kłamstwem myśleć, że jesteśmy atrakcyjni dla większości ludzi, bo nie jesteśmy. Jesteśmy kim jesteśmy”. Kim więc? Jak to powiedział Sargent: „Jesteśmy bandziorami z ideologią”.
C18 szybko przeszedł do ofensywy. Zaczął wydawać pismo „Red Watch”, wzorowane na biuletynie niemieckiej organizacji Anti-Antifa „Der Einblick”. W kwietniu 1992 r. bojówkarze zaatakowali biuro komunistycznej gazety „Morning Star”, w sierpniu lokal Democratic Left w Birmingham. 30 I 1993 r. Combat wespół z lojalistami skrzyknął 700 zwolenników, by powstrzymać marsz sympatyków IRA - w wyniku interwencji policji aresztowanych zostało 396 prawicowców. Przez kraj przetoczyła się fala ulicznych ataków i podpaleń, w latach 1991-1993 zamordowanych zostało czterech kolorowych nastolatków. Matthew Collins, były działacz NF a zarazem informator antyfaszystowskiego “Searchlighta”, mówił w programie „World In Action” w 1993 r.: „Ci faceci co noc podkładali ludziom ogień pod domy, przecinali linki hamulcowe, robili i wysyłali bomby, kupowali karabiny i mieszali w pewnych kryminalnych kręgach”.
Niebawem bojówka usamodzielniła się. Sukces kandydata BNP Dereka Beackona, który w wyborach lokalnych we wrześniu 1993 r. zdobył mandat w londyńskiej dzielnicy Isle of Dogs, sprawił, że partia poczęła dystansować się od zadymiarzy. Gdy pismo „Combat 18” zakwestionowało kompetencje przywódcze Tyndalla - Brytyjska Partia Narodowa usunęła combatowców ze swych szeregów.
Ich dynamizm przyciąga jednak wciąż nowych zwolenników. Po śmierci Stuarta C18 przejął kontrolę nad ruchem Blood & Honour. W 1994 r. założona została wytwórnia płytowa ISD (Ian Stuart Donaldson) Records, która w ciągu trzech lat wydała ok. 30 płyt o łącznym nakładzie 30.000 egzemplarzy, co przyniosło organizacji 200.000 funtów zysku. Przy Blood and Honour powołano specjalne B&H Prisoners Association z pismem „Behind the Bars”. Latem 1994 r. Combat stworzył polityczną nadbudówkę - National Socialist Alliance, który szybko wchłonął większość brytyjskiego Ku Klux Klanu, różne sekcje BM i British National Socialist Movement, wielu członków BNP (np. oddziały partii w Ulsterze), drobne grupy w rodzaju działającego w West Midlands Aryan Resistance Movement (lider Adrian Blundell). Oprócz pierwszego „Red Watch” wydawać zaczęto inne pisma: “Putsch”, “The Order”, “Thorwould”, „Home Front”, “Combat 18”; z C18 związany był też „The Oak”, publikowany przez Johna Cato i Paula Jeffriesa. Ścisłą współpracę nawiązano z niektórymi organizacjami ulsterskich lojalistów: LVF zorganizowała koncert zespołów związanych z C18 w Portadown, Combat pomagał w przerzucie broni do Ulsteru. Zagranicą Combat 18 miał kontakty m.in. z neofaszystami z Niemiec (Anti-Antifa), Skandynawii (szwedzka grupa Vit Ariskt Motstand) i Serbii (Beli Orlovi).
Liczebność grupy sięgnęła 200 osób, choć zgodnie z zasadą leaderless resistance nie powstały sformalizowane struktury. „Żadnych samozwańczych `liderów', żadnych legitymacji członkowskich; [tylko grupa] prowadzona naprzód przez elitę aktywnych idealistów i zjednoczona więzią wspólnych celów”, pisali combatowcy. Mamy do czynienia z siecią luźno powiązanych gangów. Na przykład w Bradford z C18 powiązana była Heaton Defence Group (Jimmy Panter) i wydawany przez Davida Appleyarda biuletyn „The Northern Front”. Na Północnym Wschodzie funkcjonowały trzy grupy: w South Tyneside i Wearside związany z NF gang Seaburn Casuals z „Anon Deux” na czele, w Durham grupa skinheadów skupiona wokół zespołów Warhammer i Skullhead (Rodney Aikin), w Newcastle komórka BNP (Kevin Scott). Sieć organizacyjna C18 objęła Londyn, Oldham, zachodnie Yorkshire i West Midlands.
Pod względem ideologicznym na bojowców C18 coraz większy wpływ wywierała amerykańska mutacja nazizmu. Proklamowali: „Rasa - nie naród. Nie jesteśmy brytyjskimi nacjonalistami, jesteśmy rasistami”. Potępili taktykę wyborczą: „Jeśli staniemy do wyborów zostaniemy wyeliminowani. Kiedy bojówki lojalistyczne czy Sinn Fein wystartowały w wyborach zostały mocno upokorzone, [podczas gdy] jako formacje paramilitarne budziły szacunek”. W lutym 1995 r. Sargent w wywiadzie obwieścił: „Wierzę w Adolfa Hitlera i jego rozwiązania… Uważam, że wszyscy czarni powinni zostać zabici”.
Oficjalny program Combat 18 określał następujące cele: „1) Odesłać wszystkich niebiałych do Afryki, Azji i Arabii żywych lub w trumnach (body-bags); wybór należy do nich. 2) Zniszczyć IRA i każdego, kto zabija brytyjskich mundurowych i cywili […]. 3) Stracić (execute) wszystkich pedałów. 4) Stracić wszystkich białych mieszających rasę. 5) Usunąć wszystkich żydów [sic] z administracji, mediów, kultury, wolnych zawodów. Stracić wszystkich żydów, którzy aktywnie pomagają w szkodzeniu Białej rasie i wysłać do obozów resztę dopóki nie znajdziemy ostatecznego rozwiązania dla wiecznego żyda. 6) Stworzyć Białą Wspólnotę obejmującą Europę, Amerykę, Kanadę, Południową Afrykę, Australię itd. 7) Stworzyć nasze siły zbrojne. 8) Powstrzymać zabijanie nienarodzonych Białych dzieci i powrócić do tradycyjnych wartości rodzinnych. 9) Uczynić Brytanię tak samowystarczalną jak to możliwe przez odzyskanie kontroli nad naszą narodową, inwestowanie w brytyjski przemysł, zakaz importu i handel tylko z podobnymi Białymi krajami. Ograbić (plunder) Afrykę, Azję itp. ze wszystkich surowców, jakich potrzebujemy. 10) Powiesić wszystkich gwałcicieli i pedofilów po uprzednim obcięciu im jaj (bollocks). 11) Przywrócić przyzwoite Białe wartości i promować zdrową Białą społeczność wolną od żydowskiej trucizny i fałszywych idei `wolności' i `demokracji'”.
Ta rewolucyjna ideologia wyrastała, paradoksalnie, ze zwyczajnej nostalgii za latami 50., „gdy ulice były czyste i nie było przestępców”. Taktyka Combat 18 zasadzała się na próbie odtworzenia tego stanu rzeczy bodaj w mikroskali, w postaci tzw. Aryan Homeland. Na obszarach zamieszkanych przez białą klasę robotniczą (takich jak np. Chelmsford w Essex, gdzie przeprowadzili się biali z East End) chciano budować „białe bazy”, z których prowadzona byłaby dalsza ofensywa przeciw „wrogom rasy”. „Śródmieścia są stracone. Musimy się z tym pogodzić i przyjąć jedyne realne rozwiązanie - skupić tak wielu naszych ludzi jak to możliwe na obszarze [Aryan] Homeland, stopniowo przejąć kontrolę nad nim i realizować zasadę ścisłej wyłączności Aryjczyków (strict Aryan-only lines)”. Odwoływano się tu do przykładu religijnych wspólnot funkcjonujących w no-go areas Belfastu - wbrew rozpowszechnionej opinii to ulsterski lojalizm a nie amerykański nazizm był zasadniczym, bezpośrednim źródłem inspiracji C18! Taka homogeniczna rasowo, autonomiczna społeczność dysponować miała własną służbą zdrowia, systemem oświaty, opartą na zasadach barteru siecią handlowo-usługową.
By cel ten zrealizować przeprowadzano kampanie zastraszania imigrantów taką jak ta skierowana przeciw azjatyckiej rodzinie na osiedlu Harold Hill w Romford (Essex): od napisów na ścianie po oblanie kobiecie twarzy kwasem. Atakowano azjatyckie sklepy we wschodnim Londynie; Stuart Kerr, chuligan West Ham, podpalił sklep Azjatów w Chichester (Sussex). Jeszcze częściej obiektem agresji stawali się antyfaszyści (np. Ross Fraser, wydawca antyfaszystowskiego fanzina piłkarskiego „Chelsea Independent”), co najczęściej przybierało postać nękania i ulicznych napaści. Garść przykładów z Północnego Wschodu… W 1994 r. uzbrojony w nóż Christopher Parker zaatakował demonstrację antyfaszystowską w Leeds. Latem 1996 r. napadano nocami na klub „1 in 12” w Bradford. W grudniu tego roku podczas koncertu zespołu Dog On A Rope w Leeds został użyty gaz łzawiący, trzy miesiące później wybito szyby w samochodzie należącym do zespołu. W lipcu 1997 r. combatowiec Appleyard kilkakrotnie uderzył przeciwnika młotem na przystanku a kolporter trockistowskiej Socialist Workers Party w Leeds padł ofiarą jego kolegi Kevina Watmougha. W South Shields Stephen Coleman i Richard Wingrove zaatakowali nożem niepełnosprawnego zaś John Monarch z Sunderland pobił na śmierć azjatyckiego nastolatka.
Niektórym to nie wystarczało. W 1995 r. w północnej Anglii (Halifax, Preston i Oldham) pojawiła się zakonspirowana grupa White Wolves. Miał ją założyć Del O'Connor, w latach 70. działacz BM, potem brytyjskiego KKK, od 1993 r. „numer drugi” w C18. Białe Wilki wydały broszurę nawołującą do wszczęcia wojny rasowej, nie wyszły jednak poza wysyłanie listów z pogróżkami.
Jak jednak zauważył Nich Ryan, Combat 18 mimo swych wojowniczych deklaracji nie przystąpił do działań wymierzonych przeciw instytucjom państwa. „W rzeczywistości” - napisał inny dziennikarz - „Combat 18 jest bardziej zaangażowany w rozprowadzane narkotyków i sprzedaż płyt skinheadom, niż w prowadzenie wojny rasowej”.
Otwierały się natomiast inne fronty walki, nieraz zaskakujące. Przede wszystkim narastał konflikt z macierzystą partią. Już w latach 1994-1995 miało miejsce kilka ataków C18 na członków BNP (m.in. na Tony'ego Lecombera i Eddie'go Butlera). Latem 1995 r. wybuchł otwarty konflikt: NSA zarzucił narodowcom „zdradę białej rasy”, BNP odpowiedziała oskarżeniem o wysługiwanie się służbom specjalnym. W ciągu następnych dwóch lat trwała już konfrontacja na pełną skalę między Combat 18 i Brytyjską Partią Narodową. Przywódca BNP Nick Griffin otrzymywał pogróżki, narodowcy podobno bardziej bali się combatowców niż antyfaszystów.
Ataki uderzyły też w zespoły muzyczne skinheads, które odmawiały współpracy z C18: No Remorse, Squadron, English Rose, Brutal Attack. W rezultacie Paul Burnley z No Remorse w 1995 r. utworzył konkurencyjny ruch Rock Against Communism, pozyskując sojuszników w postaci British Hammerskins (Mark Jones) i resztek BM a także wytwórni płytowych Resistance (USA) i Nordland (Szwecja). George Hawthorne z Resistance Rec. potępił C18 za zdradę linii Stuarta, który chciał niezależności ruchu skinheads od bieżącej polityki podkreślając: „Combat 18 są zwyczajnymi futbolowymi chuliganami a nie żadnymi narodowymi socjalistami”.
Doszło nawet do konfliktu z lojalistami z Ulsteru. Silne wśród nich nastroje proizraelskie sprawiły, że Ulster Volunteer Force nakazała zamknąć biuro C18 w Belfaście (choć combatowcy utrzymali oparcie w Coleraine i Bushmills). Do Irlandii Północnej przeniesiony został też spór z burnleyowską frakcją B&H, reprezentowaną przez British Ulster Alliance.
W samym Combat 18 też nabrzmiewał rozłam, który stał się faktem jesienią 1996 r. Frakcja skupiona wokół Willa Browninga i pisma „Strikeforce” wzorując się na amerykańskiej neonazistowskiej grupie terrorystycznej Order chciała stworzenia małej elitarnej organizacji i przejścia do bardziej ofensywnych działań. Rozdział 4 „Field Manual” (Violence and Terror) potępia pacyfizm jako marzycielstwo i wynaturzenie, przywołuje przykłady przemocy państwa i lewicy, zarzuca krytykom terroryzmu tchórzostwo wygodnictwo. Wprawdzie nie podaje żadnych konkretnych wskazówek ale radzi, by kierować się zasadą leaderless resistance i wykorzystywać powszechnie dostępne podręczniki guerilli.
Droga od słów do czynów była krótka. W 1997 r. trzech duńskich sympatyków C18 (Thomas Nakaba, Michael Volder i Nicky Steensgard) zostało aresztowanych przy próbie wysłania przesyłek z bombami do znanych par mieszanych rasowo (np. mistrzyni olimpijska Sharon Davies, Frank Bruno) i działaczy przeciwnej frakcji C18. Zlecenie mieli wydać Will Browning i Darren Wells. Pogróżki otrzymali m.in. Vanessa Redgrave (aktorka o skrajnie lewicowych poglądach), Alan Sugar (właściciel Tottenham Hotspur, deputowani Paddy Ashdown i Peter Hain, dziennikarze Anna Ford i Bernard Levin.
W tym samym roku w konflikcie rozdzierającym Combat 18 polała się krew. 10 II 1997 r. Sargent i jego towarzysz Martin Cross zasztyletowali 28-letniego współpracownika Browninga, Christophera Castle'a. W styczniu 1998 r. Sargent został skazany, w dodatku w trakcie procesu oskarżono o współpracę z policją.
Na Combat 18 posypały się represje. Już w marcu 1997 r. Charlie Sargent, Will Browning i Martin Cross dostali wyroki od 12 do 17 miesięcy więzienia za antysemicką propagandę w numerach 1 i 3 „Combat 18”. W lipcu aresztowano czterech działaczy C18 w Oldham, za posiadanie broni został też zatrzymany Wells. We wrześniu wyroki za opublikowanie listy wrogów w „Stormer” dostali Mark Atkinson i Robin Grey. W sierpniu władze uniemożliwiły przeprowadzenie w południowej Walii Aryan Music Fest.
Nastąpił rozkład grupy. Latem 1997 r. lojalni wobec Sargenta członkowie C18 z jego bratem Stevem Sargentem utworzyli National Socialist Movement. Na czele NSM stanął David Myatt - ideolog usiłujący łączyć nazizm najpierw z satanizmem, potem z wojującym islamizmem - a po jego aresztowaniu wiosną 1998 r. Tony Williams. Po zamachach bombowych w kwietniu 1999 r., których sprawcą był członek NSM David Copeland, działalność Ruchu została zakończona. Rozłam wykorzystali do uniezależnienia się muzycy z Blood and Honour, którzy w 1997 r. połączyli się z RAC.
Liczba aktywistów Combat 18 zmalała z ok. 80 przed rozłamem do 40 po nim. Combatowcy wracali w szeregi BNP (jak Warren Bennett z Edynburga czy Steve Cartwright z Glasgow) lub BM bądź też - jak w przypadku frakcji Sargenta - zaangażowali się w odbudowę National Front. W miejsce sprężystej struktury pojawiały się drobne efemeryczne grupki o lokalnym zasięgu takie jak 18 Commando w Keighley.
Browninga na czele organizacji zastąpił Mark Atkinson, były działacz BNP i KKK. Działalność Combat 18 jednak praktycznie zamarła, co odnotował już w 1998 r. raport Stephen Roth Institute. Także członek związanego z RAC zespołu Legion of St George w 2003 r. powiedział, że „C18 zaprzestał jakiejkolwiek zorganizowanej działalności 4-5 lat temu […] jest on aktywny tylko na północy Anglii wśród chuliganów futbolowych”. Dlatego, choć Combat „przyznał się” do przeprowadzenia zamachów w 1999 r., zarówno policja jak „Searchlight” uznali tą informację za nieprawdopodobną - jak się okazało słusznie.
Kolejny cios otrzymały niedobitki C18 w 2001 r., gdy Darren Wells ujawnił, że od 1999 r. współpracuje z antyfaszystowskim pismem „Enough is Enough”. Po tym szoku w 2002 r. ze środowiska Combat 18 wyłoniła się nowa organizacja - Racial Volunteer Force. Do jej założycieli należeli Mark Atkinson, Kevin Watmough, Tony White, Tony Foy i John Hill z Oldham. Organem RVF stało się pismo „Stormer”, drukowane w Polsce, skąd pochodził członek grupy Michael Denis. Zanim grupa zdążyła rozwinąć działalność uderzyły w nią represje. Już wiosną 2003 r. aresztowani zostali Hill i Atkinson oraz Kenneth Quinn z November 9th Society. W styczniu 2005 r. pod zarzutem antysemickiej propagandy aresztowani zostali Nigel Piggins (39), Jonathon Hill (33), Steven Bostock (27) Michael Denis (30) i Kevin Quinn (40), w kwietniu w Hiszpanii zatrzymano Atkinsona (38).
Innym odrostem Combat 18 aktywnym w tym czasie była White Nationalist Party, założona w maju 2002 r. przez Eddy'ego Morrisona i Kevina Watmougha na bazie oddziału NF w Yorkshire. Osłabiona rozłamem w 2004 r. (England First Party) w czerwcu 2005 r. WNP przyłączyła się do Nationalist Alliance. Z WNP związana była strona internetowa Redwatch, założona w 2001 r. w celu publikowania nazwisk, adresów i zdjęć „wrogów rasy”. Spośród osób, których dane zostały umieszczone na tej stronie, w kwietniu 2003 r. zaatakowani zostali antyfaszystowscy aktywiści z Leeds Sally Kincaid i Steve Johnson, a jesienią 2006 r. działacz związkowy Alec McFadden. Poza tym aktywność combatowców była bardzo sporadyczna: w rozruchach rasowych w Oldham w maju 2001 r. mieli brać udział członkowie C18 (a ściślej gangu Fine Young Casuals), trzy lata później na swej stronie internetowej Combat 18 groził śmiercią irlandzkim kibicom, którzy chcieliby przyjechać do Wielkiej Brytanii na mecze.
…Czy w świetle tych danych czarna legenda Combat 18 jest w pełni zasłużona? Sami combatowcy bywali bardziej samokrytyczni. Jeden z nich napisał, że słabość organizacji wynika z gatunku ludzi, jacy się do niej garną, wymieniając w tym gronie: pijaków, tchórzy, którzy się czują tylko mocni w grupie, nieudaczników, których nikt inny nie chce przygarnąć, homoseksualistów (faggots) przyciąganych męskim towarzystwem, „oszołomów” (sickos and weirdos) utożsamiających faszyzm z kultem Zła, sadyzmem czy pedofilią, wreszcie „meteoryty” ogarnięte chwilowym zapałem. Diagnoza ta wydaje się być słuszna, dlatego skłonny jestem raczej skłonić się do opinii Ryana, który napisał: „To nigdy nie było zorganizowane w komórki ani nie składało się z zaangażowanych terrorystów (z nielicznymi wyjątkami) - to był raczej rozrośnięta `firma' futbolowych chuliganów lub plemienny gang”. Również recenzent lewicowego portalu Black Star Review, prezentujący książkę publicysty “Searchlighta” Nicka Lowlesa pt. „White Riot: The Violent Story of Combat 18”, był zdania, że „Combat 18 stanowił niewiele więcej niż gang piłkarskich chuliganów o wstrętnych prawicowych poglądach”.
Jarosław Tomasiewicz
Marcin Kowalski, Piotr Głuchowski: Zbrodnia Marii Janion /w:/ Gazeta Wyborcza (Duży Format) z 27 II 2006 r. W rzeczywistości grupa niedoszłych porywaczy składała się z członków National Front. NF gang jailed for torture plot /w:/ STATEWATCH Bulletin, vol. 12 no. 6 (November - December 2002). Por. Tomasz Czukiewicz: Polscy naziści bez podsłuchu /w:/ Przekrój, 31 marca 2005 r.
O casuals zob.: Phil Thornton: Casuals - football, fighting and fashion. The story of a terrace cult. Lytham, 2003.
Dick Hebdige: Subculture. The meaning of style. London - New York, 1981, s. 51, 54-55, 58-59.
Zob. np. Mihailis Diamantis, Franziska Exeler: Fighting the Mainstream “88”: Opposing Right-Wing Youth Culture /w:/ Humanity in Action Reports (2004)
Timothy S. Brown: Subcultures, pop music and politics: skinheads and "Nazi rock" in England and Germany /w:/ Journal of Social History (Fall 2004).
Racism and Football /w:/ Fact Sheet 6 (2002), Sir Norman Chester Centre for Football Research (University of Leicester). Rok później NF kolportował swoje ulotki wśród kibiców Chelsea, Millwall, Arsenal i West Ham. Ibidem. Britain: Spiritual home of nazi skinheads /w:/ Searchlight no. 256 (October 1996).
Stewart Home: Cranked Up Really High: Genre Theory & Punk Rock. London, 1995, rozdz. VII: Back Street Kids. Oi! and the unfolding of the Punk Rock dialectic; Clive Unsworth: The Riots of 1981: Popular Violence and the Politics of Law and Order /w:/ Journal of Law and Society, Vol. 9, No. 1 (1982); Brown: op. cit.
Diamond In the Dust. Ian Stuart Biography /w:/ Combat 18 Blood and Honour http://www.skrewdriver.net/diamond.html. Z przeciwnych pozycji zob. Home: op. cit., rozdz. VIII: Hail Hail Rock'N'Roll. Skrewdriver and the degeneration of the Punk Rock dialectic.
Diamond…, op. cit. Pikanterii dodawał tej organizacji fakt, że jednym z głównych partnerów Stuarta był Andrew Benjamin, biznesmen żydowskiego pochodzenia. Ibidem.
Britain…, op. cit.; Diamond..., op. cit..
Larry O'Hara: Notes from the Underground, British Fascism 1974-92, Part 2 /w:/ Lobster no. 24 (December 1992). Hill był informatorem antyfaszystowskiego magazynu „The Searchlight”. Idem: Searchlight for Beginners. Phoenix Press, 1996, s. 11-14.
Patrick Harrington: The politics of failure /w:/ Third Way no. 17.
For a third way /w:/ National Front News no. 126
Diamond..., op. cit.
Paul Cox: A Well-Oiled Disinformation Machine /w:/ Focal Point Publications http://www.fpp.co.uk/docs/people/Gable/PaulCox1996.html ; O'Hara: Searchlight..., op. cit., s. 20.
Nick Ryan: Memoirs of a Streetfighting Man /w:/ Independent on Sunday Review, February 1998 http://www.nickryan.net/articles/c18.html
European Fascists Gear Up for Terror Campaign /w:/ The Dignity Report, February 15, 1994. Przeciwnicy oskarżali Covingtona, że w trakcie procesu o zabójstwo z Greensboro został informatorem FBI (a także o… żydowskie pochodzenie). Myrna Estep: Nazi's In America /w:/ Feminista Vol. 3 No. 10 (April 2000)
Matthew Collins: Red-handed. Ulster's Nazi loyalists /w:/ The Australia-Israel Review, Vol. 23 No. 5 (May 1998). Ulsterscy lojaliści mieli długie tradycje współpracy z brytyjską skrajną prawicą - zob. John Coulter: The Orange Swastika. The rise of new millennium Loyalist Nazism /w:/ Searchlight, November 2003. W czasie wyborów w 1992 r. londyński oddział Loyalist Volunteer Force chciał nawiązać współpracę z C18 w celu przeprowadzenia zamachów w Anglii. Joe Oliver: Loyalist ties with racist groups are nothing new /w:/ Irish Examiner z 25 VIII 1999 r. Zdaniem niektórych Combat 18 został stworzony z inspiracji brytyjskich służb specjalnych w celu zinfiltrowania lojalistycznego podziemia. Ibidem
Ryan: op. cit.. O handel narkotykami oskarżony został sam przywódca C18 „Charlie” Sargent. Bernard O`Mahoney: Fascism today - groups in Britain /w:/ Bernard O`Mahoney: The Way It Was and Is… http://www.bernardomahoney.com/forthcb/ootdie/articles/ftgib.shtml. Darren Wells, “numer 3” w organizacji, był dla odmiany członkiem gangu Chelsea Headhunters. Nick Lowles: Ex-Combat 18 man speaks out /w:/ BBC Panorama http://news.bbc.co.uk/1/hi/programmes/panorama/1672100.stm. Na rolę chuliganów stadionowych w angielskim nacjonalizmie zwraca uwagę m.in. Roger Eatwell: Community Cohesion and Cumulative Extremism in Contemporary Britain /w:/ Political Quarterly, Vol. 77, No. 2 (2006). Zob. też P. Marsh, K. Fox, G. Carnibella, J. McCann & J. Marsh: Football Violence in Europe /w:/ S. Frosdick, P. Marsh (ed.): Football Hooliganism. Willan Publishing, 2005; Les Back, Tim Crabbe & John Solomos: “Lions, Black Skins, and Reggae Gyals”. Race, Nation and Identity in Football. London, 1998; Terror on the Terraces. Searchlight Special Issue (July 1985).
Ryan: op. cit.
BNP: Under the Skin /w:/ BBC Panorama http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/in_depth/programmes/2001/bnp_special/activities/default.stm.
Oliver: op. cit.; Diamond…, op. cit.
Lowles: A century of British fascism /w:/ The Searchlight, November 1999; Np. czarnoskóry osiemnastolatek Stephen Lawrence zginął w kwietniu 1993 r. zaatakowany przez biały gang (choć niekoniecznie musieli być to bojówkarze C18). UK's anti-racism policies 'failing'. BBC News, 23 February, 2002, 12:28 GMT.
Andrew Orme: I was a fascist boot-boy /w:/ Independent z 11 XII 2006 r.
BNP-Wahlsieg im Londoner East End /w:/ DESG-Inform nr 10 (1993).
BNP: Under...: op. cit.
Ryan: op. cit.; Lowles: A century..., op. cit.
England: A view form Valhalla /w:/ Turning The Tide, Vol. 8 No. 3 (Fall 1995). Zob. też Adopt a Bruder /w:/ Blood and Honour no. 34.
O'Mahoney: op. cit.
Np. w maju 1993 r. E. Whicker i londyński dowódca UDA Frank Portinari zostali aresztowani za przemyt broni do Ulsteru. Sargent dostarczał też lojalistom Ecstasy. Oliver: op. cit., zob. też Collins: op. cit.. Kontakty te utrzymywane były w latach późniejszych - jeszcze w 2000 r. Stephen Irwin z UDA przeniósłszy się do Londynu przystąpił do C18. Loyalist Feud (1 September - 30 September 2000) /w:/ Pat Finucane Centre
O'Mahoney: op. cit.; Ryan: Into a World of Hate: A Journey Among the Extreme Right. Routledge, 2004, rozdz. 4. Szerzej o zagranicznych partnerach C18 zob. Jarosław Tomasiewicz: Terroryzm na tle przemocy politycznej (zarys encyklopedyczny). Katowice, 2000, s. 164, 175, 178-179.
Graeme Atkinson: Combat 18 /w:/ Alert! (January 2004) http://www.xs4all.nl/~afa/alert/engels/combat18.html; Ryan: op. cit.
A psycho nazi in Bradford /w:/ 1 IN 12 Publications Library http://www.1in12.go-legend.net/publications/fascists/psychonazi.html
Nazi Terror /w:/ Evening Chronicle z 30 VIII 2001 r.
Atkinson: op. cit.
Lowles: A century..., op. cit.. Jeszcze w listopadzie 1995 r. neonazista z USA William Pierce gościł na kongresie BNP. Ibidem
Ryan: op. cit.
BNP: Under...: op. cit.
Ibidem.
/za:/ Diamond..., op. cit.
Ryan: op. cit.; The pathetic shambles that is Combat 18 /w:/ Searchlight no. 256 (October 1996)
Ryan: op. cit.
David Michaels: Neo-Nazi terrorism /w:/ Institute for Counter-Terrorism http://www.ict.org.il/articles/neonazi_terrorism.htm ; Nick Lowles: Policing terror
/w:/ London Bomber. Searchlight Special Issue (2000)
Ryan: op. cit.
A psycho...: op. cit.
Nazi Terror, op. cit.. Natomiast starcia między kibicami Anglii i Irlandii na Lansdowne Road w Dublinie w 1995 r. zostały przypisane Combat 18 na wyrost. Back i in.: op. cit., s. 12; Combat 18's hardline racism /w:/ BBC News, April 19, 1999, 17:50 GMT
Nazwa miała być inspirowana przez serbskie paramilitarne grupy nacjonalistyczne Sivi Vukovi (Szare Wilki) i Beli Orlovi (Białe Orły), z którymi C18 utrzymywał kontakt. Por. Tomasiewicz: op. cit., s. 178.
Tim Luckett: Nail the Wolf Man /w:/ Sunday Mirror z 2 V 1999 r.
Stuart Millar: Anti-terror police seek White Wolf racist over bombs /w:/ Guardian z 28 IV 1999 r.; Carly Seabright: 13 days that shook London /w:/ London Bomber. Searchlight Special Issue (2000); Chetan Dhruve: Nail bombs or irregular water-supply /w:/ NRIOL - Non Resident Indians Online http://www.nriol.com/content/articles/article6.html
Ryan: op. cit.
Kim Sengupta: East London Bombing: Far-right faction aims to trigger violent race /w:/ Independent z 26 IV 1999 r.
BNP: Under...: op. cit.
O'Mahoney: op. cit.. Przywódca BNP Nick Griffin zwracał uwagę, że C18 przez dwa lata werbował zwolenników w pokojowo nastawionych organizacjach nacjonalistycznych oraz kolportował swe nawołujące do przemocy publikacje bez żadnych represji ze strony władz. David Botsford: The British State Versus Freedom of Expression /w:/ Legal Notes (Libertarian Alliance), 1998. W Leeds lokalny działacz BNP Arthur Bentley oskarżył w kwietniu 1997 r. combatowca Appleyarda o pozostawanie na służbie policji. A psycho..., op. cit..
Ryan: op. cit.; Botsford: op. cit.
Britain…, op. cit.; England...., op. cit.; Legion of St George /w:/ R.A.C. (jesień 2003)
British Hammerskins. New rival for Blood & Honour /w:/ Searchlight no. 256 (October 1996); Blood & Dishonour. Civil war plagues the international nazi music scene /w:/ ibidem; American nazi music scene. Resistance Records dominates white power music scene despite feuds /w:/ ibidem; United Kingdom 2000 - Annual Report /w:/ Stephen Roth Institute for the Study of Contemporary Antisemitism and Racism http://www.tau.ac.il/Anti-Semitism/asw2000-1/united_kingdom.htm
George Hawthorne: Blood & Dishonour. The Dishonourable Conduct of C18 /w:/ The Nizkor Project http://www.nizkor.org/ftp.cgi/ftp.py?orgs/british/combat-18/burdi-on-c-18. Rozłam przeniósł się zagranicę. W Ameryce Północnej przeciwko związanej z C18 frakcji B&H Council 28 (gangi Keystone State Skinheads i Vinlanders Social Club pod wodzą Erica “Butchera” Fairburna) wystąpiła Council 38 (grupy Volksfront i Hammerskins). Vinlanders want a war with Volksfront: the Eric Fairburn Communicade /w:/ One People's Project http://onepeoplesproject.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1060&Itemid=2 . W Holandii członkowie politycznej Nederlandse Volks Unie i subkulturowego Soetermeer Skinhead Front utworzyli B&H Racial Volunteer Force (linia C18) a „Tradycjonaliści” B&H Nederland. Jeroen Bosch: Blood & Honour shows two faces in the Netherlands /w:/ Searchlight, August 2006. W Szwecji doszło do konfliktu między bliskim C18 Stormnatverk a przeciwnym mu Blod och Ara, w Danii (1998-1999) między B&H a Duńskim Ruchem Narodowo-Socjalistycznym DNSB (Jonny Hansen). England…, op. cit.; Chapter 2: op. cit. We Francji sojusznikiem Sargenta pozostawali Charlemagne Hammer Skins (Hervé Guttuso). David Myatt - Theoretician of terror /w:/ London Bomber. Searchlight Special Issue (2000). Sympatycy C18 mieli zdominować scenę skinheads w Skandynawii i Europie Wschodniej, przy neutralnej postawie niemieckiego odgałęzienia ruchu Blood and Honour. Chapter 2: op. cit.
British `Neo -Nazi' Parties /w:/ Martin Frost Website http://www.martinfrost.ws/htmlfiles/neonazi_parties.html; Sengupta: op. cit.; Collins: op. cit.
British Ulster Alliance /w:/ Blood and Honour no. 24.
Ryan: op. cit.
Chapter 4: Violence and Terror /w:/ Blood and Honour Field Manual http://www.skrewdriver.net/fmfour.html. Fascynację terroryzmem można dostrzec w takich artykułach jak Werewolf National Socialist Freedom Fighters! /w:/ Blood and Honour no. 20 czy Werewolf in the East /w:/ Blood and Honour no. 21. Jeszcze częściej jednak krytykowano terroryzm. Ideolog „umiarkowanej” frakcji C18 David Myatt uważał, że dla rozpoczęcia walki zbrojnej niezbędne jest uprzednie pozyskanie masowego poparcia. David Myatt: Towards Identity and the Galactic Empire /w:/ David Myatt Pathei Mathos http://www.dwmyatt.info/notes1.html. Według Hawthorne'a terroryzm nie ma sensu bo naziści są śledzeni jak „Saddam Hussain na wakacjach w Izraelu”. Muzyka jest najefektywniejszym narzędziem rasistowskiej propagandy a „C18 sami się ośmieszają nazywając się terrorystami, bo wszystko co widzimy, to noże, pałki i gaz łzawiący, na ogół używane przeciw narodowym socjalistom”. Hawthorne: op. cit. Zob. też np. David Copeland - The Legacy /w:/Blood and Honour no. 19.
Country Report: United Kingdom (September 1998) /w:/ Antisemitism and Xenophobia Today http://www.axt.org.uk/; Lowles: A century..., op. cit.
Country…, op. cit.
Combat 18's hardline..., op. cit.
Atkinson: op. cit.; Ryan: op. cit.. Dokładny choć stronniczy opis można znaleźć w: The Murder of Chris Castle /w:/ Blood & Honour. The Spirit of Ian Stuart Continues http://www.bloodandhonour.com/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=18
Nick Hopkins: Splinter group that found the BNP too soft /w:/ Guardian z 20 IV 1999 r. Według Davida Myatta, bliskiego współpracownika Sargenta, te pogłoski były rozpuszczane przez MI5, by odwrócić uwagę od agenturalnej roli odgrywanej przez Browninga. Myatt: op. cit. Zbliżoną opinię zaprezentował niezależny brytyjski badacz Larry O'Hara w swej broszurze „Searchlight for Beginners”, wydanej kilka miesięcy przed rozłamem (!). Jego zdaniem celem operacji prowadzonej przez służby specjalne i ich współpracowników miało być zastąpienie autentycznego kierownictwa C18 („Mark I”) przez kierownictwo złożone z agentów („Mark II”). O'Hara: Searchlight..., op. cit. s. 20-23, por. Larry O'Hara: Combat 18 and MI5: some background notes /w:/ Lobster no. 30 (December 1995).
Według Griffina po zabójstwie Castle'a służby specjalne „zwinęły parasol” znad C18. Botsford: op. cit.
United Kingdom 1997-98 - Annual Report /w:/ Stephen Roth Institute for the Study of Contemporary Antisemitism and Racism http://www.tau.ac.il/Anti-Semitism/asw97-8/united-kingdom.html; Combat 18's hardline..., op. cit.; Hopkins: op. cit. Kolejna fala aresztowań miała miejsce na początku 1999 r. Andrew Buncombe: Soldiers recruited by violent far-right. /w:/ Independent z 8 III 1999 r.
David Myatt…, op. cit.
David Copeland…, op. cit.
Legion…, op. cit.
Atkinson: op. cit.
Country…, op. cit.; 88. Right Wing Political Organisations Briefing /w:/ UNISON Scotland http://www.unison-scotland.org.uk/briefings/rightwing.html
A psycho...: op. cit.
Atkinson: op. cit.
United Kingdom 1998-99 - Annual Report /w:/ Stephen Roth Institute for the Study of Contemporary Antisemitism and Racism http://www.tau.ac.il/Anti-Semitism/asw98-9/uk.htm.
Legion…, op. cit.
Ian Burrell: Police chiefs reject Combat 18 threat unlikely /w:/ Independent z 29 IV 1999 r.; Anrew Buncombe: Police quiz extremists after `Combat 18' nailbomb claim /w:/ Independent z 20 IV 1999 r.; Millar: op. cit.; Combat 18's hardline..., op. cit.
Lowles: Ex-Combat..., op. cit.; Atkinson: op. cit.
Race hate mag suggested readers “Roast a Rabbi” /w:/ Times z 4 XI 2005
United Kingdom 2003-2004 - Annual Report /w:/ Stephen Roth Institute for the Study of Contemporary Antisemitism and Racism http://www.tau.ac.il/Anti-Semitism/asw2003-4/uk.htm ; Atkinson: op. cit.
Race…, op. cit.
Atkinson: op. cit.
RTF and B&H organisers arrested /w:/ Statewatch bulletin, vol. 15 no. 2 (March-April 2005); Race…, op. cit.; David Pallister: Five jailed for trying to stir up race hate violence /w:/ Guardian z 5 XI 2005 r.
An Introduction to the White Nationalist Party /w:/ White Nationalist Party http://www.aryanunity.com/WNP/wnpintro.html.
British..., op. cit. Obecnie resztki WNP działają pod szyldem British People's Party http://www.bpp.org.uk/
Matthew Taylor: Web of hate /w:/ Guardian z 4 X 2006 r.
Lowles: Ex-Combat..., op. cit. ; Naomi McElroy: It's shameful we can't play home games in Dublin /w:/ Sunday Mirror z 4 I 2004 r.
They ain't alright just because they're White /w:/ Combat 18 Blood and Honour http://www.skrewdriver.net/alrightwhite.html.
Ryan: op. cit.
Simon Whitechapel: White Riot by Nick Lowles /w:/ Black Star Review: Books - Politics - Popular Culture http://www.blackstarreview.com/rev-0112.html.